SANAYSAY - ay isang akdang tuluyan na nag lalarawan ng matalinong pagkukuro o

paglalahad ng kaalaman sa isang maluwag, maguniguni at pansariling damdamin

ng may- akda.
Genoveva Edroza- Matute, ang sanaysay madaling maunawaan at matutunan.
Michael de Montaigne ang sanaysay ay nag simula ito sa salitang latin na exaguim
na ang kahulugan ay pagtitimbang- timbang ng kaisipan.
Alejandro Abadilla - pinagsama-samang salitang salaysay ng isang sanay.
Dalawang Uri ng Sanaysay

 Maanyo o Poral

1. Seryoso ang paksa

2. Maingat na inilalahad at ipinaliliwanag ng awtor ang kanyang tinatalakay na
bagay o isyunangdi lamang nababatay sa sarili niyang karanasan o nalalaman.
3. Pili ang mga salitang ginagamit sa pormal na sanaysay

 Karaniwan/ Pamilyar o Di- Pormal

1. Ang mga paksa ng di-pormal na sanaysay ay naaayon sa mga bagay na

nakakatawag pansin ng diwa at damdamin ng inaakalang mahalaga.
2. Ang paraan ng pagpapahag ay para lamang nakikipag-usap, magaan at masigla.
3. Ang babasa o makakabasa ng katha ay pangalawang konsiderasyon lamang para
sa may akda, kung ang mga iyon man ay aalagatain sa kanyang pagsulat.
4. isang malayang pagbubulay- bulay tungkol sa mga bagy nais niyang pag-ukulan
ng panahon ang paksa, personal din ang istilo ng pagkakasulat.
MGA SANGKAP NG SANAYSAY
1. PAKSA - Masaklaw ang paksa ng sanaysay sapagkat sakop nito ang lahat ng
bahagi at aspeto sa buhay ng tao
2. KAISIPAN - Ang sanaysay ay isang babasahin na nanghihikayat sa
pamamagitan ng kaisipan na nauukol sa iba’t ibang karunugan.
 3. HIMIG- Ang himig ay tinatawag ding tono na kasama rin ng kulay at
atmospera.
MGA DAPAT ISAALANG-ALANG SA PAGSULAT NG SANAYSAY
1.) Alamin ang tema.
2.) Mangalap ng mga babasahin na may kaugnayan sa tema.
3.) Mangalap ng mga impormasyon sa pamamagitan ng pag babasa.
4.) Bukod sa tema, limikha ng kaakit-akit na pamagat.
5.) Gawing kabit-kabit at maganda ang pagkakasulat.
6.) Maging maingat sa paggamit ng mga salita, ispeling at gamit ng maliit at
malaking titik at mga bantas.
7.) Magsaliksik ng makabago at naiibang pamaraan ng pagsulat ng sanaysay
8.) Sumunod sa bilang ng salita na binanggit sa mekaniks ng kontes.
9.) Pagbasihan sa pagsulat ang mga pamantayan sa pagtahol
TALUMPATI

-ay isang uri ng sanaysay na binibigkas sa harap ng madla. Maari itong binabasa
o isinaulo.

TATLONG KATANGIAN

1.Kaalamansapaksana maangkinsapamamagitanng pagmamasid, pagbabasaat

pag-aaral. 2.Tiwalasasarilinamakikitasa tindig, tinigat sapagitansa mganakikinig
3.Kasanayan, kahandaanat pagigingnatural
Mga Uri ng Talumpati
1. Daglian o Biglaan
-Ito ay may kahirapanggawin, ang magtatalumpatiay walangpanahonsa
paghahanda.
2. Maluwag
- Ang magtatalumpati, marahilay makakapaghandalamangng isangbalangkas
upangmagingpatnubaysakanyang pagtatalumpati.
 3. HANDA
- Ang pagtatalumpatiay nilalaananng mahabangpanahongpaghahanda. Siya ay
may panahonng pananaliksikhinggilsa paksangtatalakayin

MGA BAHAGI NG TALUMPATI

PAMBATI – dito’y naglalayong akitin ang mga nakikinig maaring magpatawa,
bginagamit na pagganyak upang mapukaw ang isipan ng nakikinig.
KATAWAN – Pinakamahalagang bahagi ng talumpati sapagkat ito ang bahaging
nagpapatunay ng nagtatatalumpati tungkol sa paksa.
KATAPUSAN – ito’y siyang pinaka kaluluwa ng talumpati sapagkat ito ang
bahaging nagpapatunay ng nagtatalumpati.

Mga dapat isaalang alang sa pag tatalumpati

Tinig-Tamanglakasngtinignanaaayonsa dami ng tagapakinig,
Taginting ng Tinig-Itoaytumutukoysauringtinigngisangispiker
namaaringsailongnagmula,salalamunanlamang oiniipitangpaglabasngtinig
Bilis ng pagsasalita-Kinakailangangangbilisngpagsasalitaay tama lamangupang
lubos namaunawaan
Wastong pagbigkas-binibigyang diin dito ang wastong paggamit ng diin sa
pagbigkas
Kumpas-angpaggalawngkamay, balikat at ulo gayundin ng buong katawan
Tindig-ang tindig ay isa sa nakatatawag pansin sa tagapakinig
Bukas ng mukha-ang anyo ng mukha ay kinakailangang naayon sa
mensahenasinasabi.
Pagbibigay diwa-Ang diwa ng talumpati ay kinakailangang magkakaugnay
. Paghahati ng parirala-kailangang angkop ang paghahati ngparirala upang maging
malinaw ang talumpati.
 Pakikipag-ugnayan sa tagapakinig-angmataat isipinaykailangangnakatuon samga
tagapakinig

Mga gabay sa pagtatalumpati sa gitna ng tanghalan

1. Bago pumagitna sa tanghalan
- Isipin ang simula ng iyong talumpati habang ikaw ay naghihintay sa oras ng iyong
pagtatalumpati.
2. Sa pag-upo
- Umupo nang dahan-dahan, huwag yuyuko o ibabalukot ang katawan.
3. Pagtungo sa tanghalan
- Isiping maganda ang kalalabasan ng iyong pagtatalumpati
4. Pagtungo sa gitna ng tanghalan
- Simulang pukawin ang mga tagapakinig sa pamamagitan ng makahulugang
tanaw, subalit huwag magsisimula sa pagbigkas hangga’t hindi sila nakatanaw
sayo.
5. Sa pagtatalumpati
-ipadama sa tagapakinig na madami kang alam.
6. Paglalahad ng bagong kaisipan
siguraduhing may sapat na haba ng paghagod sa mga salita o paniniwala kung
may nais na ilahad na bagong kaisipan.
7. Pagwawakas ng Talumpati
= ang tinig ay kinakailangang may hudyat ng pagwawakas
PAGGAMIT NG KAAYA-AYANG TINIG AT KUMPAS

ANG TINIG – mahalaga sa pagbigkas ng talumpati. Ito ay nagpapalutang sa diwa

ng isang talumpati.
TINIG AT PANANALITA – mahalagang kagamitan ng spiker o mananalumpati.