ARALING

PANLIPUNAN - 5
CLASS
With Ma'am Chi
Magandang
Araw mga
Mag-aaral!
 Lipunan at Kabuhayan ng
Sinanunang Pilipino
Pamahalaang Barangay, Sanduguan,
Pamahalaang Sultanato
Antas ng Katayuan sa Lipunan

Batas

Kabuhayan ng Sinaunang Pilipino

Paraan ng Pagmamay-ari ng Lupa

Noon
 Pamahalaang Barangay
Barangay - bawat pamayanang binubuo ng 30 hanggang 100 pamilya na
pinamumunuan ng isang datu o rajah.
-Ito ay hango salitang Malayo na nangangahulugang "BANGKA".
-DATU ang tawag sa pinuno ng barangay. Ang namumuno naman sa higit na malaking
barangay ay tinatawag na RAJAH o LAKAN. Siya ang nagsisilbing tagapagbatas,
tagapagpaganap, at tagahukom.
-Kapag namatay ang datu nang walang anak, ang mga tao sa barangay ang pipili ng
bagong datu ngunit siya ay dapat na ang pinakamayaman, pinakamakisig,
pinakamatapang, at pinakamatalino.
-COUNCIL OF ELDERS
 Sanduguan

Ang Sanduguan ay isang ritwal na ginagawa ng dalawang

pinuno sa isang lugar kasama ang kanilang mga
nasasakupan. Hihiwain ng dalawang pinuno ang kanilang
bisig at ang dugong aagos sa kanilang sugat ay ilalagay sa
isang lalagyan o kaya naman ay ihahalo sa alak saka.
 Pamahalaang
Sultanato
- Sultanato ang uri ng pamahalaang itinatag ng mga Muslim sa
Mindanao.
- SULTAN ang tawag sa pinuno. Dalawang paraan ng pagiging
sultan. Una, ang posisyon ng sultan ay namamana sa dahilang
nanininwala ang mga Muslim na ang isang sultan ay dapat
nagmula salahi ng propetang Mohammed. Ikalawa, maari ding
maging sultan ang pinakamayaman sa lugar o pamayanan.
- Ang RUMA BICHARA ang konseho ng estadong katulong ng sultan upang
magpayo tungkol sa usapin ng pananalapi, pagpaplano, at paggawa ng batas.
- Ang QADI o HUKOM at ang ULEMA o ISKOLAR naman ang gumagabay sa
sultan.
-KORAN banal na aklat ng mga MUSLIM.
- RAJA MUDA, tagapagmana ng trono; WAZIR, ang punong ministro; MULIK
MANDARASA, kalihim ng sultan; MUKIK CAJAL, kalihim ng pakikidigma;
PANDITA, iba pang tagapayong panrelihiyon; at PANGLIMA, ang kumakatawan
sa sultan sa malalayong lalawigan.
 Antas ng Katayuan sa
Lipunan
- LIPUNAN ng mga katutubo ay napapangkat sa tatlo. Ang mga
ito ay ang angkan ng MAHARLIKA, TIMAWA, at ALIPIN.
-MAHARLIKA, pinakamataas na antas. Dito nabibilang ang mga
datu, rajah, sultan, at ang kanilang mga asawa ng tinatawag na
DAYANG o LAKAMBINI gayundin ang kanilang mga
kampamilya at kaanak.
-Ang mga maharlika sa katagalugan sa kalimitang tinatawag na
GAT o LAKAN at SULTAN naman sa mga Muslim.
- TIMAWA o MALAYA, pangalawang pinakamataas na antas. Ito naman ay
kinabibilangan ng mga mangangalakal, mandirigma, at iba pang karaniwang
mamamayang isinilang na malaya o naging malaya mula sa pagkakaalipin.
-ALIPIN, tawag sa mga taong may pinakamababang antas sa lipunan. Ang isang
katutubo ay nagiging alipin dahil sa iba't-ibang kadahilanan.
-ALIPING NAMAMAHAY ay sinasabing mas mataas na uri kaysa sa aliping
saguguilid sapagkat siya ay may sariling pamamahay at ari-arian.
-ALIPING SAGIGUILID, walang anumang ari-arian at nakatira sa tahanan ng
mismong maharlika o timawang kanyang pinaglilingkuran dahil siya ay
itinuturing ding pag-aari ng kanyang mga panginoon.
 BATAS
- Ang BATAS ay maaaring nasusulat o nagpasalin-salin lamang
sa bibig ng mga tao mula sa mga anumang henerasyon.
-Ang UMALOHOKAN o tagapagbalita ay lumilibot sa buong
barangay upang maiparating sa mga tao ang isang bagong batas
na napagtibay.
Maraming Salamat!
With Ma'am Chi
PAGPAPATULOY!
With Ma'am Chi
PARAAN NG
PAGMAMAY-
ARI NG LUPA
NOON
Noong panahon ng Bato (Stone
Age), NOMADIC ang
pamumuhay ng mga ninuno
natin. Ibig sabihin, ang mga
tao ay walang permanenteng
tirahan. Sila ay nagpapalipat-
lipat ng lugar kung saan sila
maraming pagkaing makukuha
at kung saan may angkop na
klima para sa kanilang
katawan at pangangailangan.
KABUHAYAN
NG
SINAUNANG
PILIPINO
Maraming Salamat!
With Ma'am Chi