ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BILIMLER ENSTITÜSÜ SOSYOLOJI ANABILIM DALI

YUKSEK LISANS PROGRAMI
Kadınlar, Toplumsal Cinsiyet ve Diğer Farklılıklar
Bahar 2019-2020

Dersi veren: Dr.Öğr.Üyesi Miki Suzuki Him

Ofis: Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü
Telefon: 0 362 312 19 19 – 5140
E-mail: mikihim@omu.edu.tr

Ders Saati: 9:30-12:00 Perşembe

Dersin Amacı ve İçeriği: Uzun zamandır kadınları ataerkil sistem içinde ezilen bir grup olarak
değerlendiren feminist araştırmacılar son zamanlarda kadınlar arasındaki farklılıkların kadınların
sorunlarını önemsizleştirmeden nasıl ele alınabileceğini tartışıyorlar. Bu ders toplumsal cinsiyet
eşitsizliği ve kadınlar arasındaki farklılıkların karmaşıklığını anlamayı amaçlıyor. İlk derslerde
toplumsal cinsiyet ve ataerkillik üzerine güncel teorik tartışmaları incelendikten sonra son otuz yıldır
devam eden kadınlar arasındaki sosyokültürel farklılıklar üzerine feminist tartışmalar ve farklılıkların
kesişmesi (intersectionality) kavramı incelenecektir. Sonraki derslerde toplumsal cinsiyet ile kesişen
kadınlar arasındaki farklılıklar ile ilgili Türkiye örnekleri incelenecektir. Öğrenciler her hafta belirlenen
kaynakları okuyup derse gelecek. Dersin ilk kısmında öğretim üyesi tarafından ek kaynaklar katılarak
haftanın konusu anlatıldıktan sonra öğrencilerin soruduğu haftanın okumalarından eleştirel sorular
üzerine tartışma yapılacak. 10.-14. haftalarda ise dersin ikinci kısmında haftanın konusu ile ilgili bir
çalışma öğrenciler tarafından sunulacak.

Değerlendirme: Arasınav – Sorular (toplam 10 soru) %60 + Sunum %40; Final – Dönem ödevi %100

Sorular: Öğrenciler haftanın okumasını yaparak bir eleştirel soru sorup dersten bir gün önce
(her Çarşamba) dersi veren öğretim üyesinin e-mail adresine (mikihim@omu.edu.tr)
gönderecek.

Sunum: Öğrenciler literatür araştırmasına dayanarak kesişimsel feminist bakışaçsından bir

araştırma yapıp 10.-14. haftanın derslerde sunacak. Araştırmanın konusu en geç 6. haftaya
kadar bildirmelidir.

Dönem ödevi: Öğrenciler sunum için hazırladığı bir araştırma üzerine 3000-4000 kelimelik
(Kaynakça dahil) bir makale 28 Mayıs’a kadar teslim edecek. Geciken her gün için 5 puan
kesilecektir.

Ders programı:

1. hafta 13 Şubat: Giriş

2. hafta 20 Şubat: Toplumsal Cinsiyetin Teorileştirilmesi

Okuma 1. Connell, R. W. 1998 ‘II. Çağdaş Teorinin Tarihsel Kökleri’; ‘III. Mevcut Çerçeveler’
Toplumsal Cinsiyet ve İktidar. Ayrıntı Yayınları. ss.47-99.
 Ek okumalar

Donovani, Josephine 1997 Feminist Teori. İstanbul: İletişim Yayınları.

Taş, Gün 2016 ‘Feminizm Üzerine Genel Bir Değerlendirme: Kavramsal Analizi,
Tarihsel Süreçleri ve Dönüşümleri’ Akademik Hassasiyetler 3:5:163-175.

3. hafta 27 Şubat: Toplumsal Cinsiyet ve Ataerkillik

Okuma 2: Connell, R. W. 1998 ‘V. Ana Yapılar: Emek, İktidar, Kateksis’ Toplumsal Cinsiyet ve
İktidar. Ayrıntı Yayınları. ss.131-164.

4. hafta 5 Mart: Ataerkillik ve Irkcılık

Okuma 3. Bell Hooks 2002 ’10. Bölüm: Irk ve Toplumsal Cinsiyet’ Feminizm Herkes İçindir.
Çitlembik Yayınları.

Ek okumalar

Bell Hooks 1981 Ain’t I a Woman: Black Women and Feminism.

5. hafta 12 Mart: Ataerkillik ve Sömürgecilik

Okuma 4. Mohanty, Chandra Talpade 2009 ‘1. Batının Bakış Altında’; ‘Mücadele
Kartografyası: Üçüncü Dünya Kadınları ve Feminizmin Siyaseti’; ‘Kapitalizmi Mistifikasyondan
Arındırmak’ Sınır Tanımayan Feminizm & Teoriyi Sömürgeleştirilmekten Kurtarmak,
Dayanışmayı Örmek. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. ss.25-122, 197-310.

6. hafta 19 Mart: Feminizm ve Çokkültürlülük

Okuma 5. Acar-Savran, Gülnur 2009 ‘Eşitlik / Farklılık / Kadınlar Arası Bölünmeler’ Gülnur
Acar-Savran Beden Emek Tarih: Diyalektik Bir Feminizm İçin. ss.167-229.

Okuma 6. Durutürk, Bilge 2018 ‘Feminizm ve Çokkültürlülük Arasındaki İlişki Üzerine Bir
İnceleme’ Bilgi 20:2:76-90.

7. hafta 26 Mart: Feminizm ve Kesişimsellik

Okuma 7. Özkazanç, Alev 2017 ‘Türkiye’de Kadın Hareketi ve Kesişimsellik Yaklaşımı

Kesişimsellik Tartışması’ Duvarları Yıkmak, Köprüleri Kurmak: Yeni Küresel Feminizmin
Yükselişi ve İmkânları. Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği. ss. 24-36.

Okuma 8. Bora, Aksu 2017 ‘Kesişimsellik’ Birikim 21 Mart 2017

https://www.birikimdergisi.com/haftalik/8225/kesisimsellik#.XimPf2pS_cd

8. hafta 2 Nisan: OKUMA HAFTASI

9. hafta 9 Nisan: OKUMA HAFTASI

10. hafta 16 Nisan: Toplumsal Cinsiyet ve Etnisitenin Kesişimselliği

 Okuma 9. Çaha, Omer 2010 ‘Bölüm 9 Kürt Kadın Hareketi’ Sivil Kadın: Türkiye’de Kadın ve Sivil
Toplum. Savaş Yayınevi. ss. 361-412.

Okuma 10. Çağlayan, Handan 2009 ‘3. Bölüm Yeni Bir Kimlik İnşası Bağlamında 1980 Sonrası
Kürt Hareketi ve Kadınlar’; ‘Kadınların Yaşam Anlatına göre Kürt Kadın Kimliği’ Analar
Yoldaşlar Tanrıçalar: Kürt Hareketinde Kadınlar ve Kadın Kimliğinin Oluşumu. İstanbul: İletişim
Yayınları. ss. 87-124, 165-224.

Ek kaynaklar

Yuval-Davis, Nira 1997 ‘Women, Citizenship and Difference’ Feminist Review 57: 4-27.

11. hafta 23 Nisan: DERS YOK

12. hafta 30 Nisan: Toplumsal Cinsiyet ve Sınıfın Kesişimselliği

Okuma 11. Bora, Aksu 2008 ‘Cinsiyet ve Sınıf: Kimlikten Politik Özne Çıkar Mı?’ Nil, Mutluer
Cinsiyet Halleri & Türkiye'de Toplumsal Cinsiyetin Kesişim Sınırları. Varlık Yayınları. ss. 181-
197.

Okuma 12. Bora, Aksu 2005 ‘Toplumsal Cinsiyet Yaklaşımlar’; ‘Öteki İle Karşılaşma’ ...
Kadınların Sınıfı: Ücretli Ev Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşası. İletişim Yayınları. ss.37-58, 113-
154.

13. hafta 7 Mayıs: Toplumsal Cinsiyet ve Dini Kimliğin Kesişimselliği

Okuma 13. Çaha, Omer 2010 ‘İslamcı Kadın Hareketi’ Sivil Kadın: Türkiye’de Kadın ve Sivil
Toplum. Savaş Yayınevi. ss.305-360.

Okuma 14. Lambaret, Asma 2019 ‘Özcülüğün Reddi ile Müslüman Düşüncenin Radikal
Reformu Arasında’ Ali, Zahra İslami Feminizmler. İstanbul: İletişim Yayınarı. ss.51-64.

Okuma 15. Ali, Zahra 2019 ‘İslami Sömürgeden Kurtarmak ve Yenilemek’ İslami Feminizmler.
İstanbul: İletişim Yayınarı. ss. 193-200.

14. hafta 14 Mayıs: Toplumsal Cinsiyet ve Yaşın Kesişimselliği

Okuma 16. Pamuk, Deniz 2018 ‘Yaş ve Toplumsal Cinsiyetin Kesişimselliği: Toplumsal Cinsiyeti
ve Yaşı Oluşturma’ Senex: Yaşlılık Çalışmaları Dergisi 2: 74-84.

Okuma 17. Arun, Özgür 2016 ‘Çağdaş Türkiye’de Yaşlılık ve Eşitsizlik’ Akdeniz İnsanbilimler
Dergisi 6:2:29-48.

28 Mayıs: DÖNEM ÖDEVİ TESLİMİ