Adam Świątek

Instytut Historii UJ
adam.swiatek@uj.edu.pl
Epoka brązu (kultura łużycka – ok. 1350
p.n.e.-500 p.n.e.)

Epoka żelaza (kultura pomorska – VII p.n.e.

– III p.n.e. / kultura przeworska III p.n.e – V
n.e.)
 Legenda o Lechu,
Czechu i Rusie
 zachodnie
 Państwo Samona (VII w.)
 Państwo Wielkomorawskie
(IX w.)
 Słowianie połabscy
 Czechy (IX/X w.)
 Polska (poł. X w.)

 południowe:
 Karantania (VII-IX w.)
 Państwo Chorwatów (pocz.
X w.)
 Państwo Serbów (II poł. IX
w.)
 Państwo Bułgarów (VII w.)

 Wschodnie:
 Ruś nowogrodzka i
kijowska (IX w.)
 Plemiona lechickie
(zachodniosłowiańskie):
 Polanie
 Wiślanie
 Goplanie
 Pomorzanie
 Mazowszanie
 Ślężanie
 Lędzianie
 Dwa ośrodki władzy:
 Polanie – Gniezno
 Wiślanie – Kraków
 Podboje:
 IX w. Wiślanie podbici przez Państwo Wielkomorawskie
 X w. podbój plemion zachodniosłowiańskich przez Polan)
 Gniezno, Poznań,
Giecz (Polanie)
 Kruszwica
(Kujawianie)
 Kraków
(Wiślanie)
 Przemyśl
(Lędzianie)
 Płock
(Mazowszanie)
 Wrocław
(Ślężanie)
Hierarchia społeczna
 Książę
 Drużyna (wojowie, kilka tysięcy)
 Panowie grodowi (reprezentowali
księcia w grodach)
 Wolni chłopi (płacili daninę dla księcia)
 Ludzie niewolni

Podział administracyjny:
 Książę i grupa drużynników
 Prowincje (odpowiadające dawnym
terytoriom plemiennym
 Okręgi grodowe
 Legenda o królu Popielu
 Na czele panteonu
bogów słowiańskich stał
Świętowit (Światowid)
 Bogowie posiadali moce
zgodne z siłami natury
(np. Perun – bóg burzy i
błyskawic; Swaróg –
bóg nieba i słońca)
 Życie pozagrobowe
 Legendy o królu Kraku, smoku
wawelskim i królowej Wandzie
 Legenda o Piaście
Kołodzieju
 Legendarni władcy:
 Piast
 Siemowit
 Lestek
 Siemomysł
 Władcy historyczni:
 Mieszko I – pierwszy
książę
 Bolesław I Chrobry –
pierwszy król Polski
 Mieszko II – drugi
król Polski
 X w. - Podbój
okolicznych plemion i
powstanie państwa z
siedzibą w Gnieźnie
(potem w Poznaniu)
 Relacja Geografa Bawarskiego (poł. IX w.) –
opis grodów na ziemiach polskich
 Relacja Ibrahima ibn Jakuba z ok. 965-966 –
opis państwa Mieszka I
 Relacja mnicha Widukinda przed 973
wspomniał o Mieszku I i walkach z Sasami
 Dagome Iudex (991-992) – oddanie Polski
pod opiekę papieża Jana XV
 Relacja biskupa Mersenburga Thietmara –
opis Mieszka i Dobrawy (opis lat 908-1018)
 Gall Anonim (ur. w XI w., zm. po 1116), autor
pierwszej historii Polski tzw. Kroniki Polskiej
 Kronika Polski biskupa krakowskiego
Wincentego Kadłubka, napisana w latach
1190-1208
 Rocznik kapituły krakowskiej z 1266 r. – daty
przybycia Dobrawy (965) i chrztu Mieszka I
 Kronika wielkopolska (k. XIII w.) – legendarne
początki Polski (Lech, Czech i Rus)
 Roczniki czyli kroniki słynnego Królestwa
Polskiego spisane przez polskiego historyka
Jana Długosza w latach 1455–1480
 Czechami (przyjęcie chrztu za
pośrednictwem księcia
Bolesława i ślub Mieszka z
jego córką Dobrawą 966)
 Niemcami (walki z margrabią
marchii łużyckiej Hodonem,
bitwa pod Cedynią 972)
 Rusią Kijowską– walki z
Włodzimierzem Wielkim o
Grody Czerwieńskie (utrata
Grodów w 981 r.)
 966 chrzest władcy = początek
chrystianizacji ziem polskich i
budowa państwa polskiego
 Jordan – pierwszy biskup gnieźnieński
 Bicie własnej monety – denar
 Objęcie władzy przez
Bolesława I Chrobrego
 Wyprawa do
Prus i
męczeńska
śmierć – 997 r.
 Milsko i Łużyce
(1002)
 Morawy i
Słowaczyzna (1003)
 Czechy (1003-04)
 Pomorze (1007)
 Grody Czerwieńskie
(1018)
 1018 – podbój Kijowa
 1025 – koronacja Bolesława Chrobrego
 Testament
Krzywoustego =
podział Polski na
dzielnice
 Zasada senioratu
 Testament
Krzywoustego =
podział Polski na
dzielnice
 Zasada senioratu
 Pierwszym seniorem Władysław
Wygnaniec (1138-1146)
 Drugim seniorem Bolesław IV
Kędzierzawy (1146-1173)
 Trzecim seniorem Mieszko III Stary
(1173-1177, 1191, 1198-1199, 1199-1202)
 Czwarty z braci – Henryk
Sandomierski nie został seniorem
 Czwartym seniorem Kazimierz II
Sprawiedliwy (1171-1181; 1191-1194)
 Piątym seniorem Leszek Biały (1194-
1198, 1199, 1206-1210, 1211-1227) (ostatni
książę uznawany przez innych Piastów)
 Trzy centra kulturowe (Kraków, Poznań,
Wrocław)
 Bolesław V Wstydliwy (1243-1279) - ostatni
książę z linii Piastów małopolskich
 Leszek Czarny (1279-1288) – książę Krakowa
 Henryk IV Probus (1288-1290)
 Przemysł II z Wielkopolski (1295 – koronacja)
 1296 – zabicie Przemysła II
w Rogoźnie
 1300 – zajęcie Krakowa
przez Wacława II czeskiego
 1305 – koronacja Wacława
III. Umiera w 1306 r. –
odzyskanie władzy przez
Władysława Łokietka
Cykl filmów dokumentalnych „Piastowie”
https://www.youtube.com/watch?v=-PHjsA5vGC8
https://www.youtube.com/watch?v=xjpfWnEjPbk
https://www.youtube.com/watch?v=BpeMwVOsQNM
https://www.youtube.com/watch?v=l1Id-QjkPIY

Animacja „Drzwi gnieźnieńskie”:

https://www.youtube.com/watch?v=cs9X2RiKb2E