‫‪BLAST WAVE‬‬

‫اصول توزیع موج انفجار‬

‫مــوج انفجــار بــه شــکل یــک مــوج شــوکی بــا یــک جبهــه پــر انــرژی در هــوا بــه اطــراف گســترده مــی شــود‪.‬با انتشــار مــوج‪ ،‬بــه دلیــل واگرایــی‬
‫هندســی و مصــرف انــرژی بــرای گرمایــش هــوا‪ ،‬فشــار مــوج کاهــش مــی یابــد‪ .‬طــول عمــر مــوج انفجــار بســیار کوتــاه و در محــدوده میلــی ثانیــه‬
‫بــوده و فشــار مــوج در طــول زمــان بــه ســرعت کاهــش مــی یابــد‪.‬‬
‫توزیــع فشــار درهرنقطــه ای دوراز محــل انفجــار‪ ،‬بصــورت شــکل ‪ 1‬اســت‪ .‬مقــدار فشــار جبهــه مــوج انفجــار در بــازه زمانــی ‪ t A‬و پــس از رســیدن‬
‫بــه نقطــه اوج ‪ ، PSo،‬بــه فشــار محیــط کاهــش مــی یابــد‪ .‬ایــن بــازه زمانــی اصطالحـ ًا بــازه فــاز مثبــت نامیــده مــی شــود‪ .‬ســپس مــوج بصــورت‬
‫یــک فــاز منفــی در یــک بــازه زمانــی ‪ t o−‬کــه معمــوال طوالنــی تــر از فــاز مثبــت اســت‪ ،‬ادامــه مــی یابــد‪ .‬فشــار ایــن بخــش کمتــر از فشــار‬
‫‪−‬‬
‫محیــط و بــه صــورت فشــار منفــی بــوده و دارای نقطــه اوج ‪ Pso‬مــی باشــد‪ .‬فــاز منفــی نســبت بــه فــاز مثبــت از اهمیــت کمتــری برخــوردار اســت‬
‫و بزرگــی آن کمتــر از بزرگــی فشــار اتمســفر ‪ Po‬مــی باشــد‪.‬‬

‫شکل ‪ :1‬توزیع فشار موج انفجار در یک بازه زمانی‬

‫فاز مثبت منحنی باال بصورت رابطه زیر بیان می شود‪.‬‬
‫) ‪(t −t a‬‬
‫‪ (t − t a  a‬‬ ‫‪td‬‬
‫‪P Ps 1 −‬‬
‫=‬ ‫‪e‬‬
‫‪‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪‬‬
‫ ‬

‫ضربه موج انفجار‬

‫مقــدار انــرژی انتقالــی از طریــق انفجــار بــه یــک ســطح‪ ،‬ضربــه نامیــده مــی شــود‪ .‬ضربــه‪ ،‬شــامل فازهــای مثبــت و منفــی مــوج انفجــار و معــادل‬
‫ســطح زیــر منحنــی فشــار‪-‬زمان مــی باشــد‪ .‬از رابطــه زیــر مقــدار ضربــه قابــل محاســبه اســت‪.‬‬

‫‪I = ∫ P (t )dt‬‬
‫) ‪I = impulse (Psi − ms or Mpa − ms‬‬
‫) ‪P = pressure (Psi or Mpa‬‬ ‫ ‬
‫) ‪T = time (ms‬‬

‫‪1‬‬
 ‫‪BLAST WAVE‬‬

‫شکل ‪ 2‬تفاوت های ضربه و فشار موج به عنوان دو مشخصه اصلی انفجار در یک بازه زمانی را نشان می دهد‪.‬‬

‫شکل ‪ :2‬توزیع فشار و ضربه موج انفجار(‪)Federal Emergency Management Agency‬‬

‫انفجار ابر بخاری‬

‫ســوختن ترکیبــی از گازهــا کــه بــا افزایــش ســریع فشــار همــراه باشــد‪ ،‬اصطالح ـ ًا انفجــار ابــر بخــاری نامیــده مــی شــود ‪ .‬چنیــن انفجارهایــی‬
‫ممکــن اســت در ســاختمان هــا یــا ســکو هــای نفتــی ‪ ،‬تجهیــزات و یــا لولــه هــای فــراوری و یــا در فضاهــای بــاز اتفــاق بیافتــد‪ .‬اینگونــه انفجارهــا‬
‫براســاس محیطــی کــه در آنهــا انفجــار رخ مــی دهــد بــه ســه دســته تقســیم مــی شــوند‪.‬‬

‫» انفجار گاز در فضای بسته ‪ :‬داخل مخازن‪ ،‬لوله ها‪ ،‬کانال ها و تونل ها‬
‫» در مخازن نیمه بسته ‪ :‬ساختمان ها و یا سکو های نفتی‬
‫» انفجار گاز در محیط های آزاد‪ :‬فرایندهای پاالیشی و یا سایر محیط های آزاد‬

‫وجــود نشــتی در یــک مخــزن بســته در یــک پاالیشــگاه مــی توانــد منجــر بــه یــک انفجــار ابــر بخــاری شــود‪ .‬انفجارهــای ابــر بخــاری کــه در‬
‫تجهیــزات فــراوری‪ ،‬مخــازن‪ ،‬لولــه هــا ‪ ،‬سیســتم فاضــاب و اتــاق هــای بســته رخ مــی دهنــد‪ ،‬اصطالحــا انفجارهــای داخلــی نامیــده مــی شــوند‪.‬‬
‫بعضــی از انفجارهــا هنــگام تخلیــه ناگهانــی مــواد قابــل اشــتعال بــه داخــل فضاهــا از قبیــل اتــاق هــای کمپرســور و یــا در مخــازن ســکوهای‬
‫نفتــی اتفــاق مــی افتــد‪ .‬احتمــال وقــوع اینگونــه انفجارهــا در فضاهــای آزاد پاالیشــگاه هــا و پتروشــیمی هــا بــه دلیــل احتمــال نشــت گازهــا و یــا‬
‫مایعــات تبخیــر شــونده بســیار زیــاد اســت‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫‪BLAST VALVE‬‬

‫دریچه ضد انفجار‬

‫دریچــه ضــد انفجــار بــه عنــوان دریچــه هــوای ورودی و خروجــی در ســازه هــای دفاعــی ‪،‬‬
‫پناهــگاه هــای نظامــی و همچنیــن بــه منظــور حفاظــت از بخــش هــای صنعتــی در معــرض‬
‫انفجــار‪ ،‬مــورد اســتفاده قــرار مــی گیــرد‪ .‬ایــن دریچــه بــه ویــژه بــرای کاربردهــای فشــار پاییــن‬
‫صنایــع پاالیــش نفــت بســیار مناســب اســت‪.‬‬
‫دریچــه ضــد انفجــار در پیکربنــدی تــک ســتونی از ‪ 1‬تــا ‪ 6‬بلــوک دریچــه در یــک قالــب‬
‫اســتاندارد قابــل اســتفاده اســت‪.‬‬
‫تعــداد بلوکهــا در دریچــه بــه میــزان نــرخ جریــان هــوا در فشــار مــورد نظــر بســتگی دارد‪ .‬زمانی‬
‫کــه انــدازه هــای اســتاندارد دریچــه بــا ابعــاد محــل نصــب هماهنــگ نباشــد‪ ،‬ســاخت دریچــه‬
‫بــه صــورت اختصاصــی بــرای انــدازه هــای مــورد نیــاز امــکان پذیــر اســت‪.‬‬
‫بــرای کســب اطــاع از ابعــاد قالــب هــای مختلــف ایــن محصــول بــا تولیدکننــده تمــاس‬
‫حاصــل نماییــد‪.‬‬

‫مشخصات‬

‫دریچــه ضــد انفجــار ‪ BLV‬بــرای اولیــن بــار در داخــل ایــران توســط موسســه فنــی شــاهرخی‬
‫تولیــد و آزمایــش شــده اســت‪.‬‬

‫ایــن دریچــه شــامل ‪ 3‬المــان باالنــس شــده بــا فنــری بنــدی در یــک شــکاف (اســلوت) اســت‬
‫کــه در پاســخ بــه فازهــای مثبــت و منفــی (مکــش) ناشــی از انفجــار‪ ،‬مســیر جریــان هــوا را‬
‫مســدود مــی کنــد‪.‬‬

‫‪BLV G‬‬

‫ایــن دریچــه در مقابــل خوردگــی کامــا مقــاوم اســت‪ .‬المانهــای بســته شــدن دریچــه از آلیــاژ‬
‫ضدخوردگــی آلومینیومــی خاصــی تشــکیل شــده و تمــام فنرهــا از جنــس اســتیل ضدزنــگ و‬
‫بدنــه دریچــه و قالــب از جنــس گالوانیــزه گــرم‪ ،‬ســاخته شــده اســت‪.‬‬

‫‪BLV S‬‬

‫تمــام تجهیــزات دریچــه از اســتیل ضــد اســید (‪ )Acid-proof‬ســـاخته شــده اســت‪ .‬ایــن‬
‫مــدل بــه طــور اختصاصــی بــرای کاربــری هــای ســاحلی یــا ســایر مــوارد دریایــی طراحــی‬
‫شــده اســت‪.‬‬

‫معیار طراحی‬

‫دریچــه هــای ضــد انفجــار ‪ BLV-S‬و ‪ BLV-G‬بــرای بــار انفجــاری بــا فشــار انعکاســی حداقــل‬
‫پیــک( ‪ 1bar (100 kpa‬طراحــی شــده انــد‪ .‬ایــن دریچــه هــا بــرای موجهــای انفجــاری دارای‬
‫زمــان رشــد محــدود طراحــی و بــا شــبیه ســازی انفجارهــای هیدروکربنــی یــا گــرد و خاکــی‬
‫تســت شــده اند‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪BLAST VALVE‬‬

‫اطالعات عملکردی دریچه‬

‫ـی (طــول دوره اوج>‪ )1000ms‬موجهــای‬
‫عملکــرد دریچــه در تســتها‪ ،‬بــا ایجــاد کاهــش موثــر در رشــد مــوج انفجــار در یــک دوره زمانــی طوالنـ ِ‬
‫فشــاری تــا بارهــای ( ‪ 1bar (100 kpa‬مــورد تاییــد قــرار گرفتــه اســت‪.‬‬
‫این دریچه ها برای فعالیت در محدوده دمای عملکرد ‪ +2000oC...-20‬طراحی شده اند‪.‬‬

‫محل نصب‬

‫دریچــه ضــد انفجــار بــرای نصــب بــر روی دیــوار محافــظ کــه در معــرض انفجــار قــرار دارد‪ ،‬طراحــی شــده اســت‪ .‬دریچــه ضــد انفجــار را مــی تــوان‬
‫بصــورت قائــم ‪ ،‬افقــی و یــا در ســقف و کــف نصــب نمــود‪.‬‬
‫دریچــه ضــد انفجــار در یــک دیــوار بتنــی بــا اســتفاده از پیــچ و مهــره هایــی از نــوع ‪ HILTI HAS M12*100‬نصــب مــی شــود‪ .‬و همچنیــن ایــن‬
‫دریچــه را مــی تــوان در دیــوار اســتیل بــا اســتفاده از جوشــکاری و یــا بــه وســیله پیــچ و مهــره نصــب نمــود‪.‬‬

‫کدگذاری محصول‬

‫مــواد ســازنده و انــدازه دریچــه هــای تــک ســتونی بــر اســاس کــد محصــول بــه شــکل روبــرو‬
‫نمایــش داده مــی شــوند‪:‬‬
‫‪ : BLV-G Number‬گالوانیزه گرم‬
‫‪ : BLV-S Number‬استیل ضد اسید‬
‫بطوریکه ‪ Number‬بیانگر تعداد بلوکهای دریچه است‪.‬‬
‫نرخ جریان هوا‬
‫نــرخ جریــان هــوای عبــوری از یــک بلــوک دریچــه ضــد انفجــار ‪ BLV‬در منحنــی روبــرو ارائــه‬
‫شــده اســت‪ .‬منحنــی جریــان بــرای هــوای بــا دمــای ‪ 20oC‬و چگالــی ‪ 1.2kg/m3‬رســم شــده‬
‫اســت‪ .‬تعــداد بلوکهــای دریچــه در یــک کاربــری خــاص بــا تقســیم نــرخ جریــان کل بــر ظرفیــت‬
‫جریــان هــوای یــک بلــوک دریچــه در افــت فشــار مــورد نظــر بدســت مــی آیــد‪.‬‬

‫مشخصات کلیدی دریچه ضد انفجار تک ستونه با توجه به پارامترهای شکل ‪ 3‬در جدول زیر ارائه شده است ‪.‬‬
‫‪VALVE TYPE‬‬ ‫‪Concrete wall‬‬ ‫‪steel wall‬‬ ‫‪AIR flow at 100‬‬ ‫‪AIR flow at 200‬‬ ‫‪AIR flow at 300‬‬ ‫‪TOTAL‬‬
‫‪CODE‬‬ ‫)‪pa (m 3/h‬‬ ‫)‪pa (m 3/h‬‬ ‫)‪pa (m 3/h‬‬ ‫)‪WEIGHT (KG‬‬
‫‪A max‬‬ ‫‪B max‬‬ ‫‪A max‬‬ ‫‪B max‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪BLVG/S 1‬‬ ‫‪230‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪410‬‬ ‫‪225‬‬ ‫‪510‬‬ ‫‪325‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪720‬‬ ‫‪900‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪BLVG/S 2‬‬ ‫‪230‬‬ ‫‪225‬‬ ‫‪410‬‬ ‫‪405‬‬ ‫‪510‬‬ ‫‪504‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪1440‬‬ ‫‪1800‬‬ ‫‪38‬‬
‫‪BLVG/S 3‬‬ ‫‪230‬‬ ‫‪405‬‬ ‫‪410‬‬ ‫‪585‬‬ ‫‪510‬‬ ‫‪685‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪2160‬‬ ‫‪2700‬‬ ‫‪55‬‬
‫‪BLVG/S 4‬‬ ‫‪230‬‬ ‫‪585‬‬ ‫‪410‬‬ ‫‪765‬‬ ‫‪510‬‬ ‫‪865‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪2880‬‬ ‫‪3600‬‬ ‫‪72‬‬
‫‪BLVG/S 5‬‬ ‫‪230‬‬ ‫‪765‬‬ ‫‪410‬‬ ‫‪945‬‬ ‫‪510‬‬ ‫‪1045‬‬ ‫‪2500‬‬ ‫‪3600‬‬ ‫‪4500‬‬ ‫‪89‬‬
‫‪BLVG/S 6‬‬ ‫‪230‬‬ ‫‪945‬‬ ‫‪410‬‬ ‫‪1125‬‬ ‫‪510‬‬ ‫‪1225‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪4320‬‬ ‫‪5400‬‬ ‫‪106‬‬

‫‪5‬‬
 ‫‪BLAST VALVE‬‬

‫ابعاد دریچه ضد انفجار ‪( BLV‬تک ستونه)‬

‫شکل ‪3‬‬

‫نحوه عملکرد دریچه ضد انفجار‬

‫شرایط تهویه نرمال‬ ‫موج انفجار (فشار پشت)‬ ‫موج انفجار (فشار منفی)‬
‫دریچه در حالت بسته‬ ‫دریچه در حالت بسته‬
‫شکل ‪4‬‬

‫‪6‬‬
 ‫‪BLAST VALVE‬‬

‫ابعاد دریچه ضد انفجار ‪( BLV‬چند ستونه)‬

‫شکل ‪5‬‬

‫مشخصات کلیدی دریچه ضد انفجار چند ستونه با توجه به پارامترهای شکل ‪ 5‬در جدول زیر ارائه شده است ‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫‪BLAST VALVE‬‬

‫روش صحیح انتخاب دریچه ضد انفجار‬

‫یــک ســکوی نفتــی دارای داکــت کالس ‪ B‬بــر اســاس‬

‫نوع مواد مورد استفاده در دریچه ضد انفجار بر اساس محیط کاربری چیست؟‬ ‫‪.‬‬
‫مدل استیل مقاوم در برابر اسید (‪)Acid Proof Steel‬‬
‫اســتاندارد ‪. EN 15138‬‬

‫نرخ جریان‪ ،‬اصلی ترین فاکتور‬

‫فاکتور اصلی طراحی چیست؟‬ ‫‪.‬‬
‫‪ .A‬نرخ جریان مورد نیاز و حداکثر افت فشار مجاز‬
‫‪ A‬مورد تایید است‬ ‫‪ .B‬دهانه ورودی دیوار (‪)Wall Opening‬‬

‫‪ . A‬نرخ جریان مورد نیاز و حداکثر افت فشار مجاز‬

‫دریچــه ضــد انفجــار از مجموعــه ای از بلــوک هــا تشــکیل شــده اســت‪ .‬پــس‬
‫از انتخــاب نــرخ جریــان از نمــودار شــکل ‪ ، 6‬میــزان افــت فشــار یــک بلــوک‬
‫بدســت مــی آیــد‪.‬‬

‫نــرخ جریــان هــوای مــورد نیــاز ‪ 10000m3/h‬و‬

‫حداکثــر افــت فشــار مجــاز ‪100pa‬‬

‫تقســیم نــرخ جریــان ‪ 10000m3/h‬بــر نــرخ جریــان‬

‫‪ 500m3/h‬بــرای هــر بلوک‬
‫تعداد بلوک های مورد نیاز = ‪20‬‬

‫تعــداد بلــوک هــای دریچــه ضــد انفجــار بــا تقســیم نــرخ جریــان کل هــوا بــر‬
‫نــرخ جریــان عبــوری از یــک بلــوک بدســت مــی آیــد‪.‬‬

‫شکل ‪6‬‬

‫‪ .B‬دهانه ورودی دیوار (‪)Wall Opening‬‬

‫‪ 20‬بلــوک در قالــب یــک‬

‫دریچــه ضــد انفجــار ‪، 4×5‬‬
‫بــا دهانــه ورودی دیــوار بــه‬
‫ابعــاد ‪1594mm×945mm‬‬
‫بــرای دیــوار اســتیل و‬
‫مــدل ( ‪BLVS-20(4×5‬‬

‫در جدول باال دهانه ورودی دیوار برای یک حالت خاص تعیین شد‪ .‬ابعاد دریچه ضد انفجار‪ ،‬هم به موقعیت نصب و هم دهانه ورودی دیوار بستگی دارد ‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫‪BLAST DAMPER‬‬

‫دمپر ضد انفجار‬
‫دمپــر هــای ضــد انفجــار بــرای حفاظــت از تجهیــزات صنعتــی از قبیــل پلتفــرم هــای نفــت و گاز و پاالیشــگاه هــا و یــا ســاختمان هــای وابســته در‬
‫برابــر اثــرات مخــرب ورود مــوج انفجــار از طریــق سیســتم هــای تهویــه مطبــوع در اثــر انفجارهــای ابــر بخــاری یــا گــرد وغبــار طراحــی شــده انــد‪.‬‬
‫انتقــال حجــم هــوای زیــاد ‪ ،‬ســطح بــاالی ایمنــی و همچنیــن انعطــاف پذیــری بــاال بــرای نصــب بــر روی سیســتم هــای تهویــه مطبــوع از جملــه‬
‫قابلیــت هــای اینگونــه دمپرهــا اســت‪ .‬در دمپرهــای ضــد انفجــار ســاخت موسســه فنــی شــاهرخی ‪ ،‬زاویــه پــره هــا و در نتیجــه میــزان حساســیت بــه‬
‫فشــارهای پاییــن قابــل تنظیــم اســت‪ .‬دمپرهــای ضــد انفجــار پــس از وقــوع حادثــه و بســته شــدن بایــد بــه صــورت دســتی بــه حالــت اولیــه خــود‬
‫برگردانــده شــوند‪ .‬ایــن دمپرهــای ضــد انفجــار دارای یــک فنــر داخلــی مــی باشــند کــه بــه برگردانــدن پــره هــا بــه محــل اولیــه کمــک مــی کننــد‪.‬‬
‫ساختمان دمپر های ضد انفجار از جنس گالوانیزه گرم با خاصیت ضد خوردگی و یا استیل ضد زنگ می باشد‪.‬‬

‫بخش های اصلی‬

‫دمپر های ضد انفجار شامل بخش های اصلی زیر می باشند‪:‬‬

‫» این دمپرها از جنس گالوانیزه و یا استیل ضد زنگ ساخته می شوند‬
‫» بدنه به صورت کامال جوشی و با ورق ضخامت ‪ 5‬میلیمتر‬
‫» پره ها و شفت ها دارای یاتاقانهایی از جنس استیل ضد زنگ‬
‫» مکانیزم فنر بندی قابل تنظیم‬
‫» شبکه بندی شطرنجی جهت انتقال یکنواخت موج انفجار‬

‫معیار طراحی‬

‫دمپــر هــای ضــد انفجــار بــرای محیــط هــای پــر خطــر بــا احتمــال وقــوع انفجــار هــای ابــر بخــاری و گــرد و غبــار طراحــی شــده انــد‪ .‬ایــن دمپــر‬
‫هــا بــرای امواجــی فشــاری بــا دامنــه بــاال و زمــان رشــد محــدود و فشــار پیــک ( ‪ 1bar (14.5 psi‬طراحــی شــده انــد‪ .‬دمپــر هــای ضــد انفجــار در‬
‫برابــر امواجــی بــا فشــار ( ‪ 0.1bar (1.45 psi‬و باالتــر بســته مــی شــوند‪.‬‬

‫اطالعات تست و کارایی‬

‫کارایــی دمپــر ضــد انفجــار بــا انجــام تســت بــرای مــوج هــای بــا رشــد آرام ( زمــان رشــد=‪ )100ms‬و دامنــه بــزرگ (‪peak duration >8000‬‬
‫‪ )ms‬بارهــای مــوج فشــار در محــدوده تــا ‪ 1bar‬مــورد تاییــد قــرار گرفتــه اســت‪ .‬دمپــر بــرای کار در دمــای ‪ +200oC.…-40‬طراحــی شــده اســت‪.‬‬

‫کدگذاری محصول‬

‫کدگذاری دمپرهای ضد انفجار به صورت زیر است‬

‫دمپر ضد انفجار ‪ = BLDG-700×700‬دمپری با عرض‪ 700‬و ارتفاع ‪ ، 700‬از جنس گالوانیزه گرم‬
‫دمپر ضد انفجار‪ = BLDS-1500×1500‬دمپری با عرض‪ 1500‬و ارتفاع ‪ ، 1500‬از جنس استیل ضد زنگ‬
‫ابعاد استاندارد دمپر های ضد انفجار‬
‫دمپر های ضد انفجار ساخت موسسه فنی شاهرخی متناسب با ابعاد کانال یا بازشو دیوار بصورت استاندارد زیر می باشند‪.‬‬

‫‪300 mm × 300 mm‬‬

‫‪500 mm × 500 mm‬‬
‫‪700 mm × 700 mm‬‬
‫‪1000 mm × 1000 mm‬‬
‫‪1500 mm × 1500 mm‬‬

‫‪10‬‬
 ‫‪BLAST DAMPER‬‬

‫عالوه بر این دمپر ها دارای قابلیت ساخت به صورت ابعاد سفارشی با اعدادی با ضریب ‪ 100mm‬در هر جهت می باشد‪.‬‬

‫نمودار نرخ جریان‪-‬افت فشار‬

‫مشــخصات جریــان هــوا‪ :‬نــرخ جریــان هــوای عبــوری از دمپرهــای ضــد انفجــار بــا ابعــاد اســتاندارد در نمــودار زیــر ارائــه شــده اســت‪ .‬منحنــی هــای‬
‫جریــان بــرای هــوای ‪ 20oC‬و چگالــی ‪ 1.2kg/m3‬محاســبه شــده انــد‪.‬‬

‫مشخصات کلیدی دمپر ضد انفجار با توجه به پارامتر های شکل ‪ 7‬در جدول زیر ارائه شده است‪.‬‬

‫روش های نصب‬

‫‪11‬‬
 ‫‪BLAST DAMPER‬‬

‫ابعاد دمپر ضد انفجار ‪BLD‬‬

‫شکل ‪7‬‬
‫روش های نصب‬

‫نصب روی سطح بیرونی دیوار‬

‫دمپرهــای ضــد انفجــار را مــی تــوان روی ســطح بیرونــی دیــوار نصــب کــرد‪ .‬دمپــر بصــورت مســتقیم‬
‫روی دیوار(دیــوار بتنــی) و یــا ســطوح فلــزی پیــچ مــی شــوند‪ .‬در مواقعــی کــه انــدازه بازشــو دیــوار بــا‬
‫ابعــاد دمپــر یکســان نباشــد ‪ ،‬مــی تــوان از یــک صفحــه فلــزی اســتفاده نمــود‪ .‬ایــن روش نصــب بــه‬
‫طــور معمــول جهــت حفاظــت اتــاق هــا و یــا مناطقــی کــه اتصــال مســتقیم دمپــر روی داکــت امــکان‬
‫پذیــر نیســت‪ ،‬مناســب اســت‪.‬‬

‫نصب روی سطح داخلی دیوار‬

‫در هنــگام نصــب دمپــر در ســطح داخلــی دیــوار نیــز ‪ ،‬دمپــر روی دیــوار و یــا صفحــه فلــزی ‪ ،‬پیــچ‬
‫مــی شــود‪ .‬داکــت را مــی تــوان بــه صــورت مســتقیم بــه بدنــه دمپــر متصــل کــرد‪.‬‬

‫نصب بین داکت هوا‬

‫طراحــی دمپــر هــای ضــد انفجــار بــه گونــه ای اســت کــه اجــازه مــی دهــد تــا بتــوان دمپــر را بیــن‬
‫داکــت هــوا نیــز نصــب کــرد‪ .‬در ایــن حالــت داکتــی کــه قبــل از دمپــر قــرار دارد بایــد بــرای مقاومــت‬
‫در برابــر مــوج انفجــار طراحــی شــده باشــد‪ .‬هــر دو طــرف دمپــر قابــل نصــب روی داکــت مــی باشــند‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫‪TEST PROCEDURE‬‬

‫روش تست‬

‫بطورکلی دو روش تجربی برای بررسی عملکرد دمپرها ‪ /‬دریچه های ضد انفجار وجود دارد‪ :‬انفجار واقعی و سیلندر شوک (‪.)Shock Tube‬‬
‫بــه منظــور شــبیه ســازی مــوج انفجــار در یــک فشــار و عــدد مــاخ مشــخص در یــک آزمایشــگاه از ســیلندر شــوک اســتفاده مــی شــود‪ .‬در ادامــه بانــد‬
‫تســت شــبیه ســازی و نحــوه تســت دمپــر‪ /‬دریچــه هــای ضــد انفجــار موسســه فنــی شــاهرخی تشــریح خواهــد شــد‪.‬‬
‫در شــکل ‪ 10‬شــماتیک بانــد تســت شــبیه ســازی مــوج انفجــار و در شــکل ‪ ، 11‬شــماتیک بانــد تســت عملکــرد دمپــر ‪ /‬دریچــه هــای ضــد انفجــار‬
‫نمایــش داده شــده اســت‪ .‬ایــن روش تســت بــرای شــبیه ســازی مــوج هــای انفجــار بــا زمــان رشــد بســیار کوتــاه طراحــی شــده اســت‪ .‬بــه منظــور‬
‫ایجــاد بــار فشــاری یکنواخــت روی دمپــر ‪ /‬دریچــه ضــد انفجــار ‪ ،‬از یــک مخــزن انبســاط اســتفاده شــده اســت‪ .‬در ایــن آزمایــش‪ ،‬مــواردی همچــون‬
‫زمــان رشــد مــوج‪ ،‬بــازه عملکــرد و بــار فشــاری یکنواخــت اعمالــی روی دمپــر‪ /‬دریچــه مــورد بررســی قــرار مــی گیــرد‪ .‬در ایــن روش بــه منظــور‬
‫آزادشــدن ســریع مــوج فشــار‪ ،‬از یــک دیافراگــم بیــن مخــزن پــر فشــار و مخــزن انبســاط اســتفاده شــده اســت‪ .‬پــس از شــکافته شــدن دیافراگــم ‪ ،‬مــوج‬
‫تولیــدی ابتــدا در داخــل مخــزن انبســاط یکنواخــت شــده و ســپس بــه دمپــر‪ /‬دریچــه ضــد انفجــار برخــورد مــی کنــد‪.‬‬

‫الزامات و استانداردها‬

‫در تســت دمپــر‪ /‬دریچــه ضــد انفجــار دو جنبــه مهــم در مــورد ایــن محصــوالت مــورد بررســی و ارزیابــی قــرار مــی گیــرد‪ :‬میــزان مقاومــت دمپــر در‬
‫برابــر مــوج فشــاری و همچنیــن میــزان کاهــش ضربــه و فشــار ناشــی از انفجــار توســط دمپــر ‪ /‬دریچــه ضــد انفجــار‪.‬‬
‫بــه منظــور جلوگیــری از آســیب دیــدن تجهیــزات و انســان هــا بدلیــل عبــور مــوج فشــار از دمپــر ‪ /‬دریچــه هــای ضــد انفجــار حداکثــر فشــار عبــوری‬
‫از ایــن تجهیــزات بایــد محــدود شــود‪ .‬مقــدار فشــار حداکثــر بــرای حفاظــت ازتجهیــزات سیســتم هــای تهویــه مطبــوع از قبیــل فیلترهــا ‪ ،‬پلنیــوم هــا و‬
‫فــن هــای نزدیــک بــه دمپــر‪ /‬دریچــه و همچنیــن جلوگیــری از آســیب انســان هــا ‪ 20 Kpa ،‬اســت‪ .‬عــاوه بــر ایــن‪ ،‬ضروریســت کــه در شــرایط واقعــی‬
‫انــرژی ناشــی از عبــور مــوج انفجــار محــدود شــود بنابرایــن بایــد بــا روشــهای موثــری ایــن انــرژی کاهــش یابــد‪ .‬انــدازه گیــری مقــدار انــرژی و ضربــه‬
‫فشــار عبــوری بســیار مهــم اســت‪ .‬بــه ایــن منظــور از یــک مخــزن ضربــه در پاییــن دســت دمپــر ‪ /‬دریچــه در بانــد شــبیه ســازی اســتفاده مــی شــود‪.‬‬
‫دمپــر ‪ /‬دریچــه هــا بـــه روش ‪ Shock Tube‬و تحــت اسـتانــــدادرهای ‪ ASTM F1642-04 ، ASTM F 2912-11‬و ‪ GSA TS01-2003‬تســت‬
‫شــده انــد‪ .‬تســت نشــتی بــر مبنــای اســتاندارد ‪ AMCA 500‬انجــام مــی گیــرد‪ .‬دمپــر ‪/‬‬
‫دریچــه هــا بایــد براســاس دســتورالعمل ارائــه شــده توســط تولیدکننــده نصــب شــوند‪.‬‬

‫دمپــر‪ /‬دریچــه هــا ضــد انفجــار تولیــد موسســه فنــی شــاهرخی بطــور کامــل الزامــات‬
‫(‪ )ATEX (Ex II 2 G D‬بــرای تجهیــزات مــورد اســتفاده در محیــط هــای خطرنــاک را‬
‫بــرآورده مــی کنــد‪.‬‬

‫شکل ‪8‬‬
‫تست عملکرد‬
‫روش مــورد اســتفاده جهــت تســت عملکــرد دمپر‪/‬دریچــه هــای ضــد انفجــار در آزمایشــگاه ایرودینامیــک موسســه فنــی شــاهرخی براســاس اســتاندارد‬
‫‪ AMCA500-D‬بــا عنــوان « روش هــای آزمایشــگاهی تســت دمپرهــا جهــت رده بنــدی» مــی باشــد‪ .‬ایــن روش مطابــق بــا اســتانداردهای ‪BS1886،‬‬
‫‪ DW144‬و ‪ UL555S‬نیــز مــی باشــد‪ .‬در شــکل ‪ 9‬نحــوه قــرار گیــری دمپــر در بانــد تســت براســاس اســتاندارد ‪ AMCA 500-D‬و در شــکل ‪ 11‬در‬
‫صفحــه بعــد شــماتیک بانــد تســت عملکــرد موسســه فنــی شــاهرخی نمایــش داده شــده اســت‪.‬‬

‫شکل ‪9‬‬
‫‪14‬‬
 ‫‪TEST PROCEDURE‬‬

‫شبیه سازی انفجار‬

‫کمپرســورهای مــورد اســتفاده در بانــد تســت ضــد انفجــار دارای قابلیــت ایجــاد فشــار تــا ‪ 10bar‬مــی باشــند‪ .‬از آنجایــی کــه بــازه زمانــی انفجــار در محــدوده‬
‫میلــی ثانیــه مــی باشــد‪ ،‬بنابرایــن بــه منظــور انــدازه گیــری فشــار‪ ،‬سنســورهای فشــار بــا محــدوده عملکــرد ‪ 0-10 bar‬و زمــان پاســخ ‪ 4‬میلــی ثانیــه مــورد‬
‫اســتفاده قــرار گرفتــه اســت‪ .‬جمــع آوری و انتقــال داده هــا بــا اســتفاده از سیســتم ‪ PLC‬انجــام مــی گیــرد ‪ .‬نتایــج و نمودارهــای فشــار در هــر یــک از مخــازن‬
‫سیســتم شــبیه ســازی انفجــار بصــورت آنالیــن و بــا بهــره گیــری از نــرم افــزار ‪ Citect SCADA‬ثبــت و بــر روی یــک نمایشــگر ‪ ،‬نمایــش داده مــی شــوند‪.‬‬
‫‪S1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪S2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪S3‬‬
‫‪1 Air inlet from compressors‬‬
‫‪2 Compression Chamber‬‬
‫‪3 Diaphragm‬‬
‫‪4 Expansion Chamber‬‬
‫‪5 Blast Valve‬‬
‫‪6 Impulse Chamber‬‬
‫‪S1 Pressure Sensor 1‬‬
‫‪S2 Pressure Sensor 2‬‬
‫‪S3 Pressure Sensor 3‬‬
‫شکل‪ : 10‬شماتیک باند تست شبیه سازی موج انفجار‬

‫عملکرد‬

‫جهــت انــدازه گیــری میــزان افــت فشــار و نــرخ جریــان دریچه‪/‬دمپــر ضــد انفجــار از یــک جــت فــن مجهــز بــه درایــو تغییــر ســرعت اســتفاده مــی شــود ‪.‬‬
‫مقــدار نــرخ جریــان عبــوری از دریچه‪/‬دمپــر بــا اســتفاده از سنســورهای ‪ HOT WIRE‬بــا دقــت ‪ 0.03 m/s‬و مقــدار افــت فشــار بــا اســتفاده از سنســورهای‬
‫‪ Differential Pressure Probe‬بــا دقــت(‪ ،0.001 )hpa‬انــدازه گیــری مــی شــوند‪ .‬کلیــه اطالعــات انــدازه گیــری شــده در دســتگاه ‪Testo 445‬‬
‫محصــول شــرکت تســتو آلمــان ثبــت مــی شــود‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Jet fan‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪Expansion Chamber‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪U-type pressure gauge‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪Blast Damper‬‬

‫شکل ‪ :11‬شماتیک باند تست عملکرد دمپر‪/‬دریچه های ضد انفجار‬

‫باند شبیه سازی موج انفجار موسسه فنی شاهرخی (‪)SHOCK TUBE‬‬

‫‪15‬‬
‫امــروزه ارائــه ی محصــوالت مبتنــی بــر دانــش و فــن آوری روز‬
‫دنیــا‪ ،‬در آمدهــای هنگفتــی را بــرای کشــورهای پیشــرفته ی‬
‫جهــان ایجــاد کــرده اســت کــه ایــن شــرایط عــاوه بــر تولیــد‬
‫ثــروت بــرای ایــن کشــورها‪ ،‬عامــل فشــار بــر سیاســتهای داخلــی‬
‫کشــورهای دیگــر شــده اســت کــه ملمــوس تریــن شــکل آن‬
‫وضــع قوانیــن و تحریمهــای ســختگیرانه بــه کشــورهای مــد نظــر‬
‫مــی باشــد‪.‬‬
‫نیــاز کلیــه ی کشــورها بــه محصــوالت فــن آورانــه از یــک ســو و‬
‫عــدم دسترســی بــه فــن آوری های مــورد نیــاز‪ ،‬شــرایط پیچیده ای‬
‫را بــه وجــود اورده اســت کــه لــزوم بومــی ســازی دانــش خارجــی‬
‫مــورد اســتفاده در داخــل کشــور را بــه شــدت ضــروری مــی ســازد‪.‬‬
‫دریچــه و دمپرهــای ضــد انفجــار و بســتر تســت مناســب ایــن‬
‫محصــوالت یکــی از ارزشــمندترین دســتاوردهای موسســه فنــی‬
‫شــاهرخی بــوده اســت کــه انحصــار تولیــد آن تنهــا در دســت ســه‬
‫یــا چهــار کشــور دنیــا مــی باشــد‪.‬‬
‫ایــن محصــوالت کــه بــه صــورت ویــژه در صنایــع شــیمیایی ‪،‬‬
‫نفــت و گاز‪ ،‬پتروشــیمی و نیــز نظامــی کاربــرد دارنــد وظیفــه‬
‫حفاظــت از نیــروی انســانی و تجهیــزات گرانقیمــت نصــب شــده‬
‫در ســاختمانهای مجــاور محیــط هــای پــر خطــر انفجــاری را بــر‬
‫عهــده دارنــد‪.‬‬