Veprimtari Praktike

Tema: Armëpushim 20-vjeçar

apo paqe? (Konferenca e Paqes
ne Paris)

Lenda: Histori 8

Punoi: Helian Biraci 8A

Pranoi: Mesuese Mamica Gjino

Konferenca e Paqes e Parisit ishte takimi zyrtar në
1919 dhe 1920 i Aleatëve fitimtarë pas përfundi
mundura. I dominuar nga udhëheqësit e Britanisë,
Francës, Shteteve të Bashkuara dhe Italisë, rezultoi
në pesë traktate që riorganizuan hartat e Evropës
dhe pjesëve të Azisë, Afrikës dhe Ishujve të
Paqësorit, si dhe vendosën gjoba financiare.
Gjermania dhe vendet e tjera humbëse nuk kishin
zë në diskutimet e Konferencës; kjo shkaktoi
pakënaqësi politike që zgjatën për dekada.
Në konferencë morën pjesë diplomatë nga 32 vende
dhe kombësi. Vendimet e saj kryesore ishin krijimi
i Lidhjes së Kombeve dhe 5 traktatet e paqes me
shtetet e mundura; dhënien e zotërimeve gjermane
dhe osmane jashtë shtetit si "mandate", kryesisht
Britanisë dhe Francës; vendosja e reparacioneve
ndaj Gjermanisë; dhe përcaktimi i kufijve të rinj
kombëtarë, ndonjëherë duke përfshirë plebishitë,
për të pasqyruar më nga afër kufijtë etnikë. Qëllimet
Wilsoniane, të deklaruara në Katërmbëdhjetë Pikat,
u bënë baza për kushtet e dorëzimit gjerman gjatë
konferencës, pasi ajo kishte qenë më parë baza e
negociatave të qeverisë gjermane në armëpushimin
e 11 nëntorit 1918.
Rezultati kryesor ishte Traktati i Versajës me
Gjermaninë; Neni 231 i traktatit vendosi të gjithë
fajin për luftën mbi "agresionin e Gjermanisë dhe
aleatëve të saj". Kjo dispozitë u tregua shumë
poshtëruese për Gjermaninë dhe hapi terrenin për
dëmshpërblimet e shtrenjta që Gjermania synonte
të paguante (ajo pagoi vetëm një pjesë të vogël
përpara pagesës së fundit në 1931). Pesë fuqitë e
mëdha (Franca, Britania, Italia, Japonia dhe Shtetet
e Bashkuara) kontrolluan Konferencën. "Katër të
mëdhenj" ishin kryeministri francez Georges
Clemenceau, kryeministri britanik David Lloyd
George, presidenti i SHBA Woodrow Wilson dhe
kryeministri italian Vittorio Emanuele Orlando. Ata u
takuan joformalisht 145 herë dhe morën të gjitha
vendimet kryesore përpara se të ratifikoheshin.
Konferenca filloi më 18 janar 1919. Për sa i përket
përfundimit të saj, profesori Michael Neiberg vuri
në dukje: "Megjithëse shtetarët e lartë pushuan së
punuari personalisht për konferencën në qershor
1919, procesi formal i paqes nuk përfundoi në të
vërtetë deri në korrik 1923, kur Traktati i Lozanës u
nënshkrua”. Shpesh quhet “Konferenca e Versajës”,
megjithëse aty në pallatin historik u bë vetëm
nënshkrimi i traktatit të parë; negociatat u zhvilluan
në Quai d'Orsay në Paris.

Vendimet
Gjermanise i shkeputeshin 68000km² dhe 8 milionë
Banore.
Ulej numri i armatimeve dhe i ushtrise.
Rumanise i jepej Transilvania.
Italise i jepej Triesrja.
Nga shperberja e Perandorise Austro-Hungareze
dolen 4 shtete: Austri, Hungari, Jugoslavi,
Cekoslovaki.
Nga shperberja e Perandorise Ruse dolen 4 shete:
Letoni , Lituani, Estoni, Finlande.
Gjermania duhet te paguante 132 miliarde marka ku
pjesen me te madhe e merrte Franca.