‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫‪LOGO‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺎر و زﻣﺎن‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬

‫‪Email: hamidreza.koosha@gmail.com‬‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺎر و زﻣﺎن‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‬

‫ﺻﻨﺎﻳﻊ و ﺑﻬﺮه وري‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬

‫‪2‬‬
‫‪Email: hamidreza.koosha@gmail.com‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬

‫‪١‬‬
١۵/‫دسامبر‬/١٢

‫اﻫﺪاف اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬

‫ﻧﮕﺎه ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻬﺮه وري و واژه ﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ‬

‫اﻧﻮاع و ﺳﻄﻮح ﺑﻬﺮه وري‬

‫ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﻬﺮه وري‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ 3

“Scientists investigate that which already is;

Engineers create that which has never been.”
Albert Einstein

“Engineers like to solve problems. If there are

no problems handily available, they will create
their own problems.”
Scott Adams
‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ 4

٢
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬
‫
ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‬
‫داﻧﺶ‪ ،‬رﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻨﺮ و ﺣﺮﻓﻪ ﻛﺴﺐ و ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي داﻧﺶ ﻓﻨﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻤﻲ و‬
‫رﻳﺎﺿﻲ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﺟﺮا‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري و ﺑﻬﺒﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎ و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻣﺎ را ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻳﺎ ﻧﻴﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫
ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ رﺷﺘﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ‪ ،‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي و ﺑﻬﺒﻮد‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ اي از اﻧﺴﺎن )‪ ،(human‬ﻣﻮاد )‪،(material‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت )‪ ،(information‬ﺗﺠﻬﻴﺰات )‪ (instrument‬و اﻧﺮژي‬
‫)‪ (energy‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ آﻣﺮﻳﻜﺎ (‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪5‬‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﺤﻮه اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻤﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻤﻚ‬ ‫
‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺮ ﺷﺪن ﻛﺎرﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮه وري را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫اﺗﻼف را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫ﻫﺪف ﻣﻬﻨﺪس ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزي اﺳﺖ!‬ ‫
‬
‫اﺻﻮل ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﺎص ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫
‬
‫در ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﻲ و در ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪6‬‬

‫‪٣‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬

‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ‬ ‫
‬
‫ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬ ‫
‬
‫دوران ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ اول‬ ‫
‬
‫دوران ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم‬ ‫
‬
‫دوران ‪ 1980‬ﺗﺎ ‪2000‬‬ ‫
‬
‫آﻳﻨﺪه!!‬ ‫
‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪7‬‬

‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬

‫
آﻣﻮزش ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ در داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎ‪ :‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ﺳﺎﺧﺖ اﻫﺮام ﻣﺼﺮ‪ ،‬دﻳﻮار‬
‫ﭼﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺮﺳﭙﻮﻟﻴﺲ و ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ در رم ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﻼ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬آﻣﻮزش ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ در داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﻗﺮن ﻫﺠﺪﻫﻢ در‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫
ﻇﻬﻮر اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ )اواﺳﻂ ﻗﺮن ﻫﺠﺪﻫﻢ(‪ :‬رﺷﺪ ﻓﻨﺎوري ﺑﻪ وﻳﮋه در‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺴﺎﺟﻲ )ﻣﻜﺎﻧﻴﺰه ﻛﺮدن ﻋﻤﻠﻴﺎت دﺳﺘﻲ( و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺧﺘﺮاع ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺨﺎر‪.‬‬
‫
‪ (1723-1790)Adam Smith‬در ﻛﺘﺎب ﺛﺮوت ﻣﻠﻞ ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎي‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ را ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎد‪.‬‬
‫• ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻛﺮدن ﻛﺎرﻫﺎ و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺎر‬
‫• ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻧﻈﺎرت‬
‫• ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺎزده ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪8‬‬

‫‪۴‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬

‫
)‪Charles Babbage (1791-1871‬‬
‫
زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻳﻚ ﻛﺎر‬
‫
اﺛﺮات ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺎر ﺑﻪ اﺟﺰاي ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺮ‬
‫
ﻣﺰاﻳﺎي اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﺗﻜﺮاري )ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در زﻣﺎن و ﻫﺰﻳﻨﻪ(‬
‫
ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻘﻮق‬
‫
ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫‪Eli Whitney‬‬ ‫)‪(1765-1825‬‬ ‫
‬
‫
ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ‬
‫
ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه‬
‫
ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻗﻄﻌﺎت )ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻗﻄﻌﺎت دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ(‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪9‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬

‫ﻓﺮﻳﺪرﻳﻚ ﺗﻴﻠﻮر )‪(1856-1915‬و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬
‫
ﻣﻬﻨﺪس ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺑﻮد و ﻧﺎم “ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ ” را‬
‫ﻫﺮﮔﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﺮد‪ ،‬اﻣﺎ در واﻗﻊ ﺑﺎﻧﻲ رﺷﺘﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‬
‫ﺻﻨﺎﻳﻊ اﺳﺖ‪.‬‬
‫
ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ وي ﺑﺮاي ﺟﺎوداﻧﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺶ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ وي در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از‬
‫اﺻﻮل و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ را ﺑﻨﻴﺎن ﻧﻬﺎد ﻛﻪ ﭘﻴﺘﺮ دراﻛﺮ آﻧﻬﺎ را‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪” :‬ﺷﺎﻳﺪ ﻗﺪرت ﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ و‬
‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮآوري اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺲ از ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي‬
‫ﻓﺪراﻟﻴﺴﻢ )اﻣﺮﻳﻜﺎ(“‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪10‬‬

‫‪۵‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻓﺮﻳﺪرﻳﻚ ﺗﻴﻠﻮر‬
‫
دو ﻛﺘﺎب ﺗﻴﻠﻮر ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و اﺻﻮل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻠﻤﻲ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ آﺛﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﺪه ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ‪.‬‬
‫
در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻴﻠﻮر‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ اﺟﺰاي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﺧﺮد ﺷﺪه و ﻫﺮ ﻛﺪام ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد و ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫او ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺎرﻫﺎي دﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﺪ را ﺑﺎ ﺧﺮد ﻛﺮدن و ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻧﻬﺎ و‬ ‫
‬
‫ﺣﺬف و ﺑﻬﻮد ﺣﺮﻛﺎت ﻏﻠﻂ‪ ،‬آﻫﺴﺘﻪ و ﺑﻲ اﺳﺘﻔﺎده را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ داد‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ را از ﻃﺮﻳﻖ اﺳﺘﻔﺎده ﺟﻴﮓ و‬ ‫
‬
‫ﻓﻴﻜﺴﭽﺮﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ آﻧﻜﻪ ﻛﺎري را ﻛﻪ وﻳﺘﻨﻲ ﺑﺮاي ﻗﻄﻌﺎت دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻴﻠﻮر‬ ‫
‬
‫ﺳﻌﻲ داﺷﺖ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺎرﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎ را اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻛﻨﺪ و آن را ﺑﺎ ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫
‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪11‬‬

‫اﺻﻮل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه اﻧﺠﺎم ﻛﺎر )‪(One the best way‬‬ ‫
‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‬ ‫
‬
‫آﻣﻮزش و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‬ ‫
‬
‫رواﺑﻂ ﺻﻤﻴﻤﻲ و دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺎرﻫﺎ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫
‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮه وري ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪12‬‬

‫‪۶‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ زﻣﺎن‬ ‫
‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ وﻇﻴﻔﻪ اي ﻳﺎ ﺗﺨﺼﺼﻲ‬ ‫
‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي اﺑﺰارﻫﺎ و ﺗﺠﻬﻴﺰات‬ ‫
‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي روش ﻫﺎي ﻛﺎري‬ ‫
‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ وﺟﻮد ﻳﻚ واﺣﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي‬ ‫
‬
‫آﻣﻮزش ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫
‬
‫ﭘﺎداش ﺑﺮاي ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎﻻ‬ ‫
‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫
‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﺎﺑﻲ‬ ‫
‬
‫‪...‬‬ ‫
‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪13‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬

‫ﻫﻨﺮي ﮔﺎﻧﺖ )‪(1861-1919‬‬
‫
ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در زﻣﻴﻨﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ و ﺗﻘﻮﻳﺘﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎرﮔﺮان‪ .‬او ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺎداﺷﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺧﻮد در زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻲ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫
ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﮔﺎﻧﺖ و دﻳﮕﺮ روﺷﻬﺎ‪.‬‬
‫
ﮔﺎﻧﺖ ﭼﺎرت )ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه(‬
‫
ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﻫﺎ‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪14‬‬

‫‪٧‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬

‫ﻓﺮاﻧﻚ )‪ (1868-1924‬و ﻟﻴﻠﻴﺎن )‪ (1878-1972‬ﮔﻴﻠﺒﺮت‬
‫
ﻟﻴﻠﻴﺎن ”‪“the first lady of engineering‬‬
‫
ﻓﺮاﻧﻚ و ﻟﻴﻠﻴﺎن ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻠﻤﻲ را ﺑﻪ ﺣﻮزه ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪،‬‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺣﺮﻛﺎت اﺻﻠﻲ در اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎ ﮔﺴﺘﺮش‬
‫دادﻧﺪ‪.‬‬
‫
ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دورﺑﻴﻦ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮداري و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﻞ‬
‫ﺣﺮﻛﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺖ ﻳﺎ ﭼﺸﻢ در ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد را‬
‫ﺑﻪ ‪ 18‬ﻧﻮع ﻋﻨﺼﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮدﻧﺪ )ﮔﺎم ﻣﻬﻢ اوﻟﻴﻪ در ﺗﺤﻠﻴﻞ‬
‫ﻛﺎرﻫﺎ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ(‪.‬‬
‫
ﻓﺮاﻧﻚ )‪ :(1911‬اﺻﻮل ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺣﺮﻛﺖ‪.‬‬
‫
ﻟﻴﻠﻴﺎن‪ :‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ )ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺨﺸﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮان ﺗﺎزه‬
‫ﻛﺎر و ﺑﻲ ﻣﻬﺎرت ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﺗﺠﺮﺑﻪ ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺳﺘﺮاﺣﺘﻬﺎي ﻣﺠﺎز‬
‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪ 15‬ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺧﺴﺘﮕﻴﻬﺎي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب و‪.(...‬‬

‫ﻓﺮاﻧﻚ و ﻟﻴﻠﻴﺎن ﮔﻴﻠﺒﺮت‬

‫
ﻓﺮاﻧﻚ‪ :‬ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋه ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﻛﺎر‬

‫
ﻟﻴﻠﻴﺎن‪ :‬ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋه ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﺎر‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪16‬‬

‫‪٨‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻓﺮاﻧﻚ و ﻟﻴﻠﻴﺎن ﮔﻴﻠﺒﺮت‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪17‬‬

‫ﻫﻨﺮي ﻓﻮرد‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪18‬‬

‫‪٩‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻫﻨﺮي ﻓﻮرد‬
‫
ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺧﻮدروﺳﺎزي ﻓﻮرد در ﺳﺎل ‪1903‬‬
‫اراﻳﻪ ﻣﺪل ‪ T‬در ﺳﺎل ‪1908‬‬ ‫
‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮه‬ ‫
‬
‫ﺧﻂ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻣﺘﺤﺮك )‪(1913‬‬ ‫
‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1947‬در ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬ ‫
‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪19‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬

‫
ﺟﻴﻤﺰ ﮔﺎن‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1901‬ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر واژه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ را در ﻣﺠﻠﻪ‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪.‬‬
‫
در ﺳﺎل ‪ ،1908‬ﻫﻮﮔﻮ دﻳﻤﺮ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ را در‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﭘﻨﺴﻴﻠﻮاﻧﻴﺎ اراﻳﻪ ﻧﻤﻮد و ﺧﻮد او ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ در ﺣﻮزه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﻮﻳﻦ آن در ﺳﺎل ‪ 1910‬را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن و ﺳﺎزﻣﺎن دﻫﻲ«‬
‫ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ درآورد‪.‬‬
‫
ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ در اواﺧﺮ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ در ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎ و اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1908‬در اﻣﺮﻳﻜﺎ در داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺲ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪20‬‬

‫‪١٠‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫دوران ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ اول‬

‫
ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ روش ﻫﺎ و ﺳﺎده ﺳﺎزي ﻛﺎر‬
‫
ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮﻳﺎت ﮔﻴﻠﺒﺮت ﻫﺎ ‪ Time and Motion Study‬ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻛﺎري ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫
در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻔﻬﻮم ‪ Methods Engineering‬اراﻳﻪ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري ﭘﻴﺶ از ﺗﻬﻴﻪ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫
اوﻟﻴﻦ درﺟﻪ دﻛﺘﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ در ﺳﺎل ‪ 1933‬ﺑﻪ آﻗﺎي ﺑﺎرﻧﺰ در‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺮﻧﻞ اﻋﻄﺎ ﺷﺪ‪) .‬ﻛﺘﺎب اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از رﺳﺎﻟﻪ دﻛﺘﺮا‪Motion :‬‬
‫‪.(and Time Study‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪21‬‬

‫دوران ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم‬

‫
در ﺳﺎل ‪ 1948‬اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ اﻣﺮﻳﻜﺎ )‪ (AIIE‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫
ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫
دﻫﻪ ‪ 50‬دﻫﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ از دوران ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪ دوران‬
‫ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻛﻤﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫
ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺮوژه‬
‫
در ﻃﻮل دﻫﻪ ﭘﻨﺠﺎه ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن )‪ ،(Reliability‬ﺷﺒﻴﻪ‬
‫ﺳﺎزي )‪ (Simulation‬و ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻋﺪد ) ‪Numerical‬‬
‫‪ (Control‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪22‬‬

‫‪١١‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ از ‪ 1960‬ﺗﺎ ‪1980‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪23‬‬

‫‪ 1980‬ﺗﺎ ‪2000‬‬
‫
ﻃﺮاﺣﻲ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪.‬‬
‫
ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي )‪(CIMS‬‬
‫
روش ﻫﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزي ﻓﺮا اﺑﺘﻜﺎري‬
‫
ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ژاﭘﻨﻲ‬
‫
ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ در ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪24‬‬

‫‪١٢‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﻮزه ﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﺻﻨﺎﻳﻊ‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪25‬‬

‫آﻳﻨﺪه!!!‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪26‬‬

‫‪١٣‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬

‫وﻇﻴﻔﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي‬

‫و ﺑﻬﺒﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎن‪،‬‬
‫ﻣﻮاد‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات و اﻧﺮژي اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪27‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﺻﻨﺎﻳﻊ‬

‫اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺎﺷﻴﺪ!‬ ‫
‬
‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ را در دﻧﻴﺎي واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫درك ﻧﻤﻮدن ”‪ -“Big Picture‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺮ ﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ؟‬ ‫
‬
‫)ﺗﻔﻜﺮ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ(‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺟﺎري را ﺑﻪ درﺳﺘﻲ درك و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫در اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ از دﻳﺪ ﻓﻨﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي و اﻧﺴﺎﻧﻲ دﻳﺪه ﺷﻮد‪.‬‬ ‫
‬
‫ﺧﻼق ﺑﺎﺷﻴﺪ!‬ ‫
‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻴﺪ!‬ ‫
‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪28‬‬

‫‪١۴‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﺻﻨﺎﻳﻊ‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫اداﻣﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫ﻣﺜﺒﺖ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫راﻫﺒﺮدي )اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ( ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫
ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﭘﺲ ﻛﺎرﻫﺎ ﺧﻮب ﺑﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪29‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫
ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از اﺟﺰاء اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﺪف ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ را دﻧﺒﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﭘﺎﻳﺶ )ﻛﻨﺘﺮل(‬

‫ﻧﻬﺎده ﻫﺎ‬ ‫ﭘﺮدازش‬ ‫ﺳﺘﺎده ﻫﺎ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪30‬‬

‫‪١۵‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪31‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫
ﺳﺎزﻣﺎن ﮔﺮوﻫﻲ از اﻓﺮاد را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺎر ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻣﺸﺘﺮك ﺳﻴﺴﺘﻢ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪32‬‬

‫‪١۶‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ )‪(Production‬‬ ‫
‬
‫ﺑﻬﺮه وري )‪(Productivity‬‬ ‫
‬
‫اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ )‪(Effectiveness‬‬ ‫
‬
‫ﻛﺎراﻳﻲ )‪(Efficiency‬‬ ‫
‬
‫ﺳﻮد )‪(Profit‬‬ ‫
‬
‫ﺳﻮدآوري )‪(Profitability‬‬ ‫
‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ )‪(Quality‬‬ ‫
‬
‫ﻧﻮآوري )‪(Innovation‬‬ ‫
‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪33‬‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻬﺮه وري‬

‫
‪ Productivity‬در ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻗﺪرت ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎرور و ﻣﻮﻟﺪ ﺑﻮدن اﺳﺖ و‬
‫از ﻗﺮن ‪ 16‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎي ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫
آﻟﺒﺮت آﻓﺘﺎﻟﻴﻦ )‪ :(1911‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ در ﻣﺪت ﻣﻌﻴﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آﻣﺪه ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ در ﺟﺮﻳﺎن آن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫
ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﻬﺮه وري‪ :‬ﺑﻬﺮه وري ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻧﺴﺒﺖ ﺧﺮوﺟﻴﻬﺎ )ﺳﺘﺎده ﻫﺎ( ﺑﻪ‬
‫ورودي ﻫﺎ )داده ﻫﺎ ﻳﺎ ﻧﻬﺎده(‪.‬‬
‫ﺳﺘﺎده ﻫﺎ‬
‫= ﺑﻬﺮه وري‬
‫داده ﻫﺎ‬
‫
در ﻓﺎرﺳﻲ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻬﺮه وري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺎدل ‪ Productivity‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد )در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺘﻮن از ﻣﻌﺎدل ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ راﻧﺪﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎزدﻫﻲ و ﻗﺪرت ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪34‬‬

‫‪١٧‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻬﺮه وري‬

‫
ﺧﺎرج ﻗﺴﻤﺖ ﺧﺮوﺟﻲ )ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ( ﺑﺎ ﻳﻜﻲ از )ﻛﻞ( ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ )‪(OECD‬‬
‫
آژاﻧﺲ ﺑﻬﺮه وري اروﭘﺎ )‪(EPA‬‬
‫
ﺑﻬﺮه وري درﺟﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺆﺛﺮ از ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫
ﺑﻬﺮه وري در درﺟﻪ اول ﻳﻚ دﻳﺪﮔﺎه ﻓﻜﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺳﻌﻲ دارد آﻧﭽﻪ‬
‫ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫
دو روﻳﻜﺮد ﻋﻤﺪه ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮه وري وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫
اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺘﺎده ﻫﺎ ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﻧﻬﺎده ﻫﺎ‬
‫
ﻛﺎﻫﺶ دادن ﻧﻬﺎده ﻫﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺳﺘﺎده ﺛﺎﺑﺖ‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪35‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪ اي از ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺑﻬﺮه وري‬

‫ﺗﻌـﺮﻳـﻒ‬ ‫ﻓﺮد‪ /‬ﺳﺎزﻣﺎن اراﺋﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻌﺮﻳﻒ‬ ‫ردﻳﻒ‬
‫ﻗﺪرت ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻮا ﻛﻨﻪ ‪F . QUENAY‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮدن‬ ‫ﻟﻴﺘﺮه ‪LITIRE‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻣﻌﻴﺎر ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻳﺎ ﻗﺪرت و ﺗﻮان ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﻴﺮ ‪STENIR‬‬ ‫‪3‬‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ در ﻣﺪت ﻣﻌﻴﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ در ﺟﺮﻳﺎن آن ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫‪4‬‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫آﻓﺘﺎﻟﻴﻦ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎن ﺳﺘﺎﻧﺪه و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻌﻴﻦ‬ ‫اﺳﺘﻴﮕﻞ ‪STIGLE‬‬ ‫‪5‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻴﻦ ﺑﺎزده ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ واﺣﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺼﺮف ﺷﺪه در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ در دوره ﭘﺎﻳﻪ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪل ‪MUNDEL‬‬ ‫‪6‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه در ﺷﻜﻞ ﻣﺤﺼﻮل در ازاء ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺼﺮف ﺷﺪه‬ ‫دﻳﻮﻳﺲ ‪DAVIS‬‬ ‫‪7‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ورودي‬ ‫ﻓﺎﺑﺮﻳﻜﺎﻧﺖ ‪FABRICANT‬‬ ‫‪8‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻴﻦ ﺑﺎزده ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪاري از ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻜﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‬ ‫اﻳﺴﺘﺮﻓﻴﻠﺪ ‪ESTERFILD‬‬ ‫‪9‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺧﺮوﺟﻲ ) ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ( ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻛﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻤﻜﺎري اﻗﺘﺼﺎدي اروﭘﺎ‬ ‫‪10‬‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﺘﺎﻧﺪه ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎ داده ﻫﺎي ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﺮاي آن‪ .‬اﻳﻦ داده ﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ زﻣﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻛﺎر و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ اﺳﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎري ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﺑﻬﺮه‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻲ ﻛﺎر ‪ILO‬‬ ‫‪11‬‬
‫وري اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ رﺳﺎﻧﻴﺪن اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ وﺗﺴﻬﻴﻼت ﺑﻪ روش ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ اﺷﺘﻐﺎل‪ ،‬ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎي واﻗﻌﻲ و ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻌﻴﺎر زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻬﺮه وري ژاﭘﻦ ‪JPS‬‬ ‫‪12‬‬
‫ﺳﻮد ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻋﻤﻮم ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ـ ﺑﻬﺮه وري درﺟﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺆﺛﺮ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب ـ ﺑﻬﺮه وري در درﺟﻪ اول‪ ،‬ﻳﻚ دﻳﺪﮔﺎه ﻓﻜﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺳﻌﻲ دارد آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮه وري ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮاﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ اﻧﺴـﺎن ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻛﺎرﻫـﺎ و‬
‫آژاﻧﺲ ﺑﻬﺮه وري اروﭘﺎ )‪( EPA‬‬ ‫‪13‬‬
‫وﻇﺎﻳﻔﺶ را ﻫﺮ روز ﺑﻬﺘﺮ و ﻳﺎ اﺧﺬ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺮﺗﺮ از روز ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ‪ ،‬ﺑﻬـﺮه وري‬
‫ﻣﺴﺘﻠﺰم آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﻼﺷﻬﺎﻳﻲ در راه اﻧﻄﺒﺎق ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎ ﺷـﺮاﻳﻄﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻛﻮﺷﺎ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎﺟﺪﻳﺪ‪،‬‬
‫داﺋﻤﺎٌ درﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﺗﻼﺷﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﺷﻴﻮه ﻫﺎي‬ ‫‪36‬‬

‫‪١٨‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺑﻬﺮه وري‬

‫آﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻌﺎدل ﺑﻬﺮه وري اﺳﺖ؟‬
‫
ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺠﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫
ﺑﻬﺮه وري ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻧﻬﺎده ﻫﺎي ﻣﺼﺮف ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Production‬‬
‫‪Productivity‬‬ ‫)‪(Output‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪37‬‬

‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري‬

‫راﻫﺒﺮد ‪1‬‬ ‫راﻫﺒﺮد ‪2‬‬ ‫راﻫﺒﺮد ‪3‬‬ ‫راﻫﺒﺮد ‪4‬‬ ‫راﻫﺒﺮد ‪5‬‬

‫ﺳﺘﺎده ﻫﺎ‬
‫= ﺑﻬﺮه وري‬

‫داده ﻫﺎ‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪38‬‬

‫‪١٩‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻛﺎراﻳﻲ و اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ‬
‫
ﻛﺎراﻳﻲ )‪(Efficiency‬‬
‫
ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻧﻬﺎده ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ؟‬
‫
ﻧﺴﺒﺖ ورودي ﻫﺎي ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻪ ورودي ﻫﺎي واﻗﻌﻲ‬
‫
اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ )‪(Effectiveness‬‬
‫
آﻳﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف رﺳﻴﺪه اﻳﻢ؟‬
‫
ﻧﺴﺒﺖ ﺧﺮوﺟﻲ ﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﻫﺎي ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬
‫
ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﻬﺮه وري از دﻳﺪﮔﺎه ﭘﻴﺘﺮ دراﻛﺮ‬

‫اﻧﺠﺎم ﻛﺎر درﺳﺖ ﺑﻪ روش درﺳﺖ‬

‫ﻛﺎراﻳﻲ‬ ‫اﺛﺮ ﺑﺨﺸﻲ‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪39‬‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ‪ ،‬ﻛﺎراﻳﻲ و ﺑﻬﺮه وري‬

‫
اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ‬
‫
ﻛﺎرِ ﺧﻮب اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫
‪Doing the right things‬‬
‫
ﻛﺎراﻳﻲ‬
‫
ﻛﺎر‪ ،‬ﺧﻮب اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫
‪Doing the things Right‬‬
‫
ﺑﻬﺮه وري‬
‫
ﻛﺎرِ ﺧﻮب‪ ،‬ﺧﻮب اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫
‪Doing the right things right‬‬

‫)اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ(‪f‬‬
‫= ﺑﻬﺮه وري‬
‫)ﻛﺎراﻳﻲ(‪g‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪40‬‬

‫‪٢٠‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺳﻮددﻫﻲ )‪(Profitability‬‬
‫درآﻣﺪ‬ ‫
ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫= ﺳﻮد دﻫﻲ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‬

‫درآﻣﺪ‬ ‫ﺳﺘﺎده* ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮوش واﺣﺪ‬

‫= ﺳﻮد دﻫﻲ‬ ‫=‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﻧﻬﺎده * ﻫﺰﻳﻨﻪ واﺣﺪ‬

‫ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻗﻴﻤﺖ*ﺑﻬﺮه وري=‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪41‬‬

‫ﺑﻬﺮه وري و ﺳﻮد آوري‬

‫ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﺗﺤﻠﻴﻞ وﺿﻌﻴﺖ‬ ‫ﺳﻮدآوري‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ‬

‫وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﭘﺎﻳﺪار‬

‫ﺣﻔﻆ ﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻬﺮه وري‬ ‫ﺑﺎﻻ‬ ‫ﺑﺎﻻ‬ ‫‪1‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻮدآوري ﺑﺎﻻ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬

‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮه وري‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎﻻ‬ ‫‪2‬‬
‫درازﻣﺪت و ﭘﺎﻳﺪار ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ زودي‬

‫ﺗﻘﻮﻳﺖ راﻫﺒﺮد ﺑﺎزار‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺎزار‪،‬‬
‫ﺑﻪ زﻳﺎن ﺑﺮﺳﺪ و ﺑﻪ ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ‬ ‫ﺑﺎﻻ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫‪3‬‬
‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺬاري‬
‫ﻛﺸﻴﺪه ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮه وري و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﺎزار‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ‪ -‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫‪4‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪42‬‬

‫‪٢١‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ‬
‫
درﺟﻪ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﻴﺎز ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬
‫روﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬ ‫•‬
‫روﻧﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬ ‫•‬
‫روﻧﺪ ﺷﻜﺎﻳﺎت ﻣﺸﺘﺮﻳﺎت ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻋﺪم رﺿﺎﻳﺖ از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده‬ ‫•‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪه ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬ ‫•‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻗﻄﻌﺎت ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪه ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬ ‫•‬
‫در ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫•‬
‫آﻳﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮل ارﺗﻘﺎء ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ؟‬ ‫•‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪43‬‬

‫ﻧﻮآوري‬
‫
اراﻳﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ روش ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‬
‫• ﻣﻴﺰان ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻧﻴﺎزﻫﺎي‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﭼﻘﺪر ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬

‫• ﻣﻴﺰان ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي و‬

‫روش ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ ﭼﻘﺪر ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬

‫• ﭼﻨﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎزار ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮده اﻳﻢ؟‬

‫• ﻛﺪاﻣﻴﻚ از روش ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮده اﻳﻢ؟‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪44‬‬

‫‪٢٢‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر‬

‫
ﻣﻴﺰان ﺗﻮان ﺳﺎزﻣﺎن در اﻳﺠﺎد رﺿﺎﻳﺖ ﺷﻐﻠﻲ در ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺑﻪ ﺑﺮﻗﺮاري اﻳﻤﻨﻲ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؟‬ ‫•‬
‫ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺑﻪ ﭘﺮورش اﺳﺘﻌﺪاد ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد؟‬ ‫•‬
‫ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ رﺿﺎﻳﺖ ﺷﻐﻠﻲ ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫•‬
‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺎ ﭼﻪ ﺷﻮر و ﻋﻼﻗﻪ اي در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؟‬ ‫•‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪45‬‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺑﻬﺮه وري ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر‬

‫اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ‬

‫و‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺳﻮدآوري‬ ‫ﺑﻬﺮه وري‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮﻓﻖ‬
‫ﻛﺎراﻳﻲ‬

‫و‬

‫ﺧﻼﻗﻴﺖ و ﻧﻮآوري‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪46‬‬

‫‪٢٣‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻬﺮه وري‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎي ﻫﺮ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻓﺮد ﻣﺤﺪود ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در‬ ‫
‬
‫ﻣﻮرد ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﺑﺮاﺑﺮ رﺷﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد داﻧﺎن ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮرم را ﺑﻬﺮه وري ﭘﺎﻳﻴﻦ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا‬ ‫
‬
‫ﺑﻬﺮه وري ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﻤﺒﻮد ﻋﺮﺿﻪ و ﻟﺬا اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺴﺘﻤﺮ در ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮوش‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮ ه وري ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫
‬
‫ﻛﻤﺘﺮي اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺿﺎﻓﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻬﺮه وري‬ ‫
‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪47‬‬

‫اﻧﻮاع ﺑﻬﺮه وري‬

‫
ﺑﻬﺮه وري ﺟﺰﺋﻲ )‪(Partial Productivity‬‬
‫
ﺑﻬﺮه وري ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻲ )‪(Total-Factor Productivity‬‬
‫
ﺑﻬﺮه وري ﻛﻠﻲ )‪(Total Productivity‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪48‬‬

‫‪٢۴‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺑﻬﺮه وري ﺟﺰﺋﻲ‬

‫
ﻧﺴﺒﺖ ارزش و ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﻳﻚ ﻃﺒﻘﻪ از ﻧﻬﺎده را ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً‬
‫
ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻧﻔﺮ ﺳﺎﻋﺖ )ﺑﻬﺮه وري ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر(‬
‫
ﺑﻬﺮه درآﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻪ ازاء ﻫﺮ رﻳﺎل ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﺑﻬﺮه وري ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ(‬
‫
ﺑﻬﺮه وري ﻣﻮاد‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ :‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻧﻔﺮ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ‪ :‬ﺗﻌﺪاد ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺳﺮوﻳﺲ داده ﺷﺪه ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻧﻔﺮ ﺷﺎﻏﻞ در‬
‫ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه‪ :‬ﺗﻌﺪاد داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻧﻔﺮ ﻫﻴﺎت ﻋﻠﻤﻲ ﺗﻤﺎم وﻗﺖ‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪49‬‬

‫ﺑﻬﺮه وري ﺟﺰﺋﻲ )اداﻣﻪ(‬

‫
ﻣﺰاﻳﺎ‬
‫
درك آن آﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫
ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت آن آﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫
ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ درك اﺳﺖ‪.‬‬
‫
اﮔﺮ ﺑﺎ ﺑﻬﺮه وري ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻋﻴﺐ ﻳﺎﺑﻲ و ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮه وري ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫
ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎ‬
‫
ﻛﺎرﺑﺮد آن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه در ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬‬
‫
ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻮد دﻫﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آن ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪50‬‬

‫‪٢۵‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺑﻬﺮه وري ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻲ )‪(TFP‬‬

‫
ﻧﺴﺒﺖ ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﻋﻮاﻣﻞ ورودي ﻛﺎر و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺘﺎده ﺧﺎﻟﺺ‬ ‫ﺳﺘﺎده ﻛﻞ – ﻣﻮاد‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت و اﻧﺮژي ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه‬

‫= ﺑﻬﺮه وري ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻲ‬ ‫=‬
‫ﻧﻬﺎده )ﻛﺎر و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ(‬ ‫ﻧﻬﺎده )ﻛﺎر و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ(‬

‫
روش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ )ﻛﻨﺪرﻳﻚ(‬

‫‪VAt‬‬
‫= ‪TFPt‬‬
‫‪ : VAt‬ارزش اﻓﺰوده در دوره ‪t‬‬
‫‪αLt + βKt‬‬
‫‪ : α‬ﺳﻬﻢ ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎﻧﻲ در اﻳﺠﺎد ‪VA‬‬
‫‪ : Lt‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ در دوره ‪t‬‬
‫‪ : β‬ﺳﻬﻢ ﻋﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در اﻳﺠﺎد ‪VA‬‬
‫‪ : Kt‬ارزش ﻣﻮﺟﻮدي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ) ارزش دﻓﺘﺮي (‬
‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪51‬‬

‫ﺑﻬﺮه وري ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻲ‬

‫
ﻣﺰاﻳﺎ‬
‫
اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ راﺣﺘﻲ از ﺳﻮاﺑﻖ ﺷﺮﻛﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫
از دﻳﺪﮔﺎه اﻗﺘﺼﺎد داﻧﺎن داراي ﺟﺬاﺑﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫
ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎ‬
‫
ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﻬﺎده ﻫﺎي دﻳﮕﺮ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫
وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﻬﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮاد در ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪52‬‬

‫‪٢۶‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺑﻬﺮه وري ﻛﻠﻲ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻛﻞ ارزش ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮع ارزش ﻛﻠﻴﻪ ﻧﻬﺎده ﻫﺎي ﻣﺼﺮف ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‬ ‫
‬
‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻧﺴﺒﺖ ﻛﻞ ﺧﺮوﺟﻲ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ ﻫﻤﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ورودي‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺸﺘﺮك و ﻫﻢ زﻣﺎن ﻫﻤﻪ ﻧﻬﺎده ﻫﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ارزش ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه را‬ ‫
‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺰاﻳﺎ‬ ‫
‬
‫
ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﻤﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺼﻮﻳﺮي واﻗﻌﻲ از وﺿﻌﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺮﻛﺖ اراﻳﻪ داد‪.‬‬
‫
ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻬﺮه وري ﻛﻠﻲ ﺳﻮد دﻫﻲ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫
اﮔﺮ ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ ﺗﻮام ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺟﻬﺖ دﻫﻲ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎ‬ ‫
‬
‫
اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دﺷﻮاري ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫
ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ آن ﻛﺎر دﺷﻮاري اﺳﺖ‪.‬‬
‫
ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻠﻲ ﻛﺮده و ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻮع ﻧﻬﺎده ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﻬﺮه وري ﻛﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎي ﻫﺮ دوره را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫
‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪53‬‬

‫ﺑﻬﺮه وري ﻛﻠﻲ‬

‫ﻣﺜﺎل‪10 :‬ﻫﺰار واﺣﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ واﺣﺪ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 10‬واﺣﺪ ﭘﻮﻟﻲ‬
‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪500‬ﺳﺎﻋﺖ زﻣﺎن ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺻﺮف ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ‪ 9‬دﻻر در ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮاد ﺧﺎم ‪ 5000‬واﺣﺪ‬
‫ﭘﻮﻟﻲ و ﻗﻄﻌﺎت و ﻟﻮازم ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه دﻳﮕﺮ ‪ 10000‬واﺣﺪ ﭘﻮﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮه وري‬
‫ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬
‫‪10000‬‬
‫= ﺑﻬﺮه وري ﻧﻴﺮوي‬ ‫‪= 20‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪500‬‬

‫‪10000×10‬‬
‫= ﺑﻬﺮه وري ﻛﺎر و ﻣﻮاد‬ ‫‪=5.13‬‬
‫‪500×9+5000+10000‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪54‬‬

‫‪٢٧‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻣﺪل ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻬﺮه وري‬

‫ﺑﻬﺮه وري ﺳﺎﻳﺮ‬ ‫ﺑﻬﺮه وري اﻧﺮژي‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﻣﻮاد‬
‫داده ﻫﺎ‬
‫ﺳﺘﺎﻧﺪه)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫ﺳﺘﺎﻧﺪه )ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮاد‬
‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬
‫ﺑﻬﺮه وري ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﻧﻴﺮوي‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﻛﻞ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻞ‬ ‫ﻣﺪل‬
‫ﻣﻴﺰان ﺳﺘﺎﻧﺪه‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺳﺘﺎﻧﺪه‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺳﺘﺎﻧﺪه‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻬﺮه وري‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻴﺰان داده ﻫﺎ‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ارزش اﻓﺰوده‬ ‫ارزش اﻓﺰوده‬ ‫ارزش اﻓﺰوده‬ ‫ﺳﺘﺎﻧﺪه )ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬
‫ﻛﻨﺪرﻳﻚ‪-‬ﻛﺮﻳﻤﺮ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ارزش داده ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻞ‬ ‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫داده ﻫﺎ‬
‫ﺳﺘﺎﻧﺪه )ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫ﺳﺘﺎﻧﺪه )ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫داده ﻫﺎ‬ ‫ﻛﺮﻳﻚ ‪ -‬ﻫﺮﻳﺲ‬
‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬

‫ارزش اﻓﺰوده‬ ‫ارزش اﻓﺰوده‬ ‫ارزش اﻓﺰوده‬

‫)ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫)ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬
‫ارزش ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ‪+‬‬ ‫ﺗﻴﻠﻮر‪-‬دﻳﻮﻳﺲ‬
‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫) ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬

‫ﺳﻮد‬ ‫ﺳﺘﺎﻧﺪه‬
‫ﮔﻠﺪ‬
‫ﻛﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﺳﺘﺎﻧﺪه )ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫ﺳﺘﺎﻧﺪه )ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫ﺳﺘﺎﻧﺪه‬ ‫ﺳﺘﺎﻧﺪه )ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫ﺳﺘﺎﻧﺪه )ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﻛﻞ‬
‫ﺳﺘﺎﻧﺪه )ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻳﺮ داده ﻫﺎ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮاد‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫)ﺳﻮﻣﺎﻧﺖ(‬
‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫داده ﻫﺎ‬
‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬

‫ﻣﺪل ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻬﺮه وري )اداﻣﻪ(‬

‫ﺑﻬﺮه وري ﺳﺎﻳﺮ‬ ‫ﺑﻬﺮه وري اﻧﺮژي‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﻣﻮاد‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﻧﻴﺮوي‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﻛﻞ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ‬
‫داده ﻫﺎ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻞ‬ ‫ﻣﺪل‬
‫ﺳﺘﺎﻧﺪه دوره ﺟﺎري‬
‫داده ﻫﺎ دوره ﺟﺎري‬
‫ﺳﺘﺎﻧﺪه دوره ﭘﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﺪل‬
‫داده ﻫﺎي دوره ﭘﺎﻳﻪ‬

‫ﺳﺘﺎﻧﺪه واﻗﻌﻲ‬ ‫ﺳﺘﺎﻧﺪه واﻗﻌﻲ‬ ‫ﺳﺘﺎﻧﺪه واﻗﻌﻲ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ واﻗﻌﻲ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ واﻗﻌﻲ ﻧﻴﺮوي‬ ‫ﻧﻬﺎده ﻫﺎي واﻗﻌﻲ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﺳﺘﺎﻧﺪه‬
‫ﻛﻞ ﺳﺎﻋﺎت ﻧﻬﺎد ﻛﺎر‬ ‫ارزش اﻓﺰوده‬
‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬ ‫ﺳﺘﺎﻧﺪه‬
‫ارزش اﻓﺰوده‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺎر اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﻛﻮروﺳﺎوا‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺎر اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫)ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻪ(‬
‫ﻛﻞ ﺳﺎﻋﺎت ﻧﻬﺎد ﻛﺎر‬
‫ارزش اﻓﺰوده‬ ‫ارزش اﻓﺰوده‬ ‫ارزش اﻓﺰوده‬
‫ارزش ﻛﻞ داراﻳﻲ ﻫﺎ ﻳﺎ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻳﺎ ﻣﻴﺰان‬ ‫ﻧﻬﺎده ﻛﺎر ‪+‬ﻧﻬﺎده‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻳﻊ‬
‫ارزش داراﻳﻲ ﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ‬ ‫ﺳﺎﻋﺎت ﻛﺎر ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﺑﻬﺮه وري‬
‫داراﻳﻲ ﻫﺎي ﻣﻠﻤﻮس‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪٢٨‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻣﺪل ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻬﺮه وري )اداﻣﻪ(‬

‫ﺑﻬﺮه وري ﺳﺎﻳﺮ‬ ‫ﺑﻬﺮه وري اﻧﺮژي‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﻣﻮاد‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﻧﻴﺮوي‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫ﺑﻬﺮه وري ﻛﻞ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ‬
‫داده ﻫﺎ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻞ‬ ‫ﻣﺪل‬
‫ارزش اﻓﺰوده‬ ‫ارزش اﻓﺰوده‬ ‫ارزش اﻓﺰوده‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ارزش‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﺎ ﻧﻔﺮ ‪-‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ارزش اﻓﺰوده‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻛﻞ‬ ‫ﻳﺎ ﺗﻌﺪاد ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪+‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫درآﻣﺪ ﻛﻞ‬ ‫زﻣﺎن ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺼﺮف‬ ‫درآﻣﺪ ﻛﻞ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻛﺎر ﻣﻮﻟﺪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‬ ‫ﻻوﻟﺮ‬
‫زﻣﺎن ﻛﻞ ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي‬ ‫ﺳﻮد‬
‫‪ +‬ﻣﻮاد ﻣﺼﺮﻓﻲ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﺳﺘﺎﻧﺪه ﻛﻞ‬ ‫ﺳﺘﺎﻧﺪه ﻛﻞ‬ ‫ﺳﺘﺎﻧﺪه ﻛﻞ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ داراﻳﻲ ﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫ارزش اﻓﺰوده‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ‪+‬‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ +‬ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ارزش اﻓﺰوده‬ ‫ارزش اﻓﺰوده‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ داراﻳﻲ ﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫داراﻳﻲ ﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ داراﻳﻲ ﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫درآﻣﺪ ﻛﻞ‬
‫‪/‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪/‬ﺧﺎﻟﺺ‬ ‫درآﻣﺪ ﻛﻞ‬
‫ارزش ﻛﻞ ﺳﻬﺎم‬ ‫‪/‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪/‬ﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﻛﻨﺎن‬ ‫ﺑﺮداري‬
‫درآﻣﺪ ﻛﻞ‬
‫‪/‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪/‬ﺧﺎﻟﺺ‬
‫ارزش ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫ﺑﻬﺮه وري در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫ﺑﻬﺮه وري در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﻲ‬ ‫
‬
‫ﺑﻬﺮه وري در ﺳﻄﺢ ﺻﻨﻌﺖ‬ ‫
‬
‫ﺑﻬﺮه وري در ﺳﻄﺢ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫
‬
‫ﺑﻬﺮه وري در ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫
‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪58‬‬

‫‪٢٩‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺑﻬﺮه وري در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﻲ‬

‫
ﺳﺘﺎده ﻫﺎي ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‬
‫
ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻲ )‪(GNP‬‬
‫
ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﻲ )‪ :(GDP‬ارزش ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﻳﻚ ﺳﺎل‬
‫ﻣﻨﻬﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﻮاد و دﻳﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺻﺮف ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ و‬
‫ﺧﺪﻣﺎت‬
‫
ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻲ )‪NNP=GNP-D :(NNP‬‬
‫
درآﻣﺪ ﻣﻠﻲ)‪NI=GNP-D-T :(National Income‬‬
‫
ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﻲ‬
‫
ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻬﺮه وري ﻛﺎر‬
‫ﺳﺘﺎده‬ ‫ﺳﺘﺎده‬
‫= ﺑﻬﺮه وري ﻛﺎر‬ ‫= ﺑﻬﺮه وري ﻛﺎر‬
‫ﻧﻔﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي‬ ‫ﻧﻔﺮ ﺳﺎﻋﺖ وزﻧﺪار‬
‫اﻧﺠﺎم ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫
ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻬﺮه وري ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫
ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻬﺮه وري ﻛﺎر و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪59‬‬

‫ﺑﻬﺮه وري در ﺳﻄﺢ ﺻﻨﻌﺖ و ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ‬

‫
ﺑﻬﺮه وري در ﺳﻄﺢ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫
ﺑﺮاي ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﻲ )‪ (GDP‬ﻫﺮ‬
‫ﺑﺨﺶ از ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد ﺷﺎﻏﻞ در آن ﺑﺨﺶ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻬﺮه وري ﻛﺎر را‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫
ﺑﻬﺮه وري در ﺳﻄﺢ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ‪ :‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻬﺮه وري در ﺳﻄﺢ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ‬
‫از آن ﺟﻬﺖ ﺣﺎﻳﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﻣﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺮه وري در اﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي روزﻣﺮه اﻓﺮاد‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ و ﻣﻠﻤﻮس ﺗﺮي دارد‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪60‬‬

‫‪٣٠‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫اﻫﺪاف ﻋﻤﺪه اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺑﻬﺮه وري در ﺳﻄﺢ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻠﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ‬ ‫
‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫
‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري و‪...‬‬ ‫
‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ راه ﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫
‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ رﻗﺒﺎ‬ ‫
‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﻧﺴﺒﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎ ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن و ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫
‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺴﺒﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻧﻬﺎده ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻢ دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‬ ‫
‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪61‬‬

‫ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻬﺮه وري‬

‫ﺑﻬﺮه وري ﮔﻮﻧﻪ اي ﺗﻔﻜﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻬﺮه وري ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺴﺘﻤﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻔﻜﺮ ﻫﺮ روز ﺑﻬﺘﺮ از دﻳﺮوز ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ! ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻬﺮه وري ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻬﺒﻮد را ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪62‬‬

‫‪٣١‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮه وري‬

‫ﺳﻨﺠﻪ ﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺑﻬﺮه وري را ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺑﺤﺮاﻧﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫روش ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮه وري ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫اﻫﺪاف ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮﻟﻲ را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫ﺑﻬﺒﻮدﻫﺎ را اﻋﻤﺎل ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﻫﺎ را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي و اﻋﻼم ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫
‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪63‬‬

‫ﭼﺮﺧﻪ ﺑﻬﺮه وري‬

‫‪Setting the‬‬ ‫‪Measuring‬‬

‫‪Scene‬‬ ‫‪Productivity‬‬

‫‪New‬‬ ‫‪Improving‬‬
‫‪Perspectives‬‬ ‫‪Productivity‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪64‬‬

‫‪٣٢‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻬﺮه وري‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻬﺮه وري‬

‫دروﻧﻲ‬ ‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬
‫)ﻗﺎﺑﻞ ﻛﻨﺘﺮل(‬ ‫)ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﻨﺘﺮل(‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪65‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻬﺮه وري‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪66‬‬

‫‪٣٣‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﻲ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﻲ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺨﺖ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺮم‬

‫‪Product‬‬ ‫‪People‬‬
‫& ‪Plant‬‬ ‫& ‪Organization‬‬
‫‪Equipment‬‬ ‫‪Systems‬‬
‫‪Technology‬‬ ‫‪Work Methods‬‬
‫& ‪Materials‬‬ ‫‪Management Styles‬‬
‫‪Energy‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪67‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻬﺮه وري‬

‫
ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﺮوﻧﻲ )‪(External‬‬
‫
دوﻟﺖ و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎي دوﻟﺖ‬
‫
ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫
ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‬
‫
ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫
ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﻲ )‪(Internal‬‬
‫
ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺮم )‪ :(Soft Factors‬ﻣﺜﻞ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬روش ﻫﺎي‬
‫ﻛﺎري و ﺷﻴﻮه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫
ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺨﺖ )‪ :(Hard Factors‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬ﻣﻮاد‪ ،‬اﻧﺮژي‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪68‬‬

‫‪٣۴‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻬﺮه وري )ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺨﺖ(‬

‫
ﻣﺤﺼﻮل‬
‫
ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻬﺮه وري ﻣﺤﺼﻮل از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺸﺘﺮي ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫
ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮه وري ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت و ﺗﺠﻬﻴﺰات از روش ﻫﺎي‬
‫زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫
ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﻴﺮات ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‬
‫
اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت ﺑﺎ ﺣﺬف ﮔﻠﻮﮔﺎه ﻫﺎ‬
‫
ﻓﻨﺎوري )ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي(‬
‫
ﻧﻮآوري ﻫﺎي ﻓﻨﻲ و ﺗﺤﻮل ﻓﻨﺎوري اﻫﻤﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي در اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮه وري‪،‬‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ دارد‪.‬‬
‫
ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي )اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن( ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻣﻮاد‪ ،‬اﻧﺒﺎرداري‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮه وري و ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﻴﻜﺎري اﻓﺮاد ﻳﺎ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪69‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻬﺮه وري )ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺨﺖ(‬

‫
ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ رﻗﻢ ﻫﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ اي را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺣﺘﻲ ﻛﻮﺷﺶ‬
‫ﻫﺎي اﻧﺪﻛﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﻫﺎي ﻋﻤﺪه در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫
ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻣﻮاد ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫
ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻜﺎﺗﻲ ﻛﻪ درﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار داد ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‬
‫اﻧﺘﺨﺎب درﺳﺖ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ و ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ روي ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﻣﻴﺰان ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫•‬
‫از ﻣﻮاد ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ارزان ﺗﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫•‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺒﺎر ﺷﺪن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﻮﺟﻮدي‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺒﺎر و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺟﻮدي را‬ ‫•‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫دﻗﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮاد ﺣﻴﻦ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬اﻧﺒﺎر و درﻳﺎﻓﺖ و ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﺒﺬول ﺷﻮد ﺗﺎ ﺿﺎﻳﻌﺎت‬ ‫•‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ )واﺣﺪ ﺑﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ(‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻌﻴﻮب‬ ‫•‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻛﺮدن ﻣﻮاد داﺧﻠﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻮاد وارداﺗﻲ‬ ‫•‬
‫اﻧﺘﺨﺎب دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺑﺎ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻛﻤﺘﺮ‬ ‫•‬
‫آﻣﻮزش اﭘﺮاﺗﻮرﻫﺎ‬ ‫•‬
‫• ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در ﻣﻮاد در دو ﻣﺮﺣﻠﻪ زﻳﺮ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫– در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺤﺼﻮل و ﻓﺮاﻳﻨﺪ‬
‫– در ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻳﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت )ﺗﻮﻟﻴﺪ(‬
‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪70‬‬

‫‪٣۵‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻬﺮه وري )ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺨﺖ(‬

‫
اﻧﺮژي‬
‫
ﻣﻲ ﺗﻮان اﻧﺮژي را ﺟﺰء ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫
ﺑﺎ ﺣﺬف ﻳﺎراﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺮژي اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي از ﺑﻌﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫
ﻧﻜﺎت ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ در ﻣﻮرد ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮه وري اﻧﺮژي‬
‫ﻧﻮع اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ‬ ‫•‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ و ﻛﻮره ﻫﺎ‬ ‫•‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان اﺳﺘﻔﺎده اﻧﺮژي ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫•‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزي ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي‬ ‫•‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﺗﺴﻬﻴﻼت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دوﻟﺖ‬ ‫•‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪71‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪72‬‬

‫‪٣۶‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻬﺮه وري )ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺮم(‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎن )ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ(‪ :‬ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اﻋﻢ از اﭘﺮاﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن‪،‬‬ ‫
‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ و‪ ...‬ﻧﻘﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮه وري دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮه وري اﻓﺮاد ﺗﻮﺳﻂ دو ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬ ‫
‬
‫
ﻣﻴﺰان ﻛﻮﺷﺸﻲ ﻛﻪ در اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫
ﻣﻴﺰاﻧﻲ از ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻮﺷﺶ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﻠﻮب را در ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آورد‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس دو ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮه وري دو روﻳﻜﺮد ﻣﻲ ﺗﻮان اراﻳﻪ ﻛﺮد‪:‬‬ ‫
‬
‫
آﻣﻮزش‬
‫
اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰه‬
‫ﻧﻜﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﺑﻬﺮه وري ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫
‬
‫
راﺑﻄﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ )اﻳﺠﺎد ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺸﺎرﻛﺖ‪ ،‬وﺟﻮد ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎري ﺳﺎﻟﻢ(‬
‫
ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ )اﻳﻤﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻮر‪ ،‬ﺗﻬﻮﻳﻪ و ‪(...‬‬
‫
ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ – اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪73‬‬

‫اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰه در ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺤﻮه ﭘﺮداﺧﺖ‬

‫
دﺳﺘﻤﺰد ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدد‬
‫
دﺳﺘﻤﺰد ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻛﺎر اﻓﺮاد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫
ﺑﺨﺸﻲ از دﺳﺘﻤﺰد ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺎرﻛﻨﺎن ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫
ﻧﺤﻮه ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ اﻓﺮاد ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫
ﻣﻴﺰان ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫
ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫
ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ و اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬
‫
ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر در ﮔﺮوه‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪74‬‬

‫‪٣٧‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫
ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﺎﻟﻲ ﻳﺎ ﻧﺮخ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺳﺘﺎده ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از اﭘﺮاﺗﻮر ﺑﺴﺘﮕﻲ‬
‫دارد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﺮخ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺸﺨﺺ و ﺛﺎﺑﺖ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻓﺰوﻧﻲ ﺗﺸﻮﻳﻖ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫
در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮارد ﻳﻚ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻤﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫
وﻗﺘﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﺘﺎده اﻓﺮاد ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺗﺸﻮﻳﻖ ﮔﺮوﻫﻲ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ روش آن ﻫﻤﺎن روﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻫﻤﻜﺎري و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪75‬‬

‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫ ﻃﺮح ﻫﺎي ﺗﺴﻬﻴﻢ ﻣﻨﺎﻓﻊ‪ :‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺑﺰار اﺿﺎﻓﻲ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در آن ﻣﻌﻴﺎر ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻬﺮه وري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻨﺠﻪ اي ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺮ از ﺳﻮد‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ ﻃﺮح ﻫﺎي ﺗﺴﻬﻴﻢ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺎﻟﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫ﺗﻮﺟﻪ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻃﺮح ﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﻫﺎ اﻋﻤﺎل ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﻬﺮه وري ﺑﺎﻻي ﻳﻚ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺑﻴﻦ اﻓﺮاد ﺧﻮد دﭘﺎرﺗﻤﺎن‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن و‬
‫ﻛﻞ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ واﺣﺪ ﺑﻮدن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ ﻣﺜﺎل‪ 40 :‬درﺻﺪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﻪ ﺧﻮد دﭘﺎرﺗﻤﺎن‪ 40 ،‬درﺻﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ و ‪ 20‬درﺻﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻛﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻓﺮاد‪.‬‬
‫ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ و اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻧﺮخ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪76‬‬

‫‪٣٨‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫ﻃﺮح ﻫﺎي ﺗﺴﻬﻴﻢ ﺳﻮد‪ :‬ﮔﻮﻧﻪ اي ﺗﺸﻮﻳﻖ ﮔﺮوﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن اﻓﺮاد ﺑﻪ‬ ‫
‬
‫ﺻﻮرت دوره اي ﭘﺎداﺷﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮ ﺣﻘﻮق ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮد درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﻬﺮه وري ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺠﻢ ﻓﺮوش‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮوش‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و‬ ‫
‬
‫‪...‬ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﺳﻮد ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻃﺮح ﻫﺎي ﺗﺴﻬﻴﻢ ﺳﻮد ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻏﻴﺮ‬ ‫
‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺎﻳﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ روش ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺼﻠﻲ ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫
‬
‫اﺳﺖ اﻧﮕﻴﺰه ﻛﻤﺘﺮي در اﻓﺮاد ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪77‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻬﺮه وري )ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺮم(‬

‫اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰه ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺎﻟﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫
‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﺮه ور از ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻈﺎم ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ و‬ ‫
‬
‫‪.TPM‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫
‬
‫ﺳﺎﻋﺎت ﻛﺎري دﻗﻴﻘﺎً ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫
‬
‫راﺑﻄﻪ ﺳﻦ ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﺑﻬﺮه وري ﻛﺎر‬ ‫
‬
‫راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﺑﻬﺮه وري‬ ‫
‬
‫رﺿﺎﻳﺖ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ ﺑﻬﺮه وري ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫
‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪78‬‬

‫‪٣٩‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻬﺮه وري )ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺮم(‬

‫
ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎ‬
‫
ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي زﻳﺮ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )‪ 14‬اﺻﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫‪:(Henri Fayol‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺎر‬ ‫
‬
‫ﺗﻔﻮﻳﺾ اﺧﺘﻴﺎر‬ ‫
‬
‫وﺣﺪت ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‬ ‫
‬
‫ﭘﻴﺮوي ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻓﺮاد از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫
‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫
‬
‫روﺣﻴﻪ ﻛﺎر ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫
‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪79‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬
‫
ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺳﺎزﻣﺎن را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ آﻧﻬﺎ را‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و در ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺧﻮد آﻧﻬﺎ را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ‬ ‫دوﻟﺖ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻬﺎ‬

‫‪Economic‬‬ ‫‪Manpower‬‬ ‫‪Institutional‬‬

‫‪Demographic‬‬ ‫‪Land‬‬ ‫‪Mechanisms‬‬
‫‪& Social‬‬ ‫‪Energy‬‬ ‫& ‪Policies‬‬
‫‪Raw Materials‬‬ ‫‪Strategies‬‬
‫‪Infrastructure‬‬
‫‪Public enterprises‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪80‬‬

‫‪۴٠‬‬
١۵/‫دسامبر‬/١٢

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻬﺮه وري‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ 81

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻬﺮه وري‬

Markets
Growing/declining
Price & quality
competition

Economic
Change
Climate
Rate
World trade
Social
Interest /exchange
Economic
rate

Technology
Design
Factors Organization
Climate
Plant affecting Structure
Methods/techniques
Systems productivity Size

Information People
Relevance Attitudes
Credibility Styles
impact Values

Rewards
Financial

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ Psychological

82

۴١
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻋﺎرﺿﻪ ﻳﺎﺑﻲ‬

‫ﻃﺮح ﻋﺎرﺿﻪ ﻳﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﻋﺪم ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎ ﺑﺎ‬

‫اﻧﺘﻈﺎرات آﻏﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‬

‫ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺎﻛﻢ‬

‫?‬ ‫و اﻧﺘﻈﺎرات ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﻨﺎﻓﻊ‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد‬ ‫ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ‬

‫اﻧﺘﻈﺎرات‬ ‫واﺣﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬اﺑﺰار و اﻣﻜﺎﻧﺎت‬

‫ﺷﺪت ﻣﺸﻜﻼت واﺣﺪﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺘﻈﺎرات ﺻﺎﺣﺒﺎن‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺎ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺣﺎﺻﻠﻪ دارد‪.‬‬

‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪83‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻧﺘﻈﺎرات ذﻳﻨﻔﻌﺎن واﺣﺪﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ‬

‫
ﺳﻬﺎﻣﺪاران‪ :‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻮد ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ +‬ﭘﺎﻳﺪاري ﺗﻮزﻳﻊ ﺳﻮد ‪ +‬اﻓﺰاﻳﺶ ارزش ﺳﻬﺎم ‪ +‬ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺮات ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ‪ +‬ﻓﺮوش ﺳﺮﻳﻊ ﺳﻬﺎم ‪ ....... +‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻬﺎدﻫﺎي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬
‫
ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ :‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ +‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻄﻠﻮب ‪ +‬ﺗﻨﻮع ﻣﺤﺼﻮل ‪ +‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ‪ +‬ﺳﻬﻮﻟﺖ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ‪ +‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦ ‪ +‬ﺷﻬﺮت و اﻋﺘﺒﺎر ‪ +‬راﺑﻄﻪ ﺻﻤﻴﻤﻲ ‪ ..... +‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ‬
‫رﻗﺒﺎ‪.‬‬
‫
ﻛﺎرﻛﻨﺎن‪ :‬ﻛﺴﺐ درآﻣﺪي ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﻄﻤﺌﻦ ‪ +‬ﻓﻀﺎي ﻛﺎري ﻣﻄﻠﻮب ‪ +‬ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ و ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﻤﺮ‪ +‬رواﺑﻂ ﻛﺎري ﺷﻔﺎف و ﻋﺎدﻻﻧﻪ ‪ +‬اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ارزشﻫﺎي ﻓﺮدي ‪ ..... +‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪.‬‬
‫
دوﻟﺖ‪ :‬ﭘﻴﺮوي از ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘﺮرات ‪ +‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت و ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻮارض ﻣﺼﻮب ‪+‬‬
‫اﺷﺘﻐﺎلزاﻳﻲ‪ +‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ ‪ +‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ‪ +‬ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ ارزي ‪+‬‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ ﻓﻨﻲ‪ .... +‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻫﺪاف و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺼﻮب‪.‬‬
‫
ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ :‬ﻓﺮوش ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﭘﺎﻳﺪار ‪ +‬درك ﻣﺸﻜﻼت و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ ‪ +‬اﻋﺘﻤﺎد و‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﺎﻟﻲ و ﻓﻨﻲ ‪ ..... +‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺮﻳﺪاران‪.‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪84‬‬

‫‪۴٢‬‬
‫‪/١٢‬دسامبر‪١۵/‬‬

‫ﻧﻘﺶ ﻣﺸﺎور در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻋﺎرﺿﻪ ﻳﺎﺑﻲ‬

‫
ﻋﺎرﺿﻪ ﻳﺎﺑﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪي اﺳﺖ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫
ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻋﺎرﺿﻪ ﻳﺎﺑﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪ و آﮔﺎﻫﻲ از روش اﻧﺠﺎم آن‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫
ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬در اوﻟﻴﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺎور ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﻓﺮاد داﺧﻞ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن اﻗﺪام ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻧﻤﻮده و ﻃﻲ آن‬
‫داﻧﺶ ﻓﻨﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪۴٣‬‬