Bea Rochelle E.

Tanierla
BAJ 3-2N

Output 7

Repleksyon sa liham ni Rizal para sa mga kababaihan ng Malolos

Mahalaga ang papel na ginagampanan ng mga kababaihan sa sinaunang

lipunang Pilipino bago ang pananakop ng mga Espanyol. Sa katunayan, ayon sa
artikulo ni Zeus Salazar, ang mga babaylan ang pinakasentral na personahe ng
sinaunang lipunang Pilipino. Ang mga kababaihang ito ang pinakamaalam sa larangan
ng medisina at ispiritwalidad. Sila rin ang may praktikal at teoretikal na kaalaman sa
mga penomeno ng kalikasan. Alam nila kung kalian pinakamainam na magtanim at
mag-ani ng palay at iba pa, kaya naman sila ang katuwang ng mga datu sa
pamamahala sa agrikultura ng baranggay.
Ngunit, nang dumating ang mga Espanyol sa Pilipinas at lumaganap ang
Kristiyanismo sa bansa, ang mga kababaihan ay naging bahagi na lang ng simbahan,
mga manang na taga-areglo ng mga prusisyon, tagadala ng mga bulaklak sa altar, at
mga dalagang tila inalay sa simbahan upang tumulong sa mga pari sa mga gawain nito.
Sa madaling salita, kaunti ang naging papel ng mga kababaihan sa lipunang kolonyal
na Kastila at sila’y natali sa gawaing pangtahanan at simbahan.
Naging labis ang paggalang sa pari at tila naging alipin sa mga utos ng pari ang
mga kababaihan. Bulag silang sumusunod sa simbahan. Gayunpaman, maraming salik
ang dapat na isaalang-alang kung bakit mabilis na napasusunod ng simbahan ang mga
kababaihang Pilipino. Marahil nabulag sila ng pangakong paraiso sa langit, maaari ring
dahil sa likas nilang kabaitan, o sa pinurol nilang mga isipan. Ipinagkait sa kanila na
makibahagi sa mga gawaing intelektwal o pag-aralan ang mga modernong propesyon
na dahilan ng pagkabansot ng kanilang isipan.
Madadama sa liham na ito ni Rizal ang kanyang pambabatikos sa mga pari na
ginagamit ang mga talata sa bibliya para sa kanilang pansariling interes.
Pinaaalalahanan niya ang mga Pilipino, lalo na ang mga kababaihan, na huwag
magpalinlang, na ang salita at utos ng mga pari ay hindi dapat itumbas sa salita at utos
ng Diyos. Ayon sa kanya, ang pari ay hindi diyos, dahil kahit si Hesus ay hindi ibinibigay
ang kanyang kamay para halikan ng kanyang mga disipolo. Sa katunayan, sa isang
talata sa bibliya na aking natatandaan ay ikinuwento kung gaano nagpapakababa at
paano ipinaghugas pa ng paa ni Hesus ang kanyang mga tagasunod.
 Sumasang-ayon ako kay Rizal, na ang pagkakaroon ng relasyon sa Diyos ay
hindi nakabase sa haba ng panalangin, sa tagal ng pagluhod sa simbahan, o sa laki ng
bitbit na rosaryo, sa halip ay sa pagsasabuhay ng kautusan ng Diyos, tulad ng pagiging
tapat, pagkakaroon ng dalisay na intensyon, at matuwid na mga gawa. Para sa akin,
ang tunay na may relasyon sa Diyos ay ang mga taong tumutulong sa kanilang kapwa,
tumulong sa mahihirap at nagpapakain sa mga nagugutom. Para sa akin, kasumpa-
sumpa ang mga nagbibingi-bingihan sa mga humihingi ng tulong at sumisigaw ng
hustisya, ang mga humahamak sa mga dukha habang nagpapakabanal sa simbahan.
Mga ipokrito.
Hindi lingid sa ating kaalaman na noong panahon ng Espanyol, naging mababa
ang tingin at ekspektasyon sa mga kababaihan. Nakikita ang mga kababaihang Pilipino
bilang mga alagad ng simbahan na walang ibang alam gawin kundi ang magdasal,
sumambit ng nobena, umawit ng mga kantang pangsimbahan, umasa sa mga himala,
at maglaro ng mga baraha. Ngunit gaya ng nabanggit ko, maraming salik ang dapat
tignan sa kung bakit natali ang mga kababaihan sa gawaing pangsimbahan at tahanan.
Gayunpaman, natibag din ang kaisipang ito ng mga tao na ang mga kababaihan
ay hanggang tahanan at simbahan lang. Noong Disyembre 12, 1888, isang komite ng
dalawampung kabataang babae sa Malolos, Bulacan ang naghain kay Gobernador-
Heneral Valeriano Weyler ng isang petisyon para sa awtorisadong pagagbubukas ng
isang paaralan kung saan malayang makapag-aaral ng lenggwaheng Espanyol ang
mga kababaihan tuwing gabi pagtapos ng kanilang mga gawain sa tahanan at
simbahan. Hindi naman nakapagtatakang dismayado ang mga kura paroko sa naging
desisyon ng mga kababaihang ito dahil ayaw nilang maging intelektwal ang mga
kababaihan Pilipino dahil batid nila ang kayang gawin ng mga ito. Ngunit para kay Rizal,
ang ginawa ng mga kababaihan ng Malolos ay isang pag-abante, isang malaking
hakbang sa paglaban para sa karapatan ng mga kababaihan, pagpiglas sa tanikala ng
kolonyalismong matagal nang gumagapos sa kanila.
Batid ni Rizal ang malaking maitutulong ng mga kababaihan sa pagbabago at
pag-usad ng lipunang Pilipino, mula sa pagiging unang pinagmumulan ng kaalaman ng
kanilang mga anak, hanggang sa kakayahan nitong magmulat ng mga isipan.
Naniniwala siya sa kakayahan ng mga kababaihan na buksan ang isipan ng kanilang
mga anak at asawa upang ingatan ng mga ito ang kanilang karangalan, mahalin ang
kanilang kapwa at sariling bayan, at gawin ang kanilang mga tungkulin para itaguyod
ang bayan. Batid ni Rizal na ang pagkakait sa kababaihan ng mga aklat upang sila ay
hindi matuto ay sadya ng mga manunupil na Kastila upang lumabo ang natural na
ningning at pumurol ang isipan ng mga kababaihang Pilipino. Kaya naman, nagpadala
siya ng liham sa mga kababaihan ng Malolos, na sa tingin ko ay para rin sa lahat ng
kababaihan at kabataan, upang himukin silang ipaglaban ang kanilang karapatan lalo
na sa edukasyon, kumawala sa tanikala ng kolonyalismo, at makiisa sa pagbuo ng
malaya at progresibong bayan.

Sanggunian

1. Salazar, A. Ang Babaylan sa Kasaysayan ng Pilipinas. Inilathala bilang Bagong

Kasaysayan, Lathalain Bilang 4. Quezon City: Palimbagan ng Lahi, 1999.
2. Jose Rizal's letter to the 20 young women of Malolos. The Kahimyang Project. Mula
sa https://kahimyang.com/kauswagan/articles/1727/jose-rizals-letter-to-the-20-young-
women-of-malolos-translation-from-tagalog
3. Today in Filipino history, December 12, 1888, 20 young women of Malolos requested
to open a night school for Spanish language. The Kahimyang Project. Mula sa
https://kahimyang.com/kauswagan/articles/812/today-in-philippine-history-december-12-
1888-20-young-women-of-malolos-requested-to-open-a-night-school-for-spanish-
language