T.
Baltazar-STEM 11 H-Galatians
W1 & 2: TEKSTONG IMPORMATIBO & NARATIBO
TEKSTONG IMPORMATIBO — non-fiction; magbigay
impormasyon/magpaliwanag nang malinaw, walang pagkiling sa ibang paksa
— Ang mga impormasyon ay nakabase na katotohanan at mga datos.
– naglalahad ng makokotahanang pangyayari
ELEMENTO NG TEKSTONG IMPORMATIBO
LAYUNIN NG MAY-AKDA — magkaiba-iba ang layunin ng may akda sa
pagsulat ngunit ang mga layunin ay mag kaugnay ito lagi ng
pagbibigay/paglalahad ng impormasyon.
PANGUNAHING IDEYA — Direktang inilalahad ang pangunahing ideya;
Organizational markers-agad na makita/malaman ang pangunahing ideya ng
babasahin.
PANTULONG NA KAISIPAN — Ideyang nais na maitanim/maiwan sa
mambabasa; supporting details.
MGA ESTILO SA PAGSULAT, KAGAMITAN/ SANGGUNIANG MAGTATAMPOK
SA MGA BAGAY NA BINIBIGYANG-DIIN:
○ Paggamit ng mga nakalarawang representasyon – larawan, guhit,
dayagram, tsart, talahanayan, timeline; mapalalim ang pag-unawa
ng mambabasa.
○ Pagbibigay-diin sa mahalagang salita sa teksto – nakadiin,
nakalihis, nakasalungguhit, pinipi(“ “); makita ang salitang
binibigyang-diin.
○ Pagsulat ng mga talasanggunian – bigyang diin ang
katotohanang naging basehan sa mga impormasyong taglay nito;
references.
URI NG TEKSTONG IMPORMATIBO
1. PAGLALAHAD NG TOTOONG PANGYAYARI/ KASAYSAYAN — pangyayaring
naganap; personal na nasaksihan ng manunulat; ‘di direktang nasaksihan
ngunit nasaksihan ng iba; facts about sa mga nakalipas/kasalukuyan.
2. PAG-UULAT PANG-IMPORMASYON — need ng masuring pananaliksik
sapagkat ang mga impormasyon/detalyeng taglay ay naglalahad ng
katotohanan ukol sa paksa; ‘di samahan ng personal na pananaw/opinyon.
3. PAGPAPALIWANAG — paliwanag kung paano/bakit naganap ang isang
bagay/pangyayari; layuning maipakita kung paano humantong sa ganitong
kalagayan; ginagamitan ng larawan/dayagram/flowchart na may kasamang
paliwanag.
TEKSTONG NARATIBO — pagsasalaysay ng mga panyayari sa isang
tao/tauhan, nangyari sa isang lugar/panahon/tagpuan ng may
pagkakasunod-sunod mula simula hanggang katapusan (balangkas);
nagbibigay aral; fiction.
MGA KATANGIAN NG TEKSTONG NARATIBO
MAY IBA’T IBANG PANANAW/PUNTO DE VISTA(POV) — may matang
tumutunghay sa mga pangyayari;
1. UNANG PANAUHAN — pov ng bida; nagsasalaysay ng mga bagay na
nararansan, naaalala/naririnig; AKO
2. IKALAWANG PANAUHAN — kinakausap ng manunulat ang tauhang
pinapagalaw n’ya sa kwento; gumagamit ng KA/IKAW
3. IKATLONG PANAUHAN — tagasalaysay ay tagapag-observa; nasa labas ng
mga pangyayari(kwento); SIYA
● MALADIYOS NA PANAUHAN — alam lahat ng damdamin/iniisip ng
tauhan
● LIMITADONG PANAUHAN — nababatid lang ang iniisip/kilos ng isa
sa mga tauhan.
● TAGAPAG-OBSERBANG PANAUAHAN — hindi nababatid ang
isip/damdamin; tanging nakikita/naririnig na pangyayari.
4. IKAAPAT PANAUHAN — iba’t-ibang pov ang ginagamit sa pagsasalaysay.
MAY PARAAN NG PAGPAPAHAYAG NG DIYALOGO, SALOOBIN/DAMDAMIN
DIREKTA/TUWIRANG PAGPAPAHAYAG — direkta na pagsabi ng
saloobin/damdamin/iniisip ng tauhan; gumagamit ng panipi (“ “)
DI-DIREKTA/ DI-TUWIRANG PAGPAPAHAYAG — tagapagsalaysay ang
nagsasalaysay; walang diyalogo
ELEMENTO NG TEKSTONG NARATIBO
1. TAUHAN — gumagalaw sa kwento
EXPOSITORY — narrator ang nagpapakilala/naglalarawan
sa tauhan
DRAMATIKO — kusang nabubunyag yung ugali ng tauhan habang
binabasa.
a. PANGUNAHING TAUHAN — sa tauhan na ito umiikot ang kwento.
b. KATUNGGALING TAUHAN — nagbibigay ng problema; antagonist sa
kwento
c. KASAMAHANG TAUHAN — karaniwang kasama/ kasangga ng pangunahing
tauhan; sumuporta/kapalagayan ng loob; supporting characters
d. ANG MAY-AKDA — ang may akda ay hindi napaghihiwalay sa pangunahing
tauhan.
2 URI NG TAUHAN AYON KAY E.M FORSTER
TAUHANG BILOG (ROUND CHARACTER) — 1 tauhang may multidimensional
ang personalidad (si mira kay chin); nagbabago
TAUHANG LAPAD (FLAT CHARACTER) — hindi nagbabago ng personalidad (si
vina kay chin)
2. TAGPUAN AT PANAHON — saan/oras naganap ang kwento
3. BANGHAY — daloy/pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari
● INTRODUKSYON – simula; pagpapakilala ng tauhan
● SULIRANIN – pagpapakilala sa suliraning ihahanap ng kalutasan
● PAPATAAS NG AKSYON – bibigyan ng solusyon yung problem
● KASUKDULAN – yung mismong away
● KAKALASAN – resolusyon; nakikita yung result na pabor sa bida
● WAKAS – ending.
3 ANACHRONY
ANALEPSIS (FLASHBACK) — nakaraan na nangyari
PROLEPSIS (FLASH-FORWARD) — pangyayaring magaganap pa lang sa
hinaharap; daydream sa future
ELLIPSIS — sinadyang hindi isama na (pili)pangyayari
4. PAKSA O TEMA — center idea; saan umiikot ang pangyayari; theme ng
kwento (revenge, love story, etc.)
W3: TEKSTONG DESKRIPTIBO
TEKSTONG DESKRIPTIBO — magbigay ng malinaw na larawan sa isipan ng
mambabasa/nakikinig sa pamamagitan ng mga detalye.
–layunin: mas makabuo nang malinaw na larawan sa imahinasyon ng
mambabasa/makikinig
– tekstong naglalarawan
SUBHETIBO — ginagamitan ng imahinasyon ng author; nakabase
si imagination ng author
OBHEKTIBO — tiyak na pabibigay detalye; nagmumula sa
katotohana
MONTERA — sa paglalarawan kailangang ibigay ang katangian ng isang
tao/bagay/pangyayari upang ito’y ganap na makilala.
– tamang pagpili ng mga salita upang mas malinaw na maikintal ang larawan.
GAMIT NG COHESIVE DEVICES
–ang paggamit ng cohesive devices ay mahalaga upang mas
maganda/malinaw ang pagkakasulat ng mga uri ng teksto tulad ng
deskriptibo.
–madaling maintindihan ng mga mambabasa ang daloy ng mga kaisipan sa
teksto at nagiging mas maganda ang kabuuan nito.
5 PANGUNAHING COHESIVE DEVICE
1. REPERENSIYA/REFERENCE — mga salitang tumutukoy/maging
reperensiya ng paksang pinag-uusapan sa pangungusap
■ ANAPORA — uri ng panghalip; tumutukoy sa isang tao,
bagay, konsepto na nabanggit na sa teksto bago ang
paggamit ng panghalip; nauuna ang pangngalan kaysa
sa panghalip
■ KATAPORA — pangungusap na ginagamit upang
ipakilala/itukoy ang isang tao, bagay, konsepto na hindi
pa nababanggit sa teksto; nauuna ang panghalip kaysa
sa pangngalan.
2. SUBSTITUSYON/SUBSTITUTION — paggamit ng ibang salitang
ipapalit sa halip na muling ulitin ang salita; iniiwasan ang pag-uulit
ng salita.
3. ELLIPSIS — pagbabawas ng bahagi ng pangungusap na inaasahang
maiintindihan pa rin ng mambabasa dahil sa naunang pahayag na
makakatulong para maunawaan ang kahulugan ng nawalang
salita; nagbabawas ng bahagi ng pangungusap ngunit
naiintindihan pa din
4. PANG-UGNAY — mag-ugnay ng mga sugnay/clause,
parirala/phrase, pangungusap/sentence.
5. KOHESYONG LEKSIKAL — salitang ginagamit sa teksto upang
magkaroon ng kohesyon;
■ REITERASYON — pag-ulit ng mga salita/ konsepto sa
teksto upang maging malinaw at mas maintindihan ng
mambabasa; salitang nag uulit ng 1/more beses;
PAG-UULIT: sinasadyang maulit ang salita sa 1
pangungusap;
PAG-IISA-ISA: inisa-isa ang mga bagay;
PAGBIBIGAY-KAHULUGAN: 1st sentence di
 T.Baltazar-STEM 11 H-Galatians
maintindihan pero ung 2nd is nagbibigay ng simple
explanation/definition sa salitang iyon.
■ KOLOKASYON — paggamit ng mga salita na may
ugnayan sa isa’t isa upang magkaroon ng mga
magandang daloy ng teksto; e.g guro-student,
nanay-tatay
ILANG TEKSTONG DESKRIPTIBONG BAHAGI NG IBA PANG TEKSTO
– kailangan maging makatotohanan ang paglalarawan sa mga tauhan
;ma-detalye ang paglalarawan sa tauhan
– mahalagang pakilusin ang tauhan para magmarka ang mga katangiang
taglay n’ya tulad ng pa’no sya ngumiti, maglakad, humalakhak, magsalita,
atbp.
PAGLALARAWAN SA DAMDAMIN O EMOSYON
– binibigyang-diin dito’y ang kanyang damdamin/emosyong taglay.
– nagbibigay dahilan kung bakit nagagawa ng tauhan ang kanyang ginawa.
● Pagsasaad sa aktwal na nararanasan ng tauhan – masasabi ng
mambabasa kung ano ang nararamdaman at iniisip ng mga tauhan
sa kanilang mga pinagdaanan; pag-sasaad ng actual na
nararanasan/ ramdaman ng character
● Paggamit ng diyalogo o iniisip – maipapakita sa sinasabi/iniisip ng
tauhan ang emosyon/damdaming taglay niya; nasa loob ng panipi
(“ “)
● Pagsasaad sa ginawa ng tauhan – pagsasaad sa ginawa ng tauhan
mas nauunawaan ng mambabasa ang damdamin/emosyon
naghahari sa kanyang puso at isipan; nasa loob ng
panipi—naglalarawan sa damdamin ng character
● Paggamit ng tayutay(figure of speech)/matatalinhagang pananalita
– para mailarawan ang damdamin/emosyon ng character
PAGLALARAWAN SA TAGPUAN
– mahalaga upang maipakita kung saan at kailan naganap ang kwento;
makatutulong upang magkaroon ng interes ang mambabasa
– malinaw na paglalarawan sa lugar/panahon sa kwento
PAGLALARAWAN SA ISANG MAHALAGANG BAGAY
– dito umiikot ang mga pangyayari sa akfa at ito rin ang nagbibigay nang mas
malalim na kahulugan dito.
W4: TEKSTONG PROSIDYURAL
– espesyal na uri ng tekstong ekspositori (nagbibigay ng mga hakbang/panuto
kung paano gawin ang isang bagay)
– nagbibigay ng impormasyon kung paano isagawa ang isang bagay o gawain.
– pinapakita ang chronological na paraan/mayroong sinusunod na
pagkakasunod-sunod.
– layunin: magbigay ng panuto sa pambabasa para maisagawa ng maayos ang
isang gawain.
KINAKAILANGAN SA PAGSULAT NG T.P.:
● Malawak na kaalaman
● Paggamit ng mga salitang madaling maunawaan ng mambabasa
● Paggamit ng wasto/tamang pagkakasunod-sunod ng bawat gawain
● Paglalagay ng mga larawan/ilustrasyon kasama ang paliwanag
upang mas madaling maunawaan ng mambabasa.
KATANGIAN NG T.P
● Layunin (sumasagot sa tanong na paano) o Target na Awtput
(kalalabasan)
● Mga Kagamitan/Materyales (ilista ang mga sangkap/materyales
bago mag lista ng mga proseso o hakbang)
● Proseso (step-by-step procedure hanggang sa mabuo ang output)
W5:TEKSTONG PERSUWEYSIB (PROPAGANDA DEVICES)
– subhetibong tono; naipapahayag ng manunulat ang kanyang paniniwala;
opinyon ng may akda
– personal na opinyon/paniniwala ng may akda
– Layunin: manghikayat o mangumbinsi sa babasa ng teksto.
PROPAGANDA DEVICE
1. NAME-CALLING – pagbibigay ng hindi magandang tawag sa
kalaban na tao/produkto upang hindi tangkilikin
2. GLITTERING GENERALITIES – maganda/nakakasilaw na pahayag
ukol sa produktong; nakasisilaw na pahayag para mahikayat
3. TRANSFER – paggamit ng isang sikat na personalidad upang
malipat sa produkto/kasikatan ang kasikatan
4. TESTIMONIAL – ang isang sikat na personalidad ay ineendorse ng
isang tao/produkto
5. PLAIN FOLKS – karaniwang ginagamit sa kompanya/komersyal
kung saan ang mga kilala/tanyag na tao ay pinalalabas na
ordinaryong taong nanghihikayat sa boto/produkto/serbisyo
6. CARD STACKING – nagpapakita ng magagandang katangian ng
produkto ngunit hindi binabanggit ang hindi magandang katangian
7. BANDWAGON – hinihimok ang lahat na gamitin ang isang
produkto/sumali sa isang pangkat dhil ang lahat ay sumali na
3 PARAAN NG PANGHIHIKAYAT/ PANGUNGUMBINSI (ARISTOTLE)
1. ETHOS – kredibilidad ng isang manunulat; ipakita na may malawak na
kaalaman sa partikular na bagay; gumagamit ng kredibilidad upang
mangumbinsi
2. PATHOS – gamit ng emosyon/damdamin upang mahihikayat ang
mambabasa
3. LOGOS – gamit ng logic upang makumbinsi ang mambabasa; nagbibigay ng
facts, data,info para mangumbinsi na tama sya
W6: TEKSTONG ARGUMENTATIBO
TEKSTONG ARGUMENTATIBO – naglalayong kumbinsihin ang mambabasa
ngunit hindi lamang ito nakabatay sa opinyon/damdamin ng manunulat,
batay ito sa datos o impormasyon inilatag ng manunulat
– upang makumbinsi ang mambabasa inilalahad ang mga argumento,
katwiran, at ebidensya na nagpapatibay ng kanyang posisyon/punto.
– Nangungumbinsi batay sa datos/impormasyon; Nakahihikayat dahil sa
merito ng mga ebidensya; Obhetibo
HAKBANG SA PAGSULAT NG TEKSTONG ARGUMENTATIBO
1. Pumili ng paksang isusulat na angkop para sa tekstong
argumentatibo. Jeepney Phase-out
2. Itanong sa sarili kung ano ang panig na nais mong panindigan at
ano ang mga dahilan mo sa pagpanig dito. Pabor o hindi pabor
3. Mangalap ng ebidensya. Ito ay ang mga impormasyon o datos na
susuporta sa iyong posisyon.
4. Gumawa ng burador (draft).
a. Panimula; nilalaman ng topic
b. Unting buksan ang paksa
c. Ebidensya ng susuporta sa posisyon; sasabihin kung
pabor/hindi, magbibigay ng evidence
d. Counter Argument; lahad ang lohikal na dahilan
e. Unang konklusion
f. Ikalawang konklusyon
5. Isulat na ang draft o borador ng iyong tekstong argumentatibo
6. Basahing muli ang isinulat upang maiwasto ang mga pagkakamali
sa gamit ng wika at mekaniks; proofread
7. Muling isulat ang iyong teksto taglay ang anumang pagwawasto.
Ito ang magiging pinal na kopya.