You are on page 1of 19

Dr.

Bahar Tuna Kurtoğlu


Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu

22.04.2022

Yalova Üniversitesi
Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II
10. Hafta Ders Notu

Kanun Yolları1

1- Kanun Yolu Kavramı

- Tanım olarak kanun yolu, mahkemelerin verdiği kararların bir üst


mahkemece incelenip, değerlendirilmesi ve denetlenmesi imkanıdır

- Burada amaç; mahkeme kararlarında olabilecek olası hata ya da eksikliğin


giderilmesi, tarafların talebi üzerine mahkeme kararlarının bir üst
mahkemece tekrar incelenerek, hukuka uygunluk denetiminin yapılması ve bu
şekilde de olası hataların en aza indirilmesidir.

- Bu anlamda kanun yolu imkanı, hükümlerin doğruluğunun bir çeşit


garantisini oluşturmaktadır.

- Kanun yolu imkanı ile yerel mahkemelere de kararlarını verirken daha


dikkatli, özenli ve doğru karar vermeleri için de bir anlamda baskı söz konusu
olmaktadır.

- Kanun yolu ile nihai kararlarda olabilecek olan olası hataların giderilmesi ve
bu anlamda taraf menfaatinin korunması amaçlanırken, bir yandan da genel
olarak kamu yararı da gözetilmektedir.

- Buna göre kanun yolu imkanı ile kanunların ülkemizde bir bütünlük içerisinde
uygulanması ve bu anlamda mahkeme kararlarının incelenmesi ile içtihat
birliğinin sağlanması da amaçlanmaktadır.

122.04.2022 tarihli Medeni Usul Hukuku II dersinin 10. Haftası için hazırlanmış
olan bu ders notu, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez, Prof. Dr. Oğuz Atalay ve Prof. Dr.
Muhammet Özekes’e ait Medeni Usul Hukuku- Ders Kitabı (2020) ve Prof. Dr.
Ramazan Arslan, Prof. Dr. Ejder Yılmaz ve Prof. Dr. Sema Taşpınar Ayvaz ‘ a ait
“Medeni Usul Hukuku” kitaplarına göre hazırlanmıştır.

1
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
- Kural olarak mahkemelerin hukuki uyuşmazlıkları kanunlara ve usul
kurallarına uygun, taraf iradelerini dikkate alacak şekilde çözerek, karara
bağlamaları esastır.

- Kanun Yolu ile mahkemelerin söz konusu kararlarında yanılmaları


durumunda ilgili karardan memnun olmayan taraflara bu karar ya da
kararları bir üst dereceli mahkemenin denetimine sunma imkanı
tanınmaktadır ki bu da hukuk devleti ilkesinin bir görünümüdür.

- Nihai bir kararın kesinleşebilmesi için iki kanun yolu kabul edilmiştir.

- Söz konusu bu kanun yolları dışında, kanun yollarına başvuru süresi


içerisinde üst derece mahkemesine başvurulmaması halinde de
kararların kesinleşmesi mümkün olmaktadır.

- Buna göre bu şekilde kesinleşen kararlar ile ilgili de artık normal kanun
yollarına başvurulamayacaktır.

- Kanun yollarına başvurunun sınırlandırılmış olması uyuşmazlık ile ilgili


verilen kararın kesinleşip, netleşerek, söz konusu uyuşmazlığın sona
ermesinin sağlanmasıdır ki bu da toplumdaki huzur ve adalet ve hukuka olan
güvenin sağlanması için önemlidir.

- Hukukumuzda kanun yolu imkanı nihai kararlar için kabul edilmiştir. Yani
mahkemelerin yargılama sırasında vermiş oldukları ara kararlara karşı kanun
yoluna gidilmesi söz konusu olmayacaktır.

- Hukukumuzda kanun yolu incelemesinde iki yöntem tercih edilmektedir.

o Bunlardan ilki üst mahkemenin hukuka aykırılığını tespit ettiği kararı


bozması ve kendisinin yeniden bir yargılamayacak olmasıdır ki
hukukumuzda temyiz incelemesinde bu yöntem uygulanmaktadır

o İkincisi ise üst derece mahkemesinin yapacağı kanun yolu incelemesi


sonucunda kanuna aykırılığın bulunması halinde, kararı veren yerel
mahkeme yerine kendisinin yeniden yargılama yaparak karar
vermesidir ki bu da istinaf incelemesinde benimsenen bir uygulamadır

- Hukukumuzda kanun yolu incelemesi kendiliğinden yapılamayacak olup,


ancak taraflardan birinin başvurusu üzerine söz konusu olabilecektir ki bu
da tasarruf ilkesinin bir görünümüdür.

- Kanun yolu başvurusunun erteleyici ve aktarıcı etkisi bulunmaktadır.

o Erteleyici etki kapsamında nihai karar aleyhine kanun yoluna


başvurulduğunda kararın şekli anlamda kesinleşmesinin önüne
geçilmiş oluyor. Fakat bu erteleme bazı durumlarda hükmün icrasının
durdurulması ya da ertelenmesine de sebebiyet vermekte olup, kural

2
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
olarak kanun yolu başvuru tek başına hükmün icrasını
durdurmamaktadır.

o Kanun yolu başvurusunu aktarıcı etkisi ise alt derece mahkemesince


alınmış olan kararın bir üst derece mahkemesinde incelenecek
olmasıdır ki hukukumuzda kanun yolunun aktarıcı etkiye sahip olması
çok önemlidir. Bununla üst mahkemece yapılacak olan inceleme
taraflar için bir güvence oluşturmaktadır.

2- Kanun Yolu Çeşitleri

a- Olağan Kanun Yolları

- Mahkemelerce verilmiş olan ve henüz kesinleşmemiş olan nihai kararların


kesinleşmesine engel olan kanun yolları olağan kanun yolları olarak kabul
edilmektedir.

- Yani kesinleşmemiş nihai kararlar için tanınmış kanun yollarına olağan kanun
yolu denir.

- Buna göre mahkemece verilen nihai kararlar hakkında zamanında bu kanun


yollarına başvurulmuş ise ilgili kararların bu yollardan geçmeden
kesinleşmesi mümkün olmayacaktır.

- Hukukumuzda olağan kanun yolları İstinaf ve Temyiz olarak kabul


edilmektedir.

- Olağan kanun yolu açık nihai kararların kesinleşebilmesi aşağıdaki hallerde


söz konusudur;
1) süresinde olağan kanun yoluna başvurulmaması halinde
2) olağan kanun yoluna süresinde başvurulup, üst derece mahkemesinde
bu kararın onanması ve bu onanmadan sonra başvurulabilecek başka bir
olağan kanun yolunun bulunmaması/kalmaması halinde

b- Olağanüstü Kanun Yolları

- Olağan kanun yollarından geçerek, onanan ya da olağan kanun yollarına


başvuru süresinde başvurulmayarak kesinleşmiş olan kararlara karşı
tanınmış olan kanun yoluna olağanüstü kanun yolu denir.

- Kesinleşmiş kararlar hakkında, prensip olarak, aynı konuda, aynı taraflar


arasında ve aynı dava sebebine dayanarak dava açılamamasına rağmen, ağır
usulü hatalar sonucunda verilen yanlış hükümlerin kaldırılması ve
değiştirilmesi için HMK Md. 374 uyarınca yargılamanın yenilenmesi yoluna
başvurulabilecektir.

- Kanun yararına temyiz (HMK Md. 363) de bazı özellikleri dikkate


alındığında diğer bir olağanüstü kanun yolu olarak kabul edilebilmektedir.

3
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
3- Kanun Yollarına Başvuru Usulü ve Şartları

- Kanun yoluna başvuran tarafın kanun yoluna başvurusunda hukuken


korunmaya değer bir hukuki yararının bulunması gerekmektedir.

- Yani karar lehine olan taraf nihai karar için kanun yolu başvurusunda
bulunamaz.

- Ancak mahkeme kararı lehine olmasına rağmen tarafın talep sonucu ile lehte
olan mahkeme kararı arasında fark varsa, o zaman o taraf nihai karar için
kanun yoluna başvurabilir, çünkü burada hukuki yarar söz konusu olacaktır.

- Buna göre davada lehine karar alınmış tarafın da hukuki yararının bulunması
halinde kanun yoluna başvurma imkanı bulunmaktadır (HMK Md. 361).

- Kanun yoluna başvuru belli bir süreye bağlıdır. (HMK Md. 345, 361, 377)

- Bu süre içerisinde kanun yoluna başvurulmaz/kanun yolu başvurusu


yapılmaz ise başvuru hakkı düşecek, başvurulacak kanun yolu olağan kanun
yolu ise karar şekli anlamda kesinleşmiş kabul edilecektir.

- Kanun yoluna başvurma hakkından feragat mümkündür.

- Yani taraflar kanun yoluna başvurma haklarından feragat edebilecek olup, bu


hak tasarruf ilkesinin bir sonucudur

- HMK Md. 349 uyarınca taraflar ilam kendilerine tebliğ edilmeden istinaf
yoluna başvurma haklarından feragat edemeyeceklerdir.

- Yani geçerli bir feragat için ilgili karara dair öncelikle kanun yoluna başvuru
hakkının gerçekleşmiş olması, yani öncelikle alt derece mahkemesinin nihai
kararını vermesi ve bu kararın tebliğ edilmesi gereklidir ki feragat
edilebilecek bir hak söz konusu olabilsin.

- Kanun yoluna başvurudan feragat edilmesi, haktan ya da alt derece


mahkemesinin dava sonunda verdiği hükümden feragat edilmesi demek
değildir.

- Kanun yoluna başvurudan feragat ile amaçlanan kanun yoluna başvuru


süresinin geçmesini beklenmeye gerek kalmaksızın kararın bir an önce
kesinleşmesini sağlamaktır.

- Kanun yolundan feragat için karşı tarafın ya da mahkemenin iznine de gerek


yoktur.

- Kanun yolunun konusunu alt derece mahkemesinin vermiş olduğu karar


oluşturmaktadır. Bu kararlar esasa ya da usule ilişkin nihai kararlar olabilir

4
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
fakat ara kararlar hakkında kanun yolu başvurusu yapılması mümkün
değildir.

- Nihai kararlar dışında ihtiyati tedbir ve ihtiyati hacze ilişkin geçici koruma
tedbir kararlarına karşı da istinaf başvurusu yapılabilecek olup, temyiz
başvurusu mümkün olmamaktadır.

- Kanun yoluna başvuru dilekçe ile yapılacaktır.

- Bu dilekçe ön büro veya yazı işleri personeline verilecektir.

- Başvuru dilekçesi harca tabi ise harcın ödenmesinden sonra, harca tabi değil
ise hemen kayda alınacak ve başvuru sahibine ücretsiz alındı belgesi
verilecektir.

- Kanun yolu başvurusu, başvuru dilekçesinin verildiği tarihte yapılmış


kabul edilecektir.

- Kanun yolu başvurusunun elektronik ortamda yapılması da mümkündür

- Buna göre gerçek kişilerin UYAP üzerinden kanun yolu başvurusu


yapabilmeleri için elektronik imza sahibi olmaları gerekmektedir.

- Gerçek ve tüzel kişilerin harca bağlı kanun yolu başvurusu yaparken, ilgili
harcı elektronik ortamda ilgili mahkemenin bağlı olduğu banka hesabına
yatırmaları gerekecektir.

- Bu şekilde gerçekleşecek olan elektronik başvuruda, kanun yolu başvuru


dilekçesinin sisteme kaydolduğu tarih başvuru tarihi olarak kabul edilecektir.

- Taraflardan birinin kanun yoluna başvurması halinde o kanun yolu incelemesi


sadece tarafça ileri sürülmüş olan ve kendisinin lehine sebeplerle
sınırlandırılarak yapılacaktır.

- Yani inceleme sonunda kanun yoluna başvurmuş tarafın aleyhine karar


verilmesi gereken ya da aleyhine bozulması gereken konular tespit edilse bile
artık bu taraf aleyhine hüküm bozulamayacaktır ki bu yasağa da
hukukumuzda aleyhe bozma yasağı denmektedir.

- Aleyhe bozma yasağı ancak tek tarafın kanun yoluna başvurmuş olması
halinde geçerli olacak olup, iki tarafın da kanun yoluna başvurması halinde bu
yasak söz konusu olmayacaktır. Çünkü böyle bir durumda iki tarafın da lehine
inceleme yapılacak olup, bu sebeple iki tarafın da aleyhine karar verilmesi söz
konusu olabilecektir.

- Bu yasak kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı ve kamu düzenini


ilgilendiren durumlarda söz konusu olmayacaktır.

5
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
İstinaf

1- Niteliği

- Hukukumuzda istinaf, 20.07.2016 tarihinden sonra İstinaf


Mahkemelerinin göreve başlamasından sonra uygulanan kanun
yollarındandır.

- İstinaf mahkemelerine bölge adliye mahkemeleri de


denmektedir.

- Kelime anlamı olarak yeniden başlama anlamına gelen istinaf, geniş


anlamda istinaf ve dar anlamda istinaf olmak üzere kendi içinde
ikiye ayrılmaktadır.

o Geniş anlamda istinaf; ilk derece mahkemelerinde görülmüş olan


uyuşmazlığın, bu yargılamadan bağımsız bir şekilde ortaya çıkan
yeni değişiklikler, yeni delil ve olaylar da dahil edilebilecek şekilde,
herhangi bir sınırlamaya tabi olmaksızın istinaf mahkemelerinde
yeniden ele alınarak karara bağlanmasına denmektedir.

o Dar anlamda istinaf ise; ilk derece mahkemesinde görülmüş olan


uyuşmazlık, istinaf mahkemesinde baştan sona tekrarlanmayarak,
maddi vakıaların sadece gereken konularda tekrar incelenerek
karara bağlanacak olmasıdır.

§ Dar anlamda istinafta amaçlanan; ilk derece


mahkemelerinin vermiş olduğu kararların baştan sona
incelenmesine gerek kalmadan, gerekli hususların
incelenerek düzeltilmesi ve karara bağlanması olup,
bununla da davaların istenmeyecek şekilde uzamasının
önüne geçmek ve usul ekonomisinin tam olarak
gerçekleşmesini sağlamaktır.

§ Bu nedenle hukukumuzda genel olarak dar anlamda istinaf


kabul edilmektedir.

2- İstinaf Sistemine Hakim Olan İlkeler

- HMK Md. 341 uyarınca ilk derece mahkemelerince verilmiş olan nihai
kararlara karşı tarafların istinaf yoluna başvurma hakları vardır.

- Buna göre kararın hangi ilk derece mahkemesince verilmiş olduğunun


bir önemi olmayacaktır. Genel ya da özel görevli her mahkemenin
nihai kararlarına karşı kanundaki düzenleme ve sınırlamalara uyması
halinde istinaf başvurusu yapılabilecektir.

6
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
- Buna göre HMK Md. 341 uyarınca belirlenmiş olan maddi sınırı geçen
(2021 için 5880 TL, 2022 için 8000 TL) malvarlığına ilişkin davalara
dair nihai kararlar için istinaf yolu açık olup, bu sınırın altında kalan
malvarlığına ilişkin kararlar kesindir.

- Malvarlığına ilişkin olmayan davalar için ise böyle bir sınır


düzenlenmemiş olup, HMK Md. 341/1 dikkate alınarak bu davalar ile
ilgili sınır gözetilmeksizin istinaf yoluna başvurulabilecektir.

- Buna göre malvarlığı davalarında alacağın bir kısmının dava edilmiş


olması halinde, bu sınır alacağın tamamına göre belirlenecektir.
Alacağın tamamın dava edilmiş olması halinde ise nihai kararda kabul
edilmemiş olan bölümün miktarının ilgili sınırı geçip geçmediği
belirleyici olacaktır.

- Davaların birleştirilmesine karar verilmiş olan davalarda ise bu sınır


her bir davanın değerine göre belirlenecektir.

- HMK’nın ilgili düzenlemeleri uyarınca istinafa kural olarak davanın


tarafları başvurabileceklerdir. Buna göre ihtiyari dava
arkadaşlarının her birinin birbirinden bağımsız olarak istinaf
başvurusu yapması mümkünken, mecburi dava arkadaşlarının birlikte
istinaf başvurusu yapmaları gerekli olacaktır.

- İstinaf başvurusunda bulunacak olan tarafın kural olarak bunda


hukuki yararının bulunması gerekecektir. Buna göre ilk derece
mahkemesinde lehine karar çıkan taraf istinaf başvurusunda
bulunamayacak olsa da, somut olaya göre nihai karar lehine olsa da
kişinin istinafa başvuruda hukuki yararının olabileceği durumlar
mümkün olabilmektedir. (Örn. Karar lehine olmasına rağmen kararın
gerekçesinden ötürü istinaf başvurusunda hukuki yararının olması,
dava ettiği ana alacak hakkında lehine karar çıkmasına rağmen faiz
alacağı talebinin reddedilmiş olması halinde)

- İstinafta yetkili mahkeme, kararına karşı istinaf başvurusu yapılacak


olan ilk derece mahkemesinin yetki çevresi içinde bulunduğu ilgili
bölge adliye mahkemesidir.

- İstinaf mahkemelerinin yetkisi kesindir ve bununla ilgili yetki


sözleşmesi yapılamaz

- İstinaf mahkemesinin yetki çevresi dışındaki bir ilk derece


mahkemesinin kararına karşı istinaf başvurusu yapılması halinde ise,
başvuru yapılan istinaf mahkemesi yapacağı ön inceleme sonunda
duruşma yapmadan dosyanın yetkili istinaf mahkemesine
gönderilmesine kendiliğinden karar verecektir.

7
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
- İstinaf başvurusu ile ilk derece mahkemesinin kararının kesinleşmesi
engellenerek, somut olaya göre istinaf mahkemesinin yeniden
yargılama yaparak yeni bir karar vermesi ihtimali de ortaya
çıkmaktadır ki işte bu şekilde de istinafın erteleyici etkisi
görülmektedir.

- İstinaf başvurusu ile ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu karar


istinaf mahkemesince dilekçede belirtilmiş olan sebepler ve kamu
düzeni çerçevesinde istinaf mahkemesince yeniden incelenecek
olduğundan istinaf başvurusunun bu etkisi de karşımıza istinafın
aktarıcı etkisi olarak çıkmaktadır.

- İstinaf başvurusunun erteleyici ve aktarıcı etkilerinin yanında, bu


başvuru kural olarak ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu kararın
icrasını durdurmayacaktır. Fakat İİK Md. 36 uyarınca icranın
durdurulması istenebilecektir. İcranın durdurulmasının istenebileceği
hallerin istisnası ise nafaka kararlarıdır. Nafakaya ilişkin olan
kararların icrasının durdurulması talep edilemeyeceği gibi kişiler ve
aile hukuku ile taşınmaz mal ve taşınmazın aynına ilişkin konulardaki
kararlar HMK Md. 350 uyarınca kesinleşmeden icra
edilemeyeceklerdir.

3- Aleyhine İstinaf Yoluna Başvurulabilen Kararlar


(HMK Md. 341)

- HMK Md. 341 de aleyhinde istinaf yoluna başvurulabilecek


kararlar aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdırlar;

1- İlk derece mahkemesi kararı olmalıdır.

2- İlk derece mahkemelerinin her kararına karşı istinaf yoluna


başvurulması söz konusu değildir. İstinaf yoluna
başvurulabilecek kararlar ancak kararı veren ilk derece
mahkemesinin nihai kararları olabilir.

3- HMK Md. 341’ e göre ilk derece mahkemesinin her türlü


nihai kararına karşı istinaf yoluna başvurulamayacaktır.

4- Miktar ve değeri HMK Md. 341’e göre belirlenecek olan


(2022 için 8000 TL) belli bir parasal değerin altındaki
malvarlığı davalarına dair kararlar kesin olup, bu
kararlara karşı istinaf yoluna başvurulamayacaktır.

4- İstinaf Sebepleri

- İstinaf yoluna başvuracak olan tarafın kural olarak dilekçe ile


başvurması ve dilekçesinde istinafa başvuru sebeplerini gerekçeli bir
şekilde belirtmesi gerekmektedir. (HMK Md. 342)

8
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu

- İstinaf dilekçesinde belirtilen bu sebepler istinaf incelemesinde


belirleyici olacak olup, kural olarak inceleme bu sebeplerle sınırlı
olarak yapılacaktır. Fakat kamu düzenine aykırılık hallerinin
bulunması durumunda istinaf mahkemesi bu durumu kendiliğinden
gözetebilecektir. (HMK Md. 355)

- HMK’ da istinaf sebepleri açıkça düzenlenmemiştir.

- HMK Md. 353’te bazı özel istinaf sebepleri düzenlenmektedir.

- Buna göre hukukumuzda kural olarak istinaf sebebi ilk derece


mahkemesi kararlarının usul ve esas yönünden hukuka uygun
olmadığı haller olarak kabul edilmektedir.

5- İstinaf Süresi

- İstinaf yoluna başvuru süresi iki haftadır. Bu süre nihai kararın


taraflara tebliği ile işlemeye başlar.

- İstinaf süresiyle ilgili özel kanunlardaki hükümler saklı kalacaktır.


(Örn İİK)

6- İstinaf Dilekçesi

- İlk derece mahkemesi kararının istinaf mahkemesinde


incelenebilmesi için dilekçe ile istinaf talebinde bulunulması
gerekmekte, bu dilekçe karşı taraf sayısından bir fazla hazırlanarak
kararı veren ilk derece mahkemesine ya da başka bir yer
mahkemesine verilebilecektir.

- İlgili dilekçede bulunması gereken hususlar HMK Md. 342 uyarınca şu


şekildedir;

1- İstinafa başvuran ile karşı tarafın davadaki sıfatları, ad, soyad, TC


Kimlik Numaraları ve adresleri

2- Varsa yasal temsilci ve vekillerinin ad soyad ve adresleri

3- Kararın hangi mahkemeden verilmiş olduğu ve tarihi ile sayısı

4- Kararın başvurana tebliğ edildiği tarih

5- Kararın özeti

6- Başvuru sebepleri ve gerekçesi

7- Talep sonucu

9
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu

8- Başvuranın veya varsa yasal temsilcisinin ya da vekilinin imzasıdır.

- İstinaf dilekçesinin hangi yerdeki istinaf mahkemesine hitaben


yazılacağına dair kanunda bir düzenleme bulunmamakla birlikte,
dilekçe bölge adliye mahkemesine hitaben yazılmalı ve hangi
mahkeme aracılığı ile gönderilecekse o da belirtilmelidir.

- Dilekçenin verileceği ilk derece mahkemesi Adalet Bakanlığının


önerisi üzerine Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından
belirlenerek ilan edilecek olan kendisinin bağlı olduğu istinaf
mahkemesine dilekçeyi iletecektir.

- İstinaf mahkemeleri için yetki sözleşmesi yapmak mümkün değildir,


yani yetkisi kesindir ve kamu düzenindendir.(HMK Md. 357)

- HMK Md. 342/son uyarınca istinaf dilekçesinde başvuranın kimliği ve


imzası ile başvurulan kararı belli edecek kadar bilginin yer almasının
dilekçenin incelenmesi için yeterli olacağı düzenlenmiş olsa da kanun
koyucu bu maddede HMK Md. 355’e de atıf yaparak, aslında dilekçede
başvuru sebep vere gerekçelerinin açıkça belirtilmesinin önemini
açıkça ortaya koymuştur. Buna göre başvuru sebepleri ve talep
sonucunun dilekçede belirtilecek olmasının özel bir önemi vardır.
Çünkü istinaf incelemesi bu hususlarla sınırlı olarak yapılacaktır.
(HMK Md. 355)

- İstinaf dilekçesi kararı veren mahkemeye veya başka bir mahkemeye


verilebilir.

- Bu dilekçe hangi mahkemeye verilmiş ise o mahkemenin istinaf


mahkemesi başvuru defterine kaydedilir ve başvurana ücretsiz alındı
belgesi verilir. (HMK Md. 343)

- Dilekçenin kararı veren ilk derece mahkemesinden başka bir yer


mahkemesine verilmiş olması halinde ise bu mahkeme tarafından
kayıt yapıldıktan sonra, kararı veren mahkemeye gönderilir.

- Dosya, kararı veren ilk derece mahkemesince istinaf dilekçesinde


gösterilen istinaf mahkemesine bakılmaksızın o ilk derece
mahkemesinin bağlı olduğu yetkili istinaf mahkemesine gönderilir.

- İstinaf yoluna başvuru istinaf dilekçesinin verilmesiyle başlar.

- İstinaf dilekçesi verilirken tebliğ giderleri de dahil olmak üzere


gerekli harç ve giderler ödenir. Bunların ödenmemesi ya da eksik
ödenmesi halinde mahkemece verilecek bir haftalık kesin sürede
tamamlanması gerekmektedir. Tamamlanmaması halinde başvurudan

10
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
vazgeçilmiş sayılacağı istinaf başvurusunda bulunan tarafa yazılı
olarak bildirilir. (HMK Md. 344)

- Harçlar Kanunu’na bölge adliye mahkemelerine başvuru halinde


maktu başvuru harcı ile duruma göre nispi veya maktu karar ve ilam
harcı alınacaktır. Yine istinaf yoluna başvururken tebligat giderlerinin
yatırılmış olması gerekmektedir.

- Usulüne uygun hazırlanarak harç ve giderleri yatırılmış olan başvuru


dilekçesi karşı tarafa tebliğ edilecektir.

- Tebliğ üzerine karşı tarafın da 2 haftalık cevap süresi olacaktır. Buna


göre karşı taraf bu iki haftalık süre içerisinde hazırlayacağı cevap
dilekçesini kararı veren mahkemeye ya da bu mahkemeye
gönderilmek üzere başka bir mahkemeye verecektir.

- İstinaf başvuru dilekçesini alan ilk derece mahkemesi başvuruyu


aşağıdaki hususlarda inceleyip, buna göre kabul ya da reddetme hakkı
vardır. Bunlar dışındaki sebeplere dayanarak başvuruyu reddetme
hakkına sahip değildir.

o İstinaf dilekçesinin süresinde yani iki haftalık yasal süre içinde


verilip verilmediği

o Karara karşı istinaf yolunun kapalı olup olmadığı yani kararın


kesin bir karar olup olmadığı

o Harç ve giderlerin tam olarak yatırılıp yatırılmadığı

- İstinaf başvurusunun reddine karşı da bunun tebliğinden itibaren 1


hafta içinde istinaf yoluna başvurulabilir.

7- İstinaf Dilekçesine Cevap

- İstinaf dilekçesi kararı veren mahkeme tarafından karşı tarafa tebliği


edilir, Karşı taraf da kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren iki hafta
içinde cevap verebilir. Cevap dilekçesi kararı veren mahkeme ya da
başka bir mahkemeye verilebilecektir.(HMK Md. 347)

- Dilekçelerin verilmesiyle birlikte kararı veren mahkeme dosyayı dizi


listesine bağlı olarak yetkili istinaf mahkemesine gönderecektir.
(HMK Md. 347)

8- Katılma Yoluyla İstinaf

- HMK Md. 348 uyarınca katılma yoluyla istinafa başvurmak


mümkündür.

11
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
- Buna göre istinaf dilekçesi kendisine tebliğ edilen taraf, istinaf yoluna
başvurma hakkının bulunmamasına veya başvuru süresini kaçırmış
olmasına rağmen cevap süresi içinde cevap vermekle yetinmeyerek,
söz konusu cevap dilekçesinde kendine özgü nedenler ileri sürerek
istinaf yoluna katılma yolu ile başvurabilecektir. Buna katılım yoluyla
istinafa başvuru denilmektedir.

- Katılım yoluyla istinafa başvuran kişinin bu dilekçesine istinafa ilk


başvuran karşı taraf iki hafta içinde cevap verecektir.

- Katılım yoluyla istinafa başvuru ilk ve asıl başvuruya bağlı bir istinaf
yolu başvurusu olup, ilk istinaf başvurusundan feragat edilmesi ya da
bu başvurunun reddedilmesi halinde katılma yolu ile istinaf
başvurusunda bulunanın talebi de reddedilmiş sayılacaktır.

- Esas girilmesinden sonra ilk başvurunun reddedilmesi halinde ise,


katılma yoluyla yapılan istinaf başvurusu incelenecektir.

9- İstinaf Yoluna Başvurma Hakkından Feragat

- HMK Md. 349’a göre taraflar ancak ilk derece mahkemesinin


kararının kendilerine tebliğinden sonra istinaf yoluna başvurma
haklarından feragat edebileceklerdir. Zira hak doğmadan ondan
feragat edilemeyecektir.

- İstinaf başvurusu yapıldıktan ama dosya istinaf mahkemesine


gönderilmeden önce de istinaf yoluna başvurma hakkında feragat
edilebilecektir. Böyle bir durumda dosya istinaf mahkemesine
gönderilmeyerek, kararı veren mahkeme başvurunun reddine karar
verecektir.

- Yine dosyanın istinaf mahkemesine gönderilmesinden sonra fakat


karardan önce feragat edilebilecek olup, böyle bir durumda istinaf
mahkemesi başvuruyu feragat sebebi ile reddedecektir.

10- İstinaf Başvurusunda Kötü Niyet

- İstinaf başvurusunun kötü niyetle yapıldığının anlaşılması halinde


HMK Md. 351 uyarınca istinaf mahkemelerince HMK Md. 329
hükümleri uygulanacaktır.

- Buna göre kötü niyetli olarak istinaf başvurusunda bulunan taraf,


istinaf yargılaması giderlerinin dışında karşı tarafın vekiline ödeyeceği
vekalet ücretini ödemeye mahkum edilebileceği gibi disiplin para
cezasına da çarptırılabilecektir.

12
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
11- İstinaf Mahkemesinin Ön İncelemesi

- İstinaf başvurusu halinde istinaf mahkemesi hukuk dairesince dosya


üzerinde bir ön inceleme yapılacaktır.

- Bu inceleme ilk derece yargılamasındaki ön inceleme ile aynı değildir


ve karıştırılmamalıdır. Çünkü bu ikisinin amaçları ve yapılacak
işlemler farklıdır.

- İstinaf mahkemesi yapılacak başvuru hakkında asıl incelemeden önce


bir ön inceleme yapacak ve inceleme sonunda eksiklik olmadığının
anlaşılması halinde dosya asıl incelemeye alınacaktır

- Bu incelemede aşağıdaki konulara dikkate alınarak incelemesi


yapılacaktır. ;

o İlk derece mahkemesinin kararının kesin olup olmadığı


o başvurunun süresinde yapılıp yapılmadığı
o incelemenin başka bir dairece veya bölge adliye mahkemesince
yapılmasının gerekip gerekmediği
o başvuru şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediği ya da
o başvuru sebeplerinin veya gerekçesinin gösterilip gösterilmediği

- İnceleme sonucunca eksiklik bulunmayan dosyalar HMK Md. 352


uyarınca asıl incelemeye alınacaktır.

- Ön inceleme heyetçe veya görevlendirilecek bir üye tarafından


yapılacak olup, ön inceleme sonunda alınacak karar ise heyetçe
verilecektir

12- İstinaf Mahkemesinde Asıl İnceleme

- İstinaf mahkemesince yapılacak olan inceleme davanın özelliğine göre


heyet ya da görevlendirilecek bir üye tarafından yapılacaktır. (HMK
Md. 354)

- Gereken hallerde incelemede başka bir istinaf mahkemesi ya da ilk


derece mahkemesi istinabe edilebilir.

- İstinaf mahkemesinin yapacağı yargılama aşamaları tahkikat, sözlü


yargılama ve karar aşamalarından oluşmaktadır.

- HMK Md. 355’e göre istinaf mahkemesin incelemesi istinaf


dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olacaktır.

- Kamu düzenine aykırılık (Dava Şartları) hallerinin bulunması


durumunda ise istinaf mahkemesi bu durumu re’sen gözetecektir.

13
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
- HMK Md. 355 uyarınca istinaf dilekçesinde belirtilmiş olan sebeplere
dayanılarak ve kamu düzenine aykırılık hallerinin de re’sen
gözetilerek yapılacağı istinaf incelemesinde ise HMK Md. 357 uyarınca
ilk derece mahkemelerinde yapılabilecek bazı işlemler
yapılamayacaktır.

- Buna göre ilk derece mahkemelerinde yapılabilecek olan karşı dava


açılması, davaya müdahale, davaların birleştirilmesi, ıslah gibi talep ve
işlemler istinaf mahkemelerinde yapılamayacak olup, aynı şekilde ilk
derece mahkemesinde ileri sürülmemiş olan iddia ve savunmalar ve
dayanılmamış olan deliller de yine istinaf mahkemelerinde istinaf
sürecinde dinlenip, dikkate alınmayacaktır. Fakat ilk derece
mahkemesinde dayanılmasına rağmen değerlendirilmeden
reddedilmiş olan deliller böyle bir durumun varlığı halinde istinaf
yargılamasında dikkate alınabilecektir.

- İstinaf incelemesinde asıl olan incelemenin duruşmalı yapılmasıdır.


Buna göre ön incelemeden sonra istinaf mahkemesi duruşma açar ve
tahkikatı yürütür.

- Duruşma yapılması gereken hallerde de duruşma günü HMK Md. 356


uyarınca taraflara tebliğ edilecektir.

- Davetiyede, taraflara duruşmada hazır bulunmadıkları takdirde


tahkikatın yokluklarında yapılarak karar verileceği, başvuran tarafa
çıkartılacak davetiyede, ayrıca, yapılacak tahkikatla ilgili olarak bölge
adliye mahkemesince belirlenen gideri, iki haftadan az olmamak üzere
verilecek kesin süre içinde avans olarak yatırması gerektiği hususu
hakkında bilgilendirme yapılacaktır

- Başvuran, kabul edilebilir bir mazerete dayanarak duruşmaya


gelemediğini bildirdiği takdirde ise yeni bir duruşma günü tayin
edilerek taraflara bildirilecektir

- Belirlenen giderin, verilen kesin süre içinde yatırılmış olması kaydıyla,


tarafların mazeretsiz olarak duruşmaya katılmamaları halinde ise
tahkikat yokluklarında yapılacak ve karar verilecektir. Belirlenen
gider, süresi içinde yatırılmadığı takdirde, dosyanın mevcut durumuna
göre karar verilecek olup, öngörülen tahkikat yapılmaksızın karar
verilmesine olanak bulunmayan hâllerde ise başvuru reddedilecektir

- Duruşma yapılması kural olsa da HMK Md. 353 uyarınca bunun


istisnaları da bulunmaktadır. Bu istisnalar ikiye ayrılmaktadır

- Buna göre ilk derece mahkemesinin usule ilişkin hataları ve usulü bazı
kararları ve istinaf mahkemesinin işin esasına girip karar vermesi
gereken durumlar olmak üzere duruşma yapılmasına gerek
olmayan hallerde kanunda düzenlenmiş bulunmaktadır.

14
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
o Usule ilişkin hususlarda duruşma yapılmasına gerek olmayan
haller şu şekildedir;

§ davaya bakması yasak olan hakimin karar vermiş olması

§ ileri sürülen haklı ret istemine rağmen reddedilen hakimin


davaya bakmış olması

§ mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik


veya yetkisizlik kararı vermiş olması ya da mahkemenin
görevli ya da yetkili olmamasına rağmen davaya bakmış
olması veya mahkemenin istinaf mahkemesinin yargı
çevresi dışında kalması halinde

§ Diğer dava şartlarına aykırılık bulunması(Taraf ya da dava


ehliyeti veya dava takip yetkisi bulunmayan vekil ya da
temsilci olmayan kimseler önünde davaya bakılmış ve karar
verilmiş olması)

§ Mahkeme tarafından usule aykırı şekilde davanın veya karşı


davanın açılmamış sayılmasına, davaların birleştirilmesine
veya ayrılmasına, merci tayinine karar verilmiş olması
halinde

§ Mahkemece tarafların davanın esasıyla ilgili olarak


gösterdikleri delillerin hiçbiri toplanmadan veya gösterilen
deliller hiç değerlendirilmeden karar verilmiş olması
halinde

- İşte bu gibi durumlarda istinaf mahkemesi esası incelemeden kararın


kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı
veren mahkemeye ya da kendi yargı çevresinden başka bir yer
mahkemesine gönderilmesine duruşma yapmaksızın kesin olarak
karar verecektir.

- Böyle bir durumda ilk derece mahkemesince verilmiş gerçek bir


karardan bahsedilemeyeceği için (dava şartlarındaki noksanlık vs)
burada istinaf mahkemesi aslında bir inceleme yapmamakta, bir
denetim yapmaktadır.
o Esasa ilişkin hususlarda duruşma yapılmasına gerek olmayan
haller
§ İstinaf mahkemesi işin esasına girerek karar vereceği bazı
durumlarda duruşma yapmadan gerekli kararı
verebilecektir. Bu haller şu şekildedir;

• istinaf incelemesi talep edilmiş olan kararın usul


veya esas yönünden hukuka uygunluğunun
anlaşılması haline başvuru esastan reddedilecektir.

15
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu

• Yargılamada eksiklik bulunmamasına rağmen


kanunun uygulanmasında hata yapılmış ise yeniden
yargılama yapılmadan karar düzeltilerek esas

• Yargılamada bulunan eksikliklerin duruşma


yapılmadan düzeltilmesi söz konusu ise bunların
tamamlanmasından sonra

- HMK Md. 353’te belirtilen haller dışında istinaf mahkemesinde kural


istinaf incelemesinin duruşma ile yapılması esas olup, duruşma günü
taraflara HMK Md. 356 uyarınca tebliğ edilecektir.

- Duruşmalı olarak yapılacak istinaf incelemesi davetiyelerinde


tarafların duruşmada hazır bulunmamaları halinde incelemenin
yokluklarında yapılarak karar verileceği ve istinaf başvurusu yapan
tarafa da ayrıca istinaf incelemesi için mahkemece belirlenen giderin
duruşma gününe kadar avans olarak yatırılması gerektiği bildirilir.

- İstinaf başvurusunda bulunan taraf kabul edilebilir bir sebebe


dayanarak duruşmaya gelemediğini bildirdiği takdirde, yeni bir
duruşma günü tayin edilerek taraflara bildirilir. Başvuranın
mazeretsiz olarak duruşmaya katılmadığı ya da giderleri ödememesi
halinde dosyanın durumuna göre karar verilecektir. İnceleme
yapılmadan karar verilmesine imkan olmayan hallerde ise istinaf
başvurusu reddedilecektir. (HMK Md. 358)

13- İstinaf Mahkemesi Kararı

- İstinaf incelemesi sonunda kararın ne şekilde verileceği açıkça


düzenlenmemiş olmakla birlikte, ilk derece yargılamasındaki karar
aşamasının istinaf yargılaması için de geçerli olacağı kabul
edilmektedir.

- Buna göre HMK Md. 294 uyarınca istinaf mahkemesi iddia ve


savunmaları dinledikten sonra yargılamanın bittiğini bildirerek
kararını tefhim edecektir.

- Sadece hüküm sonucunun tefhim edilecek olması halinde ise gerekçeli


karar bir ay içinde yazılacaktır.

- Kararlar gizli olarak müzakere edilecek ve aleni olarak açıklanacaktır

- Kararlar heyet olarak oybirliği ya da oy çokluğu ile verilecektir.

- İstinaf mahkemesinin kararlarında bulunması gereken hususlar ise


HMK Md. 359 da şu şekilde düzenlenmiştir;

16
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
o Kararı veren bölge adliye mahkemesi hukuk dairesi ile başkan,
üyeler ve zabıt kâtibinin ad ve soyadları, sicil numaraları

o Tarafların ve davaya ilk derece mahkemesinde müdahil olarak


katılanların kimlikleri ile Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,
varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri.

o Tarafların iddia ve savunmalarının özeti.


o İlk derece mahkemesi kararının özeti.
o İleri sürülen istinaf sebepleri.

o Taraflar arasında uyuşmazlık konusu olan veya olmayan


hususlarla bunlara ilişkin delillerin tartışması, ret ve üstün tutma
sebepleri, sabit görülen vakıalarla bunlardan çıkarılan sonuç ve
hukuki sebep.

o Hüküm sonucu ile varsa kanun yolu ve süresi.

o Kararın verildiği tarih, başkan ve üyeler ile zabıt kâtibinin


imzaları.
o Gerekçeli kararın yazıldığı tarihi.

- İstinaf mahkemesinin vereceği karar kesin nitelikteyse yani temyizi


mümkün değil ise ilk derece mahkemesince; kararın temyizi mümkün
ise bölge adliye mahkemesince tebliğe çıkarılacaktır

- Ayrıca hükmün sonuç kısmında, gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar
edilmeksizin, taleplerden her biri hakkında verilen hükümle,
taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların, sıra numarası altında,
açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi
gerekecektir

- İstinaf incelemesi sonucunda istinaf mahkemesinin verebileceği


karar ise şu şekildedir;

o İlk derece mahkemesi kararının usul ve esas açısından


hukuka uygun olması halinde istinaf mahkemesi istinaf
talebini reddedecektir. (HMK Md. 353) İstinaf mahkemesinin bu
ret kararı temyiz edilebilen kararlardan değil ise ilk mahkemenin
vermiş olduğu karar istinaf talebinin reddi ile kesinleşmiş
olacaktır.

§ Yine istinaf incelemesi sonucunda istinaf başvurusunun


süresinde olmadığı, kesin bir karara karşı istinaf başvurusu
yapıldığı ve sebep ve gerekçelerin gösterilmemiş olması
halinde de o başvurunun reddine karar verilecektir.

17
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
§ Burada önemli olan diğer bir husus, istinaf mahkemesince
reddedilen ya da kabul edilen kararlar için “onama” ve
“bozma” terimlerinin kullanılmaması hususudur. Bu
terimler istinaf incelemesi için kullanılamayacaktır, çünkü
bunlar temyiz incelemesine özel terimlerdir.

o İlk derece mahkemesi kararının usul ve esas açısından doğru


olmaması halinde bu karar istinaf mahkemesince kaldırılarak,
aşağıdaki üç şekilde sonuçlandırılacaktır.

§ Gönderme Kararı:

• Yukarıda sayılmış olan duruşma yapılmasına gerek


olmayan durumlarda, ilk derece mahkemesinin
vermiş olduğu karar kaldırılarak, dosya ilgili
mahkemeye gönderilir.

• Kararın kaldırılmasından sonra dosyanın tekrar


gönderileceği mahkeme kaldırılan kararı veren ilk
derece mahkemesi olabileceği gibi istinaf
mahkemesinin yargı çevresinden bir mahkeme de
olabilir.

• Dosyanın gönderileceği mahkeme davayı yeniden


inceleyerek karara bağlayacaktır.

§ İlk Derece Mahkemesi Kararının Kaldırılarak Davanın


Kısmen ya da Tamamen Kabulü Kararı:

• İstinaf başvurusunu kabul edip, ilk derece


mahkemesinin kararını esastan inceleyecek olan
istinaf mahkemeleri, inceledikleri kararları hukuka
uygun bulmazlarsa, ilk derece mahkemelerinin
vermiş oldukları kararları kaldırarak yeniden
yargılama yapar ve yeni karar verirler.

• Burada istinaf mahkemesi işin esasına girmiş


olacaktır

• Özellikle ilk derece mahkemesinde davanın


reddine karar verilen durumlarda görülür

• İstinaf mahkemesince ilk derece mahkemesi


kararının hukuka uygun bulunmaması ve istinaf
sebeplerinin yerinde görülmesi halinde ilk derece
mahkemesinin kararı kaldırılarak, istinaf
mahkemesinin ilk derece mahkemesinin yerine

18
Dr. Bahar Tuna Kurtoğlu
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2021-2022 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu
geçerek, yeniden yargılama yapması ve davanın
tamamen ya da kısmen kabulüne karar vermesidir

§ İlk Derece Mahkemesi Kararının Kaldırılarak Davanın


Reddine Karar Verilmesi:

• Bu durumda da istinaf mahkemesi işin esasına


girecektir.

• İlk derece mahkemesince kısmen ya da tamamen


davanın kabulüne karar verilerek bu yönde alınmış
kararların olması gerekir.

• İlk derece mahkemesinin vermiş olduğu kararın


istinaf incelemesi sonucunda doğru bulunmayarak
kaldırılarak, davanın reddine karar verilecektir.

• Böyle bir durumda istinaf mahkemesi ilk derece


mahkemesinin yerine geçerek yeniden yargılama
yapacak ve davanın reddine karar verecektir.

19

You might also like