৩১ তম ৰা ীয় িশ িব ান সমােৰাহ,২০২৩

ৰািজ ক িশ িব ান সমােৰাহ, অসম, ২০২৩

সূ া আৰ সবাংগীন কুশলতাৰ বােব

মূল িবষয়
পিৰি িতত ক বুেজঁা আহা

A Programme of
National Council for Science and Technology Communication
Department of Science and Technology, Govt. of India
Technology Bhavan, New Mehrauli Road, New Delhi - 110016

In Assam the programme is also supported by

Science, Technology and Climate Change Department, Govt. of Assam
ৰািজ ক সংগঠক

অসম িব ান যিু িবদ া আ পিৰেৱশ পিৰষদ, ৱাহাটী

সহেযাগী সংগঠক

SSEAEP, Nagaon BJVJ, Assam STO, Silchar

িজলা িভি ক অংশ হণৰ বােব যাগােযাগৰ িঠকনা

NCSC 2023
National Children’s Science Congress, Assam
REGISTRATION FORM -A
Fill this form in Capital letters and submit to your District Coordinator

1. STATE
2. DISTRICT
3. TALUKA
4. TITLE OF THE PROJECT

5. SUB-THEME CODE
6. LANGUAGE USED 7. AREA [RURAL/URBAN]
8. NAME OF THE INSTITUTION
Address

PIN Phone E-mail ID

10. NAME OF PRINCIPAL/HEADMASTER/HEAD OF INSTITUTION

11. NAME OF GROUP LEADER

Date of Birth / / AGE Whether has disability (Y/N) Type of disability (see code)
Caste: SC / ST / OBC / General / Others Gender [Male/Female]
Address

PIN Phone E-mail ID

12. NAME OF GROUP MEMBER

Date of Birth / / AGE Whether has disability (Y/N) Type of disability (see code)
Caste: SC / ST / OBC / General / Others Gender [Male/Female]
Address
PIN Phone E-mail ID
13. NAME OF GUIDE
Gender [Male/Female]
Address

PIN Phone E-mail ID

Name & Signature of District Coordinator Name & Signature of Head of Institution Date:

Sub Theme Codes : 01-Eco System for Sustainable Living, 02-Appropriate Technology for Sustainable Living, 03-Social
Innovation for Sustainable Living, 04-Design, Development and Modelling for Sustainable Living, 05-Traditional
Knowledge System (TKS) for Sustainable Living
Types of Disabilities /Codes: Visual Impairment: VI, Low Vision: LV, Totally Blind: TB, Mental Retardation: MR Hearing
Impairment: HI, Speech Impairment: SI, Multiple Disability : MI, Learning Disability : LD, Autism: AUT, Orthopedically
Impaired: OI, Cerebral Palsy : CP
Age should be between 10-17 years as on 31st December of the current calendar year
District Coordinator to verify the age of all participants with Birth Certificates.
Copy of this form to be enclosed in the Project Written Report

২
 NCSC 2023
ৰা ীয় িশ িব ান সমােৰাহ মােন িক?
ৰা ীয় িশ িব ান সমােৰাহ ১০-১৭ বছৰৰ িশ ৰ বােব এক ম , য’ত িবদ ালয় আ িবদ ালয়ৰ বািহৰৰ
ল’ৰা-েছাৱালীেয় িনজৰ ক না আ উ াৱনােৰ সামািজক তথা ানীয় সমস ােবাৰৰ সমাধান উিলওৱাৰ
কাৰেণ িব ান িভি ক এক েচ া হাতত ল’ব পােৰ৷

মূ ল ল সমূ হ :
— িশ ৰ মনৰ ু ৎসা পূ ৰণ কিৰ তওঁেলাকৰ সৃ জনশীলতাৰ িবকাশৰ সু িবধা িদয়া৷
াভািৱক অনসি
— িব ান িশ াৰ ি য়ােটাক চৗপাশৰ পিৰেৱশৰ সেত জিড়ত কৰা৷ — ণালীব অধ য়ন [পয েৱ ণ,
জৰীপ, পৰী া, তথ সং হ, িবে ষণ আ উপ াপন]ক উৎসাহ যাগাই িশ সকলৰ মনত ব ািনক
মানিসকতাৰ বীজ ৰাপণ কৰা৷ — িশ সকলক দশখনৰ ভিৱষ ৎ স ে িচ া কিৰবৈল অনু ািণত কৰা
আ তওঁেলাকক সংেবদনশীল তথা দািয় শীল নাগিৰক িহচােপ গিঢ় তালা৷

কােন অংশ হণ কিৰব পািৰব :

— ১০-১৭ বছৰ বয়সৰ সকেলা ই ু ক িশ েৱই ৰা ীয় িশ িব ান সমােৰাহৰ কাযসূ চীত অংশ ল’ব পািৰব৷
িশ সকল ছা -ছা ী নহ’েলও অংশ হণ কিৰব পািৰব৷ — বয়স অনসিৰ ু দু টা শাখাত যাগদানৰ সু িবধা
আেছ৷ িন শাখা : ১০ বছৰৰ পৰা ১৪ বছৰৰ কম; উ শাখা : ১৪ বছৰৰ পৰা ১৭ বছৰৰ কম৷ — পূ বেত
ৰা ীয় পযায়ৰ িশ িব ান সমােৰাহত ক উপ াপন কৰা িশ েৱও সমােৰাহত যাগদান কৰাৰ বােব
ক কিৰব পািৰব৷ এেকাজন িশ েৱ দলপিত িহচােপ ৰািজ ক বা ৰা ীয় পযায়ৰ সমােৰাহত এেকটা বয়সৰ
শাখাত মা এবাৰৈকেহ ক উপ াপন কিৰব পািৰব৷ অথাৎ এেকজন িশ িব ানীেয় িন শাখাত এবাৰ
আ উ শাখাত এবাৰ যাগদান কিৰব পািৰব৷ — বয়স িন পণৰ বােব ২০২৩ চনৰ ৩১ িডেচ ৰ তািৰখেটা
আধাৰ িহচােপ লাৱা হ’ব৷
িবেশষভােৱ স মসকলৰ ত বয়সৰ কােনা বাধা নাথািকব৷ সাধাৰণেত বয়সৰ বাধা নােহাৱাৈক
ষ মানৰ পৰা নৱমমান ু পিৰগিণত
ণীৈল ‘িন শাখা’ আ দশমমানৰ পৰা াদশ ণীৈল ‘উ শাখা’ বিল
হ’ব৷ িবেশষভােৱ স ম িশ সকেল এিট দল গঠন কিৰব পািৰব, যােত িত গৰাকী িশ এজন আনজনৰ
সহায়ক হয়৷ দু জনীয়া িবেশষভােৱ স ম িশ েৱও এিট দল গঠন কিৰব পািৰব৷
ৰা ীয় িশ িব ান সমােৰাহত অংশ হণৰ বােব ভাষা বাধা প হ’ব নাৱােৰ৷ িশ সকেল ৰািজ ক বা
ৃ
ক ীয় চৰকাৰৰ ীকিত া িশ াদানৰ ভাষাত িনজ িনজ ক আগবঢ়াব পািৰব৷

ু িক কিৰব লািগব :
তিম
িনজৰ এেলকাৰ পূ ণ আ ু ভবা ানীয় সমস া এটা বািচ লাৱা৷ সমস ােটাৰ কাৰণ
সমেয়াপেযাগী বিল
জািনবৈল চ া কৰা৷ ইয়াৰ বােব সূ পযেব ণ অপিৰহায ৷ কাম আৰ কৰাৰ আগেত পূ বধাৰণা আ
উে শ সমহূ ি ৰ কিৰ ল’ব লােগ৷ এইসমহৰ
ূ মােজিদ িবিভ পৰী া-িনৰী া চলাই সমস ােটাৰ এটা উপযু
সমাধানৰ পথ স ান কিৰব লািগব৷ ইয়ােকই আিম ক কৰা বিলু কওঁ৷

৩
NCSC 2023
কেনদেৰ আগবঢ়া উিচত :
ু
— সংল নমনা -প খন ইংৰাজীত স ূ ণৈক পূ ৰাই িজলা সম য়ৰ ীৰ হাতত অিত সানকােল জমা িদবা৷
— দলৱ ভােৱ ক কিৰব লািগব৷ িতেটা দলত দু জন সদস /সদস া থািকব পািৰব৷ গিতেক তামাক
ক েটা আগবঢ়াই িনবৈল এজন পিৰচালক বা গাইড িঠক কিৰ ল’ব লািগব৷ এই পিৰচালকজন তামাৰ
িশ ক, িবষয়েটাৰ উপৰত ান থকা এজন সমল ব ি বা া ন িশ িব ানী হ’ব পােৰ৷ তামাৰ
পিৰয়ালৰ অন কােনা ব ি ৃ
অথবা অিভভাৱক বা িপত-মাতৃ পিৰচালক হ’ব নাৱােৰ৷ — ক িকছু মানৰ
আভাষ ইয়াত িদয়া হেছ যিদও এই িবষয়েকইটাৰ ওপৰেতই য ক কিৰব লািগব তেন নহয়৷ ৰা ীয়
ু ক অ ািধকাৰ িদয়া হয়৷ িয ক ই নকৰা িকয় তামাৰ ক েটা মল
িশ িব ান সমােৰাহত সদায় নতন ূ
িবষয়ৰ সেত জিড়ত থািকব লািগব৷ — িযেটা এেলকাত কাম কিৰবা তাৰ এখন মানিচ গােটাৱা বা আঁিক
লাৱা৷ এই এেলকােটাৰ অৱ ান িনজ িজলা, ৰাজ আ ু
দশৰ মানিচ খন দখৱাবা৷ এেন কিৰেল
ভাৰতবষৰ িযেকােনা অ লৰ মানেহইু তামাৰ এেলকােটাৰ আভাষ পাব৷ মানিচ ৰ জৰীপত পাৱা তথ ৰ
অৱ ােনা িচি ত কিৰবা৷ তামাৰ িনধািৰত ক ৰ লগত স ক থকা সকেলা তথ সং হ কিৰবা । — তিম ু
িচনা কৰা সমস ােটাৰ ত কাম কৰাৰ বােব এটা কাযপ া ত কিৰ ল ণালীব ভােৱ আগবািঢ়বা৷
ূ
ক ৰ কাম কৱল জৰীপেতই সীমাব নাৰািখ িকছু পৰী ামলক কাম বা হােত-কােম িকবা এটা কিৰবৈল
চ া কিৰবা৷ স অথচ পূ ণ সমস াত চকু িদয়া ভাল৷ ডাঙৰ সমস াত হাত িদব নাৱািৰবা বিল
ু কথা
নাই৷ সমস া সমাধানৰ ত সংগৃ হীত তথ িবে ষণ কিৰেল িকছু মান িস া ৈল অহাত সু িবধা হ’ব৷
সমস ােটাৰ সমাধানৰ বােব কাম কৰাৰ লগেত লগেত ভিৱষ েতেনা িক কাম কিৰব লািগব তােৰা পৰামশ
িদয়ােটা বা নীয়৷ — তামাৰ ক ৰ সিবেশষ ২১ ছঃ িমঃ ঘ ৩০ ছঃ িমঃ জাখৰ এখন টাকা বহীত িলিপব
ু
কিৰবা৷ জাখৰ কাগজ নাপােল ‘ফলে প’ কাগজৰ এিপিঠত পিৰপািটৈক িলিখেলও হ’ব৷ ক িতেবদন
িলখাৰ আগেত ক কেনৈক কিৰবা নামৰ ক সহািয়কাখন পিঢ়বা৷ — ক িতেবদন িতজন
িশ েৱ িনজ হােতেৰ িলখা হ’ব লািগব৷ ক িতেবদন টাইপ কৰা বা আেন িলিখ িদয়া হ’েল সমােৰাহৰ
বােব হণেযাগ নহ’ব৷ ক কৰাৰ সময়ত েত কেৰ হাতত এখন িদনপ ী থািকব লািগব৷ েয়াজন
সােপে সই িদনপ ী উপ াপনৰ সময়ত মল ূ ায়ন কৰা হ’ব [িবেশষভােৱ স ম িশ ৰ বােব অৱেশ এই
ব ৱ া েযাজ নহয়]৷ ক ু অথচ তথ ব ল হাৱা বা নীয়৷ — ক
িতেবদন চিট িতেবদন িলখাৰ
ু কৰা কামিখিনৰ উে শ আ ফলাফল সামিৰ এটা সাৰাংশ িলিখবা৷ সাৰাংশ অিত চিট
অ ত তিম ু আ
ু
২৫০ শ ৰ িভতৰত হ’ব লািগব৷ িতেবদন ানীয় ভাষাত িলিখেল সাৰাংশেটাৰ ইংৰাজী অনবােদা ক
িতেবদনৰ সেত গািঠ িদবা৷ — ূ স ূ ণ হ’েল িনজৰ িজলা সম য়কৰ হাতত িজলা সমােৰাহৰ ১০
ক সমহ
িদন আগেত জমা িদবা আ িতেবদনৰ এটা িতিলিপ তামাৰ হাতত ৰািখবা৷ ক েটাৰ সকেলা কথা
ু চািৰখন প’ াৰ/চাট [৫৫ ছঃিমঃ x ৭০ ছঃিমঃ জাখৰ] সু ৰৈক
সামিৰ মঠ ত কিৰবা যােত সইেকইখন
ক উপ াপনত ব ৱহাৰ কৰাৰ িপছত িনধািৰত ানত দশন কিৰব পৰা যায়৷ চািৰখনতৈক অিধক প’ াৰ
হ’েল অিতিৰ ূ াংকণ কৰা নহ’ব৷
প াৰ কইখনৰ মল ক িতেবদনত িবষয়ব দািঙ ধিৰবৰ বােব
আেলাকিচ [Photograph]ৰ সহায় ল’ব পৰা যায়৷ িক ইয়াৰ সংখ া পৰাপ ত ৪ [চািৰ] খনেত সীমাব

৪
 NCSC 2023
ৰািখব লািগব৷ েয়াজন হ’েল উপ াপনৰ বােব Power Point ব ৱ াৰ সহায় ল’ব পািৰবা৷ — িজলা বা
ৰািজ ক সম য়ৰ ী আ শি ক সম য়ক বা কায বাহী সদস ল’ৰা-েছাৱালীেয় িশ িব ান সমােৰাহত
অংশ হণ কিৰব নাৱািৰব৷

ৰা ীয় সমােৰাহ :
ু
ৰা ীয় সমােৰাহত অংশ হণৰ বােব অসমৰ পৰা সেবা ২৬ টা ক িনবাচন কৰা হ’ব৷ িনয়ম অনযায়ী এই িনবািচত
ক ৰ দলপিতজেনেহ ৰা ীয় সমােৰাহত অংশ হণ কিৰব পািৰব৷
িবেশষ সু িবধা :
সকেলা ক ৰ উপ াপন এেকলেগ হ’ব৷ িক িনবাচনৰ সময়ত উ শাখা [১৪-১৭বছৰ] আ িন শাখা [১০-১৪
ু
বছৰ]ৰ িনবাচনৰ অনপাত হ’ব ৬০:৪০৷ িজলা পযায়ৰ িনবাচনত ামা লৰ িতিনিধ ৫০% হ’ব লািগব৷ ৰািজ ক
সাংগঠিনক সিমিতেয় ওপৰৰ িনয়মেবাৰ েয়াজন সােপে পিৰব ন কিৰব পািৰব৷

িশ িব ান সমােৰাহৰ ক ৰ মানদ উ ত কিৰবৈল খ বা ানীয় পযায়ত সৰহ সংখ ক িশ ক অংশ হণৰ

বােব অনু ািণত কিৰবৈল িজলা সম য়ৰ ীেয় ই া কিৰেল িজলা সমােৰাহৰ পূ েব ক ৰ াৱনা স ি ত সংি
পূ বাভাস (Synopsis) ৰ াৰা িনবাচন ি য়া হাতত ল’ব পােৰ৷ ইয়াৰ বােব িশ িব ানীেয় িনিদ তািৰখৰ
িভতৰত ক স ীয় সংি পূ বাভাস সংি িজলা বা ানীয় সম য়কয শি ক সম য়কৰ হাতত জমা িদব
লািগব৷ এইসমহ ূ এখন িব ‘িনবাচক ম লী’েয় পৰী া কিৰ িনিদ সংখ ক ক ৰ াৱনা ক কিৰবৰ বােব
িনবাচন কিৰব৷ এই িনবািচত াৱনাৰ সেত জিড়ত িশ িব ানীেয় িজলা সমােৰাহৰ বােব ক ৰ কাম হাতত
ল’ব৷ [ সিবেশষ জািনবৰ বােব িজলা সম য়ৰ ী / িজলা শি ক সম য়ৰ ীৰ সেত যাগােযাগ কিৰব পািৰব৷]

মল ু
ূ িবষয় : সূ া আ সবাংগীন কশলতাৰ বােব
ু
পিৰি িতত ক বেজাঁ আহা
Understanding Ecosystem for Health and Well-being

ক’েৰানা মহামাৰীেয় ব াহত কৰা আমাৰ জীৱন-জীিৱকাই এিতয়াও পূ বৰ

ূ িনমল
াভািৱক অৱ া পাৱা নাই। এই মহামাৰী এিতয়াও সমিল ূ হাৱা নাই।
অৱেশ ৃ
কিতৰ উপলি কেৰাৱাত ক’েৰানাই আমাক যেথ সহায়
কিৰেল। এই সংকটত ব তৰ ব িতৰ পাছেতা, ই মানৱ সমাজক িব ান-
পিৰেৱশ িবষয়ক িকছু িদশ নৈক চাবৈল বাধ কৰােল। আমাৰ া সু ৰ া,
ৃ
সামি ক কল াণৰ লগত কিতৰ স ু
কক বজাত ৃ
সহায় কৰাৰ লগেত কিতৰ
িতপালন অিবহেন য মানৱ সমাজ সু ৰি ত নহয় তাক পনঃু তীয়মান কৰা
ু
এই মহামাৰীৰ ভিমকা ু
উে খনীয়। অৱেশ এই মহামাৰীৰ দেৰ ‘জন’িচছ’ ৰাগৰ
াদূ ভাৱৰ আঁৰত পিৰি িতত ৰ ভাৰসাম হীনতাৰ িদশেটাও জিড়ত আেছ।

৫
NCSC 2023
ৃ
িবগত সময়ত, কিতৰ লগত আমাৰ স কৰ যন ক’ৰবাত অলপ যিত পিৰিছল। মানৱ কল াণ, জীৱৈবিচ ৰ
সংৰ ণৰ বােব এিতয়া এই স ু গিঢ় তালা অিত জ ৰী হ পিৰেছ। এেন পিৰে ি তেত ৰা সংঘৰ বহন ম
ক পনৰ
ু
উ য়নৰ ল , পিৰি িতত ৰ পন াৰৰ দশক (২০২১-২০৩০) আিদ ল ক বা ৱািয়ত কৰা েয়াজন হেছ। অসম
আ উ ৰ-পূ বা লৰ নাগিৰকৰ এই িদশত দািয় আ কতব আনতৈক অিধক। িকয়েনা আমাৰ অ ল
ৃ
াকিতকভােৱ অত চহকী। এই অ ল ইে া-বামা আ িহমালয় জীৱৈবিচ ‘হট ট'েৰা অংশ। জীৱৈবিচ
হট ু ৰ লগেত বাস ান িবন হ অহােৰা ইংিগত িদেয়। ই িচ নীয়।
েট ানীয় উি দ জািতৰ াচয
ৃ
উ ৰ-পূ বা লৰ শহতীয়া াকিতক ু
দেযাগ, ূ
ভিম ূ িবষয়ৰ
লন, বান আিদ ঘটনাৰ পৰা িশ িব ান সমােৰাহৰ মল
াসংিগকতা বা ু
িকমান তাক সহজেত বিজব পািৰ। আমাৰ ানীয় পিৰি িতত ৰ ভাৰসাম হীনতাৰ ভাৱ কৱল
জীৱৈবিচ ৰ ওপৰেত সীমাৱ নহয়। ই আমাৰ া , পিু , জীিৱকা-অথনীিত, িনৰাপ া, আচৰণ, মানিসকতা, সং ৃ িত,
সামািজক বাে ান, জলবায়ু পিৰৱতন, বহন ম ভিৱষ ত আিদ সকেলােক ভািৱত কেৰ। গিতেক, িতেটা কায
পায়ণৰ আগত পিৰি িতত ৰ ওপৰত ইয়াৰ ভাৱ স েক এক ধাৰণা কিৰব পািৰেল ভাল। খিতত ৰাসায়িনক
কীটনাশক বা সাৰ েয়াগৰ ফলত আমাৰ া ৰ লগেত মািট, পানীেক ধিৰ ানীয় অৰণ তথা বন াণীৰ ওপৰত
পিৰব পৰা ভাৱ বা িতৰ কথাও মনত ৰখা উিচত। নতন ু জািত বা কৰণৰ খিত কৰাৰ আগত ানীয়
পিৰি িতত ৰ ওপৰত ইয়াৰ স াৱ ভাৱ স েক জািনবৈল য কৰা দৰকাৰ। ানীয় পিৰি িতত এটা িবন কৰাৰ
আগত তাৰ ভাৱ স েক অনমান ু ু সমস াৰ স ু খীন হব লােগ। অসমৰ
ৃ ৰ জনসাধাৰেণ ব মখী
নকিৰেল িপছত বহ
শহতীয়া পিৰি িতৈল মন কিৰেল কথােবাৰ অিধক ূ
হব। উ য়নমলক কামৰ পিৰৱেত এিতয়া কল াণমলকূ কামত
অিধক িদয়াৰ েয়াজন আিহ পিৰেছ। ৃ
কিতৰ িত নকৰাৈক বা ৃ
কিতৰ ু ু কল াণমলক
অনকল ূ কামৰ
পিৰক না তথা পায়ণৰ বােব মানৱ সমাজ আগবািঢ় আিহব লািগব। এটা সমস া সমাধান কিৰবৈল যাওঁেত যােত
আন এটা জিটল সমস াৰ সৃ ি নহয় তােতা আিম মনেযাগ িদব লািগব। ইয়াৰ বােব পিৰি িতত আ ইয়াৰ কায
ু উিঠব লািগব।
স েক ভালদেৰ বিজ

পিৰি িতত ক এবাৰ জু িকয়াই লওঁ আহা

কােনা এক িনিদ ঠাইৰ জীৱ ( াণী, উি দ আ ু
অনজীৱ) আ অৈজিৱক কাৰকৰ (মািট, পানী, বায়ু , উ তা, সূ য ৰ
পাহৰ আিদ) মাজৰ এক গিতশীল, আ িনভৰশীল ি য়াই হেছ পিৰি িতত । নদী, ঘাঁহিন, িবল, পাহাৰ, ঘৰৰ
ু ু
বাৰীখন বা পখৰীেটা বা বািগছাখন আটােয় এেকাটা পিৰি িতত - আটাইেবােৰই -িনভৰশীল । মানৱসৃ বা
ৃ
াকিতক পিৰি িতত িযেয়ই নহওক, পিৰি িতত ৰ পিৰসৰ স ু
আকাৰৰ কাঠফলাৰ পৰা আৰ কিৰ িবশাল

৬
 NCSC 2023
ু ু কটা নমু মকিলৈক
জলাশয় এখন, এখন ডাঙৰ অৰণ বা তােতাৈক িবশাল হ’ব পােৰ। টত এটকৰা ু ৰািখ থেল তাত
ভঁকু ৰৰ বংশ বৃ ি হাৱা দিখবা- এয়াও এক ু পিৰি িতত । জলাশয়, নদী, িবল, ঘাঁহিন, কাঠিন, আিদ েত েকই
ু
সু কীয়া পিৰি িতত । সাগৰ, মহাসাগৰ অথবা মািটৰ তলত থকা জীৱকলক সামিৰও সু কীয়া পিৰি িতত আেছ।
ু িযেয়ই নহওক- এেক পিৰি িতত বিলেলও
ঘাঁহিন, ন বা জিৰ ু েত ক পিৰি িতত ৰ িকছু মান সু কীয়া বিশ বা
চিৰ থােক। উদাহৰণ ু
েপ, এেকটা অ লেৰ দু িট জিৰত বেলগ বেলগ জীৱ জািত থােক, পানীৰ ণা ণেৰা
পাথক থািকব পােৰ। এেনেবাৰ কাৰণেতই এখন জংগলৰ পৰা আন এখন জংগলৈল এেকেযাৰ সাজ-েজাতা, এেকখন
ু
গাড়ী পিৰ াৰ বা পিৰেশাধন নকৰাৈক িনয়া অনিচত। ইয়াৰ ফলত এটা পিৰি িতত ৰ পৰা আনেটাৈল আমাৰ
অজািনেত ব আ মণা ক জািত বা ৰাগৰ িব াৰ ঘিটব পােৰ। সকেলা পিৰি িতত ৰ েত এয়া েযাজ ।
ৃ
এইেবাৰ কথাৰ লগত পিৰি িতত ৰ াকিতক চিৰ অ ু ৰ াৰ ব ূ কথা জিড়ত আেছ। িদশেবাৰ সু ।
পণ
সেয়েহ িযেকােনা উি দ বা জীৱ জািত এটা আিন এখন ঠাইত ব বা এিৰ িদব নাৱািৰ। পৰােহঁেতন পৃ িথৱীৰ বা
আমাৰ ৰাজ খনৰ সকেলােত এেকই জীৱ থািকলেহঁেতন। মনত ৰািখবা,
Ÿ পিৰি িতত এক -িনভৰশীল ি য়া যত শি আ খিনজ পদাথৰ এক অ য় চ িনৰৱি ভােৱ চিল থােক।
শি ৰ এই বাহ উৎপাদক, উপেভা া আ িবেযাজকৰ জিৰয়েত এটা পযায়ৰ পৰা আন এটা পযায়ৈল
পিৰবািহত হ থােক।
Ÿ পিৰি িতত ত েত ক জীৱেৰ পৰ ৰৰ লগত ওতঃে াত আ অিত সংেবদনশীল স ক থােক।
Ÿ পিৰি িতত ৰ কােনা অংশ বা উপাদানত িকবা ব াঘাত জি েল তাৰ ভাৱ সম পিৰি িতত েটােত পেৰ।
Ÿ ু
সংগ েম উে খ কৰা ভাল য এক শহতীয়াভােৱ পিৰি িতত ৰ পন ু
াৰ িবষয়ত িব জিৰ িদয়া দখা
গেছ। ধিৰ লাৱা, তামােলাকৰ কাষৰ িবল বা অৰণ খনৰ বতমান ি িত অধ য়ন কিৰ গম পাৱা গল য ইয়াক
ু
পন ু উ াৰ মােন সহজ কথাত ইয়াক অতীজৰ এটা ভাল অৱ াৈল ঘৰাই
াৰৰ েয়াজন আেছ। পনৰ ূ আিনব
লািগব। গিতেক থমেত িঠক কিৰ লব লািগব আিম অতীজৰ কানেটা ভাল অৱ াৈল ঘূ ৰাই আিনম আ িকয়
আিনম । ২০ বছৰ ন ৭০ বছৰ ন অন িনিদ সময়ৰ অৱ াৈল আিনম সই িব ানস ত পিৰক না থমেত
ু
আমাক লািগব। আ এটা িদশ মন কিৰব লগা, পিৰি িতত ৰ পন ু
াৰ মােন নতনৈক জািত ( উি দ বা াণী)
ৰাপণ বা এিৰ িদবই লািগব তেন নহয়। কােনা জািতক এটা পিৰি িতত ৰ পৰা আঁতেৰাৱাবও লািগব পােৰ।
উদাহৰণ েপ, িবল বা অৰণ ত যিদ িকবা আ মণা ক জািত বা ইনেভিচভ জািত আেছ তাক আঁতৰ কৰা
ু
কায ও পিৰি িতত ৰ পন াৰ।
আকাংি ত ফলাফল
Ÿ িশ িব ানীসকেল অনস ু ান-িভি ক িশ ণৰ মােজেৰ হােত-কােম ক পায়ণ কিৰব। এইবাৰৰ মল ূ িবষয়ত
ক পায়ণৰ মােজেৰ তলত উে খ কৰা ফলাফল িশ িব ানীসকলৰ পৰা আশা কিৰব পৰা যায়।
Ÿ িশ িব ানীসকেল চৗপাশৰ পিৰি িতত ক বিজ ু পাব আ ইয়াৰ সংৰ ণ আ পন ু াৰৰ বােব উেদ াগ ল’ব ।
Ÿ িশ িব ানীসকেল া , পিু আ সবাংগীন কশলতাৰ ু লগত পিৰি িতত ৰ স কক উপলি কৰাৰ লগেত
ইয়াৰ ভাৱৰ িবষেয় অনস ু ান বা অধ য়ন কিৰব ।
Ÿ িশ িব ানীসকেল ানীয় াকিতক ৃ স দৰ ব াৱ াপনা, খাদ -পিু , জীিৱকাৰ সু ৰ া, া -সু ৰ া, জলবায়ু
ু ু
পিৰৱতন অিভেযাজন বা অনকলন আিদৰ বােব ন ন পথৰ স ান উিলয়াবৈল য পৰ হ’ব।
Ÿ িশ িব ানীসকেল উ াৱনীমলক ূ িব ান- যিু কৗশলৰ েয়ােগেৰ পিৰি িতত ৰ সংৰ ণ -পন ু াৰ, পিু
া - সু ৰ া আিদ িদশত সমাধানৰ ন ন ধাৰণা লাভ কিৰব।

৭
NCSC 2023
উপ-িবষয় ১
পিৰি িতত ক জা নাঁ আহা
ানীয় পিৰি িতত ক অধ য়নৰ মােজেৰ
ু
সিঠকভােৱ বজাত এই উপ-িবষেয় সহায় কিৰব।
পিৰি িতত বিলু কওঁেত অৈজিৱক আ জিৱক
উপাদান, ইেবাৰৰ পাৰ িৰক স ক,
কায পায়ণ, পিৰি িতত ৰ অৱদান বা সৱা,
পিৰি িতত ৰ লগত মানহৰ ু স ক বা
ু কামৰ ভাৱ
িনভৰশীলতা, পিৰি িতত ত মানহৰ
ইত ািদ িদশেবাৰ অধ য়ন কিৰব পােৰ। মানৱসৃ
আ ৃ
াকিতক পিৰি িতত উভেয় পযেব ণ তথা
অধ য়ন কিৰব পািৰব। পিৰি িতত ৰ
ভাৰসাম হীনতাৰ কাৰক আ ভাৱ স েকও
অধ য়নৰ সু েযাগ আেছ। যেন, বিহৰাগত এটা
জািত বা আ মক (invasive) জািতৰ িতপালন, কােনা জািত এটা পিৰি িতত ৰ পৰা নােহাৱা
হাৱা বা বিৃ সমাজজীৱনত (সং ৃ িত, জীিৱকা, পিু , আিদ)
পাৱা, ইত ািদৰ ফলত ানীয় পিৰি িতত আ
ূ অধ য়ন কিৰব পািৰ। অধ য়নত পিৰি িতত সমহৰ
পৰা ভাৱ আিদ িদশসমেহা ূ ি িত, পন ু াৰৰ কৗশল
বা পথ আিদ িদশৰ অে ষণ কিৰব পািৰ।
ক ৰ ধাৰণা -
ৃ
— আমাৰ ানীয় কিষ-পিৰি িতত ত জািতৰ বিচ ৰ অধ য়ন আ ৃ প িতৰ ওপৰত ইয়াৰ ভাৱৰ
কিষ
অধ য়ন — জিৱক আ অৈজিৱক ধান-পিৰি িতত ত খাদ -শৃ ংখল আ খাদ জালৰ নিথকৰণ — আমাৰ
বাৰীখনৰ ফলৰ বিচ ৰ অধ য়ন আ পিু ব াৱ াপনাত ইয়াৰ স াৱনা — আমাৰ গাঁওৰ ৰ া-বঢ়াত খিৰৰ

৮
 NCSC 2023
পৰ ৰাগত ব ৱহাৰৰ অধ য়ন — ঘৰ িনমাণত ব ৱহাৰ কৰা ানীয়ভােৱ উপল িনমাণ-সাম ীৰ অধ য়ন
ু ু
— মাৰ চবৰীয়াৰ অ লৰ চৰাই আ পিৰি িতত ৰ বহন মতাৰ বােব ইহঁতৰ অৱদান — এ জাপা ডাঙৰ
গছক পিৰি িতত িহচােপ অধ য়ন — পানী িব কৰণত জলজ উি দৰ ভিমকা ূ ু পথাৰৰ
— ঝম
জৱৈবিচ আ প ূ
া ৰ ওপৰত ইয়াৰ অৱদান — আ ভিমৰ ূ
ওপৰত ানীয় অ লৰ ভিমৰ ব ৱহাৰৰ
ভাৱৰ অধ য়ন — বন াণীৰ বাস ান
িহচােপ বাৰী আ ইয়াৰ পিৰেৱশগত
কাযকলাপৰ অধ য়ন — চহৰৰ পানী
িন াশনৰ নলাত জীৱন, আ
ূ
পািৰপাি ক া ৰ ওপৰত ইয়াৰ ভিমকা
— চহৰৰ ু
উদ ান/মকিল ানৰ
জৱৈবিচ আ ইয়াৰ পিৰি িতত ৰ
কাযকলাপৰ অধ য়ন — লজ
পিৰি িতত ৰ উবৰতা বিৃ ত গাব ৱা
পাকৰ ু
— গতানগিতক আ
ু
পনঃউৎপাদনশীল ৃ
কিষত মািটত থকা সি পদীৰ সংৰচনাৰ অধ য়ন। (Soil arthropods faunal
composition in conventional and regenerative agriculture). — জলজ পিৰি িতত ৰ ওপৰত
ৃ
কিষকায ৰ ভাৱ আ ইয়াৰ পন ু াৰৰ য়াস — এটা পিৰি িতত ৰ ওপৰত বানপানীৰ ভাৱৰ অধ য়ন
— িবিভ ধমীয় অনু ানৰ বােব েয়াজনীয় উি দ
জািত আ ইয়াৰ পিৰি িতত ৰ নিথকৰণ
— তামাৰ ানীয় অ লৰ থলু ৱা ধানৰ িজন বা
জাত/সঁচৰ (germplasm) বােব েয়াজনীয়
পিৰি িতত ৰ েয়াজনীয়তাৰ ওপৰত অধ য়ন
— এটা অ লৰ জলাশয়ৰ পৰা খাব পৰা জলজ
উি দৰ অধ য়ন — এটা স দায়ৰ খাদ াভ াসত
থকা পাক-প ৱাৰ নিথকৰণ — কােনা জলজ
প ীৰ াচয ূ
ু ৰ গণনা আ ইয়াৰ আ ভিম/পখৰীৰ
ু ু
মাছৰ বিচ ৰ ওপৰত ভাৱ — তামাৰ অ লৰ
ু
শামকভঙা ু
চৰাই আ শামকজাতীয় — আবাদীৰ
অধ য়ন — তামাৰ অ লৰ থলু ৱা মাছৰ জািতৰ
আ ইেবাৰৰ পিু ণৰ অধ য়ন — তামাৰঅ লৰ
এখন আ ভিমূ পিৰি িতত আ তাৰ জীিৱকাৰ
বােব ব ৱহাৰেযাগ সাম ী অধ য়ন

৯
NCSC 2023
উপ-িবষয় ২
া , পু ি আ কল াণ
িব া সং াই া ক স ূ ণ শাৰীিৰক,
মানিসক আ সামািজক কল াণৰ এক অৱ া
ু অিভিহত কিৰেছ। া মােন কৱল ৰাগ
বিল
ু ু
নােহাৱাৈক থকা অৱ ােটােক নবজায়। পযা
পিু কৰ উপাদান আ উপযু কলিৰৰ সেত
সু ষম খাদ হণ উ ত া ৰ বােব মৗিলক
েয়াজন। ই আমাক িনেৰাগী হ থকাৰ লগেত
উপযু িবকাশত সহায় কেৰ। আনহােত,
ু ু
‘কল াণ’ৰ পিৰসৰ ইয়াতৈক ব াপক, ই সু খানভিত
আ সিঠকভােৱ কায কিৰব পৰাৰ সমি ত এক
ু
ধাৰণা বিলব পািৰ যত সু খ, স ি ৰ দেৰ
ইিতবাচক আেৱগ-অিভ তা, স াৱনা, িবকাশ
আ উ য়ন, -িনয় ণ তথা আ সংযম, উে শ ধমীতা আিদ িদশেবাৰেকা সামিৰ লয়।
ূ
এই উপ-িবষয়েটােৱ মলতঃ িশ িব ানীসকলক ানীয় অ লত া , পিু আ কল াণ িবষয়ত
িব ানস ত ু ান বা
অনস
অধ য়নৰ বােব অনু ািণত
কিৰব। আনহােত, ব ি গত,
পিৰয়াল আ ানীয় সমাজ
পযায়ত া সু ৰ া আ
িনৰাপ া, পিু সু ৰ া আ
কল াণ িনি তকৰণৰ িদশত
কায পায়ণৰ বােব কৗশল বা
পথৰ স ান উিলয়াবৈল য়াস
কিৰবৈল ৰণা িদব।
ক ৰ ধাৰণা
— আমাৰ িবদ ালয়ৰ অ ম আ নৱম ণীৰ ছা ীৰ খাদ াভ াস আ া স কীয় স াৱ িদশৰ
ওপৰত এক অধ য়ন — কিঠন আ তৰল আৱজনাৰ ব াৱ াপনা আ া ৰ ওপৰত ইয়াৰ ভাৱ
— বষাকালীন ানীয় ফল আ ইয়াৰ া উপকািৰতা — পিু আ া ৰ াত পৰ ৰাগত খাদ

১০
 NCSC 2023
ব ৱ াৰ অৱদান — মননশীলতা আ ৃ
মানিসক চাপ াসৰ ওপৰত াকিতক পিৰেৱশৰ ভাৱৰ ওপৰত
ূ
পৰী ামলক অধ য়ন — কােনা এক অ লত খাদ জৰীপ আ ূ ায়ন — কােনা এখন
পিু ৰ মল
িবদ ালয়ত ব ি গত আ
ািত ািনক পিৰ াৰ-পিৰ তাৰ
প িতৰ ূ ায়ন
মল আ া ৰ
ওপৰত ইয়াৰ ভাৱ স েক অধ য়ন
— কােনা এখন িবদ ালয়ৰ মধ া
ু
ূ ায়ন — জিৰৰ
ভাজনৰ পিু ৰ মল
পানীৰ ূ ায়ন আ
ণা ণৰ মল
া ৰ ওপৰত ইয়াৰ ভাৱ (য’ত
ু
জিৰৰ পানী খাবৈল ব ৱহাৰ কেৰ)
— সংকট বা দু েযাগকালীন সময়ৰ
বােব সিঠক খাদ আপিু িবষয়ত
ু
অধ য়ন — সেতজ আ ঋতকালীন বা বতৰৰ খাদ ৰ বােব তামাৰ অ লৰ পিৰয়াল বা িবদ ালয়ৰ
পাচিল বািগচাৰ অধ য়ন।

উপ-িবষয় ৩
পিৰি িতত আ া ৰ বােব সামািজক-সাং ৃ িতক কায াৱলী
পািৰবািৰক গাঁঠিন, িবিভ সামািজক গাট তথা অনু ানৰ সামি ক সামািজক পিৰেৱেশ এেকাখন
সমাজৰ ৰহ- পেটাৰ িবকাশ সাধন কেৰ আ এক সামািজক ভিট িত া কেৰ, য’ত সাং ৃ িতক
িব াস আ ি য়া-কলাপেবাৰ আধ াি কতা, খাদ প িত, বাস ানৰ িবকাশ, জীিৱকাজিনত কায াৱলী
তথা পাৰ িৰক ান প িত আিদৰ
সমাহােৰেৰ সংপৃ হ থােক। সচৰাচৰ, এই
সকেলােবাৰ সাং ৃ িতক-সামািজক অভ াস-
আচৰণ কিত ৃ আ পিৰি িতত ৰ লগেত
া -জিনত অভ াসৰ সেতও জিড়ত হ
থােক। ভালৈক ল কিৰেল দখা যাব য,
সামািজক আ ূ েবাধৰ
সাং ৃ িতক মল
াপটত এেকাটা পিৰি িতত ক ক
কিৰেয়ই িবিভ সামািজক-সাং ৃ িতক ি য়া-
কলাপৰ জ । আ সইসূ ে ই সামািজক-

১১
NCSC 2023
সাং ৃ িতক ু পিৰি িতত আ
েয়াজন পূ ৰাবৰ বােব মানহৰ ূ
পািৰি িততাি ক সৱাসমহৰ ওপৰত
িনভৰশীলতা মা েয় বিৃ পাইেছ। অন হােত, া স িকত িবষয়ত, এেনকৱাু িকছমান
ু সামািজক-
ূ েবাধ িনভৰ ধাৰণা আেছ, িযেবাৰ ব সময়ত া ধাৰণা অ
সাং ৃ িতক মল আন িকছু ত, িনিদ
খাদ , বেনৗষিধ, পিৰ
তাৰ ব ৱ াপনা আিদৰ মাধ েমেৰ ইয়ােৰ িকছু মােন া -সু ৰ ােকা সিঠকভােৱই
সামিৰ লয়। এই আ ঃস কেবােৰই ানীয় ৰত িবিভ ভ-পিৰি ূ িততাি ক আ সাং ৃ িতক
াপটত িনজা িনজা স াৱনা আ সমস াক িনজা ধৰেণ িবকিশত হাৱাৰ সু েযাগ িদেয়। এই
ূ
উপিবষয়ত মলতঃ িশ িব ানীসকেল ূ হ’ল সমাজ আ সং ৃ িত,
আেৰাপ কিৰবলগীয়া িদশসমহ
ু আ মানহৰ
মানহ ু ি য়া-কলাপ তথা এইেবাৰৰ পিৰি িতত আ া ৰ সেত আ ঃস ক। ইয়ােক
কিৰবৈল যাওঁেত তওঁেলােক পৰ ৰাগত ান প িতৰ
িদশৰ পৰা, পিৰেৱশ পিৰি িতগত কাৰণত ন ক আহৰণ
ৃ
কৰা অভ াসৰ দৃ ি েকাণৰ পৰা আ কােনা ততীয় প বা
সংগঠন- িত ােন লাৱা ব ৱ াৱলীেয় আিন িদয়া
পিৰৱতনৰ াপটৰ পৰা ইয়াক িবে ষণ কিৰব পােৰ।
উদাহৰণ ু
েপ, অসমৰ মাজলী নদী ীপত হাতীেপাকৰ
ৃ িব িবদ ালয়ৰ
(White grub) িনয় ণৰ বােব অসম কিষ
পতংগিব ান িবভাগৰ এক ক ৰ জিৰয়েত হাতীেপাকৰ
লটাক খাদ িহচােপ জনি য় কিৰ তালাৰ এক কায সূ চী
হাতত লাৱা হ আিহেছ। এই ধৰণৰ ব ৱ াই খাদ জিনত সং ৃ িতক ভািৱত কৰাৰ লগেত হাতীেপাক
আ তাৰ সংখ া তথা সম পিৰি িতত েক ভািৱত কিৰব। অন হােত কািভড-উ ৰ কালত সমাজৰ
নানা িদশত এেনকৱাু অেনক পিৰৱতনৰ সূ চনা হেছ আ এইেবাৰৰ া আ পিৰি িতত ত কেন
ভাৱ সয়া িনসে েহ অধ য়নৰ িবষয় হ’ব পােৰ। এই উপ-িবষয়িটেয় িশ -িকেশাৰ সকলক
পিৰি িতত আ া ৰ সংৰ ণৰ সেত
জিড়ত স াৱনা আ সমস ােবাৰৰ
িচনা কৰণৰ বােব অনু ািণত কিৰব, িয
আিহব তওঁেলাকৰ িনজা িনজা াপটত
সামািজক-সাং ৃ িতক আচৰণিবিধৰ
প িতগত ব ািনক অধ য়নৰ মাধ েমেৰ।
এই অধ য়েনই তওঁেলাকক ানীয় ৰাইজৰ
সহেযাগত স াৱনােবাৰ ধিৰ ৰািখ
ূ
ত া ানসমহৰ সেত মাকািবলা কৰাৰ
উপায় িবচৰাত সহায় কিৰব।

১২
 NCSC 2023
ক ৰ ধাৰণা
— থলু ৱা জনেগা ী এেকাটাৰ পৰ ৰাগত খাদ াভ াস
আ ইয়াৰ া ৰ ূ
িত উপকাৰসমহ।
— পৰ ৰাগত মাছধৰা সঁজু িল আ ইয়াৰ
ূ
আ ভিম-পিৰি িতত ত ভাৱ। — খােদ াপেযাগী
পতংগ আ ইয়াৰ া -উপকািৰতা — পৰ ৰাগত
জল ব ৱ াপনা প িত আ ইয়াৰ পািৰেৱিশক
লাভালাভ। — পৰ ৰাগত জলিস ন ব ৱ া আ
ইয়াৰ খাদ তথা পিু িনৰাপ াত ভাৱ ।
— পৰ ূ আ
ৰাগত বান অিভেযাজন প িতসমহ
ইয়াৰ জীৱন আ া ৰ িনৰাপ াত ভাৱ। — খাদ
ূ
িনৰাপ াৰ সূ চক িহচােপ ভিম
ৃ
ব ৱহাৰ, কিষ আ াৱল
ু
পৗি ক ঘন । — হাতী-মানহৰ
সংঘাত এেলকাত/বান ৱণ
এেলকাত িবক ৃ
কিষৰ
পৰ ৰাগত প িত আ খাদ
পৰ ৰাগত জলিস ন ব ৱ া
ূ ।
িনৰাপ াৰ উপায়সমহ

উপ-িবষয় ৪
আ িনভশীলতাৰ বােব পিৰি িতত িভি ক ব ৱ া (EBA)
পিৰি িতত িভি ক ব ৱ া হ’ল পিৰক না আ ু ি য়াকলাপ
ব ৱ াপনাৰ এক সমি ত ব ৱ া, িযেয় মানহৰ
ৃ
যেন াকিতক স ৃ
দ ব ৱ াপনা, কিষজাত ূ সংেযাজনৰ দেৰ পামৰ সেত অস
সাম ীৰ মল িকত কায ৰ
ৃ িভি ক কায াৱলী যেন বহন ম কিষ,
লগেত কিষ ৃ ৃ
কিষ-বনানী, প পালন, ৰছমপালন, মীনপালন,
মৗপালন আিদৰ সেত এেকাটা পিৰি িতত ৰ কািৰকৰী আ ঃস কক ৃ
ীকিত িদেয়। পিৰি িততাি ক
ব ৱ া এেকাটাক জলবায়ু পিৰৱতন সহনশীলতা (Resilience), জলবায়ু পিৰৱতন অিভেযাজন আ
ু
দূ েযাগৰ িবপসসংকলতা াস আিদৰ ূ
ত ানীয় পয ায়ত বা ভদশ (landscape) িভি ক পিৰক না
িবকাশৰ েতা এই ব ৱ াৰ েয়াগ কৰা হয়। পিৰি িতত -িনভৰ ব ৱ াই সদায় জৱ-অথৈনিতক ভিট
িনমাণক ল িহচােপ লয় আ ইয়াৰ বােব আ য় লয় ৃ
াকিতক স দৰ বহন ম ব ৱহাৰ আ
ব ৱ াপনা, ৃ
াকিতক স দ-িনভৰ জীিৱকা, ানীয় খাদ আ পিু ৰ যেথাপযু তা তথা সকেলােৰ

১৩
NCSC 2023
ু
কল াণকাৰী ি য়াৰ। এইিখিনেত মন কিৰবলগীয়া য ‘আ িনভৰশীলতা’ বিলেল ূ
মলতঃ এেকাজন ব ি বা
এখন সমােজ িনজা েচ া বা দ তাৰ বলত কাম এেকাটা স কৰাৰ স মতাক সূ েচাৱা হয়। এেন
ূ বিশ
স মতাৰ মল হ’ল – িনজাৈক এেকাটা সমস া সমধান কৰা, িনজাৈক কােনা খল বা কামৰ িনয়ম
সৃ ি কিৰ লাৱা আ াধীন িচ া িবকিশত কৰা। উদাহৰণ ূ কিষিনভৰ
েপ অসমৰ ায়সমহ ৃ জনসমি েৰ
ৃ
কিষ-কমৰ বােব জলস দ ব ৱ াপনাৰ িকছু মান িনিদ প িত আেছ। যেন বেড়া সকলৰ চিলত ডাং
ৃ পথাৰত জলিস নৰ সু ব ৱ াপনাৰ বােব সামািজক িভি ত অৱল ন কৰা এক পৰণা
প িত হ’ল কিষ ু -
ৃ
িনভৰশীল ব ৱ া, য’ত কিষপথাৰৰ েয়াজনীয়তা, দূ ৰ , ডাঙৰ ািয় আিদ িবিভ িদশ চািল-জািৰ লাৱা
হয়। এেন াপটেত এই উপিবষয়ত িশ িব ানীসকেল িদব পৰা ূ হ’ল -
সমহ
— পাম-িভি ক কায াৱলীত পিৰি িতত িনভৰ ব ৱ া — জনবসিত ল িবকাশ আ পিৰক নাত
পিৰি িতত িনভৰ ব ৱ া — াপত িবদ াত পিৰি িতত িনভৰ ব ৱ া — পয় ণালী পিৰক নাত
ু
পিৰি িতত িনভৰ ব ৱ া — দূ েয াগৰ িবপদসংকলতা াসত পিৰি িতত িনভৰ ব ৱ া — জলবায়ু
পিৰৱতনৰ অিভেযাজন আ সহনশীলতাৰ িবকাশত পিৰি িতত িনভৰ ব ৱ া — ঔেদ ািগক পিৰক নাত
পিৰি িতত িনভৰ ব ৱ া — পয টন, িবেনাদন আ আিতথ ব ৱ াপনাত পিৰি িতত িনভৰ ব ৱ া
— জলস দ ব ৱ াপনাত পিৰি িতত িনভৰ ব ৱ া
এেনেবাৰ িবষয়ৰ মাধ মেত এই উপ-িবষয়িটেয় িশ সকলক িনজা িনজা ঠাইত ৃ
াকিতক স দৰ
স াৱনীয়তা আ ূ লগেত সইেবাৰৰ য়ংস ূ ণ সমাধানৰ পথৰ স ান কৰাত আ হী কিৰ
ত া ানসমহৰ
ু
তিলব যােত জীিৱকাৰ িন য়তা, স দৰ যেথাপযু তা আ জলবায়ু পিৰৱতনৰ সেত মাকািবলা কিৰব
পৰাৈক পিৰক না িনি ত কিৰব পৰা যায়।

১৪
 NCSC 2023
স াৱ ক :
ু
— উপযু ভােৱ স দৰ পনৰাৱতন ু
/পনঃব ু
ৱহাৰ আ ব ৱ াপনাক সৰল কিৰ তিলব পৰাৈক বাৰী এখনত
থকা িবিভ সা-সু িবধাৰ মল ূ ায়ন — উপযু ভিমূ ব ৱহাৰৰ আিহ িবকাশৰ াৰা কিষভিমৰ
ৃ ূ ব ৱ াপনা
ু
— পিৰি িতত -িনভৰ ব ৱ াৰ সমস া আ স াৱনা অনধাৱনৰ ূ ব ৱহাৰৰ
বােব এেকাটা এেলকাৰ ভিম
ু
িবে ষণ — ধানৰ িমল/চাহ দাকান/কমাৰৰ চাক/েহােটল/েৰ ু েৰ / আৱািসক অ ল/ পাচিল বজাৰ/মাছ
ূ ায়ন আ
বজাৰ আিদৰ স দৰ চ ৰ মল স দৰ চ ীয় ব ৱহাৰৰ পিৰক না — ঘ ৱা বিজত পানীৰ
ু
পনঃব ূ
ৱহাৰৰ পৰী ামলক অধ য়ন — পিৰি িতত িনভৰ ব ৱ া আধািৰত চহৰীয়া বািগছা

উপ-িবষয় ৫
পিৰি িতত আ া ৰ বােব যু ি গত উ াৱন
ু িবিভ ি য়া-কলাপত েয়াগ হাৱা ব ািনক সূ সমহৰ
মানহৰ ূ ােয়ািগক ত যিু গত িবৱতনৰ মা া যেথ
বিছ আ ূ ল সমহ
এইেবাৰৰ মল ূ হ’ল – ‘কম সাম ীৰ ব ৱহাৰ কিৰ অিধক উৎপাদন’ নীিতক আধািৰত কিৰ
স দৰ কায দ তা বৃ ি যােত স দৰ ব ৱহাৰ াস হয়, সাম ী, সময় আ মৰ অপচয় াস, নৱীকৰণেযাগ শি
স দৰ ব ৱহাৰ, আৱজনাৰ পৰা স দ আহৰণ, সিঠক সময়ত সিঠক িস া - হণৰ জিৰয়েত কায দ ব ৱ াপনাৰ
বােব তথ আ যাগােযাগ ব ৱ াৰ েয়াগ, ইিতমেধ থকা যিু ক ানীয় াপট আ স দৰ ত েয়াগ
কিৰব পৰাৈক সালসলিন কৰা আিদ। যিু ৰ আদশ আিহ আ যিু ৰ িবকােশ পিৰি িতত ৰ সংৰ ণ, বহন ম
স দ ব ৱ াপনা, া সু ৰ া, পিৰছ তাৰ ব ৱ াপনা, ৰাগৰ িন পণৰ বােব উপযু সমাধানব ৱ া (শািৰৰীক আ
মানিসক উভেয়), সংকটৰ িনৰাময়ৰ বােব সময়সােপ তথ -েযাগােযাগ আ দীঘকালীন পিৰি িততাি ক পয েব ণ
আিদ কায সহজসাধ কিৰ তােল। কািভেডা ৰ সময় আ পৃ িথৱীেয় এিতয়া পিৰি িতত ৰ িনৰাপ া, া ৰ
ু নতন
িনৰাপ া তথা সামি ক কল াণৰ বােব নতন ু যিু গত ব ৱ া আ উ াৱনৰ বােব বাট চাইেছ। এেন
পিৰে ি তেত এই উপিবষয়িটেয় িশ সকলক ানীয়-পয ায়ৰ সমস া িবচািৰ তাৰ সমাধানৰ বােব ানীয় যিু গত
সমাধান িবচৰাৰ ু
ত আ হী কিৰ তিলব। ইয়ােক কিৰবৈল যাওঁেত তওঁেলােক সম িবষয়েটাক সউজ যিু ,
সিঠক যিু , তথ -েযাগােযাগৰ যিু তথা িমতব য়ী উ াৱনৰ নীিতক আধাৰ কিৰ পৰ ৰাগত যিু ৰ উ ীতকৰণ
আিদ িদশৰ পৰা চািল-জািৰ চাব
লািগব। অন হােত এই উপিবষয়ৰ
অধীনত তওঁেলােক ক
কেৰাঁেত িদবলগীয়া
েবাৰ ূ
মলতঃ ু
দইধৰণৰ-
পিৰি িতত ৰ সেত স িকত
আ া তথা সামি ক কল াণ
িবষয়ক। পিৰি িতত ৰ সেত
জিড়ত ক
কিৰব পৰা
ূ মলতঃ
িবষয়সমহ ূ ূ সংৰ ণ,
ভিম
জলস দ ব ৱ াপনা, দূ েযাগ

১৫
NCSC 2023
আশংকা ু
াস, মানহ-বন ানী সংঘাতৰ ব ৱ াপনা,
ৃ
আ ামক জািতৰ িনয় ণ, আৱজনা ব ৱ াপনা, কিষ-
িভি ক ব ৱ াপনা আ ূ
পিৰি িততাি ক সৱাসমহক
সৱল কিৰ তালা আিদৰ সেত স িকত হাৱাৰ
িবপৰীেত া আ সামি ক কল াণৰ সেত জিড়ত
কে াপেযাগী েবাৰ হ’ল – িতেৰাধ ত ৰ
সৱলীকৰণ, া তথ প িতৰ উ য়নসাধন, চাপ বা
ছৰ ব ৱ াপনা, পৗি ক খাদ ৰ মান উ য়ন, া স কীয় যাগােযাগ ব ৱ া তথা সু জীৱনৈশলীৰ িবকাশ। মন
কিৰবলগীয়া কথা এেয় য এেন ক কেৰাঁেত তওঁেলােক ক ৰ ধাৰণা, আিহ অংকন (তথ যিু িবষয়ক
এলগ’িৰিথমৰ ত) তথা ট’টাইপ আ পৰী ণ আিদ িদশেবাৰ িনজৰ ক ত সি িৱ কিৰব লািগব।
স াৱ ক :
— শাৰীিৰক ব ায়ামৰ বােব উপযু যিু আধািৰত িমতব য়ী ব ায়ামাগাৰ — উ ত চৗকাৰ বােব িবেশষ আিহ িত
— বিজত পানীৰ শাধনৰ বােব সিঠক যিু ৰ িবকাশ — বীজ সংৰ ণ/ উি দ জনন/ ৰাপণ ব ৱ াপনাৰ বােব
সিঠক যিু — গছৰ পৰা ফল পািৰবৈল উপযু ৃ
যিু — িবদ ালয় িভি ত ‘ া তথ প িতৰ’ িবকাশ — কষকৰ
ূ পৰী া িকট’ (সূ চক িভি ক) — শীতকালীন কিষৰ
বােব ‘পেটবল ভিম ৃ বােব সূ জলিস ন প িতৰ যিু
ু
— বন াণীৈল অহা ভাবিকৰ িনৰাময়ৰ যিু — ানীয় জলবায়িনভৰ
ু ভৱনৰ আিহৰ উ াৱনী যিু ।

CONTACT ADDRESS OF STATE ORGANISER

Na onal Children's Science Congress, Assam
Assam Science Technology and Environment Council
Bigyan Bhawan, GS Road, Guwaha 781005
Phone: 0361-3518292
email: ncsc.assam@gmail.com; directorastec@gmail.com
Web site : www.astec.assam.gov.in
১৬