Kriminologija 1 pitanja

1.Značaj pitanja“Zašto ljudi čine zlo jedni drugima“za kriminologiju?

Prvi pisani tragovi čovjekovog postojannja ukazuju na već formiranu svijest o opasnosti od nekih
djelatnosti i potrebe da se društva od njih zaštite,a pitanje zašto ljudi nanose zlo jedni drugima
predstavlja jednu od viječitih tema na koju su svoj odgovor pokušale da daju kako i religija i literatura,
tako i filozofija i nauka.

2.Faktori interesovanja za običnih ljudi za kriminalitet?

To su:

a) emocionalnim interesovanjem(Strah od zločina jedna je od najkarakterističnijih

pojava,potiskivanje sopstvenih kriminalnih težnji)
b) opasnosti za ustaljeni poredak etičkih i drugih društvenih vrijednosti(Klima bez zakona stvara
utisak da je sve dozvoljeno, veliki pravni teoretičar Pereleman skoro pjesnički kaže: „Pravda je
jedan od najsjajnijih pojmova našeg duhovnog univerzuma... svako se na nju poziva, a niko ne
usuđuje da je porekne“.)
c) cijena kriminaliteta(„industrija“ u većini zemalja obrće ogromna sredstva, ne misli se samo na
neposrednu materijalnu štetu koja nastaje kao plod aktivnosti učinilaca krivičnih djela (krađe,
pljačke, pronevjere, terorističkih ataka), nego i na sve troškove koje zajednica snosi za
izdržavanje velikog i skupog pravosudnog aparata u širem smislu koji se angažuje na otkrivanju,
suđenju, kažnjavanju i prevaspitavanju kriminalaca.)

d) bolje razumijevanje ljudi i njihovih postupaka(proučavanje lica čija djela ugrožavaju društvo,
već i onih koji spadaju u konformiste)

3.Zašto je bitna naučna perspektiva proučavanja zločina?

Iz sredstava javnog komuniciranja i produkata masovne kulture,brojna proučavanja pokazuju kako su,
bez izuzetka, naša svakodnevna saznanja o zločinu i zločincima pogrešna. Filozof i historičar Roger
Bacon ukazao na četiri okolnosti koje predstavljaju prepreke ljudskom saznanju - težina autoriteta,
robovanje običajima, vlast javnog mnjenja i neznjanje. Francis Bacon ih naziva „idolima plemena, pećine
ili kolibe, trga i pozorišta“, Jastrow ih dijeli u dvije grupe: subjektivne, gdje svrstava ego kao projekciju
subjekta na spoljni svijet, emocije i fantazije; i objektivne u koje ubraja popustljivost prema javnom
mnjenju, ograničenost vidokruga pripadništvom klasi ili kasti i podvrgavanje dogmi i „izmima“.

4.Pravno/zakonsko određenje zločina?

Zločin je pojedinačno kriminalno ponašanje (činjenje ili nečinjenje). Uobičajno zločin se određuje kao akt
kojim se krši krivični zakon. Kao posljedica tog kršenja zločin može biti praćen kažnjavanjem. Njegova
bitna crta je da je pojedinačna pojava.

5.Osnovni principi u naučnoj perspektivi proučavanja zločina?

To su:iskrenost,objektivnost,provizornost,skepticizam,etička netrualnost,ekonomičnost i dterminizam

6.Determinizam u kriminologiji?
Ovaj princip tradicionalno se zasniva, na ideji da svakoj pojavi prethodi druga koja je izaziva. Prvu (koja
prethodi, antecedent) nazivamo uzrok, drugu (koja je pre izazvana, konsekvent) posljedica, a njihov
međusobni odnos (kauzalna) veza. Ovako tradicionalno gledanje na kazualnost danas se smatra previše
uprošćenim, naručito u naukama koje se bave čovjekom i društvom, determinizam treba da zamjeni
probablistički princip (najviše što možemo tvrditi je da između pojave koja prethodi i one koja slijedi
postoji samo mogućost povezanosti, mnogostrukim uzročnim vezama (e. multiplecausation)i povratno
djelovanje (e. feed back effect). Treba naglasiti "praktični um" nije ni svjestan cjeline problema i da je
ono čime se bavi samo njegov dio

7.Kriminalni fenomeni?

Najopštiji pojam i služi kao zajednički naziv koji obuhvata djelo i njegovog učinioca, žrtvu, kriminalitet i
reakciju do koje takva ponašanja dovode. Ova koncepcija kriminalnog fenomena početkom osamdesetih
godina prošlog vijeka razvio Francisco Conestri, prof. kriminologije u Karakasu.On kriminalni fenomen
označava kao skupni izraz za delinkventa (kao individualnu), delikt (kao pravnu) i delinkvenciju (kao
socijalnu pojavu).

8.Učinitelji kao kategorija kriminoloških istraživanja?

9.Zašto je definisanje pojmova bitno za kriminologiju?

Dubokom i stalnom željom da se predmet proučavanja upozna što potpunije.

10.Kriminalitet?

Ukupnost svih zločina u određenom vremenu i prostoru, primarni kriminalitet je vršenje kažnjivog djela
(ili pojavljivanje pred organima formalne socijalne kontrole) prvi put, dok je sekundarni ponovno vršenje
djela (odn. pojavljivanje pred navedenim organima).

11.Kriminalizacija?

Kriminalizacija kao izraz upotrebljava se u dva značenja. Individualna kriminalizacija ili kriminogeneza je
proces nastajanja kriminalca čija je završnica vršenje zločina od strane tog lica. Socijalna kriminalizacija je
samo drugi naziv za krivično pravni proces u kome od društva određeni subjekti (organi pravosuđa)
ponašanje pojedinca označavaju kao kriminalno (“oni kriminaliziraju takva djela i njihove učinioce”).

12.Počinitelj?

Kriminalac (zločinac) je lice koje karakteriše kriminalna karijera, a prestupnik je lice čije djelo je plod
situacionih činilaca, a ne dio kriminalne karijere ni uobičajene aktivnosti.

13.Žrtva?

Osoba, organizacija ili pravni poredak koji su ugroženi, povrijeđeni ili uništeni krivičnim djelom.

14.Socijalna kontrola kriminaliteta?

Formalna socijalna kontrola je oznaka za djelatnost zvaničnih organa krivičnog pravnog progona koji
zakonske norme stvaraju, tumače i primjenjuju.

Neformalna socijalna kontrola je skup mjera kojima društvo svoje članove podstiče na konformizam.
15.Kriminološka literatura?

Po jednom, širem gledištu, sve one čine kriminološku literaturu - preciznije: ovaj pojam obuhvata sve
„literarne radove u kojima se izlažu kriminološka pitanja i razmatraju kriminološki problemi,a uže
shvatanje po kome bi ovim izrazom trebalo označavati samo one literarne tvorevine koje omogućavaju
potpunije upoznavanje kriminalnog fenomena, a plod su njegovog sistematskog proučavanja naučnim
metodima. Kriminološku literaturu čine: rječnici i bibliografije, udžbenici, sistematska i monografska
djela i radovi objavljeni u periodičnim publikacijama i zbornicima. Kriminološku periodiku čine: zbornici
rezimea (apstrakata) i izbori iz literature, časopisi i zbornici radova.

16.Statika i dinamika kriminaliteta?

Statika-izražava se kroz strukturu ponašanja koja se zajedničkim imenom označava kao kriminalitet. Ta
struktura ne mora se odnositi samo na pojedine zemlje

Dinamika-promjenama u njihovom obimu i distribuciji. Ona se, također, može odnositi na kretanje
kriminaliteta u jednoj državi, regionu ili gradu.

17.Zakonska klasifikacija kriminaliteta?

Kada se radi o učiniocima krivičnih djela, krivični zakoni večine država (uključujući i one na ovim
prostorima) djele ih prema tome da li su bili u stanju da shvate značaj djela i upravljaju svojim
postupcima na: uračunjive, smanjeno uračunjive i neuračunjive. Za postojanje određenih krivičnih djela
(ili za ublažavanje, odn. pooštravanje kazne) krivični zakon traži ili određenu namjeru koja se njime želi
postići ili subjektivan odnos učinioca prema djelu (vrši ga u vidu zanata) ili određeno emotivno stanje
(stanje razdraženosti, izazvanost nezakonitim ili grubim ponašanjem žrtve) ili stanje privremene
poremećenosti (kod čedomorstva).

18.Klasifikacija prema društvenoj sredini?

To su:

a) tipa potkulture u kojoj se djelo vrši(posjeduje sopstveni normativni sistem, a njeni članovi
određene navike i običaje)
b) privrednog ambijenta(u kome se odvijaju ekonomski, financijski, robni i drugi tokovi)
c) političkog okruženja(dvije vrste djela - ona koja se takvima smatraju tradicionalno i "zločini
zloupotrebe moći ili vlasti)
d) porodične sredine(predmet intezivnog proučavanja zbog sve većeg broja krivičnih djela koja se
vrše u njenom ambijentu.)

19.Karakteristične tipologije kriminaliteta prema savremenim autorima?

Gottfredson i Hirschi, poslije ukazivanja na podjele kao što su one na: trivijalne i teške, instrumentalne i
ekspresivne, statusna djela i delikvenciju, one sa i one bez žrtve, na one koje su mala in se i ona mala
prohibita, protiv ličnosti i imovinska djela - ističu da su te distinkcije nevažne i pogrešne. Ponti predlaže
četiri moguće podjele djela i njihovih učinilaca: a) zakonsku,b) društveno-ambijentalnu,c) kliničku,d)
psihološko-motivacionu

20.Značaj uporednih podataka o kriminalitetu?

Autori primjenjuju i razvijaju tehnike prikupljanja podataka o društvenim međuodnosima
(interakcijama), o društvenim grupama i društvenoj strukturi primenjujući takve metodološke zahvate
kao što su široki društveni pregledi (e. social surveys), posmatranje, sekundarne analize zvaničnih
statistika i istraživanja društvene historije. Mnogo pažnje posvećeno je analizi statističkih podataka o
kriminalitetu u ranijem vremenu, a oni su dopunjeni podacima do kojih su istraživači sami došli.

21.Pristup u objašnjenju uzročnosti kriminaliteta?

Orginalno shvatanje o uzročnosti kriminaliteta zastupao je osnivač kriminologije na našim prostorima

prof. Milan Milutinović. Ona polazi od osnovnog stava da na kriminalitet djeluju dvije grupe činilaca:
opšti uslovi razvoja klasnog društva ili korjeni kriminaliteta (gdje na dezorganizovanje i otuđenje ličnosti
utiču: a) protivrječnost između društvenih potreba i mogućnosti njihovog zadovoljenja, b) težnja za
sticanje profita i bogaćenjem i c) lični interesi i individualistička psihologija).

22.Kriminalna etiologija-podjela faktora?

Tradicionalni zastupnik ove škole smatra se Danac Stephan Hurwitz koji kriminologiju predstavlja kao
''dio krivičnih nauka koji objašnjava faktore kriminaliteta kroz empirijska istraživanja''. Poljak Lernell
smatra je (u širem smislu) naukom o genetskim faktorima zločina (kriminalna etiologija) , o različitim
obiljžima kriminalnih radnji (kriminalna fenologija) i strukturi i dinamici kriminaliteta u užem smislu čini
je samo kriminalna etiologija),

23.Formiranje slike o kriminalitetu kao bitan element značaja naučne perspektive za proučavanje
zločina?

Prosječni građani sliku o kriminalitetu formiraju najčešće na osnovu sopstvenog iskustva i iz sredstava
javnog komuniciranja i produkata masovne kulture. Brojna proučavanja pokazuju kako su, bez izuzetka,
naša svakodnevna saznanja o zločinu i zločincima pogrešna. slika koju o njoj dobijamo u proizvodima
masovne kulture i u sredstvima javnog insformisanja pati od jednostranosti i povlađivanja ukusu
korisnika koji se najčešće svodi na senzacionalizam. Roger Bacon ukazao na četiri okolnosti koje
predstavljaju prepreke ljudskom saznanju - težina autoriteta, robovanje običajima, vlast javnog mnjenja i
neznjanje. Francis Bacon govori tri vijeka kasnije takođe o četiri takva faktora. On ih naziva „idolima
plemena, pećine ili kolibe, trga i pozorišta“. Svojim modernizovanim tumačenjem Jastrow ove činioce
dijeli u dvije grupe: subjektivne, gdje svrstava ego kao projekciju subjekta na spoljni svijet, emocije i
fantazije; i objektivne u koje ubraja popustljivost prema javnom mnjenju, ograničenost vidokruga
pripadništvom klasi ili kasti i podvrgavanje dogmi i „izmima“.

24.Neformalna kontrola od strane zajednice/neformalna reakcija?

Izlaganje o neformalnoj socijalnoj kontroli počinje ukazivanjem na djelo O društvenoj podjeli rada u koje
je Emil Durkheim istakao značaj solidarnosti, razlikujući njena dva osnovna tipa: a) mehaničku, koja
počiva na stanju svijesti koja je zajednička svim članovima istog društva i njen izraz je represivno pravo i
b) organsku – ona proističe iz podjele rada i njoj odgovara ‘’ restituivno pravo’’

25.Elementi mita o kriminalitetu?

Velikan američke nauke Edwin Surherland srušio je tradicionalni mit po kome se (imovinskim)
kriminalitetom bave uglavnom siromašni društveni slojevi. Dokazano je da, naprotiv, najopasnija ovakva
djela vrše upravo pripadnici najbogatijih i najuglednijih slojeva društva. Zato su rezultati proučavanja
"kriminaliteta bijelog okovratnika" do kojih je došao predstavljali rušenje jedne od najvećih zabluda u
kriminologiji XIX i s početka XX vijeka.

26.Formalna kontrola kriminaliteta/formalna reakcija?

Formalna socijalna kontrola odvija se, načelno u dvije faze: a) otkrivanje i rasvjetljavanje kriminalnog
akta i njihovog učinioca, optuživanje i suđenje zbog izvršenog djela, da bi se okončala sa izricanjem
sudske odluke (pretkrivični i krivični postupak) i b) izvršenje izrečenih sankacija.

27.Dekriminalizacija i inkriminalizacija?

Svijest o potrebi zaustavljanja tendencija za nekritičkim širenjem zone kažnjivosti jedna je od osnovnih
crta razmišljanja u krivičnim naukama danas. Na njen razvoj uticalo je nekoliko faktora:  praktični
(saznanje je sa postojećim snagama i sredstvima nemoguće suzbiti sve ono što je određeno kao zločin), 
idejni (težnja da se proširi sfera čovjekovih prava i sloboda i spriječi zadiranje države u neke oblasti kao
što je lični život pojedinca),  teorijski (uticaj interakcionizma, radikalne i aplikativne kriminologije) i 
istraživački (brojna izučavanja pokazala su da je regulisanje niza odnosa u društvu efikasnije koristiti
mehanizme ekonomske prinude ili moralnu i političku od krivične odgovornosti).

Inkriminalizacija - proces unošenja novih, dotada nakažnjivih ponašanja u materijalo krivično

zakonodavstvo.

28.Proces određivanja oštrine kaznene represije?

Krivično pravo određuje oštrinu kaznene reakcije, prije svega, usvajanjem registra krivičnih sankcija, a
zatim i određivanjem granica u kojima te sankcije mogu biti odmjerene u svakom konretnom slučaju.

29.Šira i uža pravna definicija zločina?

Od navedenih shvatanja o pojmu zločina, najprihvatljivije polazi od pravne odredbe jer nam daje prvu
tačku oslonca za njegovo dalje preciziranje. Šira odredba zločina vršenje zakonom sancionisanih djela
(delikata). zločin u užem, pravom smislu predstavlja samo kršenje normi krivičnog prava.

30.Razlika pojmova zločin i devijantno ponašanje?

Ono što je za krivično pravo - krivično djelo, za psihijatriju i psihologiju - duševna smetnja, za sociologiju
je devijacija.

31.Savremene teorije u kriminologiji-socijalna reakcija i etiološki pristup?

Socijalna reakcija se djeli na formalnu(obavezna za zakon) i neformalnu(dozvoljena ali nije

obavezna)reakciju.

Etiološki pristup može biti monofaktorski i multifaktorski.

32.Kriminalitet-pojavni oblici(fenomenologija i fenomenološki aspekt u kriminologiji)?

Tipovi kriminaliteta?

Kriminalna fenomenologija bavi se proučavanjem pojavnih oblika izvršenih krivičnih djela i socijalno-
induvidualnih svojstava izvršilaca,tipovi kriminaliteta su: Nasilnički kriminalitet, Djeca kao žrtve nasilja:
međugeneracijski porodični kriminalitet, Imovinski kriminalitet, Kriminalitet bijelog okovratnika i
kriminalitet korporacija,organizovani kriminalitet, Politički kriminalitet, Saobraćajni kriminalitet.

33.Shvatanje kriminologije i njenog predmeta istraživanja u različitim govornim područjima?

Predmet shvatanja i predmeta kriminologije izvršen je prema stavovima u značajnim kriminološkim

djelima po važnijim jezičkim područjima i to:

a)Njemački

(Exnera-kriminologija se prvenstveno bavi onim posebnim čovjekovim ponašanjem koje označavamo

kao "delikt";Seeling je označava kao "nauku o zločinu" shvaćenu kao jedinstvo stvarnih i normativnih
elemenata, Wolfgang se koncentriše na dva problema: kriminalitet i kriminalno ponašanje; Leferenz
kriminologiju kriminologiju smatra za "nauku bića na polju običajnog krivičnog prava", Mergen za
empirijsku nauku čiji je zadatak da sredstvima prirodnih i društvenih nauka izučava zločin, kriminalnog
učinioca, kolektivnog zločinca žrtvu i organe društvene kontrole. Goppinger dodaje još i izvršenje i
djelovanje sankcija. Kaiser kriminologiju definiše kao organsko jedinstvo eksperimentalnih saznanja o
zločinu, zločincu, društveno negativnom ponašanju i o kontroli takvog ponašanja, a Schneider kao
humanističku i društvenu nauku koja empirijski istražuje društvene procese kriminalizacije i
dekriminalizacije i prenosi svoja saznanja i preporuke zakonodavcu i onima koji norme primjenjuju.)

b)Fracunski

(Constant o kriminologiji piše kao o eksperimentalnoj nauci koja teži da odredi društvene, ekonomske
lične i psihičke činioce koji proizvode zločinca i zločin, a Vouin i Leaute kao o naučnom izučavanju
kriminalnog fenomena. U djelu čiji su autori Stefani, Lavasseur i Jambu-Merlin kao zadatak ove nauke
navodi se "proučavanje delinkvencije sa ciljem određivanja njenih uzroka, nastanaka, razvoja i
posljedica". Po Pinatelu, predmet kriminologije je da sredi, uporedi i suprostavi rezultate do kojih se
došlo u različitim kriminološkim naukama.Merle i Vitu je shvataju kao "proučavanje kriminalnog
fenomena, njegovih uzroka i sredstava za suzbijanje (lekova)". Za Gassina kriminologija je nauka koja
proučava faktore i procese kriminalne djelatnosti, koja na osnovu znanja o ovakvim faktorima i
procesima, određuje najbolje strategije i tehnike da bi se ovo društveno zlo zaustavilo i, ako je moguće,
umanjilo. Maurice Cusson pri određivanju pojma kriminologije polazi od kategorije zločina (ukazujući na
različito shvatanje ovog pojma u literaturi), metoda (koji je važan za razumijevanje ove discipline jer se
zločinom bave i druge srodne krivične nauke ali ga ne proučavaju na isti način) i najzad - kriminalni
fenomen, kao zajednički pojam; Švajcarski kriminolog Martin Killias smatra da je kriminologija jedna
krivična nauka čija samostalnost se ogleda u izdvajanju i proučavanju njenog osnovnog predmeta -
zločina, prestupnika i socijalne reakcije na takvo djelo i njenog učinioca.)

c)Italijanski

(Niceforo kriminologiju smatra uvodnom i pripremnom naukom koja sintetiše rezultate disciplina kao što
su kriminalna antropologija, kriminalna sociologija i kriminalna psihologija; Canepa je određuje kao
nauku koja proučava antisocijalno i deliktno ponašanje koristeći doprinose niza mjerodavnih pravnih,
medikobioloških i društvenih nauka. Ponti je definiše kao disciplinu koja nastoji da, analizira, sazna i
objasni oblike i da istraži uzroke posebnog čovjekovog ponašanja koje je određeno kao delikt, a Pisapia
kao nauku koja u prvom planu ima čovjeka, a tek u drugom delikt. Autor Malog kriminološkog riječnika
Cannavacci smatra kriminologiju naukom o zločinu i kriminalnom ponašanju. Po njemu, ona proučava
sve uslove u kojima ljudsko biće dolazi u sukob sa društvom, po da njen predmet čine: kriminalna
aktivnost (protivpravna djelatnost) i prestupnik (lice koje vrši protivpravni akt)

d)Aglosaksonski

(Caldwell kriminologiju označava kao “naučno proučavanje zločina i zločinca”, a H. von Hentig kao
dvodimnezionalnu nauku o činjenicama koje se odnose na zločin i njegovu kontrolu. Reckless navodi
deset elemenata koji čine predmet kriminologije a to su: skup podataka o zločinu, kroskulturno
proučavanje kirivčnog prava, proučavanje demografskih karakteristika odraslih i maloljetnika,
formulisanje i provjera hipoteza, određivanje i opis različitih sistema kiriminalnog ponašanja,
upoznavanje recidivizma, proučavanje statusnih ili zločina bez žrtava, sistemsko proučavanje
organizacije pravosuđa, izučavanje krivičnih sankcija i evaluacija preventivnih programa za
sprečavanje zločina i delikvencije. Schafer kriminologiju vidi kao nauku koja se bavi proučavanjem
zločina, prekršioca prava i žrtvi, a Sutherland i Cressey kao “ukupnost znanja o delikvenciji i kriminalitetu
kao društvenim pojavama”. Njeno područje obuhvata, po njima, procese stvaranja zakona, njihove
povrede i reakcije na njih. Siegel jeodređuje ukratko kao proučavanje društvenog ponašanja i ljudskih
interakcija. Sykes, pak smatra da je (moderna) kriminologija nauka o društvenim izvorima krivičnog
prava, administracije krivičnog pravosuđa, uzrocima kriminalnog ponašanja i prevencije i krontrole
kriminaliteta, uključujući individualnu rehabilitiaciju i promjenu društvene sredine. Hagan kriminologiju
najopštije definiše kao nauku ili disciplinu koja proučava zločin i kriminalno ponašanje. Schmalleger , po
kome je kriminologija “naučno proučavanje zločina i kriminalnog ponašanja, uključujući njihove
manifestacije, uzroke, pravne aspekte i kontrolu,na tragu gledišta poznatog kriminologa Jack Gibbs-a
pruža dobro promišljene i objektivne odgovore na četiri osnovna pitanja kriminologije : 1. zašto stope
kriminaliteta variraju?; 2. zašto se pojedinci razlikuju i u pogledu zločina?; 3. zašto se na kriminalitet
različito reaguje?; 4. koja su sve sredstva kontrole kriminaliteta?)

e)ruska i bivše socijalističke zemlje

(Poljak Lernell smatra je (u širem smislu) naukom o genetskim faktorima zločina (kriminalna etiologija) ,
o različitim obiljžima kriminalnih radnji (kriminalna fenologija) i strukturi i dinamici kriminaliteta u užem
smislu čini je samo kriminalna etiologija), a njegov sunarodnik Holyst kao nauku o prestupima i
prestupnicima, o činiocima i uzrocima prestupništva i njenoj povezanosti sa pojavama socijalne
patologije, kao o metodama i njohove eliminacije; Galinki uz navođenje bukvalnog prevoda značenja
izraza kriminologije (nauka o zločinu) ukazuje da njen čine; kriminalitet kao složena društvena pojava, -
geneza (uzroci) kriminaliteta, -zločin kao individualno ponašanje, mehanizam individualnog ponašanja, -
klasifikacija kriminaliteta po sadržini (nasilnički koristoljubivi, provredni povezan sa narkoticima ) ili
nekom drugom kriterijumu (u vezi sa socijalno - demografskim karakeristikama prestupnika, kriminalitet
žena, maloljetnika, službenih lica), -ličnost presupnika, -žrtva zločina, socijalna reakcija na kriminalitet
kroz mehanizme socijalne kontrole kroz kažnjavanje (zbog čega se mogu izdvojiti kao kriminologija
kažnjavanja peninencijama kriminologija) i prevenciju (profilaktika sprečavanje kriminaliteta) – historija
kriminaliteta, metodologija kriminologije i metodika kriminoloških istaživanja; Panev navodi da je
kriminologija samostalna nauka koja proučava: prestupništvo kao socijalno pravnu pojavu, njegove
uzroke, uslove i povezanost sa drugim pojavama, unutrašnju strukturu zakonitosti i tendencije, ličnosti
prestupnika i žrtve , kao i mjere za prevenciju i suzbijanje prestupništva. Ajdarev je određuje kao
specifičnu opšteteorijsku pravnu nauku koja izučava prestupništvo i njegove pojavne oblike. Karakašev i
saradnici kriminologiju sagledavaju na dosta orginalan način, povezujući njen predmet sa metodom
kojim mu se pristupa. Po njima, najopštije govoreći ova nauka bavi se prestupništvom. Od drugih nauka
koja se bave ovim fenomenom odvajaju je četiri bitna pristupa kojima ona prilazi svom
predmetu:episistemiološki, historijski, uopštavajući i distincirajući

f)Južnoslavensko

(Tahović- cjelokupnost kriminaliteta, tako i Maklecov. Svakako najuticajniji kriminolog na prostorima

ranije Jugoslavije Miluntinović nije u svojim radovima odredio pojam kriminologije, a smatrao je njenim
predmetom kriminalitet kao posebnu društvenu pojavu i kriminalno ponašanje. Šeperović istiće da su to:
u prvom redu kriminalitet, ali i drugi sadržaji, kao što su devijanta neprilagođena ponašanja. Horvatić:
delikvencija, kažnjive radnje i njihov učinioc. Pešić: uzroci prestupništva kao društvene pojave u cilju
njegovog sprečavanja i suzbijanja a Kupčević: kriminalitet, krivično djelo i ličnost izvršioca. Perović
smatra da se kriminologija bavi proučavanjem uzroka kriminaliteta kao masovne pojave u društvu i kao
konkretne pojave u životu pojedinca, kao jedna od samostalnih nauka u proučavanju ove probematike,
odosno kao naučina disciplina u sistemu društvenih nauka uopšte. Za autorke Konstantinović i Nikolić
kriminologija je „samostalna, teorijsko-empirijska, interdisciplinarna društvena nauka o fenomenološkim
karakteristikama i uzrocima kriminaliteta kao masovne društvene pojave i kriminalnog ponašanja kao
pojedinačne pojave, sa ciljem njegovog objašnjenja i suzbijanja“. Bošković definiše predmet
kriminologije kao „inkrimisane pojave shvaćene kao individualno ili grupno ponašanje u realnom
društvenom životu i odnosu“, Sulejmanov u svom udžbeniku Makedonska kriminologija ne određuje
izričito pojam ove nauke već ukazuje da se bavi: - krivičnim dijelom kao individualnom pojavom, -
prestupnikom kao autorom krivičnog djela i kriminalitetom kao masovnom društvenog pojavom.
Lučovnik: prije svega proučavanje kriminaliteta kao društvene pojave, njegovih uzroka i sredstava za
njegovo zatiranje i Davidović „kriminalitet, ... mjere koje preduzima društvo i država na njegovom
suzbijanju i sprečavanju, kao i mjere koje preduzimaju prema izvršiocima krivičnih djela u cilju njihove
resocijalizacije“. Nikolić smatra da je za definisanje kriminologije dovoljno reči da je to „nauka o
kriminalitetu“; Za Singera kriminologija je empirijska nauka koja se bavi prirodnim i socijalnim
činjenicama o delikventu, njegovim učiniocima i žrtvama, kao i o kriminalitetu kao masovnoj društvenoj
pojavi; slovenački autor Gorazd Meško daje široku definiciju kojom kriminologiju određuje kao nauku
koja proučava učinioce krivičnih djela, kriminalnu prevenciju, sociologiju krivičnog prava i društvene
procese u vezi sa uzročnošću kriminaliteta. Ona se bavi etiološkim i fenomenološkim aspektima
prestupničkog (kriminalnog) ponašanja ljudi.

34.Uslovi definisanja kriminologije?

Podijeliti ih po dva kriterijuma: po obimu, na uža i šira, prema značenju.

35.Podjela definicija kriminologije?

a) Šire odredbe (Gassin razlikuje tri orijentacije: 1) najširu, čiji je najznačajniji predstavnik Ferri, po kojoj
je kriminologija (odnosno kriminalna sociologija) genusni pojam za sve krivične nauke (uključujući i
krivično pravo). 2) pripadnici austrijske enciklopedijske škole (Hans Gross, Grassberger i Seelig)
zastupaju mišljenje da među krivičnim naukama postoje samo dvije: krivično pravo koje se bavi
normativnom i kriminologija koja proučava realnu stranu kriminalnog fenomena. Po Grassbergeru,
kriminologija obuhvatačetiri grupe disciplina: prve proučavaju kriminalne aktivnosti, druge se bave
činjenicama postupka, treća grupa izučava zaštitu od kriminaliteta, posljednja tehnička sredstva zaštite
od kriminalnog napada. 3) ''klasična američka škola''Najznačajniji predstavnici su Sutherland i Cressey.
Po njima, kriminologija je zajednički naziv za tri discipline: sociologiju krivičnog prava, kriminalnu
etiologiju i penologiju. Jeffery smatra da kriminologija ima tri područja interesovanja: 1) otkrivanje
prestupnika, 2) (njegov) tretman, 3) objašnjenje zločina i kriminalnog ponašanja, dok Nettler predmet
ove nauke dijeli u tri oblasti: sociologija prava, društvena odbrana i teorije o uzrocima zločina
(''kriminogeneza'').)

b) Uže odredbe (Stefani, Lavasseur i Jambu – Merlin ističu da je kriminologija nauka koja se bavi
izučavanjem uzroka delinkvencije; Pinatel je dijeli na opštu, koja kao enciklopedijska i sintetička
uopštava podatke o faktorima i mehanizmima, delinkvencije (dobija ih od drugih ''kriminoloških'' nauka
ili ''posebnih kriminologija'') i kliničku kriminologiju kao praktičnu nauku koja multidisciplinarno pristupa
pojedinačnom slučaju radi izrade pogodnog tretmana delinkventa i spriječavanja mogućeg povrata.

c)Značenje sporenja( 1.konfrontiraju se koncepcije o kriminologiji kao nauci o djelu i učiniocu,

2)suprotstavlja faktore kriminaliteta i prelazak na kriminalni akt i, u novije vrijeme kriminologija
kriminalnog djelovanja suprotstavlja se kriminologiji društvene reakcije.)

36.Odnos krim i kriminalistike ?

Kriminologija i kriminalistika imaju niz dodirnih tačaka. I jednu i drugu zanimaju pojavni oblici zločina,
faktori koji ga izazivaju i reagovanja na takva djela,ali sam njihov pristup ovim pitanjima se razlikuje.
Kada proučavaju pojavne oblike, svaka to čini sa svog stanovišta. Kriminalistiku, prije svega, interesuje
način izvršenja (modus operandi), korištena sredstva i način rasvjetljavanja djela. Kriminologiju
interesuje njihova tipologija, a ne svako od njih ponaosob. Kriminalistiku interesuju samo oni učinioci
koji joj omogućavaju da pronikne u specifičnu motivaciju učinioca kako bi djelo rasvijetlila i objasnila.
Kriminologiju interesuju svi - spoljni i unutrašnji faktori koji do kriminalnog ponašanja dovode.
Kriminalistika se bavi samo aktivnošću organa unutrašnjih poslova, dok kriminologiju interesuje
djelovanje svih subjekata formalne socijalne kontrole.

37.Odnos krim sa krivičnim pravom?

Krivično pravo bavi krivičnim djelima i sankcijama, pristupajući im prije svega kao normativnim
pojavama, kriminologija im (onda kada za predmet izučavanja uzima ponašanja čovjeka zaprećena
sankcijama u ovoj grani prava), kao empirijska nauka, pristupa na sasvim drugi način - kao realnim
pojavama. Zbog navedenog, između ove dvije krivične nauke postoji funkcionalno jedinstvo

38.Odnos krim sa politikom suprotstavljanja(suzbijanja) kriminaliteta?

Kriminalna politika (ili politika suprostavljanja kriminaliteta) fromirana je u njemačkoj doktrini od Franza
von Liszta, a razvoj doživjela u kontinentalnim evropskim zemljama. Uobičajeno je da se pravi razlika
između kriminalne politike kao nauke i vještine: a) kao vještina (techne, art) ona je praktična, planska
djelatnost kojom se organizuje djelovanje društvenih subjekata usmjereno na suzbijanje zločina i
kriminaliteta. b) kao naučna disciplina (scientia), kritički proučava tu djelatnost u cilju optimizacije
kontrole ovih pojava. Vidovi kriminalno političkih djelovanja su: a) profilaksa (ukupnost mjera koje se
preduzimaju prije nego što do zabranjenog ponašanja dođe) i b) represija (mjere potiskivanja već
ispoljenog ponašanja). Ona može biti usmjerena ka budučnosti i cilj joj je da djelovanjem na učinioca –
specijalna - i uticanjem na druge - generalna prevencija - utiče da do takvih djela više ne dolazi ili unazad
i tada se svodi na uzvraćanje učiniocu zla koje drugima nanosi (retribucija).Neophodno objasniti
navedene pojmove koji se u krivičnim naukama često koriste: 1) primarna prevencija tiče se
ustanovljavanja činilaca u prirodnoj i socijalnoj sredini koji omogućavaju ili podstiču kriminalnu
aktivnost;2) sekundardna prevencija odnosi se na mjere namjenjene ranom otkrivanju potencijalnih
prijestupnika i pravovremeno djelovanje pre izvršenja krivičnog djela;3) tercijarna prevencija obuhvata
mjere protiv onih lica koja su izvršila krivično djelo, odn. poznatih prestupnika. Kako ističu Mezger i
Mannheim; kriminalna politika je od nastanka postavljena kao aksiološka disciplina koja počiva na
vrijednosnim sudovima. Kriminološka saznanja samo su jedan od faktora koji utiču na donošenje odluke.
Jedan od najznačajnijih predstavnika shvatanja o nužnosti vrijednosne neutralnosti ovih nauka je Max
Weber. Domen kriminologije ne izučava ništa više od: ● Efekata koje pojedini oblici društvene reakcije
na delikt imaju na prestupnika. ● Traženje načina da se kontrola ovih pojava još značajnije zasnuje na
nauci i objektivnom i ● Analize učinka koje različiti vidovi reakcije imaju na one koji su im podvrgnuti. Pri
tom izučavaju se pristupi na uzročno-objašnjavajući (kauzalno-eksplikativan) način.

39.Odnos krim sa penologijom?

Penologija je nauka o krivičnim sankcijama i načinu njihovog izvršenja ili još preciznije, to je grana
krivičnih nauka koja izučava funkcije krivičnih sankcija, pravila njihovog izvršenja i metode upotrijebljene
za njihovu primjenu,ona se dobrim dijelom svodi na penitencijarnu nauku. Penologija obuhvata tri velike
grane: pravo izvršenja krivičnih sankcija, tehniku upravljanja kaznenim ustanovama i kriminalnu
terapeutiku. Domenom penologije odnosi na kritičku analizu uticaja primjene krivičnih sankcija na
suzbijanje kriminaliteta i preispitivanje ciljeva kažnjavanja i načina na koji je pravno uređeno izvršenje
sankcija.Penologija bi imala osoben domen izučavanja - nastavila bi da proučava praksu izvršenja
sankcija (penološka praksa).

40.Krim i soc.patologija?

Socijalna patologija ili sociologija devijacija bi se mogla odredit kao nauka o odstupajućem (devijantnom)
ponašanju, njime izazvanoj društvenoj dezorganizaciji i reakciji zajednice. Da bi se jedno ponašanje
smatralo devijantnim, potrebno je da budu ostvarena dva uslova: da se njime krše norme koje poštuje
većina građana i da se njihovo poštovanje smatra bitnim. Osnovni kriterijum za razlikovanje
kriminologije i socijalne patologije je u karakteru pojava kojima se bave. Prva (uz ostalo) proučava
kriminalno, dok se druga bavi devijantnim ponašanjem.

41.Krim i kriminalna antropologija?

Počelo je sa kriminalnom antropologijom odnosno izučavanjem specifične uslovljenosti zločina

organskom strukturom pojedinca. Od frenologa, zatim Lombrosa kao najznačajnijeg predstavnika, preko
ostalih zastupnika italijanskog pozitivizma, može se provući zajednička nit koja se svodi na ideju o
postojanju konstitucionalnog tipa zločinca.

42.Krim i psihologija i psihopatologija?

Na prvenstveno učenje nadovezalo se ono koje zločin povezuje sa određenim psihičkim osobinama-
kriminalna psihologija,na nju se u izvjesnoj mjeri naslanja kriminalna psihopatologija koja polazi od teze
da je zločin izraz poremećaja uma zločinca. Ove dvije discipline razlikuju se - u biti po tome što prva
tretira prestupnika kao u osnovi duševno zdravog, ali sa specifičnim ličnim crtama. Druga polazi od toga
da je u pitanju bolesna, patološka ličnost. Spoj kriminalne antropologije i psihologije najčešće se
označava kao kriminalna biologija.
43.Krim i biologija?

Kriminalna biologija je uslovljenost kriminalne aktivnosti traži u čovjeku kao bio psiho konstitucionalnom
tipu

44.Krim i kriminalna sociologija?

Najznačajniji uticaj je imala kriminalna sociologija. U njenoj osnovi je tvrdnja da je baza objašnjenja
zločina samo društvo koje mogu razvrstati u dvije grupe: a) Prve se orjentišu na individualni pristup i
imaju u prvom planu pojedinca, b) Drug u centar stavljaju sredinu.

45.Krim i viktimologija?

Viktimologija se određuje preširoko kao nauka koja izučava „sve ljude koji pate“, što faktički znači da
nema jasno određen predmet proučavanja. Ako se viktimologija shvati u užem smislu, a njenim
predmetom označe žrtve zločina, većina autora je smatra granom kriminologije. Najbolje bi bilo saznanja
do kojih se došlo proučavanjem žrtava zločina integrisati u kriminologiju tako da doživljaj djela od strane
oštećenih neposredno povežemo sa viđenjem istog tog događaja od strane prestupnika i društva,
trodimenzionalni koncept kriminalnog fenomena, koji obuhvata njegovu etiološku, fenomenološku i
viktimološku

46.Spoznajni i praktični zadatak krim?

Imamo dva osnovna kruga problema. 1)epistemiološki -tiče se pitanja u kojoj su mjeri ove discipline
upoznale svoj predmet i koliko su to uopšte u stanju? 2) pragmatički -odnosi se na to da li je saznanje do
koga su ove nauke došle primjenjivo u životu i sa kakvim posljedicama? Saznajna dimenzija omogućava
da posmatranjem, razmišljanjem i naučnim istraživanjem koje karakteriše objektivnost i neutralnost
dođemo do jednog jezgra pouzdanih znanjapa se u literaturi navodi pet „tipova ponašanja“ naučnika.
Kriminolog može biti: a) posmatrač, koji opisuje ono što jeste, b) teoretičar, koji traži korelacije, c)
ideolog, koji diskutuje u korist ili protiv postojećeg stanja stvari, d) praktičar i e) metodolog, koji – uz
ostalo – analizira i gore navedene načine postupanja. Drugi, praktični zadatak kriminologije je da pruži
takva saznanja koja imaju implikacije na polju kontrole kriminaliteta. Ta praktična dimenzija sadržana je
u pojmovima „prognoza“, „sankcije“, „efikasnost“ i „reforma“.

47.Značaj krim za krivično pravosuđe?

Doprinosi uspješnijem djelovanju organa krivičnog pravosuđa (policija, tužilaštvo, sudovi i zavodi za
izvršenje krivičnih sankcija),ukazuje da je djelovanje subjekata kriminalne politike manje arbitarno kada
se zasniva na primjeni rezultata kriminoloških istraživanja. Problem je u tome što ti rezultati dolaze
kasno, kada su značajne odluke – sa kojima se ne može čekati – već donijete. Ukazuje se i na odvojenost
kriminologa od života kao na jedan od razloga smanjenja primjenjivosti i njihovih zaključaka. Sutherland
je ukazao da ne raspolažemo nespornim činjenicama o uzročnosti kriminalnih pojava, niti sredstvima za
provođenje teorijskih koncepata u program akcije, a Lopez Rey da se treba pomiriti sa činjenicom da
kriminalitet ne možemo potpuno ukinuti, kao i da kriminologija ne može pronaći sve njegove faktore.
Njen je zadatak da ukaže nadleženima na sredstva na izgradnju takve strategije koja omogućava
smanjenje ove pojave na društveno podnošljivu mjeru.

48.Primjenjena kriminologija?

Primjenjena (aplikativna) kriminologija je pravac u savremenim krivičnim naukama usmeren ka

integrisanju kriminologije i kriminalne politike. Nastala je kao reakcija na „akademsku kriminologiju“
kojoj se zamjera da nema sluha za potrebe prakse jer ti („akademski“) kriminolozi biraju predmet
istraživanja po sopstvenim interesovanjima. Otuda su ta istraživanja pre sredstvo lične promocije
pojedinca, no što imaju značaj za antikriminalnu djelatnost. Suočeni sa dva zabrinjavajuća procesa: a)
Sve većom preokupacijom javnog mnjenja i vlasti porastom kriminaliteta, pojavom njegovih novih i
opasnijih blika; i b) Visokim izdvajanjima za pravosudne organe koja često nisu u srazmjeri sa
povećanjem efikasnosti u kontroli kriminaliteta. Szabo-u, nacionalni institut pri stalnoj komisiji za
kaznenu reformu bi imao tri velika odeljenja:- za izučavanje prevencije i represije čiji je cilj da „umanji
potrebu i želju za vršenjem zločina“, - za istraživanje represije i kontrole kriminalne aktivnosti čiji je cilj
„da učini težim izvršenje zločina i poveća opasnost otkrivanja“ i – za izučavanje celokupnog sistema
pravosuđa (policije, sudova, popravnih službi) kako bi se „smanjili“ troškovi operacije i povećala
efikasnost sistema. Jescheck to stanje naziva krizom krivičnog pravosuđa.Rješavanje navedenih pitanja
omogućava zalaženje u još ozbiljnije probleme kao što su reforma krivičnog zakonodavstva, efikasnost
preventivnih sredstava, metode efikasnijeg djelovanja policije, modernije organizacije sudova, reforme
penitencijarnog sistema. Kritika aplikativnog pristupa koncentriše se na zanemarivanje etioloških
problema i poimanje kriminologije. To je doprinijelo nizu ˝menadžerski˝ orijentisanih istraživanja gdje
radikalni kriminolozi, kao H. Blumer vide u tome sljedeće opasnosti: ● ograničavanje slobode naučnog
istraživanja ● zanemarivanje interesa i želja ljudi koji se ispituju ili će im se život izmijeniti kao posljedica
istraživanja i ● lako je korumpirati naučnika koji u njima učestvuje raznim pogodnostima, putovanjima
fondovima i sličnim sredstvima.

49.Šta kriminolozi rade?

Osnovni zadatak kriminologa je istraživanje istine. Istina odnosno pouzdano saznanje kome teži, uvijek je
povezano sa teorijom od koje se u pristupu istraživanju polazi. Velikan američke nauke Edwin
Surherland srušio je tradicionalni mit po kome se (imovinskim) kriminalitetom bave uglavnom siromašni
društveni slojevi. Dokazano je da, naprotiv, najopasnija ovakva djela vrše upravo pripadnici najbogatijih i
najuglednijih slojeva društva. Zato su rezultati proučavanja "kriminaliteta bijelog okovratnika" do kojih je
došao predstavljali rušenje jedne od najvećih zabluda u kriminologiji XIX i s početka XX vijeka. H.
Pepinsky i P. Jesilow govore o sljedećim stavovima: a) zločin je u porastu, b) najveći broj kažnjivih djela
vrše siromašni, c) neke društvene grupe više poštuju pravne norme od drugih, d) kriminalitet bijelog
okovratnika je nenasilan, e) organizacije za kontolu zločina mogu spriječiti djela bijelog okovratnika, f)
bogati i siromašni su jednaki pred zakonom, g) zavisnost od droga dovodi do zločina, h) tretman u jednici
(bez lišavanja slobode) može da opstane kao alternativa zakonu, i) kažnjavanjem se može suzbiti zločin i,
najzad, j) da zakoni odrešuju kako će se ljudi ponašati. Massima Pavarinija za mnoštvo pristupa,
raznovrsnih objekata i međusobno nehomogenih metoda, orijentisanih na rješavanje jednog problema:
kako osigurati postojeći društveni poredak? da se u cilju legitimacije postojećeg, teorijsko mišljenje
koristi u praktične svrhe. U osnovi kriminološkog razmišljanja je opsjednutost društvenim neradom kao
prijetnjom uspostavljenom poretku. Iako se u svakoj zajednici javlja potreba da se on očuva, tek pojava
profesije kriminologa daje naučnu podlogu za njenu realizaciju,posljedica društvene podjele rada u
momentu kada se legitimizacija postojeće socijalne organizacije može postići naučnim sredstvima.
G.Kaiser smatra da se kriminolog ne smije svesti na branioca status quo-a.Kriminolog zadrži kritički
odnos prema zakonodavnim rješenjima i praksi pravosudnih organa. Bez toga, on se pretvara u
apologetu koji čak i sistemu služi na pogrešan način.

50.Položaj i uloga kriminologa?

Osnovni zadatak kriminologa je istraživanje istine. Istina odnosno pouzdano saznanje kome teži, uvijek je
povezano sa teorijom od koje se u pristupu istraživanju polazi.

51.Intelektualni horizonti krim u 21 vijeku?

Intelektualni horizonti ove nauke u XXI vijeku moraju izaći izvan kategorije od države definisanih
nelegalnih ponašanja i uključiti i pojmove kao što su: rizik, oštećenje i regulisanje. U tom smislu
elektronsko poslovanje (e commerce) i transnacionalna trgovina stvaraju novi kontekst za kriminološki
diskurs.Razvoj kriminološke medotodogije, kome je posvećena naredna glava, ima veliki značaj za
određivanja novog mjesta ove discipline u sistemu nauka. Prije toga bit će riječi o još jednoj bitnoj
pretpostavci - izgradnji etičkog kodeksa kriminologa

52.Etički kodeks kriminologa?

Kodeks etike istraživača na polju kriminologije koje je usvojilo Britansko udruženje za kriminologiju 1999
godine. Zadatak kodeksa je da usmjeri istraživače da djeluju u pravcu ciljeva Udruženja i promovišu
najviše etičke standarde u oblasti kriminoloških istraživanjai okvir u kome se ukazuje na principe,
vrijednosti i interese onih koji u istraživanju učestvuju.Treba da ima: a. Opšta uputstva,b. Odgovornost
istraživača prema kriminologiji,c. Odgovornost istraživača prema kolegama, d. Odgovornost istraživača
prema učesnicima u istraživanju i e. Odnos sa sponzorima

53,Istraživačka pismenost u krim?

Antony Giddens kaže da nauka je upotreba sistemskog metoda istraživanja, teoretskog mišljenja i
logičke procjene argumenata da bi se unaprijedilo suštinsko znanje o predmetu u pitanju. Naučni rad
zasniva se na mješavini izrazito inovativnog razmišljanja i brižljivog baratanja dokazima koji potkrepljuju
ili opovrgavaju hipotezu ili teoriju. Posljednjih decenija kriminologija je usavršila svoju istraživačku
aparaturu, prije svega tako što je iz drugih nauka usvojila, razvila i razradila brojne postupke. Istraživačka
pismenost je bitna iz više razloga jer omogućava da: 1) shvate i kritički analiziraju rezultate novijih
istraživanja u ovoj oblasti, od kojih neka pružaju saznanja koja im mogu biti od koristi, 2) sami istražuju ili
od drugih traže sprovođenje ispitivanja koja mogu doprinijeti efikasnijem radu organa formalne socijalne
kontrole, 3) koriste rezultate istraživanja pri donošenju odluka, 4) donesu odluku da li će i na koji način
učestvovati u istraživanjima čiji objekat bi trebalo da budu upravo oni. Poznavanje metodološke
problematike uticati će i na to, koliko će rezultati do kojih se tako dođe imati uticaja na njihov dalji rad.

54.Metod i metodologija?

Metod(gr.methodos = put) se označava ukupnost teoretskih spoznaja i tehničkih postupaka koje, u cilju
omogućavanja novih saznanja, koristimo pri istraživanju predmeta. pravi razlika između dva njegova
elementa: - prvi čine saznanja o djelu stvarnosti koji se proučava i drugi element naučnog metoda su
tehnike koje se koriste u istraživanju radi prikupljanja i obrade podataka.
Metodologija je dio logike koji se bavi proučavanjem saznajnih metoda odnosno opisom različitih
postupaka i izučavanjem njihove zasnovanosti, dometa i vrijednosti.Ima dva osnovna aspekta nauke:
realnog, onog što se izučava (biće kojim se bavi ontologija) i ideja i teorija o ovom realnom (saznanje
kojim se bavi epistemiologija.

55.Pojam naučnog istraživanja,56. Vrste naučnog istraživanja,57.Postupak naučnog saznanja?

Naučno istraživanje čine svi na naučnoj metodologiji zasnovani postupci čiji je cilj potpunije upoznavanje
predmeta proučavanja.Osnovni zadatak svake nauke da pruži što potpunije znanje o pojavama koje
sačinjavaju njen predmet, prije svega, uzročnih veza među njima i utvrđivanje naučnih zakona u toj
oblasti.Eksplikativna istraživanja smatrana naučnim u pravom smislu. Deskriptivna - cilj je opis pojava, a
ne i njihovo objašnjenje; predikativna - cilj ovih istraživanja je predviđanje daljeg razvoja pojave koja je
predmet proučavanja; eksplorativna - probna istraživanja; panel istraživanja njima verifikujemo
rezultate do kojih se ranijim istraživanjima došlo i metodološka - provjeravamo validnost nekog
postupka ili tehnike prije no što ih primijenimo. Po jednom drugom kriteriju – nivou tj. dubini,
zahvatanja racionalnosti sva empirijska istraživanja mogu se podijeliti na tri grupe i
to:deskreptivne,kasifikacijske i eksplakativne koncepcije. Gassin ukazuju da pored ovih fundamentalnih
istraživanja koja su okrenuta saznanju i razumjevanju svijeta koji nas okružuje, postoje i primjenjena
istraživanja koja imaju za cilj da riješe jedan poseban problem, da izmjene jednu situaciju - okrenuta su,
dakle, akciji, a ne saznanju. Naučno istraživanje podrazumjeva planski, na saznanjima metodologije
zasnovan sistemski zahvat koji se označava kao postupak naučnog saznanja,a zastupljen je model
sastavljen od sljedećih faza: - u prvoj se naučnik sreće sa problemom koji traži objašnjenje - zatim ga
analizira u svjetlu relevantne teorije - iz teorije, izvlači specifičnu hipotezu koju treba provjeriti -
primjenjuje prirodi predmeta istraživanja prilagođene tehnike kako bi došao do činjenica - provjerava, na
osnovu prikupljenih i sređenih podataka, postavljenu hipotezu i - objašnjava rezultate do kojih je
istraživanjem došao. Prva od navedenih faza je određivanje istraživačkog problema, odn. onoga što će
biti podvrgnuto specifičnim postupcima i sredstvima ispitivanja. Druga faza je dizajniranje istraživačkog
plana može se opredijeliti za: a) eksperimentalnu ili neeksperimentalnu, b) transverzalnu ili
longitudinalnu, c) individualističku, globalističku ili strategiju uzorkovanja, d) kvalitativnu i kvantitativnu,
e) uporednu, historijsku ili progonističku. Treća faza su konkretni objektivni događaji iskustvenog
karaktera koje, pod određenim uslovima može opaziti svaki posmatrač normalnih čula koji je tokom
opažanja uspio da isključi svoja predubjeđenja, afekte, interese i druge iracionalne faktore. Poslije
prikupljanja, vrši se obrada podataka kako bi se ovi razvrstali prema osobinama koje su bitne, suštinske
za njihovu prirodu. Četvrta faza se određuje na dva načina:1) pozitivisti smatraju da je ključni dio svakog
postupka naučnog saznanja utvrđivanje naučnih zakona odn. otkrivanje uzročnih veza između pojave
koju proučavamo i spoljnjeg svijeta.2) drugi pristup zasnivaju oni autori koji, iako ne negiraju značaj
uzročnih veza, realno sagledavaju mogućnosti kriminologije da ih utvrdi. Peta faza sastoji se u provjeri
saznanja do koga se došlo u toku prethodne etape.

58.Evaluativna istraživanja?

Se bave proučavanjem naučne vrijednosti sredstava borbe protiv kriminaliteta i iznalaženjem novih,
pogodnijih antikriminalnih mjera. Najbolji primjer ovakvih istraživanja su evaluciona kojima se prije
uvođenja ili tokom primjene pojedinih mjera usmjerenih na kontrolu kriminaliteta vrši ocjena i
vrednovanje njihovih rezultata. moguća su tri rješenja: a) mogu ga izvesti istraživači iz same ustanove
zadužene za sprovođenje mjera, b) suprotan model je istraživanje od strane nezavisnih istraživača, c)
treći model, koji je u svemu na sredini između ovih krajnosti je istraživanje sa angažovanim istraživačima.

59.Podjele kriminoloških metoda?

„Kriminološka metodologija“ predstavlja skupinu iz različitih nauka preuzetih metoda koje ona
prilagođava svom predmetu, u čemu se ne razlikuje od drugih nauka.

1)Prema podjeli podatke možemo podijeliti na: kvantitativne i kvalitativne, pojedinačne i društvene,
prošle i sadašnje, primarne i sekundarne.

2)Po kriteriju proučavanog aspekta kriminaliteta, Trasler sve metode u kriminologiji dijeli na: a)
statističke, b) studije individualnog prestupnika, c) studije predviđanja, d) eksperimente i e) društvene
studije.

3) Di Tullio, stavljajući u centar interesovanja ličnost prestupnika, govori o metodama prirodnih i nauka
o čovjeku koje se koriste pri morfološkim, funkcionalnim i psihičkim istraživanjima, a ova služe kao
osnova anamnestičko biografskim i socijalnim proučavanjima.

4) Francuski autor Gassin, daje „dvije velike klasifikacije“: eksperimentalnom (zahvata predmet u opštim
kategorijama) i kliničkom metodu (bavi se posebnim, specifičnom individualnošću); Druga je podjela na
kvantitativne i kvalitativne metode. On daje i klasifikaciju tehnika prikupljanja činjenica: - tehnike
pristupa kriminalitetu (mjerenja, evaluacije), - tehnike pristupa individualnoj kriminalnoj aktivnosti
(transverzalne i longitudinalne) i tehnike istraživanja u primjenjenoj kriminologiji.

5) Mannheim dijeli, po značaju koji imaju za kriminološko istraživanje, sve metode na dvije grupe: glavne
metode: statistički, tipološki i metod (psihološkog i psihijatrijskog) izučavanja individualnog slučaja i
sporedne metode: sociološki (koji se bavi institucijama, grupama i područjima), eksperimentalni, studije
predviđanja i operacionalno (akciono) istraživanje.

6) Američki kriminolog Jackson sve metode koje kriminologija koristi dijeli na: izučavanje pojedinačnih
slučajeva i posmatranje, ispitivanje, eksperiment, historijski i eksplorativni metod. F) Sovjetski autori
pravili su razliku između osnovnih metoda kriminološkog istraživanja i metoda konkretnog kriminološkog
istraživanja. Prve na empirijske (induktivne) i teorijske (deduktivne), objektivne (koji su usmjereni na
neposredno opažanje realnih pojava) i subjektivne (kod kojih se realne pojave posmatraju preko sadržaja
svijesti pojedinca). Među metodima konkretnog kriminološkog istraživanja ubrajaju „biografski metod“,
metod anketiranja, psihološke testove, eksperiment i metode matematičkog objašnjenja i analize
podataka. U kasnijoj literaturi mogla se sresti i podjela metoda kriminološkog istraživanja prema kojoj se
razvrstavaju na: statistički, metod uzoraka, sociološki, psihološki i logičko matematički

7) Poljski autor Holyst neposredno vezuje izlaganje o metodima studije pojedinačnih slučajeva i
monogrfska istraživanja; prema cilju koji se unaprijed postavlja: dijagnostička, eksplitivna i prognostička;
prema oblastima kriminologije, ona se mogu vršiti u fenomenologiji, etiologiji i u kriminalnoj profilaksi.
Kao najvažnije metode koji se u takvim istraživanjima koriste, on navodi: statističke metode,
posmatranje, ispitivanje, korišćenje dokumenata, psihološka, istraživanja stanja zdravlja i načina
komuniciranja među prestupnicima.

8) Poznati mađarski kriminolog M. Vermes smatra da se kriminološka istraživanja bave trima

problemima: zločinom kao individualnim, kriminalitetom kao masovnim fenomenom i proučavanjem
efikasnosti sredstava krivičnog prava. Kao sredstva individualnog istraživanja izdvaja metod
posmatranja, razgovor sa pojedincem, studije zasnovane na upitnicima i eksperiment, dok se
pručavanjem kriminaliteta kao masovne pojave bavi statistika.

60.Metod proučavanja pojedinačnih slučajeva?

Ovaj metod je izvorno proizvod psihološkog i medicinskog uticaja u kriminologiji. Postoje dva oblika
ovog metoda: klinički i anamnestički pristup.

Klinički metod proučava pojedinačnog prestupnika ili njihove manje grupe i okrenut je, prije svega,
izdvajanju ličnih osobina kao psiho - organskog jedinstva, ovaj metod najčešće se koristi za
dijagnostikovanje problema ili abnormalnosti ličnosti i u neposrednoj je vezi sa izgradnjom
odgovarajućeg tipa tretmana. On se koncentriše na konstitutivne, psihičke i društvene činioce koji
karakterišu prestupnika. Klinički kriminolozi su često ili sa različitih strana pozivani da daju ocjenu o
mogućem budućem ponašanju ili eventualnoj opasnosti pojedinca za društvo, da donose sudove koji bi
mogli biti upotrijebljeni za zatvaranje kriminalaca ili za druga ograničenja njihovih prava. Antropološke
su :-nasljedna mana, psihopatija,alkoholizam, kriminalitet kod predaka. Socijalne:rđavo vaspitavanje,
neuspjeh u školovanju i na radu,kriminalitet pre 18-te godine,brz povrat i međumesni kriminalitet. Među
društvenim faktorima izdvojili su zahtijeve za disciplinom od strane roditelja, osjećanja prema djetetu i
koheziju porodice. Među psihičkim, naglasak je stavljen na karakterne crte.

Amnestički pristup u kriminologiji koristi sredstva kao što su „životne historije“, posmatranje i
posmatranje sa učestvovanjem, posmatranje i posmatranje sa učestvovanjem unose u proučavanje
zločina i njihovih učinilaca iskustva iz prve ruke. Poseban značaj ima posmatranje sa učestvovanjem koje
su naročito razvili pripadnici čikaške škole u proučavanju devijantne subkulture . Klasičnim istraživanjem
iz ove oblasti smatra se ono kojim je Whyte proučavao „ grupe sa uličnih ćoškova“. Polsky ne dijeli to
mišljenje. On kritikuje neodmjerenu upotrebu statistike u kriminologiji i smatra da pretjerani empirizam
čak koči njen razvoj. on posmatranju sa učestvovanjem daje karakter važnog istraživačkog zahvata.

Svesituacioni metod Poseban tip istraživanja – kombinacija posmatranja sa učestvovanjem i

eksperimenta. Svesituacioni metod je razvio Mergen ,istraživanje je započeto zbog potrebe proučavanja
kriminaliteta ovih lica koja su, prema zvaničnim podacima, u ogromnom broju vršili lakša krivična djela
(krađe, poljske i krađe starog materijala, prevare i druga). Cilj je bio da približi socio-kriminološke faktore
djela, da opiše tipove delikata, rasvijetli specifičnu kriminogenezu, utvrdi posebnosti subkulture
„karnera“ i predloži kriminalno političke mjere za kontrolu ovog tipa kriminaliteta. On povezuje
posmatranje, eksperiment i kliničke metode - zato je interdiscipliniran i multidiscipliniran i može izdržati
naučno teorijske prigovore. Zbog toga ima autora koji, kao Douglas smatraju da posmatranjem sa
učestvovanjem predstavlja često začetak svih drugih istraživanja.