Professional Documents
Culture Documents
Khái niệm tồn tại xã hội và các yếu tố cơ bản của tồn tại xã hội
Khái niệm tồn tại xã hội: Tồn tại xã hội là khái niệm dùng để chỉ phương
diện sinh hoạt vật chất và các điều kiện sinh hoạt vật chất của xã hội. (toàn bộ
đời sống vật của xã hội)
- Các yếu tố cơ bản của tồn tại xã hội:
+ Điều kiện tự nhiên - điạ lý: Yếu tố quan trọng, thường xuyên, tất yếu
của sản xuất và đời sống nhưng không quyết định sự phát triển của tồn tại xã
hội.
+ Điều kiện dân số - dân cư: Yếu tố quan trọng, thường xuyên, tất yếu của
sản xuất và đời sống nhưng không quyết định sự phát triển của tồn tại xã hội.
+ Phương thức SX: Quyết định sự phát triển của tồn tại xã hội
2. Ý thức xã hội và kết cấu của ý thức xã hội
Khái niệm ý thức xã hội: Ý thức xã hội dùng để chỉ phương diện tinh thần
của XH, nảy sinh từ TTXH và phản ánh TTXH trong những giai đoạn lịch sử
nhất định.
Biểu hiện của YTXH: Các sinh hoạt tư tưởng mang tính học thuật; Các
sinh hoạt văn hóa của cộng đồng xã hội; Các tập tục và nếp sống mang đặc
trưng văn hóa của các cộng đồng người.
- Kết cấu của ý thức xã hội:
+ Xét theo trình độ thì có ý thức thông thường (là những tri thức kinh
nghiệm, phản ánh trực tiếp các hiện tượng trong cuộc sống hàng ngày) và ý thức
lý luận (là những tri thức lý luận, học thuyết, lý thuyết, phản ánh trừu tượng,
khái quát)
+ Xét theo phương thức thì có tâm lý xã hội (là những tình cảm,tập quán,
phong tục… Hình thành Tự phát, lâu dài… ) và hệ tư tưởng (là hệ thống quan
điểm của một giai cấp…, hình thành một cách tự giác bởi các nhà tư tưởng).
Tính giai cấp của ý thức xã hội:
Trong những xã hội có giai cấp, những giai cấp khác nhau thì ý thức xã
hội khác nhau.
VD: Ý thức giai cấp thống trị quyết định ý thức của giai cấp bị trị và giai
cấp bị trị bị ảnh hưởng bởi nó.
Tính giai cấp của ý thức xã hội thể hiện ở các bộ phận cấu thành.
3. Mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội:
Chủ nghĩa duy tâm: Ý thức xã hội là nguồn gốc của mọi hiện tượng xã
hội, quyết định sự phát triển của xã hội.
Chủ nghĩa duy vật siêu hình:Tuyệt đối hóa vai trò của tồn tại xã hội,
không thấy được vai trò của ý thức xã hội.
Chủ nghĩa duy vật biện chứng: Tồn tại xã hội và ý thức xã hội có mối
quan hệ biện chứng, tác động qua lại lẫn nhau, trong đó tồn tại xã hội quyết
định ý thức xã hội, ý thức xã hội tác động trở lại tồn tại xã hội.