1

Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

2
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

PROGRAM OUTCOMES

COURSE TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

COURSE DESCRIPTION

Ang Filipino 100 ay isang pang metalinggwistik napag-aaral sa gamit ng akademikong

Filipino sa iba‟t ibang sitwasyon at larangan. Sa paraang interdisiplinaryo at interaktibo
inaasahang malilinang sa estudyante ang mga kailangang kaalaman at kasanayang komunikatibo:
pakikinig,pagsasalita,pagbasa at pagsulat.

COURSE OUTCOMES (CMO)

Sa kursong ito,ang mga mag-aaral ay inaasahang :

1. mapagbuti at maingat ang kakayahang komunikativo ng mga estudyante sa pamamagitan ng

aktivong pakikilahok sa mga Gawain sa klase;
2. mapalawak ang kaalaman at maisagawa ang mga kasanayang pang gramatika;
3. magamit ang kasanayan sa pag-unawa, pagpapakahulugan, pagsusuri at pagbibigay –halaga sa
mga kursong napakinggan at nabasa;
4. makasulat nang maayos at mahusay na komposisyon tungkol sa mga paksang napagkasunduan ng
klase;
5. makapagpahayag ng mga kaisipan at pananaw sa pamamaraang malinaw,wasto at mabisa;
6. mailapat ang maka-Pilipinong oryentasyon sa pag –alam ,pagtaya at pagpapahalaga sa mga bagay
o ideya na may kinalaman sa kultura at lipunang lokal at global;
7. magamit ang wikang Filipino sa pagpapahalaga at pagpapalaganap ng katotohanan, na
kahalagahang pantao,at higit sa lahat,ng pagmamahal sa kapwa at sa Poong Lumikha.

Modyul 2
ANG WIKA

INTRODUCTION

Ang modyul na ito ay para sa iyo. Ito ay inihanda upang mapag-aralan mo ang tungkol sa
komunikasyon; ang kahulugan,Uri,Antas ng komunikasyon at iba pa. Taglay nito ang ilang aralin,
pagsasanay at pagsubok na sumasaklaw sa mga araling talakayin. Inayos ang mga Gawain upang
mabigyan ka ng sapat na kahandaan at kaalaman tungkol sa komunikasyon. Kailangang mapag-aralan mo
ito upang matuto,mahasa at magamit nang tama sa iyong pakikipag komunikasyon sa kapwa.
Less
on Learning Outco
3
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

PRE-ASSESSMENT

Panuto: Isulat ang letrang T kung ang pahayag ay tama at letrang M kung ang pahayag ay mali.

1. Isang masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinili at isinaayus sa paraang arbitraryo.

2. Isang sistema ng komunikasyon sa pagitan ng mga tao na kung saan maykaayusan sa
pagpapahayang ng damdamin o kaisipan.
3. Isang masining na anyo ng panitikan na naglalayong maipahayag ang damdamin ng makata o
manunulat nito.
4. Isang akdang pampanitikan na may kondensa, pinaikling, at maindayog na wika na may ... ritmo, at
mga espesyal kahulugan maingat.
5. Ito ay batay lamang sa paghuhusga ng isang taong nasa mataas na posisyon.
6. Ito ay bahagi ng pakikipagtalastasan.
7. Instrumento sa pagpapaunlad ng kultura at sining sa isang bayan o bansa.
8. Makikilala ng bayan ang ang kanyang kultura at matututunan niyang angkinin at ipagmalaki.
9. Nagsisilbing pagkakakilanlan ng isang tao.
10. Mabisang kasangkapan ng tao sa pakikipag-unawaan sa kanyang kapwa Ito ay biyayang galing sa
Diyos upang ipaabot ng tao ang kanyang iniisip, nadarama, nakikita at nararanasan sa kanyang
kapaligirang ginagalawan.

MODULE MAP

ANG WIKA

Katangian ng Teorya ng ng Tungkulin Ng Antas ng Barayti ng

Wika Wika Wika Wika Wika

Naglalaman ng mga paksang nais ipabatid sa mga mag-aaral

Module Learning Outcomes

Pagkatapos na mapag-aralan ang modyul na ito,inaasahang :

1. Natutukoy ang mga kahulugan ng pinagmulan ng wika;

2. Naipapaliwanag ang iba„t ibang paniniwala tungkol sa wika.
3. Napapahalagahan ang wika sa lahat ng gawaing pangkomunikasyon;
4. Natutukoy ang pagkakaiba at pagkakatulad ng antas at varayti ng wika;
5. Nakapagsagawa ng saliksik sa mga kasalukuyang isyung pangwika.
4
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

CONTENT

ENGAGE Pagbuo ng ideya

Panuto: Isulat sa loob ng bilohaba kung ano ang wika para sa iyo.Tingnan ang una bilang halimbawa.

Midyum ng
Komunikasyon

WIKA

EXPLORE Pagsusuri sa kakayahan sa pagbasa

ANO ANG WIKA?

 Ang wika ay isang pagpapahayag ng nga ideya o kaisipan sa pamamagitan ng pagsama-

sama ng mga makahulugang tunog upang makabuo ng mga salita at makabuo
ng pangungusap.
 Tinuturing din ang wika bilang isang sistema ng mga arbitraryong simbolong
napagkaisahang gamitin ng isang pangkat ng mga tao.
 Sa pamamagitan ng wika ay nasasalamanin ng tao ang uri ng pamumuhay ng ninunong
pinagmulan ng mga mamamayan ng isang bansa.
 Ang taong marunong magsalita ng dalawang wika ay tinatawag na BILINGGWAL.
Isang halimbawa nito ay ang taong marunong magsalita ng filipino at ingles. Kung
5
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

isang wika lamang ang alam ng isang tao ay tinatawag itong MONOLINGGWAL .
Samantala kapag mahigit sa dalawa ang alam ng isang tao ay tinatawag itong POLIGHOT

Katangian ng Wika
1. Buhay at Dinamiko
Ang wikang Filipino ngayon ay hindi purong tagalog, may mga
lahok ito mula sa iba„t ibang wikain/dayalekto at katutubong wika ng
Pilipinas, kaya patuloy itong nadaragdagan.
Malaking impluwensiya rin ang iba„t ibang wika sa mundo na
naaasimala at naging bahagi na rin
ng ating wika.

2. May Sistemang Balangkas

Bawat salitang nabuo ay nagmumula sa mga tunog. Ang mga tunog ay tinutumbasan ng simbolo o
letra hanggang sa ang mga letrang ito„y nabuo at naging salita, sa pagsasama-sama ng salitang nalikha ang
mga parirala„t pangungusap at talataan na inayos at sa bandang huli„y nagagamit sa pagpapahayag ng
diwa„t isipan.

3. Tunog na Binibigkas
Mahalagang banggitin na ang tunog sa bawt salita ng anumang wika ang kaunaunahang dapat
makilala ng isang batang nagsisismulang magsalita. Mahalaga ito upang mabigyan ang bata nga tamang
pagkilatis ng bawat tunog na napapakinggan at kung paanong ang isang tunog ay naiiba sa iba pang tunog.

4. Pinipili at Isisnasaayos
Kasiya-siyang pakinggan ang mga pangungusap o pahayag na maayos ang pagkakasabi o
paagkakasulat. Makinis, mabisa at wasto aang pagkakapili ng mga salita. Hindi lamang ang siyensya ng
Linggwistik, managing ang retiriks aay dapat na isaalang-alang ng isang nagsasalita o nagsususlat upang
maging katanggap-tanggap ang anumang sasabihin o susulatin. Wala ang lugar ang balbal na salita sa isang
formal na usapan o sulatin.

5. Arbitraryo
Lumitaw ang wika ayon sa napagkasunduang gamit ng tao sa loob ng kanilang pamayanan.
Maaaring iba ang kahulugan ng salita sa isang lugar kaysa ibang lugar. Dahil ibang-iban naman ang
pinagmula ng mga grupo ng tao, particular ang mga minoryang grupo, may nakagisnan na silang katawagan
tungkol sa mga bagay-bagay.
Hal. Itlog(egg) sa tagalog, ibon sa Kapampangan Daga(rat) sa tagalog, Lupa saBikolLanggam(ant)sa
tagalog, Kuton sa Ilokano, tanga sa Bikol

6. Kabuhol ng Kultura
Bayanihan ang tawag natin sa mga magkakanayon na tuwing na tulong-tulong na binubuhat ang
kubo ng isang kabayanan.Ang magandang ugali ito ay naaging kultura na ng mga Plipino.
6
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

7. Patuloy na Ginagamit
Kailan man ay di huminto ang tao sa pagtatamo at pagdaragdag ng salitang kailangan niyang
matutunana o kaya„y di sinasadya ay kanyang natutunan. Bilang isang indibidwal sa lipunan, patuloy siyang
nangungusap, nakikipagpalitan ng ideya o damdamin.

Teorya ng pinagmulan ng Wika

Iba‟t ibang Paniniwala sa Wika

Ayon sa mga antropologo, kasabay na sumibol sa mundo

angwika at lahi. Masasabing ang kanilang wika noon ay
kasingkahuluganbg ginagamit ng hayop.Bago paman dumating ang
panahong ito, my ilang teorya naang maaaring nalathala o nagpalipat-
lipat sa pamamagitan ng bibigna maaaring gawing batayan ng
pinagmulang wika sa daigdig.
1. Teoryang Ding-dong – ipinalalagay na ang lahat sa
kapaligiran aymay sariling tunog na siyang kumakatawan sa nasabing
bagay.
Hal. Tunog ng kampana, relo at tren

2. Teoryang bow-bow – ang tunog ng kalikasan, anuman angpinagmulan, ang ginagagad

ng tao. Ikinakabit nila ang tunog na itoupang sabihin ang pinanggalingan o tukuyin ang pinagmulan.

Hal. Tunog ng kulog, ihip ng hangin, pagbagsak ng alon, kahol ng aso at ingay ng puso.

3. Teoryang pooh-pooh – ipinalalagay na ang tao ang siyanglumikha ng tunog at siya

ring nagbibigay ng kahulugan dito batay narin sa kanyang nadarama. Kapag nasaling ang
damdaming ito,nakakapagbubulalas siya ng mga salitang kaakibat ng kanyangnararamdaman.
Hal. Pagtawa, pag-iyak, pagkabigla, pagtataka at iba pang bulalas nadamdamin.

4. Teoryang yo-he-ho - ito naman ang teoryang nagsasabi na angtao ay bumabanggit ng mga
salita kapag siya gumagamit ng pisikalna lakas ng aksyon.
Hal. Ito ang ang ekspresyon na nasasambit ng tao kapagnagbubuhat siya ng mabigat
na bagay, o dili kaya ay babaingnagluluwal ng sanggol o sa atletang kalahok sa kompetisyon.

5. Teoryang ta-ta – ang ta-ta ay nangangahulugan ng paalam ogoodbye sa salitang

pranses na binibigkas ng dila nang pataas-pababa katulad din ng pagkampay ng kamay. Sinasabi ng
teoryang itona ang kumpas o galaw ng kamay ng tao ai ginagawa niya upangmagpaalam.
7
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

6. Teoryang ta-ra-ra-boom-de-ay – ang pagkilos, pagsayaw,pagsigaw, pagbulong ng mga

taong kalahok o gumaganap sa mgaritwal at sinaunang selebrasyon o okasyon ay lumikha ng mga tunogat
pag-usal ng mga salita na sa kalaunan ay nabibigyan ng kaukulangkahulugan ng mga tao.
Hal. Ng mga okasyong pinaghahanguan ng mga salita ay angpangingisda,
pakikipagdigma, pagtatanim, pagpapakasal, pag-aalayat iba pang katulad ng mga nabanggit na.

7. Teorya ng tore ng babel – ito naman ang teorya na noong una ayiisa lang ang wikang
ginagamit ng mga tao sa mundo.Napagpasyahan ng mga tao na magtayo ng isang tore na aabot
nglangit upang sila ay maging tanyag at di magkahiwa-hiwalay. Nagalitang diyos sa kanilang ginawa kaya
iniba-iba ang kanilang wika.

Tungkulin Ng Wika
Anu-ano ang mga tungkulin ng wika?

Isang proseso ng pagpapalitan ng impormasyon na

kadalasan na ginagawa sa pamamagitan ng karaniwang sistema
ng mga simbolo ang komunikasyon. Ang araling
pangkomunikasyon ang disiplinang pang-akademya kung saan
pinag-aaralan ang pakikipagtalastasan.
Ginagamit ang wika sa pagpapahayag ng pangungusap.
Madaling maunawaan ang pangungusap kahit gaano pa kahaba o
ano man ang anyo nito. Malinaw ito kaya madaling naiintindihan ng bumabasa o nakikinig ang kahulugan
nito.
Pagpapaliwanag o pagpapaunawa ang tawag sa gawaing pangkaisipan upang matugunan ang
pakikipagugnayang ginagamitan ng mga pananalita o mga hudyat o senyas ng kamay, maaaring kasabayan
ng taong nakikipagugnanayan, o matapos ang bawat bahagi ng paglalahad ng taong nakikipagugnayan.
Nagaganap ang pagpapaunawa sa pagitan ng dalawa, tatlo, o higit pang bilang ng mga tagapagsalita o
tagapaglahad na hindi nakapagsasalita o nakasesenyas mula sa pinagmumulang wika.
Pagsasalitaan ang tawag sa isang paraan ng pakatuto. Nagpapalinaw ang usapan tungkol sa isang
paksa sa pagsasaulo ng mga bagay. Sa pamamagitan ng salitaan ,nakapagpapalitan tayo ng mga kuro-kuro.
Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na batas upang maipahayag ang nais sabihin
ng kaisipan. Ginagamit ang pamamaraang ito sa pagpapaabot ng kaisipan at damdamin sa pamamagitan ng
pagsasalita at pagsulat. Isa rin itong likas na makataong pamamaraan ng paghahatid ng mga kaisipan,
damdamin at mga hangarin sa pamamagitan ng isang kaparaanang lumilikha ng tunog; at kabuuan din ito ng
mga sagisag sa paraang binibigkas. Sa pamamagitan nito, nagkakaugnayan, nagkakaunawaan at
nagkakaisa ang mga kaanib ng isang pulutong ng mga tao.

Iba-ibat tungkulin ng wikang pilipino ayon sa eksaktong kahulugan.

1. Interaksyunal- nagpapanatili ng relasyong sosyal.

8
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

halimbawa:
pasalita: pangangamusta
pasulat: liham pang-kaibigan

2. Instrumental- tumutugon sa mga pangangailangan.

halimbawa:
pasalita: pag-uutos
pasulat: liham pang-aplay

3. Regulatori- kumukontrol/gumagabay sa kilos o asal ng iba.

halimbawa:
pasalita: pagbibigay ng direksyon
pasulat: panuto

4. Personal- nagpapahayag ng sariling damdamin o opinyon.

halimbawa:
pasalita: pormal o di-pormal na talakayan
pasulat: liham sa patnugot

5. Imahinasyon- nagpapahayag ng imahinasyon sa malikhaing paraan.

halimbawa:
pasalita: malikhaing pagsasabuhay/pamamaraan
pasulat: mga akdang pampanitikan

6. Heuristic- naghahanap ng mga impormasyon o datos.

halimbawa:
pasalita: pagtatanong
pasulat: survey

7. Informative- nagbibigay ng mga impormasyon.

halimbawa:
pasalita: pag-uulat
pasulat: balita sa pahayagan
9
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

ANG MGA ANTAS NG WIKA-

1. BALBAL O PABALBAL
Ang wikang balbal ay ginagamit sa lansangan. Ito ang wikangsinasalita ng mga walang
pinag-aralan. Ito angpinakamababang antas ng wika.

MGA HALIMBAWA:-parak, lespu, alat, boga, haybol, yugyugan-"Nilayasan nanaman pala ng

kanilang tsimay ang mag-asawa nanakatira sa malaking haybols. Ayon sa mga sabi-sabi ay
parehokasing malupit ang magdyowa."

2. KOLOKYAL

Ang wikang kolokyal ay mataas lamang nang kaunti angantas sa balbal. Ito ang
wikang sinasalita ng pangkaraniwangtao ngunit bahagya nang tinatanggao ng lipunan. Kasama
narin dito ang pagsasama-sama ng Ingles at Filipino sa isang pahayag.

MGA HALIMBAWA:-utol, atsay, tisay, tsokaran-"Umuwi na ang kanyang utol na kasama ang
tisay na asawa nito"

3. LALAWIGANIN
Ang wikang lalawiganin ay ginagamit sa isang rehiyon at mgatagaroon lamang ang
nakakauunawa nito kung ang pagbabatayan ayang wikang Pambansa.
MGA HALIMBAWA:-BATANGAS- KAUNIN (SUNDUIN)-GUYAM (langgam)-“Madalas niyang
kaunin ang kaniyang ina sa terminal ng bus dahillagi itong naliligaw pag lumuluwas ng Maynila”.

4. PAMBANSA O KARANIWAN
Ang wikang lalawiganin ay ginagamit sa isang rehiyon at ang mgatagaroon lamang ang
nakauunawa nito kung ang pagbabantayan ayang wikang Pambansa.
MGA HALIMBAWA:-pulis, bahay, baril and sayawan-“Hinihintay niya sa kanilang bahay
ang kapatid na nagtapos ngabogasya at kapapasa lamang sa BAR.”

5. PAMPANITIKAN
Ang pinakamataas na antas ng wika ay ang pampanitikan. Itoang ginagamit ng mga
makata at pantas sa kanilang mgapagsulat. Kabilang dito ang matatalinhagang salita at
mgasalitang nagbibigay pahiwatig.
MGA HALIMBAWA:-"Nagising ang natutulog na damdaming ng maramingPilipino
dahil sa baksik ng panulat na pluma ni Rizal."
10
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

Barayti Ng Wika
Kahulugan Mga Halimbawa Mga Uri

Kahulugan: bilang ang wika ay bahagi ng bawat bansa at pamayanan, sinasaklaw din nito ang
kultura, pamumuhay, at kasaysayan ng mga taong naninirahan dito.
Dahil ang mga tao ay may pagkakaiba, maging sa pagbigkas at pagsasalita ng wika ay nagkakaroon
din ng Barayti o „variety‟ sa wikang Ingles. Sinasaklaw ng Barayti ng wika ang paraan kung paano binibigkas
o sinasalita ng mga tao ang nalalaman nilang wika.
Ang Barayti ng wika ay dulot ng pagkakaiba ng antas ng edukasyon, hanapbuhay o trabaho,
henerasyon ng pagkabuhay o edad, pamumuhay sa lipunang kinabibilangan, at maging lokasyon o
heograpiya ng isang lugar. Ang Barayti ng wika ay bunga din ng pagkakaroon ng heterogeneous na wika na
nabubuo naman ayon sa pangangailangan ng paggamit nito na nagbubunga ng baryasyon ng wika.

Mga Uri at Halimbawa ng Barayti ng Wika

Ang pagkakaiba-iba ng pagbigkas sa mga salita ay nahahati sa iba‟t ibang kategorya ayon sa
pagkakagamit nito, kabilang ang dayalek, idyolek, sosyolek, ekolek, etnolek, creole, pidgin, at register. Ang
walong uri ay mahalagang malaman upang matukoy kung paano naiiba ang pagtanggap at paggamit ng iba‟t
ibang uri ng tao sa mga wika at salita.

1. Dayalek
Ito ang pinakakaraniwang Barayti ng wikang alam at tanggap sa bansang tulad ng Pilipinas.
Dahil ang Pilipinas ay isang arkipelago, nahahati sa mga pulo ang kinaroroonan ng mga tao na
dahilan din upang makabuo ng kani-kanilang sistema ng pananalita. Ang dayalek o dialect ay uri ng
pagsasalita na nabubuo ayon sa heograpikong kinabibilangan ng mga mamamayan. Karaniwang ang
pagtanggap sa wikang dayalek ay ayon sa rehiyon, lalawigan, o bayan na kinaroroonan.

Halimbawa ng Dayalek
Ang pangungusap na “Anong pangalan mo” ay maaaring sabihin sa iba‟t ibang dayalek.

Tagalog : Anong pangalan mo?

Kapampangan : Nanong lagyu mo?
Ilokano : Anya ti nagan mo?
Waray : Hino ang ngaran mo?
Bisaya : Unsa imu ngalan?
Cebuano : Kinsay imong ngalan?
Hilgaynon : Ano ang imo ngalan?
Bicolano : Ano ang ngaran mo?
Tausug : Unu ing ngan mo?
11
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

2. Idyolek
Kahit mayroong pamantayang itinuturo sa pagsasalita, nagkakaroon pa rin ng pagkakaiba ang
bawat indibidwal ng kanilang paraan para bigkasin ang mga ito. Ganito ang konsepto ng idyolek.
Nakaayon ito sa istilo sa pagpapahayag at pananalita. Karaniwang naririnig ito sa mga sikat na
personalidad na nag-iiwan ng marka sa pagbitaw ng kanilang linya sa mga programa at pelikula nila.

Halimbawa ng Idyolek
o “Hindi kita tatantanan!” -Mike Enriquez
o “May tama ka!” -Kris Aquino
o “Walang himala!” -Nora Aunor
o “Lumipad ang aming team…” -Jessica Soho
o “Handa na ba kayo?” -Korina Sanchez
o “I am sorry.” -President Gloria Macapagal-Arroyo
o “Char-char lang mga momshie.” -Melai Cantiveros
o “Bawal ang sad dapat happy!” -Ryzza Mae Dizon
o “Ansabeeeehhh?” -Vice Ganda
o “May ganun?” -Mr. Fu

3. Sosyolek
Naipapangkat din ang mga tao ayon sa kanilang personalidad, kasarian, at katayuang socio-
ekonomiko. Ang pagkakapangkat na ito ay nagbubunga rin ng kanilang sariling paggamit at
pagbigkas ng mga salita na tinatawag na sosyolek o sosyalek. Ito ay tinatawag ding pansamantalang
Barayti lamang dahil ginagamit lamang ito ayon sa uri ng taong kausap at sisiguruhing kaya niyang
intindihin at unawain ang ginagamit na wika. Kadalasan ding umuusbong ang Barayting ito ayon sa
napapanahong uri ng pagsasalita tulad ng bekimon at jejemon.

Halimbawa ng Sosyolek

o Mga repa, nomo na. Walwal na! (Jeproks/ balbal)

o Si Yorme, maraming nahuli, mga etneb. (Salitang kanto/ pinauso ni Mayor Isko Moreno)
o Eow pfouh? Muztah nah? (Jejemon)
o Echoserang frog ka. Chinorva mo akez. (Bekimon/ Gay Linggo)
o Anong chenes mo sa inispluk mo? (Bekimon/ Gay Linggo)
o OMG! So init naman here. I can‟t! (Conyo language)
o So haba naman ng pila. I am so inip na. (Conyo language)
o Ayan na ang mga Hathor. Sugod mga sang‟gre! (Fans ng Encantadia)
o BTW, JWU. Need something to do. BRB. (Millennial online language)
o Mag-online ka na para makita ko ang OOTD mo. (Millennial online language)
12
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

4. Ekolek
Ang pamilya ang pinakamaliit at pinakamahalagang yunit ng isang pamayanan. Ito rin ang
dahil kung bakit kahit sa loob ng tahanan ay nakagagawa ng kani-kanilang paraan para gamitin ang
banggitin ang mga salita. Ang Barayting ekolek ay tumutukoy sa mga salita at wikang ginagamit sa
loob ng tahanan at kadalasang tumatatak sa mga bata. Ito rin ay ang ginagamit sa pakikipag-usap
araw-araw.

Halimbawa ng Ekolek

o Mom, dad/ Nanay, tatay/ Mommy, daddy/ Ma, pa

o pamingganan/ platuhan/ lagayan ng kubyertos
o CR/ banyo/ kubeta/ palikuran
o itaas/ second floor
o mamam/ tubig
o am-am/ kain
o diko/ ditse/ sangko/ sanse/ ate/ kuya
o baby/ bunso
o lola/ granny/ mamu/ la/ inang
o lolo/ granpa/ Papu/ lo/ itang

5. Etnolek
Mayroon namang mga salitang likas at naging pagkakakilanlan na ng mga pangkat etniko sa
bansa. Ang tawag sa Barayting nabuo nila ay etnolek. Batay ito sa mga etnolonggwistong pangkat sa
Pilipinas. Ang mga salitang ito ay kadalasang likas sa kanila ngunit naging tanyag na rin para sa
ibang lahi o pangkat.

Halimbawa ng Etnolek

o Adlaw – araw, umaga

o Bagnet – sitsarong gawa sa Iloko
o Vakuul – pantakip sa ulo ng mga taga-Batanes o Ivatan
o Palangga – mahal, iniirog, sinta
o Banas – mainit, maalinsangan, pagkayamot
o Batok – tradisyonal na paraan ng pagta-tattoo mula sa Kalinga
o Dugyot – marumi
o Kalipay – ligaya, saya, tuwa
o Magayon – maganda, kaakit-akit
o Ambot – ewan, hindi ko alam
13
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

6. Creole
Kasama rin sa Barayti ng wika ang pagkakahalo ng wika o salita ng mga indibidwal mula sa
magkaibang lugar o bansa. Ang tawag dito ay creole. Nag-umpisa raw ang konsepto ng mga wikang
creole noong ika-17 hanggang ika-18 siglo kung saan laganap ang pagsakop sa iba‟t ibang bansa.
Sa Pilipinas, ang wikang Kastila ang pinakamaimpluwensiya sa lahat dahil 333 taon tayong nasakop
ng mga ito. Nagkaroon pa nga ng isang wikang lokal na halaw sa pinagsamang wikang Tagalog at
Kastila, ang Chavacano na sinasalita sa ilang bahagi ng Cavite at Zamboanga.

Halimbawa ng Creole:
Mga kataga at pangungusap sa wikang Chavacano

o “De donde lugar tu?” (Taga-saan ka?)

o “Adios!” (Paalam)
o “Buenos dias!” (Magandang umaga!)
o “Buenas noches.” (Magandang gabi.)
o “Mi nombre?” (Ang pangalan ko?)
o “Gracias!” (Salamat)
o “Nada!” (Wala)
o “Habla usted Chavacano?” (Nagsasalita ka ba ng Chavacano?)
o “Ama yo contigo” (Ganito kita kamahal)
o “Cuanto este?” (Magkano ito?)

7. Pidgin
Mayroon namang Barayti ng wika na walang pormal na estruktura. Tinatawag na pidgin ang
mga wikang ginagamit ng dalawang indibidwal mula sa magkaibang bansa upang magkaintindihan.
Kung sa salitang kolokyal, masasabing ang ganitong usapan ay „maitawid lamang,‟ Tinagurian din
ang pidgin bilang “nobody‟s native language ng mga dayuhan. Itinuturing din ito bilang „make-shift‟
language o wikang pansamantala lamang. Gayunman, kahit na kulang-kulang ang mga ginagamit na
salita at pandugtong, nananatiling mabisa ito sa pagtatalastasan ng dalawang tao mula sa
magkaibang lahi.
Maituturing na pinakatanyag na halimbawa ng pidgin ay ang English carabao ng mga Pilipino
o pagsasalita ng wikang English nang hindi tuwid o hindi wasto. Isa ring halimbawa ay ang barok na
Filipino ng mga Chinese na naninirahan sa bansa.

Halimbawa ng Pidgin

 “You go there… sa ano… there in the banyo…” (English carabao)

 “Ako benta mga prutas sa New Year para swerte.” (Chinese na sumusubok mag-Filipino)
 “What‟s up, madrang piporrrr…” (Koreanong si Ryan Bang sa kaniyang programa)
 “Ikaw bili sa kin daming tikoy…” (Chinese na sumusubok mag-Filipino)
 “I am… you know!” (English carabao)
14
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

o “Ako wara masamang barak… / Ako walang masamang balak…” (Japanese na nagta-
Tagalog)
o “Ako punta kwarto wag na ikaw sama…”
o “Ako lugi na wag ka na tawad…”
o “Are you foreigner? Where?”
o “Don‟t me. Don‟t us…”

8. Register
May mga uri naman ng wikang ginagamit lamang sa isang partikular o espisylaisadong
domain. Ang Barayting ito ay tinatawag na register. May tiyak na pakahulugan ang mga salitang
ginagamit dito na tanging ang mga taong kabilang sa isang partikular na pangkat lamang ang
nakaiintindi o nakauunawa. May tatlong uri ng dimensyon ang Barayting register.

 Field o larangan – ito ay tumutukoy sa larangan o kabuhayan ng taong gumagamit

nito. Masasabi ring ang „jargon‟ ng mga larangan o field ay kasama sa dimensyong ito
 Mode o modo – nababatid kung paano isinagawa ang komunikasyon
 Tenor – nakaayon naman ito sa relasyon ng mga gumagawa ng komunikasyon o pag-
uusap

Halimbawa ng Register

o ENT (ears, nose, and throat) – medical jargon

o MSMEs (micro small medium enterprises) – business jargon
o AWOL (absence without leave) – military jargon
o Wer na u, dito na me? – paraan ng pagte-text ng mga Pilipino
o Hu u? txtbak – paraan ng pagte-text ng mga Pilipino
o Lowbat na me – paraan ng pagte-text ng mga Pilipino
o Erpats, alaws na tayo makain. – mga salitang binabaligtad
o OOTD (outfit of the day) – internet jargon
o BP (blood pressure) – medical jargon
o p4saLod n@m4n pl3ase!! – paraan ng pagte-text ng mga Pilipino

Tandaan
Ang pagkakaiba o Barayti ng wika ay maaring maging daan ng pagkakaunawaan at pagkakasalungat ng
mga taong gumagamit ng wika. Ang mahalaga ay matutuhunan ng bawat isa na galangin ang pagkakaiba
dahil salamin ito na ang wika natin ay mayaman at dinamiko.
15
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

EXPLAIN: PAGPAPALALIM NG PAG-IISIP

Aktibidad sa Pagpapayaman ng Paksa

Tagubilin: Sagutin ang sumusunod na mga tanong sa ibaba.

1. Bakit mahalagang matutuhang tanggapin at igalang ng isang tao ang iba‟t ibang barayti ng wikang
ginagamit ng iba‟t ibang tao sa paligid?
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_______________________________________.

2. Paghambingin ang mga Antas ng wika at barayti ng wika. Ano ang pagkakaiba at pagkakatulad nila?

Pagkakaiba Pagkakatulad

EXTEND Pagpapalawak ng kaalaman

Magsagawa ng saliksik sa mga kasalukuyang isyung pangwika sa kasalukuyan.

16
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

TOPIC SUMMARY Mga paksang natalakay

Sa modyul na ito matotohan mo ang mga sumusunod……

Wika ay isang sistemang komunikasyon na madalas ginagamit ng tao sa isang partikular na

lugar. Ito rin ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan at kalipunan ng mga signo, tunog at mga
kadugtong na batas para maiulat ang nais sabihin ng kaisipan. Ginagamit ang sistemang ito sa
pagpapaabot ng kaisipan at damdamin sa paraan ng pagsasalita at pagsusulat.
Iba’t ibang Paniniwala Tungkol sa Wika
Ayon sa pananaliksik ng mga antropologo, ang wika ng lipunan sa iba„t ibang kalagayang
kultural ay nagkakaiba-iba sa istruktura ng kanilang wika at hidi dahil sa sila ay kabilang ay
kabilang sa mga sinaunang taong nasakop.
Kahalagahan ng Wika ito ay isang instrumento ng komunikasyon,Ito ay nag-iingat at
nagpapalaganap ng kaalaman,nagbubukod ng bansa at lumilinang ng malikhaing pag-iisip

POST-ASSESSMENT

Panuto: Isulat ang letrang T kung ang pahayag ay tama at letrang M kung ang pahayag ay mali.

1. Isang masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinili at isinaayus sa paraang arbitraryo.

2. Isang sistema ng komunikasyon sa pagitan ng mga tao na kung saan maykaayusan sa
pagpapahayang ng damdamin o kaisipan.
3. Isang masining na anyo ng panitikan na naglalayong maipahayag ang damdamin ng makata o
manunulat nito.
4. Isang akdang pampanitikan na may kondensa, pinaikling, at maindayog na wika na may ... ritmo, at
mga espesyal kahulugan maingat.
5. Ito ay batay lamang sa paghuhusga ng isang taong nasa mataas na posisyon.
6. Ito ay bahagi ng pakikipagtalastasan.
7. Instrumento sa pagpapaunlad ng kultura at sining sa isang bayan o bansa.
8. Makikilala ng bayan ang ang kanyang kultura at matututunan niyang angkinin at ipagmalaki.
9. Nagsisilbing pagkakakilanlan ng isang tao.
17
Module 1 - TITLE Komunikasyon sa Akademikong Pagsulat

10. Mabisang kasangkapan ng tao sa pakikipag-unawaan sa kanyang kapwa Ito ay biyayang galing sa
Diyos upang ipaabot ng tao ang kanyang iniisip, nadarama, nakikita at nararanasan sa kanyang kapaligirang
ginagalawan.

REFERENCES

Aguilar,A. et al(2004).Ang bagong Filipino ngayon.Makati City: Studio Graphics Corporation.

Alejo,Z (2008). Akademikong Filipino sa Komunikasyon:Filipino I(pangkolehiyo).Quezon City :New
Day Publishers

Catacataca,P.et al (2005).Wikang Filipino :Kasaysayan at pag-unlad.

Quezon City:Rex Printing Company

Garcia,L.et al (2006).Komunikasyon sa akademikong Filipino.

Valenzuela City :East Land Printink