Chuong 1 - XS

ĐẠI CƯƠNG VỀ XÁC SUẤT1
Ngô Thái Hưng
Khoa Kinh Tế Luật

Trường Đại học Tài Chính – Marketing
Ngày 31 tháng 7 năm 2021
1
Elementary Probability
NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN
HỆN TƯỢNG NGẪU NHIÊN
Hiện tượng tất định

Hiện tượng ngẫu nhiện là đối tượng nghiên
cứu của xác suất

HỆN TƯỢNG NGẪU NHIÊN
Hiện tượng tất định

Hiện tượng ngẫu nhiện là đối tượng nghiên
cứu của xác suất

CÁC KHÁI NIỆM
1. Phép thử2 : là một thí nghiệm (thực nghiệm)

để nghiên cứu một đối tượng hay một hiện
tượng nào đó
2. Không gian mẫu3 : Tập hợp tất cả các kết
quả có thể xảy ra của một phép thử, ký hiệu
Ω
3. Biến cố sơ cấp: Mỗi phần tử của không gian
mẫu ω ∈ Ω
4. Biến cố4 : Mỗi một tập con của không gian
mẫu được gọi là một biến cố.
2
Experiment
3
Sample Space
4
Event
CÁC KHÁI NIỆM

tượng nào đó
Ω
mẫu ω ∈ Ω
2
Experiment
3
Sample Space
4
Event
CÁC KHÁI NIỆM

tượng nào đó
Ω
mẫu ω ∈ Ω
2
Experiment
3
Sample Space
4
Event
CÁC KHÁI NIỆM

tượng nào đó
Ω
mẫu ω ∈ Ω
2
Experiment
3
Sample Space
4
Event
VÍ DỤ
Xét phép thử τ : ”tung con xúc xắc” và quan sát

các mặt xuất hiện
1 Không gian mẫu Ω = {1, 2, 3, 4, 5, 6}

2 Biến cố sơ cấp ω = 1, 2 · · · chỉ việc nhận được
mặt 1, 2 · · ·
3 Biến cố xuất hiện mặt chẵn A = {2, 4, 6},
A⊂Ω

CÁC KHÁI NIỆM
5. Biến cố chắc chắn5 : A = Ω là biến cố luôn

luôn xảy ra khi thực hiện phép thử
6. Biến cố không thể6 : A = ∅ là biến cố không
bao giờ xảy ra khi thực hiện phép thử
7. Biến cố ngẫu nhiên: Là biến cố có thể xảy
ra mà cũng có thể không xảy ra mỗi khi thực
hiện phép thử
5
Certain event
6
Impossible event
CÁC KHÁI NIỆM

hiện phép thử
5
Certain event
6
Impossible event
CÁC KHÁI NIỆM

hiện phép thử
5
Certain event
6
Impossible event
QUAN HỆ GIỮA CÁC BIẾN CỐ
C = A ∩ B ≡ AB chỉ biến cố A và B cùng

xảy ra
AB = ∅ ta nói hai biến cố A và B xung khắc7
(A và B không bao giờ cùng xảy ra)
C = A ∪ B = A + B chỉ biến cố A xảy ra hay
B xảy ra
C = Ω\A = Ā chỉ biến cố đối lập của A: Ā
xảy ra nếu và chỉ nếu A không xảy ra.
7
Disjoint

xảy ra
B xảy ra
7
Disjoint

xảy ra
B xảy ra
7
Disjoint

xảy ra
B xảy ra
7
Disjoint
XÁC SUẤTa
a
Probability
Định nghĩa theo lối cổ điển

Giả sử phép thử có n biến cố sơ cấp đồng khả
năng có thể xảy ra. Trong đó m biến cố sơ cấp
đồng khả năng thuận lợi cho biến cố A được
định nghĩa bằng công thức:
m Số thuận lợi
P (A) = n = Số có thể

XÁC SUẤT — VÍ DỤ
1 Trộn đều bộ bài 52 lá, rút ra một lá. Tính xác suất để
được lá cơ?
2 Xếp ngẫu nhiên 8 sinh viên, trong đó có 4 nam và 4 nữ,
ngồi vào một cái bàn dài có 8 ghế. Tính xác suất các
biến cố:
a. Ngồi 2 đầu bàn là 2 sinh viên nam
b. Ngồi 2 đầu bàn là 1 nam, 1 nữ
c. Nam, nữ ngồi xen kẽ
3 Trước cổng trường đại học có 3 quán cơm. Năm sinh

viên A, B, C, D, E độc lập đi vào các quán. Tính xác
suất:
– Cả 5 sinh viên vào cùng một quán
– 2 sinh viên vào cùng 1 quán và 3 sinh viên còn lại
vào các quán còn lại
được lá cơ?
biến cố:

suất:
được lá cơ?
biến cố:

suất:
XÁC SUẤT
Định nghĩa theo lối thống kê

Giả sử ta lặp đi lặp lại phép thử n lần, ta thấy biến cố A
xảy ra m lần, khi đó m được gọi là tần số của biến cố A.
m
f (A) = n
f (A) được gọi là tần suất của biến cố A

Xác suất xảy ra biến cố A được định nghĩa:
P (A) = lim f (A)
n→+∞
Trong thực tế khi n đủ lớn, ta lấy xác suất xấp xỉ bằng tần
suất

XÁC SUẤT—VÍ DỤ
Một người đi từ nhà đến nơi làm việc, tình trạng

kẹt xe được ghi nhận trong 100 ngày qua như sau:
— 20 ngày không bị kẹt xe
— 30 ngày kẹt xe ít
— 50 ngày kẹt xe nhiều
Tính xác suất những ngày bị kẹt xe, kẹt ít và kẹt
nhiều?

XÁC SUẤT
Định nghĩa theo tiên đề Kolmogorov

Xác suất là hàm số xác định trên tập các biến cố
ρ(Ω)
P : ρ(Ω) 7→ R
A 7→ P (A)
Thỏa các tính chất sau:
(i) ∀A ∈ ρ(Ω), 0 ≤ P (A) ≤ 1
(ii) P (Ω) = 1
(iii) P (∅) = 0
(iv) Nếu AB = ∅, thì P (A + B) = P (A) + P (B)
TÍNH CHẤT CỦA XÁC SUẤT
1 P (Ā) = 1 − P (A)
2 Với hai biến cố bất kỳ A và B:
P (A + B) = P (A) + P (B) − P (AB)
3 Nếu A ⊂ B thì P (A) ≤ P (B)

1 P (Ā) = 1 − P (A)
P (A + B) = P (A) + P (B) − P (AB)

1 P (Ā) = 1 − P (A)
P (A + B) = P (A) + P (B) − P (AB)

BÀI TẬP
1 Trong số 50 học sinh của lớp có 20 bạn giỏi
anh văn, 25 bạn giỏi toán, 10 bạn giỏi cả anh
văn cả toán. Chọn ngẫu nhiên một học sinh
của lớp. Tính xác suất để người này giỏi anh
văn hoặc giỏi toán?
2 Trộn đều bộ bài 52 lá, rút ngẫu nhiên một lá.
Tính xác suất để được lá đầm hoặc chuồn?
3 Rút ngẫu nhiên 3 lá bài từ bộ bài 52 lá. Tìm
xác suất để rút được:
a. 3 lá Át (Xì)
b. 1 lá Át

BÀI TẬP
a. 3 lá Át (Xì)
b. 1 lá Át

BÀI TẬP
a. 3 lá Át (Xì)
b. 1 lá Át

BÀI TẬP
1 Khi gọi điện thoại một khách hàng đã quên

mất hai chữ số cuối mà chỉ nhớ rằng đó là hai
chữ số khác nhau đành chọn ngẫu nhiên hai
số. Tìm xác suất để người đó thực hiện được
cuộc liên lạc.
2 Bỏ ngẫu nhiên 5 lá thư vào 5 phong bì. Tính
xác suất để:
a. Cả 5 lá đến đúng người nhận
b. Lá thư 1 đến đúng người nhận
c. Lá thư 1 và thứ 2 đến đúng người nhận

XÁC SUẤT CÓ ĐIỀU KIỆN
Định nghĩa .
Xác suất có điều kiện của biến cố A với điều kiện
biến cố B đã xảy ra, ký hiệu P (A|B), là xác suất
của biến cố A được tính trong trường hợp: Trong
nhóm điều kiện xác định phép thử, ta bổ sung
thêm một điều kiện mới là biến cố B đã xảy ra
P (AB)
P (A|B) = P (B)

Tính chất xác suất có điều kiện

0 ≤ P (A|B) ≤ 1
P (Ω|B) = P (Ω)/P (A) = 1
P (Ā|B) = 1 − P (A|B)
Nếu Ai là các dãy biến cố xung khắc từng đôi
(Ai ∩ Aj = ∅, i 6= j), thì
∞ ∞
!
[ X
P Ai |B = P (Ai |B)
i=1 i=1

Công thức nhân 1

Nếu P (B) > 0, từ công thức xác suất có điều
kiện:
P (AB) = P (A).P (B|A)
Ví dụ
Một hộp đựng 10 cuộn phim, trong đó có 3 cuộn
bị hỏng. Chọn lần lượt 3 cuộn phim theo phương
thức không hoàn lại. Tính xác suất chọn cả ba bộ
phim đều bị hỏng?


Nếu P (B) > 0, từ công thức xác suất có điều
kiện:
P (AB) = P (A).P (B|A)
Ví dụ
Một hộp đựng 10 cuộn phim, trong đó có 3 cuộn
bị hỏng. Chọn lần lượt 3 cuộn phim theo phương
thức không hoàn lại. Tính xác suất chọn cả ba bộ
phim đều bị hỏng?


Hai biến cố A và B được gọi là độc lập với nhau
nếu P (A|B) = P (A) hay P (B|A) = P (B)
Tức là, biến cố này xảy ra hay không đều không
ảnh hưởng đến khả năng xảy ra của biến cố kia.
P (AB) = P (A).P (B)

Ví dụ .
Một lô hàng có 6 chính phẩm và 4 phế phẩm. Lấy
ngẫu nhiên lần lượt lô hàng đó ra hai sản phẩm
theo phương thức không hoàn lại. Tìm xác suất để
lấy được:
1 Hai chính phẩm
2 Một chính phẩm
3 Ít nhất một chính phẩm

Ví dụ .
Một người mua 3 loại cổ phiếu khác nhau với xác
suất để trong phiên giao dịch tới các loại cổ phiếu
này lên giá tương ứng là 1/3, 3/4 và 1/10. Tìm
xác suất để trong phiên giao dịch tới:
1 Tất cả các cổ phiếu đều lên giá?
2 Không có cổ phiếu nào lên giá?
3 Chỉ có một cổ phiếu lên giá?
4 Chỉ có hai cổ phiếu lên giá?

Ví dụ .
Một người tham gia đấu thầu 2 dự án. Khả năng
trúng thầu dự án thứ nhất là 0.6. Nếu trúng thầu
dự án thứ nhất thì khả năng trúng thầu dự án số
hai tăng lên là 0.8, còn nếu không trúng thầu dự
án thứ nhất thì khả năng trúng thầu dự án số hai
chỉ còn là 0.2. Tìm xác suất để người đó:
1 Trúng thầu cả hai dự án?
2 Chỉ trúng thầu 1 dự án?
3 Trúng thầu ít nhất một dự án?

Công thức xác suất toàn phần

Một bộ các biến cố ngẫu nhiên A1 , A2 , · · · , An
tạo thành một nhóm đầy đủ các biến cố nếu:
n
S
i. Ai = Ω
i=1
ii. Ai ∩ Aj = ∅, i 6= j
B là một biến cố bất kỳ cò thể xảy ra khi thực
hiện phép thử. Khi đó:
P n
P (B) = P (Ai )P (B|Ai )
i=1

Ví dụ .
Một cửa hàng bán máy vi tính cá nhân có 3 nhãn
hiệu A1, A2 và A3. Tỉ lệ của A1 là 50%, A2 là
30% và A3 là 20%. Các máy bán ra có thời gian
bảo hành là một năm. Chủ nhân của cửa hàng
nghi nhận: 10% máy nhãn hiệu thứ nhất phải sửa
chữa trong thời gian bảo hành, tỉ lệ sản phẩm cần
sửa chữa của nhãn hiệu thứ 2 và 3 lần lượt là
20% và 25%. Một khách hàng mua một máy, hỏi
xác suất để khách hàng đó cần phải sửa chữa lại
trong thời gian bảo hành là bao nhiêu?
Ví dụ .
Một lô sản phẩm gồm hai loại, trong đó số sản
phẩm do máy I sản xuất gấp 2 lần số sản phẩm
do máy II sản xuất. Tỉ lệ phế phẩm của máy I là
0.02 và của máy II là 0.03. Lấy ngẫu nhiên một
sản phẩm. Tìm xác suất để sản phẩm chọn được
là tốt.

Công thức Bayes

Giả sử các biến cố A1 , A2 , · · · , An tạo thành một
nhóm đầy đủ, B là một biến cố bất kỳ có thể xảy
ra khi thực hiện phép thử, với P (B) > 0. Khi đó:
P (Ak ).P (B|Ak ) P (Ak ).P (B|Ak )
P (Ak |B) = P (B) = n
P
P (Ai )P (B|Ai )
i=1
(k = 1, · · · , n)

Ví dụ .
Có 20 kiện hàng, mỗi kiện có 10 sản phẩm. Trong
số đó có 8 kiện loại 1, mỗi kiện có 1 phế phẩm; 7
kiện loại 2, mỗi kiện có 3 phế phẩm; 5 kiện loại
3, mỗi kiện có 5 phế phẩm. Lấy ngẫu nhiên một
kiện, rồi từ đó lấy ngẫu nhiên một sản phẩm.
1 Tính xác suất sản phẩm lấy ra là phế phẩm?
2 Biết sản phẩm lấy ra là phế phẩm, tính xác
suất kiện lấy ra là kiện loại 2 ?

BÀI TẬP
1. Có 2 lô sản phẩm. Lô 1 có 20 sản phẩm, trong

đó có 15 sản phẩm tốt. Lô 2 có 20 sản phẩm,
trong đó có 10 sản phẩm tốt. Lấy ngẫu nhiên
1 lô và từ lô đó chọn ngẫu nhiên 1 sản phẩm.
a. Tìm xác suất để sản phẩm lấy ra là sản
phẩm tốt.
b. Giả sử sản phẩm lấy ra là sản phẩm tốt.
Tính xác suất để sản phẩm đó thuộc lô thứ
nhất, lô thứ hai.

BÀI TẬP
2. Có 3 hộp thuốc. Hộp 1 có 5 ống tốt và 2 ống

xấu. Hộp 2 có 4 ống tốt và 1 ống xấu. Hộp 3
có 3 ống tốt. Lấy ngẫu nhiên 1 hộp và từ hộp
đó rút ngẫu nhiên 2 ống thuốc.
a. Tìm xác suất để được 1 ống thuốc tốt và 1
ống thuốc xấu.
b. Khi rút 2 ống thuốc, ta thấy có 2 ống thuốc
tốt. Tìm xác suất để các ống đó ở hộp 2.

BÀI TẬP
3. Có hai lô hàng. Lô thứ nhất có 6 chính phẩm

và 4 phế phẩm, lô thứ hai có 7 chính phẩm và
3 phế phẩm. Chọn ngẫu nhiên một lô và từ lô
đó lấy ngẫu nhiên ra 2 sản phẩm:
a. Tìm xác suất để lấy được 2 chính phẩm
b. Tìm xác suất để lấy được 1 chính phẩm
c. Giả sử đã lấy được hai chính phẩm. Tìm
xác suất để nó là sản phẩm của lô thứ nhất

BÀI TẬP
4. Có hai lô hàng. Lô thứ nhất có 6 chính phẩm

và 4 phế phẩm, lô thứ hai có 7 chính phẩm và
3 phế phẩm. Chọn ngẫu nhiên 2 sản phẩm từ
lô thứ nhất bỏ sang lô thứ hai sau đó từ lô
thứ hai lấy ngẫu nhiên ra 2 sản phẩm:
a. Tìm xác suất để lấy được 2 chính phẩm?
b. Tìm xác suất để lấy được 1 chính phẩm?
c. Giả sử đã lấy được 2 chính phẩm. Tìm xác
suất để đó là 2 sản phẩm đã được bỏ từ lô
thứ nhất sang lô thứ 2

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Trần Lộc Hùng, Lí thuyết xác suất và thống kê toán học,

Nhà xuất bản giáo dục, (1998).
Nguyễn Thành Cả, Lí thuyết xác suất và thống kê toán học,
Nhà xuất bản lao động, (2010).
Tô Anh Dũng, Lí thuyết xác suất và thống kê toán học, Nhà
xuất bản đại học quốc gia TP HCM, (2007).
Rick Durrett, Elementary Probability for Applications ,
Cambridge University , (2009).
Shaledon Ross, A first course in Probability , Pearson ,
(2010).
Sharpe–De Veaux–Velleman, Business Statistics , Pearson ,
(2012).

Chuong 1 - XS

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 1 - XS

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ĐẠI CƯƠNG VỀ XÁC SUẤT1

Ngô Thái Hưng

Khoa Kinh Tế Luật

Ngày 31 tháng 7 năm 2021

Hiện tượng tất định

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

Hiện tượng tất định

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

1. Phép thử2 : là một thí nghiệm (thực nghiệm)

1. Phép thử2 : là một thí nghiệm (thực nghiệm)

1. Phép thử2 : là một thí nghiệm (thực nghiệm)

1. Phép thử2 : là một thí nghiệm (thực nghiệm)

Xét phép thử τ : ”tung con xúc xắc” và quan sát

1 Không gian mẫu Ω = {1, 2, 3, 4, 5, 6}

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

5. Biến cố chắc chắn5 : A = Ω là biến cố luôn

5. Biến cố chắc chắn5 : A = Ω là biến cố luôn

5. Biến cố chắc chắn5 : A = Ω là biến cố luôn

C = A ∩ B ≡ AB chỉ biến cố A và B cùng

C = A ∩ B ≡ AB chỉ biến cố A và B cùng

C = A ∩ B ≡ AB chỉ biến cố A và B cùng

C = A ∩ B ≡ AB chỉ biến cố A và B cùng

Định nghĩa theo lối cổ điển

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

3 Trước cổng trường đại học có 3 quán cơm. Năm sinh

3 Trước cổng trường đại học có 3 quán cơm. Năm sinh

3 Trước cổng trường đại học có 3 quán cơm. Năm sinh

Định nghĩa theo lối thống kê

f (A) được gọi là tần suất của biến cố A

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

Một người đi từ nhà đến nơi làm việc, tình trạng

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

Định nghĩa theo tiên đề Kolmogorov

P (A + B) = P (A) + P (B) − P (AB)

3 Nếu A ⊂ B thì P (A) ≤ P (B)

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

P (A + B) = P (A) + P (B) − P (AB)

3 Nếu A ⊂ B thì P (A) ≤ P (B)

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

P (A + B) = P (A) + P (B) − P (AB)

3 Nếu A ⊂ B thì P (A) ≤ P (B)

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

1 Khi gọi điện thoại một khách hàng đã quên

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

Tính chất xác suất có điều kiện

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

Công thức nhân 1

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

Công thức nhân 1

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

Công thức nhân 2

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

Công thức xác suất toàn phần

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

NGÔ THÁI HƯNG XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN

Công thức Bayes