‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛﺎﺷﺎن‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺒﺎﺣﻲ ﺑﻴﺪﮔﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ اﻓﺎﺿﻞ‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﺳﻴﺪي آراﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺨﺮاﻟﺴﺎدات ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻨﻲ*‪ ،‬ﺳﻤﻴﻪ ﺷﻬﺮي‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﺻﻮل ﻣﺸﺎوره‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺻﺤﻴﺢ از ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ اﺳﺖ و ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮ ﻛﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ اﻧﻮاع اﻳﻦ‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪفاﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛﺎﺷﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺮاﻣﻮن‬
‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫روشﻫﺎ‪ :‬در ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﻣﻘﻄﻌﻲ در ﺳﺎل ‪ ،1388‬دﻳﺪﮔﺎه ‪ 202‬ﻧﻔﺮ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه‬
‫ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛﺎﺷﺎن ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ و رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي از ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬
‫ﺑﻪ روش ﻃﺒﻘﻪاي ﺗﺼﺎدﻓﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﺑﺰار ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺤﻘﻖﺳﺎﺧﺘﻪاي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ را در ﭘﻨﺞ ﺑﻌﺪ‬
‫و در ﻗﺎﻟﺐ ‪ 39‬ﮔﻮﻳﻪ و ﻣﻴﺰان رﺿﺎﻳﺖ از اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ را در ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﺳﺆال ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار ﻣﻲداد‪ .‬رواﻳﻲ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ روش رواﻳﻲ‬
‫ﻣﺤﺘﻮي ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ آن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن آﻟﻔﺎي ﻛﺮوﻧﺒﺎخ )‪ (α= 0/96‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬دادهﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ آزﻣﻮنﻫﺎي آﻣﺎر ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ و آزﻣﻮنﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﭘﺎراﻣﺘﺮﻳﻚ اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﻲ )ﻣﻦ وﻳﺘﻨﻲ‪ ،‬ﻛﺮوﺳﻜﺎل واﻟﻴﺲ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺪﻣﻦ و ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ اﺳﭙﻴﺮﻣﻦ( ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ‪ :‬از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻤﺮه ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ‪ 3/39±0/71‬ﺑﻮد )ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ‪ .(5‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﻇﺎﻫﺮي‪ 3/76±1/10‬و ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻬﺮه اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺸﺎوره ‪ 3/54±1/07‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﻤﺮه‬
‫رﺿﺎﻳﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن از اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ ‪ 3/36±1/28‬ﺑﻮد‪ .‬آزﻣﻮن اﺳﭙﻴﺮﻣﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺰان رﺿﺎﻳﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن از ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺳﺎﺗﻴﺪ‬
‫راﻫﻨﻤﺎ و اﺑﻌﺎد ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ ﻣﻬﺎرت ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ را ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﺎداري آزﻣﻮنﻫﺎ )‪ (α<0/05‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‪ :‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﻬﺎرت ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ و ﻧﻴﺰ رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي از ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺣﺪ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺪوﻳﻦ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ارﺗﻘﺎي ارﺗﺒﺎط اﺳﺎﺗﻴﺪ را‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ آورﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺸﺎوره ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮ ﻛﻼﻣﻲ‪ ،‬اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺎوره‪ ،‬ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ‬
‫ﻣﺠﻠﻪ اﻳﺮاﻧﻲ آﻣﻮزش در ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ /‬آذر ‪1391‬؛ ‪ 656 :(9)12‬ﺗﺎ ‪665‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫] ‪[ Downloaded from ijme.mui.ac.ir on 2023-09-18‬‬

‫ﻣﺸﺎوره ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ آﻣﻮزﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫* ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺆول‪ :‬ﻓﺨﺮاﻟﺴﺎدات ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻨﻲ )ﻣﺮﺑﻲ(‪ ،‬ﮔﺮوه ﻫﻮﺷﺒﺮي‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه‬
‫ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰاﻳﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﻓﺮاﮔﻴﺮان دارد‬ ‫ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛﺎﺷﺎن‪ ،‬ﻛﺎﺷﺎن‪ ،‬اﻳﺮان‪) ،‬داﻧﺸﺠﻮي ‪ PhD‬آﻣﻮزش‬
‫)‪ .(1‬ﻣﺸﺎوره و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻨﻈﻢ و ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻲ(‪ ،‬ﮔﺮوه آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪،‬‬
‫اﻳﺮان ‪f_mirhoseiny@yahoo.com‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺒﺎﺣﻲ ﺑﻴﺪﮔﻠﻲ )ﻣﺮﺑﻲ(‪ ،‬ﮔﺮوه ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ و آﻣﺎر زﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪،‬‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛﺎﺷﺎن‪ ،‬ﻛﺎﺷﺎن‪،‬اﻳﺮان‪(seyyedi_h@yahoo.com) .‬؛ ﺳﻤﻴﻪ ﺷﻬﺮي‪،‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛﺎﺷﺎن‪ ،‬ﻛﺎﺷﺎن‪،‬اﻳﺮان‪(sabahibidgoli@kaums.ac.ir) .‬؛‬
‫داﻧﺸﺠﻮي ‪ PhD‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و درﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺑﺎﺷﮕﺎه ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺟﻮان‬ ‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ اﻓﺎﺿﻞ)ﻣﺮﺑﻲ(‪ ،‬ﮔﺮوه ﭘﺮﺳﺘﺎري داﺧﻠﻲ ﺟﺮاﺣﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ‪،‬‬
‫داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬واﺣﺪ رودﺳﺮ و اﻣﻠﺶ‪ ،‬اﻳﺮان‪(S_shahri43@yahoo.com) .‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛﺎﺷﺎن‪ ،‬ﻛﺎﺷﺎن‪،‬اﻳﺮان‪(afazel_mr@kaums.ac.ir) .‬؛‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،91/1/9 :‬ﺗﺎرﻳﺦ اﺻﻼﺣﻴﻪ‪ 91/3/21 :‬ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش‪91/6/30 :‬‬ ‫ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﺳﻴﺪي آراﻧﻲ )ﻣﺮﺑﻲ(‪ ،‬ﮔﺮوه ﻫﻮﺷﺒﺮي‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم‬

‫‪http://ijme.mui.ac.ir‬‬ ‫‪ / 656‬ﻣﺠﻠﻪ اﻳﺮاﻧﻲ آﻣﻮزش در ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ‪/‬آذر ‪1391‬؛ ‪(9)12‬‬

 ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬
‫اﺳﺘﺎد ﻣﺸﺎور‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﺳﻄﺢ ارﺗﺒﺎﻃﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد)‪ .(9‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﻘﻖ‬
‫اﻫﺪاف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺘﺎد ﻣﺸﺎور‪ ،‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎزي آﻧﻬﺎ در زﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي اﺻﻮل ﻣﺸﺎوره ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﭼﻮن ارﺗﺒﺎط ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻴﻦ اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ و‬
‫داﻧﺸﺠﻮ)‪ (10‬و ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ آﻣﻮزﺷﻲ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن)‪ (11‬در رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي و ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﻣﺸﻜﻼت‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮده و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺮاﻳﻂ اراﺋﻪ‬
‫ﻣﺸﺎوره و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ آورد‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻋﺪم راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و ﻳﺎ اراﺋﻪ ﻣﺸﺎوره ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬زﻳﺎنﻫﺎي‬
‫ﺟﺒﺮانﻧﺎﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ واﺟﺪ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺘﻌﺪدي ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻣﺸﺎوره وراﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ)‪12‬ﺗﺎ‪.(14‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﺻﻮل ﻣﺸﺎوره‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺻﺤﻴﺢ از‬
‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ اﺳﺖ‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ روزﻣﺮه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي آن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺎده ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﻨﺪ‬
‫وﻟﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺑﺪﻳﻬﻲ ﻓﺮض ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ در‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺗﻨﻮع زﻳﺎدي وﺟﻮد‬
‫دارد‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﻫﺪاف در ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻳﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻮدن دﻳﮕﺮان ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻴﺎن اﺣﺴﺎﺳﺎت‪ ،‬ﺧﻨﺪﻳﺪن‪ ،‬ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﺮدن و‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎ ﻳﻚ ﻫﻤﻜﺎر‪ .‬ارﺗﺒﺎط را از دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﭘﺮﻛﺎرﺑﺮدﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪيﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ارﺗﺒﺎط ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻛﻼﻣﻲ و‬
‫ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺖ)‪ .(15‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻳﺮاﻧﻔﺮ و ﻫﻤﻜﺎران ارﺗﺒﺎط‬
‫] ‪[ Downloaded from ijme.mui.ac.ir on 2023-09-18‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﻴﻦ ﻣﻬﺎرت ارﺗﺒﺎﻃﻲ و ﻧﻤﺮه ارزﺷﻴﺎﺑﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﻳﺪ)‪ .(16‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﻳﺎ‬
‫ﺗَﻦ ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ در ارﺗﺒﺎﻃﺎت دارد‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺴﻲ‬
‫ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﻧﻮع ارﺗﺒﺎط ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻳﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ %70‬از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺎ ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺴﺘﺮه‬
‫ﻣﺠﻠﻪ اﻳﺮاﻧﻲ آﻣﻮزش در ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ‪ /‬آذر ‪657 / (9) 12/1391‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺒﺎﺣﻲ ﺑﻴﺪﮔﻠﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬از ﺳﺎل ‪ 1908‬ﻣﻴﻼدي در ﺷﻬﺮ ﺑﻮﺳﺘﻮن آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺑﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﻓﺮدي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﺮاﻧﻚ ﭘﺎرﺳﻮﻧﺰ )‪ ،(Frank Parsons‬ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺪر راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺣﺮﻓﻪاي ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪ ،‬آﻏﺎز ﺷﺪ)‪ .(2‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و‬
‫ﻣﺸﺎوره در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ و زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻲ از‬
‫روﻳﻜﺮدﻫﺎ و راه ﺣﻞﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ‬
‫و اﻧﺠﺎم اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي درﺳﺖ را ﻓﺮاروي داﻧﺶآﻣﻮزان و‬
‫دﻳﮕﺮ اﻓﺮاد ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ)‪ .(3‬ﻣﺸﺎوره ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ و‬
‫ﺗﺨﺼﺼﻲﺗﺮﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ اﺳﺖ)‪.(4‬‬
‫ﻣﺸﺎوره ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬از ﻃﺮف ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﺎ ﺻﻼﺣﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺷﺪه و ﺣﺘﻲ ﻓﺮﺻﺘﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﺮاي رﺷﺪ و ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻟﮕﻮي رﻓﺘﺎري آﻧﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و ﻣﺸﺎوره ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ و ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را در دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﻲ و ﺣﺮﻓﻪاي‬
‫دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ و اﺧﺘﻼل ﻧﻤﺎﻳﺪ)‪ .(5‬اﮔﺮ ﻣﺪرس ﺑﺎ اﺻﻮل و‬
‫ﻓﻨﻮن راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ وﻣﺸﺎوره آﺷﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ و از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‬
‫در اداي وﻇﻴﻔﻪاش ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد)‪ .(6‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺮوري‬
‫در ﺧﺼﻮص ﻣﺸﺎوره داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و‬
‫ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ)‪ .(7‬از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ در ﺳﺎل ‪ 2002‬اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ درآن ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺣﻞ‬
‫ﻣﺴﺎﻳﻞ آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺸﺎوره‪ ،‬در‬
‫ﺗﻌﺪادي از داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻣﺸﺎوره ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻣﻬﻤﻲ در ﻛﺴﺐ و ارﺗﻘﺎي ﺧﻮدﭘﻨﺪاره ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن دارد)‪.(8‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ اﺳﺘﺎد ﻣﺸﺎور‪ ،‬ﻣﺼﻮب ﺳﻲ و ﻧﻬﻤﻴﻦ‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﻮرخ‬
‫‪ ،1388/3/22‬اﺳﺘﺎد ﻣﺸﺎور ﻳﻜﻲ از اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄتﻋﻠﻤﻲ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻳﺎ داﻧﺸﻜﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ و‬
‫ﻣﺸﺎورهي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ را در‬
‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﻲ و ﻓﺮدي ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪http://ijme.mui.ac.ir‬‬
 ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺒﺎﺣﻲ ﺑﻴﺪﮔﻠﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‬ ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫روشﻫﺎ‬ ‫وﺳﻴﻌﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺤﻮه ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﻴﺪن‪ ،‬ﻃﺮزاﻳﺴﺘﺎدن‪ ،‬ﻧﺸﺴﺘﻦ‪،‬‬

‫دراﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﻣﻘﻄﻌﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1388‬اﻧﺠﺎم‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﺣﺎﻻت ﭼﻬﺮه و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎه‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎه ‪ 234‬ﻧﻔﺮ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺗﺮم ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم‬ ‫اﻓﺮاد در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ دﻳﮕﺮان را درﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد)‪.(17‬‬
‫دوره روزاﻧﻪ و ﺷﺒﺎﻧﻪ داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﭘﺎﻳﻪ و اﺳﺎس رواﺑﻂ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛﺎﺷﺎن‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ دو ﻧﻴﻤﺴﺎل‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮات ارﺗﺒﺎﻃﻲ از ﭘﻴﺎمﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺷﺎﻏﻞ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ و ﺗﺤﺖ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ‬ ‫ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ روش ﻃﺒﻘﻪاي و در ﻫﺮ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از دو ﺳﻮم ﻫﺮ ارﺗﺒﺎط در ﺳﻄﺢ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻪ روش ﺗﺼﺎدﻓﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎ‬ ‫ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ رخ ﻣﻲدﻫﺪ)‪ .(18‬ﻋﻠﻤﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺑﺮدوﻳﺴﻞ‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ دو ﻗﺴﻤﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ اول‬ ‫)‪ (Birdwhistell‬در ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻧﻘﺶ ﺣﺴﺎس ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي‬
‫ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت دﻣﻮﮔﺮاﻓﻴﻚ )ﺟﻨﺲ‪ ،‬ﺳﻦ‪ ،‬رﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻘﻄﻊ و‬ ‫ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﻋﺎدي ﻋﻤﻼً روزاﻧﻪ ‪ 10‬ﺗﺎ‬
‫دوره ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ و ﺳﺎﺑﻘﻪ‬ ‫‪ 11‬دﻗﻴﻘﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺑﺮﺧﻮرد دو ﻧﻔﺮه‪،‬‬
‫ﺷﻐﻠﻲ( و ﺑﺨﺶ دوم ﺷﺎﻣﻞ‪ 39‬ﮔﻮﻳﻪ در ﻣﻮرد ﻣﻬﺎرتﻫﺎي‬ ‫ﻣﻌﺎﻧﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻛﻼﻣﻲ و ﺑﻘﻴﻪ از‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ و ﻳﻚ ﺳﺆال در ﻣﻮرد‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻤﻲ‬
‫رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي ﻛﻠﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫از اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻧﻲ از راه ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ)‪.(19‬‬
‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ در ‪ 5‬ﺑﺨﺶ‪ :‬ﻟﺤﻦ ﻛﻼم )‪ 8‬ﺳﺆال(‪،‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از اوﻗﺎت اﻫﻤﻴﺖ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘﻴﺎم ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻬﺮه )‪ 2‬ﺳﺆال(‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﻇﺎﻫﺮي )‪ 1‬ﺳﺆال(‪ ،‬ﻃﺮز‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻌﻨﺎ و اﺣﺴﺎس‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺪي زﻳﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎم ﻫﺎي‬
‫ﻧﮕﺎه )‪ 2‬ﺳﺆال( و ﺣﺎﻻت و اﺷﺎرهﻫﺎ )‪ 26‬ﺳﺆال( ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ﻛﻼﻣﻲ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ و ﮔﺎه ﻣﻼك ﺻﺪق‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺳﺆاﻻت ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬اﻋﻢ از ﺳﺆاﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬ ‫ﮔﻔﺘﺎر ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻘﺶ ﺳﺎزﻧﺪه ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ در‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻬﺎرت ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ و ﻧﻴﺰ رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي از ﻋﻤﻠﻜﺮد‬ ‫ﻣﺸﺎوره و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎور و ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﻮرد ﺗﺄﻛﻴﺪ‬
‫اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﻴﺎس ‪ 5‬رﺗﺒﻪاي ﻟﻴﻜﺮت اﻣﺘﻴﺎزدﻫﻲ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ)‪ .(20‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻬﺎرت ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ‬
‫ﺷﻴﻮه ﻧﻤﺮهدﻫﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در آن ﻧﻤﺮه ‪ 1‬ﺑﻪ‬ ‫در ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﻣﺪاﺧﻼﺗﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻬﺒﻮد آن‬
‫ﻣﻘﻴﺎس ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ‪ 2 ،‬ﻛﻢ‪ 3 ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ 4 ،‬زﻳﺎد و ﻧﻤﺮه ‪ 5‬ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ)‪ 21‬ﺗﺎ‪.(23‬‬
‫ﻣﻘﻴﺎس ﻣﻌﻨﺎي ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد داده ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ذﻛﺮ ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ و ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺮات ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در‬ ‫داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎي ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ‬
‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻄﺢ رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي‬ ‫ﻛﺎﺷﺎن ﺑﺮ ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ ﻳﺎ ﻣﺸﺎور در ﻫﺪاﻳﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن از ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬در ﻣﺤﺪوده ‪0–1/79‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻬﺎرت ارﺗﺒﺎط‬
‫ﺑﻮد؛ ‪ 1‬ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‪ 1/8 – 2/59 ،‬ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‪– 3/39 ،‬‬ ‫ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در‬
‫] ‪[ Downloaded from ijme.mui.ac.ir on 2023-09-18‬‬

‫‪ 2/6‬ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ 3/4 – 4/19 ،‬ﻣﻄﻠﻮب و‪ 4/2–5‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻄﻠﻮب‬ ‫داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬رواﻳﻲ اﺑﺰار ﺑﻪ روش رواﻳﻲ ﻣﺤﺘﻮي و از‬ ‫ﻛﺎﺷﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي آن‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻈﺮﺧﻮاﻫﻲ از اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ‬ ‫ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و ﻣﺸﺎورهﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ آن از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮﻳﺐ آزﻣﻮن‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه و ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮط‪ ،‬ﺗﺪاﺑﻴﺮ‬
‫آﻟﻔﺎي ﻛﺮوﻧﺒﺎخ )‪ (α=0/96‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻧﺠﺎم ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫ﻻزم ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد اﺗﺨﺎذ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻃﻲ ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻧﺖﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎي ﺗﺤﺖ‬

‫‪http://ijme.mui.ac.ir‬‬ ‫‪ / 658‬ﻣﺠﻠﻪ اﻳﺮاﻧﻲ آﻣﻮزش در ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ‪/‬آذر ‪1391‬؛ ‪(9)12‬‬

 ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬
‫ﻛﺎرداﻧﻲ و ‪ 82‬ﻧﻔﺮ )‪ (%40/6‬در ﻣﻘﻄﻊ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﺎﻏﻞ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﺷﻐﻠﻲ ‪ 16‬ﻧﻔﺮ )‪ (%7/9‬ﺷﺎﻏﻞ و ‪186‬‬
‫ﻧﻔﺮ )‪ (%92/1‬ﻏﻴﺮ ﺷﺎﻏﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در دوره روزاﻧﻪ ‪102‬ﻧﻔﺮ‬
‫)‪ (%50/5‬و در دوره ﺷﺒﺎﻧﻪ ‪ 100‬ﻧﻔﺮ )‪ (%49/5‬ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ‬
‫اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺗﺤﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ داﻧﺸﻜﺪه‬
‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ در رﺷﺘﻪﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ 40‬ﻧﻔﺮ )‪،(%19/8‬‬
‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺣﺮﻓﻪاي ‪ 45‬ﻧﻔﺮ )‪ (%22/3‬و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻣﺤﻴﻂ ‪35‬‬
‫ﻧﻔﺮ )‪ (%17/3‬و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﻜﺪه ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ در‬
‫رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺪارك ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ 33‬ﻧﻔﺮ )‪ ،(%16/3‬ﻫﻮﺷﺒﺮي ‪11‬‬
‫ﻧﻔﺮ )‪ ،(%5/4‬رادﻳﻮﻟﻮژي ‪ 12‬ﻧﻔﺮ )‪ (%5/9‬و ﻋﻠﻮم‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ‪ 26‬ﻧﻔﺮ )‪ (%12/9‬ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ در ﺑﺨﺶ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي‬
‫ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و اﻧﺤﺮاف‬
‫ﻣﻌﻴﺎر ﻧﻤﺮه اﺑﻌﺎد ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﺑﻴﻦ‬
‫‪ 3/31±0/52‬ﺗﺎ ‪ 3/76±1/10‬ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ واﻧﺤﺮاف‬
‫ﻣﻌﻴﺎر ﻧﻤﺮه ﻣﻬﺎرت ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ )‪(3/39±0/71‬‬
‫در وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬دراﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و‬
‫اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﺳﻪ ﺑﻌﺪ از اﺑﻌﺎد ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي‬
‫ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﺷﺎﻣﻞ "ﭘﻮﺷﺶ ﻇﺎﻫﺮي" )‪" ،(3/76±1/10‬ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﭼﻬﺮه" )‪ (3/54±1/07‬و "ﭼﺸﻢﻫﺎ )ﻃﺮزﻧﮕﺎه ﻛﺮدن("‬
‫)‪ (3/44±0/95‬در وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﻳﺪ ﻟﻴﻜﻦ‬
‫اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ در دو ﺑﻌﺪ "ﺣﺎﻻت و اﺷﺎرهﻫﺎ" )‪(3/39±0/81‬‬
‫و "ﻟﺤﻦ ﻛﻼم" )‪ (3/31±0/52‬در وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬از ﻣﻴﺎن ‪ 39‬ﮔﻮﻳﻪي ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﮔﻮﻳﻪي "ﻛﻔﺎﻳﺖ‬
‫زﻣﺎن ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺸﺎوره" )‪" ،(2/98±1/14‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻛﺎﻓﻲ از‬
‫داﻧﺸﺠﻮ و ﺻﺪا ﻛﺮدن ﺑﺎ ﻧﺎم" )‪" ،(3/01±1/35‬زﻳﺮ و ﺑﻢ‬
‫] ‪[ Downloaded from ijme.mui.ac.ir on 2023-09-18‬‬
‫ﻛﺮدن ﺻﺪا ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﺎد ﺟﻬﺖ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ داﻧﺸﺠﻮ"‬
‫)‪" ،(3/03±1/20‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻤﺎ و اﺷﺎره و ﺣﺮﻛﺎت ﻣﻮزون‬
‫دﺳﺖ و ﺻﻮرت" )‪ (3/06±1/15‬و "اﻫﺘﻤﺎم و ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺘﺎد در‬
‫ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن" )‪ (3/13±1/17‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻧﻤﺮه ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﺗﺒﻪاي ﻧﻤﺮات ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﻣﺠﻠﻪ اﻳﺮاﻧﻲ آﻣﻮزش در ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ‪ /‬آذر ‪659 / (9) 12/1391‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺒﺎﺣﻲ ﺑﻴﺪﮔﻠﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ ﻻزم ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﻴﻖ و اﺧﺬ ﻣﺠﻮز‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎت دراﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از دو ﻧﻔﺮ‬
‫داﻧﺸﺠﻮي ﭘﺮﺳﺶﮔﺮ ﻛﻪ درﺑﺎره ﺷﻴﻮه ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎت‬
‫آﻣﻮزش دﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶﮔﺮ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺣﻀﻮري ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻻزم در ﺧﺼﻮص‬
‫ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬اﻫﺪاف ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﺪن‬
‫اﻃﻼﻋﺎت را اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ را ﺗﻮزﻳﻊ و ﭘﺲ‬
‫از ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ‬
‫دادهﻫﺎي ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه از ﻧﺮماﻓﺰار ‪ SPSS‬و از آﻣﺎر‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ )ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر(‪،‬‬
‫آزﻣﻮن ﻛﻮﻟﻤﻮﮔﺮوف اﺳﻤﻴﺮﻧﻮف )ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺮﻣﺎﻟﻴﺘﻲ(‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن و ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﺎداري‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ و ﻧﻴﺰ‬
‫رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي از ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ ‪p<0/05‬‬
‫ﭘﻴﺶﻓﺮضﻫﺎي ﻻزم ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮنﻫﺎي‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻳﻚ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﮕﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺎس از آزﻣﻮنﻫﺎي‬
‫آﻣﺎري ﻧﺎﭘﺎراﻣﺘﺮﻳﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪ آزﻣﻮن ﻣﻦ وﻳﺘﻨﻲ )ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﻤﺮات ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي رﺗﺒﻪاي دو ﮔﺮوه ﻣﺴﺘﻘﻞ(‪،‬‬
‫آزﻣﻮن ﻛﺮوﺳﻜﺎل واﻟﻴﺲ )ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﻤﺮات‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي رﺗﺒﻪاي در ﺑﻴﺶ از دو ﮔﺮوه ﻣﺴﺘﻘﻞ(‪ ،‬آزﻣﻮن‬
‫ﻓﺮﻳﺪﻣﻦ )ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﻤﺮات ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي رﺗﺒﻪاي‬
‫در ﺑﻴﺶ از دو ﮔﺮوه واﺑﺴﺘﻪ( و ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ‬
‫اﺳﭙﻴﺮﻣﻦ )ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ارﺗﺒﺎط ﻣﺘﻐﻴﻴﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ رﺗﺒﻪاي(‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﭘﺲ از ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎت‪ 202 ،‬ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد )ﻣﻴﺰان ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﻳﻲ ‪ (%86‬ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ‬
‫و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ 55‬ﻧﻔﺮ )‪ (%27/2‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﭘﺴﺮ و‪ 147‬ﻧﻔﺮ )‪(%72/8‬‬
‫دﺧﺘﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﺳﻨﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬
‫‪ 21/74±1/92‬ﺳﺎل ﺑﻮد‪ 120 ،‬ﻧﻔﺮ )‪ (%59/4‬در ﻣﻘﻄﻊ‬
‫‪http://ijme.mui.ac.ir‬‬
 ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺒﺎﺣﻲ ﺑﻴﺪﮔﻠﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‬ ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﺑﺤﺚ‬ ‫ﻇﺎﻫﺮي ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ،3/25‬ﭼﺸﻢﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ،2/98‬ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻬﺮه‬

‫ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺎ را ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ،3/25‬ﺣﺎﻻت و اﺷﺎرهﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2/70‬و ﻟﺤﻦ ﻛﻼم‬
‫ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ در ﻋﻤﻞ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2/49‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻇﺎﻫﺮي ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ رﺗﺒﻪ و ﺑﻌﺪ ﻟﺤﻦ ﻛﻼم ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ رﺗﺒﻪ را‬
‫ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﻓﺮﺳﺘﻨﺪه زﻣﺎﻧﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﻴﺠﻪ آزﻣﻮن‬
‫آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ آن را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺮده و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻓﺮﻳﺪﻣﻦ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت رﺗﺒﻪﻫﺎ در اﺑﻌﺎد ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ ﻣﻌﻨﺎدار‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﻴﺎم ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎنﺗﺮ‬ ‫اﺳﺖ)ﺟﺪول ‪.(1‬‬
‫از ﭘﻴﺎم ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻳﺎ ﻛﺘﺒﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪ .(24‬اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬ ‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﺗﺒﻪاي اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي‬

‫داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺘﺎدان از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ‬
‫و ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛﺎﺷﺎن‬
‫ﻛﺎﺷﺎن را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻣﺎره ﻛﺎي دو‬ ‫‪p-value‬‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﺗﺒﻪ‬ ‫ﺣﻴﻄﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن داد از ﺑﻴﻦ ﭘﻨﺞ ﺑﻌﺪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط‬
‫‪65/810‬‬ ‫‪0/001‬‬ ‫‪3/25‬‬ ‫ﭘﻮﺷﺶ ﻇﺎﻫﺮي‬
‫ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﺳﻪ ﺑﻌﺪ "ﭘﻮﺷﺶ ﻇﺎﻫﺮي"‪" ،‬ﺣﺎﻻت ﭼﻬﺮه" و‬
‫‪2/98‬‬ ‫ﭼﺸﻢﻫﺎ‬
‫"ﭼﺸﻢﻫﺎ ﻳﺎ ﻃﺮز ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن" ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد "ﺣﺎﻻت و‬ ‫‪3/25‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻬﺮه‬
‫اﺷﺎرهﻫﺎ" و "ﻟﺤﻦ ﻛﻼم" وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪2/70‬‬ ‫ﺣﺎﻻت و اﺷﺎرهﻫﺎ‬
‫دراﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻣﻬﺎرت ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ در ﺑﻌﺪ "ﭘﻮﺷﺶ‬ ‫‪2/49‬‬ ‫ﻟﺤﻦ ﻛﻼم‬

‫ﻇﺎﻫﺮي" رﺗﺒﻪ اول را داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻬﺎرت ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ در‬

‫ﺑﻌﺪ "ﺣﺎﻻت ﭼﻬﺮه" ﻧﻴﺰ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ داﺷﺖ و در ﺑﻴﻦ‬ ‫در ﺑﺨﺶ ﺳﻨﺠﺶ رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن از ﻋﻤﻠﻜﺮد‬

‫ﭘﻨﺞ ﻣﻬﺎرت ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ رﺗﺒﻪ دوم را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص‬ ‫اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و اﻧﺤﺮاف‬
‫داد‪ .‬در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬ ‫ﻣﻌﻴﺎر ﻧﻤﺮه رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي ﻛﻠﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ‪3/36±1/28‬‬

‫ﭼﻬﺮه ﻓﺮد‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻨﺎداري در اراﺋﻪ ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دارد‪.‬‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن از اﺳﺎﺗﻴﺪ‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اراﺋﻪ ﭘﻴﺎم ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻇﺮﻳﻔﻲ در ﭼﻬﺮه‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﺧﻮد در وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ وﻟﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﺎم ﺟﺪي ﻻزم اﺳﺖ ﭼﻬﺮه ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫آزﻣﻮن ﻣﻦ وﻳﺘﻨﻲ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﺗﺒﻪ‬

‫ﺟﺪي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺎت ﭼﻬﺮه ﻃﻴﻒ ﻛﺎﻣﻠﻲ از‬ ‫رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن از ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ ﺑﺮ‬

‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺷﺎدي و ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﺳﺎس ﺳﻦ‪ ،‬ﺟﻨﺲ و ﻧﻮع داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻌﻨﺎدار ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ Roter‬و ﻫﻤﻜﺎران ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ زﻧﺎن در‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از آزﻣﻮن اﺳﭙﻴﺮﻣﻦ ﺑﻴﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدان‪ ،‬در ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط از ﺳﺒﻚﻫﺎي‬ ‫ﻣﻴﺰان‬ ‫و‬ ‫ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ‬ ‫ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ‬ ‫ارﺗﺒﺎط‬ ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي‬
‫] ‪[ Downloaded from ijme.mui.ac.ir on 2023-09-18‬‬

‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬ ‫رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي از ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و‬

‫ﭘﺰﺷﻜﺎن زن‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﻲ اﺛﺮﺑﺨﺶﺗﺮ‪ ،‬ﻋﺎﻃﻔﻲﺗﺮ‪ ،‬و رﻓﺘﺎري‬ ‫ﻣﺜﺒﺘﻲ را ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﻛﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺣﻴﻄﻪﻫﺎي‬

‫ﻣﺸﺘﺮي ﻣﺪاراﻧﻪﺗﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﺮد داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﭘﻮﺷﺶ ﻇﺎﻫﺮي )‪ r=0/38‬و ‪(p=0/001‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻟﺒﺨﻨﺪ زدن‪ ،‬ﺗﻜﺎن دادن ﺳﺮ و‬ ‫ﭼﺸﻢﻫﺎ )‪ r=0/49‬و ‪ ، (p=0/001‬ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻬﺮه )‪ r=0/68‬و‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي‬ ‫‪ (p=0/001‬ﺣﺎﻟﺖ و اﺷﺎرهﻫﺎ )‪ r=0/75‬و ‪ (p=0/001‬ﻟﺤﻦ‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﻴﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﺎن زن در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﻛﻼم)‪ r=0/50‬و ‪.(p=0/001‬‬

‫‪http://ijme.mui.ac.ir‬‬ ‫‪ / 660‬ﻣﺠﻠﻪ اﻳﺮاﻧﻲ آﻣﻮزش در ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ‪/‬آذر ‪1391‬؛ ‪(9)12‬‬

 ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬
‫دﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺎه ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺎﻣﻞ زﺑﺎن و ﻛﻼم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎل ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ روش اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺮﻛﺎت و اﺷﺎرات دﺳﺖﻫﺎ‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد اﺳﺖ‪ .‬و در اﻳﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ در اﺳﺘﻔﺎده از اﺷﺎرات و ﺣﺮﻛﺖ دﺳﺖﻫﺎ زﻳﺎده روي‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺻﺪا ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﻠﻮب و ﺧﻮش ﻃﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺻﺪاي‬
‫ﺷﺨﺺ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺎت ﺑﺪن‪ ،‬ﭼﻬﺮه و ﭼﺸﻢﻫﺎ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫دﻫﻨﺪهي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ دﻳﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت‬
‫ﺻﻮﺗﻲ ﺧﻮد را ﻛﻨﺘﺮل و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺻﻮﺗﻲ اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎﺳﺎت‬
‫ﻇﺮﻳﻒ ﺻﻮﺗﻲ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ و درك ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺮونده ﺧﻮب ﺻﻮﺗﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ اﺷﺨﺎص‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺎذﺑﻪ و‬
‫ﺑﺎورﭘﺬﻳﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ‬
‫ﻣﻬﺎرت ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ از ﺑﻌﺪ ﻟﺤﻦ ﻛﻼم در وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﺮار دارد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺿﻌﻴﻒﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﻣﺸﺎوره‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫را ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي دﻳﮕﺮ از ﺑﺴﻴﺎري ﺟﻬﺎت‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و از ﻧﻈﺮ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻔﺎوتﻫﺎﻳﻲ دﻳﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ دﻳﮕﺮ در ﻣﺸﺎوره‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫اﺣﻜﺎم ﺷﺮﻋﻲ و ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ راﺑﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و‬
‫ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﻴﻦ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ و ﻣﻴﺰان‬
‫رﺿﺎﻳﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن از ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﺳﺒﻴﺮ اﺣﻤﺪ )‪ (Sabir Ahmad‬ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫] ‪[ Downloaded from ijme.mui.ac.ir on 2023-09-18‬‬
‫ﻛﻪ در اﺑﻌﺎد ﻣﻬﺎرت ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺑﻌﺪ ﺗﻤﺎس‬
‫ﭼﺸﻤﻲ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺠﻲ ﻫﻢراﺳﺘﺎ ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺎ داﺷﺘﻪ و ﻧﺸﺎن داد‬
‫ﻛﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﻣﻮﺟﺐ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬
‫درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد)‪.(24‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﻧﺪرم و وﺑﺴﺘﺮ‬
‫)‪ (Sundram & Webster‬ﻧﻴﺰ‪ ،‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﻣﺠﻠﻪ اﻳﺮاﻧﻲ آﻣﻮزش در ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ‪ /‬آذر ‪661 / (9) 12/1391‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺒﺎﺣﻲ ﺑﻴﺪﮔﻠﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫ﻣﺮدان ﭘﺰﺷﻚ ﺑﻮد)‪.(25‬‬
‫ﺣﺎﻻت ﭼﻬﺮه در ﺑﻴﻦ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ از اﻫﻤﻴﺖ‬
‫ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻت ﭼﻬﺮه ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ رﻓﺘﺎر‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و ﻧﮕﺮش ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ‪،‬‬
‫اﻳﺪهﻫﺎ و واﻗﻌﻴﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﭼﻬﺮه در ﻣﻮرد ﻓﺮد ﻗﻀﺎوت‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﭼﻬﺮه در ﺟﻠﺴﺎت‬
‫ﻣﺸﺎوره ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻲ در اراﺋﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮب و ﻣﺜﺒﺖ دارد و‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در ﻣﻮﻗﻊ ﮔﻮش دادن‪ ،‬ﺗﻤﺎس ﭼﺸﻤﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪ و ﺗﻜﺎن دادن ﺳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﺗﻜﺎن دادن ﮔﺎهﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﺳﺮ و ﮔﻔﺘﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻨﻴﺪن ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي او ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫اﻳﻦ ﻋﻼﻗﻪ را ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻳﺎدداﺷﺖ ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻬﺎرت ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ در ﺑﻌﺪ‬
‫"ﭼﺸﻢﻫﺎ و ﻃﺮز ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن" ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻮده و رﺗﺒﻪ ﺳﻮم را‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ راﺑﻴﻦ و اﺳﺘﻮارت )‪،(Ruben, Stewart‬‬
‫ﺗﻤﺎس ﭼﺸﻤﻲ ﺟﻨﺒﻪ ﺧﺎﺻﻲ از ﺗﻦ ﮔﻔﺘﺎر اﺳﺖ و در ادراك‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ و رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﻓﺮدي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ)‪ .(26‬ﻓﻘﺪان‬
‫ﺗﻤﺎس ﭼﺸﻤﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﻲ اﻋﺘﻤﺎدي ﻣﺮاﺟﻌﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﭼﺸﻢﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺎﺗﺮﻳﻦ ﻋﻀﻮ در اﺑﺮاز ﺗﻔﺎوتﻫﺎي‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﺟﺰﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻀﻼت ﭼﺸﻤﻲ ﺑﻪ ﻗﺪري ﻇﺮﻳﻒ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دﻗﻴﻘﺎً ﻫﺮ ﻧﮕﺎه ﭼﺸﻢ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ و ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺸﺎوره ﺗﻤﺎس ﭼﺸﻤﻲ ) ‪eye‬‬
‫‪ ،(contact‬روش ﺳﺎدهاي ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﺗﻮﺟﻪ و اﻳﺠﺎد‬
‫اﻋﺘﻤﺎد اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﺣﻔﻆ و ﺗﺪاوم ﺗﻤﺎس ﭼﺸﻤﻲ‪،‬‬
‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻋﻼﻗﻪ و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻓﺮد ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ)‪.(24‬‬
‫از ﺑﻴﻦ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮ ﻛﻼﻣﻲ‪" ،‬ﺣﺎﻻت و اﺷﺎرهﻫﺎ"‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ در رﺗﺒﻪ ﭼﻬﺎرم و در وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬در زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫رﺳﻴﺪهاﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از آدمﻫﺎ ﺑﺎ دﺳﺖﻫﺎي ﺧﻮد ﺳﺨﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ آﻧﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺮﻛﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫دﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ را ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﺧﻮد اﻟﻘﺎ ﻛﺮده و‬
‫ﺑﺎ آﻧﺎن ارﺗﺒﺎط ﻣﺆﺛﺮي ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺮﻛﺎت و اﺷﺎرات‬
‫‪http://ijme.mui.ac.ir‬‬
 ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺒﺎﺣﻲ ﺑﻴﺪﮔﻠﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‬ ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﺎوردﻫﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪي ﺑﺮ‬
‫ﺿﺮورت ﻓﺮاﮔﻴﺮي ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺎس ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺨﺶ آﻣﻮزش را ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺪون ﺟﻬﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺴﺘﻤﺮ اﻳﻦ‬
‫ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﺷﻨﺎﻳﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎ‬
‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ و ﻧﻘﺶ آن در ﻓﺮاﮔﺮد ارﺗﺒﺎط‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ‬
‫را ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺸﺎوره‪ ،‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻬﺎرتﻫﺎي‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻣﻌﻨﺎداري‬
‫ﺑﻴﻦ ﺳﻄﺢ رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺳﻄﺢ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي‬
‫ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺸﺎور ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫اﻫﻤﻴﺖ ﻃﺮح اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ در داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ارﺗﻘﺎي‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺸﺎور و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن‬
‫رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻳﻚ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و ﻣﺸﺎوره ﺧﻮب‬
‫آﻣﻮزﺷﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ آورده و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ارﺗﻘﺎي وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺗﻌﻤﻴﻢﭘﺬﻳﺮي ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻟﺬا ﺑﻪ‬
‫ﻗﺪرداﻧﻲ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﺗﺸﻜﺮ ﺧﻮد را از‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻬﺪاﻧﻪ و ﺑﻪ دﻗﺖ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪﻫﺎي‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮدﻧﺪ اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻛﻠﻴﻪ‬
‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ آﻣﻮزﺷﻲ داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﭘﻴﺮاﭘﺰﺷﻜﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﻲدرﻳﻎ ﺧﻮد اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺠﻠﻪاﻳﺮاﻧﻲ‬
‫آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ‬
‫] ‪[ Downloaded from ijme.mui.ac.ir on 2023-09-18‬‬
‫را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ)‪ .(27‬ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎ ﻫﻤﺴﻮ و ﻫﻢراﺳﺘﺎ ﺑﺎ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ‬
‫اراﺋﻪدﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺟﻠﺐ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺮاﺟﻊ ﮔﺮدﻳﺪه و‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ را ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ)‪28‬ﺗﺎ‪.(30‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﻗﺪﻣﻲ و ﻫﻤﻜﺎران ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪهي‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ آﻣﺎري ﺑﻴﻦ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻛﻼﻣﻲ و‬
‫ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻤﺮه ارزﺷﻴﺎﺑﻲ اﺳﺘﺎدان اﺳﺖ)‪.(31‬‬
‫ﮔﺮﻳﻔﻴﺚ )‪ (Griffith‬و ﻫﻤﻜﺎران ﻧﻴﺰ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻛﻼﻣﻲ و ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﭘﺰﺷﻚ در زﻣﺎن ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻴﻤﺎر ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻗﻮي و ﻣﻌﻨﺎداري دارد)‪.(32‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺮﻛﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن دو‬
‫داﻧﺸﻜﺪه از ﭼﻬﺎر داﻧﺸﻜﺪه داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛﺎﺷﺎن در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻮد؛ اﮔﺮ اﻣﻜﺎن ﺑﺮرﺳﻲ دﻳﺪﮔﺎه ﺳﺎﻳﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻴﺰ‬
‫وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻌﻤﻴﻢﭘﺬﻳﺮﺗﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ‬
‫و رﺿﺎﻳﺖ از ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ ﺻﺮﻓﺎً از دﻳﺪﮔﺎه‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ در ارﺗﺒﺎط‬
‫ﺑﻴﻦ ﻓﺮدي و ﻧﻴﺰ رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؛ دﻳﺪﮔﺎه اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻴﺰ‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺳﺎﺗﻴﺪ از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﺎﻇﺮان‬
‫آﻣﻮزش ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ از‬
‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮاﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﺑﻮد و ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺧﺖ دﻗﻴﻖﺗﺮ و ارﺗﻘﺎي‬
‫ﺳﻄﺢ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄتﻋﻠﻤﻲ ﻻزم اﺳﺖ اﺑﻌﺎد دﻳﮕﺮ‬

‫ﻗﺪرداﻧﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮارﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺎﺗﻴﺪ‬
‫راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺨﺶ آﻣﻮزش و ﻧﻴﺰ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫‪1. Barani S, Darvishi F, Aazami A, Zarafshani K. [Assessing of affecting factors and progression trend‬‬
‫‪among the students of college of agriculture: A Case of Razi University, Kermanshah]. [Cited 2012 Oct‬‬

‫‪http://ijme.mui.ac.ir‬‬ ‫‪ / 662‬ﻣﺠﻠﻪ اﻳﺮاﻧﻲ آﻣﻮزش در ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ‪/‬آذر ‪1391‬؛ ‪(9)12‬‬

 ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺒﺎﺣﻲ ﺑﻴﺪﮔﻠﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‬

10]. Available from: http://www.aeea.ir/pics/attach-content1-89-178.pdf [Persian]

2. Ardebili Y. [Osool va fonoone rahnamaei va moshavere dar amoozesh va parvaresh]. Tehran: Besat; 1993.
[Persian]
3. Khayer M. [Barrasye rabeteye barkhi az shakheshaye tabagheye ejtemaei ba pishrafte tahsili dar goroohi
az daneshamoozane sale avale dabirestane nezam jadid]. Social Sciences and Humanities of Shiraz
University. 1997; (24): 77-114. [Persian]
4. Shafeeabadi A. [Fonoon va raveshhaye moshavereh]. Second edition. Tehran: Chapar; 2000. [Persian]
5. Hazavehei S. [Comparison of the effectiveness of two academic advisors’ educational methods on the
level of students’ satisfaction in Hamadan University of Medical Sciences]. Journal of Shahrekord
University of Medical Sciences. 2003; 5(2): 16-26. [Persian]
6. Adhami A, Nouhi E, Mohammadalizadeh S, Jalili Z, Fattahi Z. [Faculty Members' Attitude toward
Academic Advising and Counseling and their Viewpoints about Counseling Duties]. Iranian Journal of
Medical Education. 2008; 8 (1): 7-14. [Persian]
7. Terrion, JL, Leonard D. A Taxonomy of the Characteristics of Student Peer Mentors in Higher Education:
Findings from a Literature Review. Mentoring & Tutoring. 2007; 15(2): 149-64.
8. Coll KM, Stewart RA. Collaboration between Counseling Services and an Academic Program: An
Exploratory Study of Student Outcome. Journal of College Counseling. 2002; 5(2): 135-41.
9. Ministry of Health and Medical Education, Medical Planning Council. [Aeen name ostad moshaver].
Approved In 2009 June 11. [Cited 2012 Oct 10]. Available from:
http://education.sums.ac.ir/icarusplus/export/sites/education/rules/consultant_rulls.pdf [Persian]
10. Bearden LJ, Spencer WA, Moracco JC. A study of high school dropouts. The School Counselor. 1989 ;
37: 113-20.
11. Zahedi asl M. [Avamele moaser bar pishrafte tahsilye daneshjooyane daneshgahe Shahed]. Scientific
Journal of Shahed University. 1995; 3(10,9): 41-52. [Persian]
12. Hosseini Birjandi M. [Principles and methods of guidance and counseling]. 6th ed. Tehran: Islamic Azad
University, Center of Scientific Publications; 2000. [Persian]
13. Ghazi Gh. [An introduction to counseling and guidance]. Tehran: Tehran University; 2006. [Persian]
14. Van Luijk SJ, Smeets JGE, Smits J, Wolfhagen I, Perquin LF. Assessing professional behaviour and the
role of academic advice at the Maastricht Medical School. Med Teach. 2000; 22(2): 168-72.
15. Shidfar M. [The textbook of public health]. Mashhad: Mashhad University of Medical Science; 2006.
[Persian]
16. Iranfar Sh, Azizi F, Valaeei N. [Vazeiate maharathaye ertebatye ostadane daneshgahe oloom pezeshkye
Kermanshah va naghshe an dar arzeshyabye daneshjooyan az anan]. Behbood (Journal of Kermanshah
University of Medical Sciences). 2000; 4(2): 1-8. [Persian]
17. Lawton E. Body Language and the First Line Manager. Oxford, England: Chandos Publishing; 2006.
18. Mohammadkhani Sh (Translator). [Effective helping: interviewing and counseling techniques]. Okun B
(Author). Tehran: Toloue Danesh; 2011. [Persian]
19. Olamaei N. [Barrasye ertebate gheirekalami dar Quran va amoozehaye ravanshenasi]. Bayenat. 2011;
18(3). [Cited 2012 Oct 4]. Available from:
http://www.maarefquran.org/files/pdf/20462.pdf [Persian]
20. Kave MH. [Textbook of public health]. Chapter 3. Mashhad: Mashhad University of Medical Science;
2006. [Persian]
[ Downloaded from ijme.mui.ac.ir on 2023-09-18 ]

21. Zavertnik JE, Huff TA, Munro CL. Innovative approach to teaching communication skills to nursing
students. J Nurs Educ. 2010; 49(2): 65-71.
22. Ishikawa H, Hashimoto H, Kinoshita M, Yano E. Can nonverbal communication skills be taught? Med
Teach. 2010; 32(10): 860-3.
23. Shapiro SM, Lancee WJ, Richards-Bentley CM. Evaluation of a communication skills program for first-
year medical students at the University of Toronto. BMC Med Educ. 2009; 9: 11.
24. Sabir Ahmad S, Merican F, Ahmad IN, Md Zani R. The relationship of non-verbal communication cues
and student satisfaction. Shah Alam University, Malayzia. 2010. [Cited 2012 Oct 4]. Available from:
http://eprints.uitm.edu.my/2307/1/lp_the_relationship_of_non_verbal_communication_cues_and_student
_satisfaction_10_24.pdf
25. Roter DL, Hall JA, Aoki Y. Physician gender effects in medical communication: a meta-analytic review.

663 / (9) 12/1391 ‫ آذر‬/ ‫ﻣﺠﻠﻪ اﻳﺮاﻧﻲ آﻣﻮزش در ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ‬ http://ijme.mui.ac.ir
 ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺒﺎﺣﻲ ﺑﻴﺪﮔﻠﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‬ ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ارﺗﺒﺎط ﻏﻴﺮﻛﻼﻣﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ راﻫﻨﻤﺎ از دﻳﺪﮔﺎه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

JAMA. 2002; 288(6): 756-64.

26. Ruben BD, Stewart LP. Communication and Human Behavior. Fifth edition. New York: Pearson; 2005.
27. Sundaram DS, Webster C. The role of nonverbal communication in service encounters. Journal of
Service Marketing. 2000; 14(5): 378-91.
28. Gabbott M, Hogg G. An empirical investigation of the impact of non-verbal communication on service
evaluation. European Journal of Marketing. 2000; 34(3/4): 384-98.
29. Fatt JPT. Nonverbal communication and business success. Management Research News 1998; 21(4/5):
1-10.
30. Haktanir M, Harris P. Performance measurement practice in an independent hotel context: A case study
approach. International Journal of Contemporary Hospitality Management. 2005; 17(1): 39-50.
31. Ghadami A, Salehi B, Sajadi S, Naji H. [Students' Points of View Regarding Effective Factors in
Establishing Communication between Students and Faculty Members]. Iranian Journal of Medical
Education. 2007; 7(1): 149-54. [Persian]
32. Griffith CH, Wilson JF, Langer S, Haist SA. House staff nonverbal communication skills and
standardized patient satisfaction. J Gen Intern Med. 2003; 18(3): 170-4.
[ Downloaded from ijme.mui.ac.ir on 2023-09-18 ]

http://ijme.mui.ac.ir (9)12 ‫؛‬1391 ‫آذر‬/ ‫ ﻣﺠﻠﻪ اﻳﺮاﻧﻲ آﻣﻮزش در ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ‬/ 664
 Students' Viewpoints on Advisors' Nonverbal Communication Skills:
A survey in Schools of Health and Allied Health Sciences in Kashan
University of Medical Sciences
Mohammad Sabahi Bidgoli1, Mohammad Reza Afazel2, Hamid Reza Sayedi Arani3,
Fakhrossadat Mirhosseini4, Somayeh Shahri5

Abstract

Introduction: One of the most important principles of counseling is proper use of communication skills;
nonverbal communication is one of the most effective ways of available communications. This research has
been performed to study students' viewpoints on advisors’ nonverbal communication skills in schools of
health and allied health sciences of Kashan University of Medical Sciences.
Methods: In a descriptive cross-sectional study, 202 students of schools of health and allied health sciences
of Kashan University of Medical Sciences were asked about their viewpoints toward advisors’ nonverbal
communication skills. Students were selected through stratified random sampling. A self-made questionnaire
was used to assess nonverbal communication skills considering five dimensions through 39 statements.
Students' satisfactions with advisors were evaluated by a separate question. Validity of the questionnaire was
confirmed via content validity, and its reliability was confirmed using Cronbach’s Alpha (α=0.96). Data was
analyzed using descriptive statistic and nonparametric inferential tests (Mann Whitney, Kruskal-Wallis,
Friedman, and Spearman correlation test).
Results: The total score of nonverbal communication skills of thesis supervisors was 3.39±0.71 ( out of 5).
The highest means belonged to “advisors’ appearance” (3.76±1.10) and “their facial expression during
consulting” (3.54±1.07). The score of students’ satisfaction with advisors was 3.36±1.28 accordingly.
Spearman test showed a significant correlation between students' satisfaction with advisors performance and
the five dimensions of nonverbal communication skills (α<0.05).
Conclusion: According to the results, the level of nonverbal communication skills and students' satisfaction
with advisors were moderate. It seems necessary for faculties under investigation to develop effective
strategies to promote their communication skills. This could increase the level of satisfaction among students
and improve the quality of counseling sessions.

Keywords: student, non-verbal communication, mentor, counseling, communication skills

Addresses:
1
Instructor, Department of Biostatistics and Public Health, School of Health, Kashan University of Medical
Sciences, Kashan, Iran. Email: sabahibidgoli@kaums.ac.ir
2 Instructor, Department of Medical Surgical , School of Nursing and Midwifery, Kashan University of
Medical Sciences, Kashan, Iran. Email: afazel_mr@kaums.ac.ir
3 Instructor, Department of Anesthesia, School of Allied Health Sciences, Kashan University of Medical
Sciences, Kashan, Iran. Email: seyyedi_h@yahoo.com
[ Downloaded from ijme.mui.ac.ir on 2023-09-18 ]

4 ( ) Instructor, Department of Anesthesia, School of Allied Health Sciences, Kashan University of

Medical Sciences, Kashan, Iran, and PhD Student of Medical Education, Medical Education Department ,
Faculty of Medicine, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran. Email: f_mirhoseiny@yahoo.com
5. MSc, Phd Student in Health Care Management , Member of Young Researchers Club, Islamic Azad
University , Roodsar & Amlash Branch , Roodsar, Iran, Email: S_shahri43@yahoo.com

665 / Iranian Journal of Medical Education 2012: 12(9) http://ijme.mui.ac.ir

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)