Professional Documents
Culture Documents
A
auzoarentzat oso ga- beraz, baieztatu dezakegu
sarrera
rrantzitsua den gaia auzoak instalazioak izango
komentatuko dugu: dituela beti behar izan
Auzo-etxe berri baten erai- duen mailan.
kuntza, alegia.
Hauxe zen gure aldarrika-
Gaur egun polikiroldegiari pen estrategikoetako bat,
erantsita dago Auzo-etxea, FEVE trenbideak eta gelto-
Zorrotzak, orain dela den- kiaren lurperatzea, Sader,
Zorrotz Morrotz
bora asko, eskatzen zituen Euskal Errotak, eta, jakina,
Zorrotzako herri aldizkaria beharrak beteko zituen Punta Zorrotza konpontze-
78. alea. 2022ko azaroa ekipamendu bat eraiki arte ko aldarrikapen garrantzi-
zain gaudelako. tsuekin batera.
@ZorrotzMorrotz
@zorrotzmorrotz
zmorrotz@gmail.com Urte hauetan Udalak Horregatik guztiagatik,
Argitaratzen du:
konpondu behar zituen gure konpromisoa pazien-
Zorrotzako Euskal Txokoa gaietako bat da. Auzo El- tziaz eta nekaezin lanean
Erredakzioa: kartearentzat eta auzoko jarraitzea da, guztion bizi
Ibai Barrios Gizarte Mugimenduaren- -kalitatea hobetu arte. Ildo
Ainara García
tzat ebatzi gabeko gaia da horretan, eta dakizuenez,
Igor Gutiérrez
Aitor Marín hau, eta horregatik, beti lehentasun nagusia bizi-
Naroa Peña egon da gure agendan kidetza da, eta horretan
Iratze Pérez
konpondu beharrekoetan. ere ari garela ziurtatzen
Zuriñe Vila
Bada, urratsak ematen dizuegu.
Laguntzaileak:
Manu Cobo ari dira hori gauzatzeko!
Asier Urkiza Proiektua aurrera doa eta Zorrotza
Koordinazioa: kokapena finkatu egin da; aurrera!
Naroa Peña
Diseinua eta maketazioa:
Aitor Marín. (amc diseinua)
Zuzenketak:
Iñigo Ramírez de la Piscina IZAN ZAITEZ HARPIDEDUN!
ZM zure e-postan jasotzeko, bidali mail bat
Zorrotz Morrotz aldizkariak Bilboko
udalaren diru-laguntza jaso du. zmorrotz@gmail.com helbide elektronikora,
Edukiaren erantzule bakarrak ZM
bera eta kasuan kasu, testuaren
gaiaren laukian “harpidetza” jarriz
sinatzaileak dira
4 | ZORROTZ BERRI
Urriaren 12an, goizaldean Bilboko Udaltzain- Santutxun gaua eman ostean, hurrengo goi-
goak 40 urte inguruko gizonezko bat atxilotu zean etxebizitza baten ate aurrean utzi zuen
zuen Zorrotzan alaba adingabeari sexu eraso jaioberria 24 urteko emakume horrek, umea
jarraitua egitea egotzita. Eusko Jaurlaritzako onik zegoela. Handik oso ordu gutxitara, Er-
Segurtsaun Sailak jakinarazitakoaren ara- tzaintzak atxilotu zuen Azoka parkean.
Zorrotz Morrotz
SALAKETA ARGAZKIA
Ekintzara pasatuz
Salaketa argazki baten ordez, salaketa
ekintza batekin gatoz oraingoan.
Izan ere, asko dira gure hiri-paisaiako
kartelak, plakak, seinaleak eta abarrak,
erdera hutsez errotulatuta. Eta
badirudi ekintzara pasatzea erabaki
duenik badela. Errotulu hau zaharren
egoitzako garajearen sarreran ikusi
dugu eta Euskaragara.net webgunearen
sinadura darama. Webgune horretan
ikusitakoaren arabera, Eusko
Jaurlaritzan erregistratutako eta irabazi
asmorik gabeko kultura erakundea da
euskaragara.net. Bertan “gramatika
bisual interaktibo eta bitxikeria piloa
topatuko duzu”
8 | MUNDUTIK ZORROTZARA
“ Zorrotzan nire
jatorrizko herrian
banengo bezala
sentitzen naiz
BLESSING UGIAGBE
“
Jaiotokia: Edo - Benin City. (Nigeria)
Noiztik: 2005etik.
Adina: 42 urte
Lanbidea: Erizain laguntzailea.
Nigeriara bueltatzeko aukera izan duzu? Eta bukatzeko, Zorrotzan betiko geratzeko
Ez, oraindik ez naiz itzuli arazo pertsonalen- asmoa duzu?
gatik, baina dagoeneko pentsatu dut itzul- Egunero, jainkoari eskerrak ematen dizkiot
tzea. Zorrotza ezagutzeko eman zidan aukeraga-
tik. Ez nuke aldatuko. Nire herrira bisitak egi-
Zer da gehien sumatzen duzuna faltan? tera bueltatuko nintzateke, jakina, baina oso
Nire familia, noski, bereziki nire gurasoak. gustura nago hemen. Bizitza ez da nongoa
Nire herria, Oza ere bai. zaren, baizik eta non zaren zoriontsu.
10 | eRREPORTAJEa
Alabaren izena,
borrokaren
izana
Haizea eta Ekaitzen alaba
jaio zenean oso argi zeukaten
Eki deituko zela. Haiena
ustekabea Barakaldoko
erregistroan izen horrekin
ezin zutela erregistratu
aditu zutenean. Izan
ere, Euskaltzaindiaren
zerrendan Eki
maskulinoa da eta
bere baliokide
femeninoa Ekhine
litzateke.
“ Ariketaren kalitatea
findu, eta lorpenei
ikusgarritasun
handiagoa
eman nahi
zaie aurten
“
Euskaraldia ez da
nahikoa izango hizkuntza
ohiturak aldatzeko, baina
egun horietan egingo
diren deskubrimenduak
eta aliantzak urtean zehar
irautea da gakoa
Azken urteetan AEK euskaltegiko ardura- zesuan jarraitzeko, eta Bilbora etorri nintzen
duna izateagatik ezagutzen zaitugu. Horre- ikastera. Karrera noski euskaraz hautatu
tarako heldu zinen auzora... nuen, sare berri bat osatu nuen hemen, eta
Hamabost urte badira, oso azkar joan zaiz- karrera amaitu baino lehen, AEKn hasi nin-
kidanak. Hasieratik asmoa zen ahal bezain tzen lanean.
pronto auzoko errelebo bati pasatzea ardura
hori. Ez naiz Zorrotzan bizi, eta asteburuetan Euskaltegiko arduraduna izateko heldu
eta oporretan kanpoan egoteak euskaltegiak zinenean, nola topatu zenuen euskararen
bete beharko lukeen espazioa trabatu egiten erabilera auzoan?
duela uste dut. Aurten errelebo hori lanean AEK kidea izanda, oso baldintzatuta nago.
hasi da, eta pozez zoratzen nago, esku onetan Zoazen leku horretara beti gabezia sumatzen
ikusten dudalako euskaltegia. duzu lehenik. Alde horretatik, Zorrotzan zer
egin bazegoela iruditu zitzaidan, baina po-
Zein da zure historia pertsonala euskara- tentzial handiarekin, eta horrek motibatu
rekin? Erdara nagusia zen zure eremuan. egin ninduen.
Ni gasteiztarra naiz. Familian inork ez zuen
euskaraz egiten jaio nintzenean. Kuadrillan Hobera egin duela esango zenuke?
ere ez. A ereduan gaztelaniaz ematen zizki- Ingurukoei entzundakoagatik baietz esango
guten bi klase orduak ziren nire harreman nuke, euskara gehiago entzuten delako
guztia euskarekiko, hamalau urte nituenean kalean. Horrekin geratzen naiz, baina hain
udaleku batzuetara joan nintzen arte. Bertan, hain kritikoa izanda, ez nuke esaten jakingo.
beste leku batzuetako ume euskaldun batzuk Baietz pentsatu nahi nuke, noski.
ezagutu nituen. Haiek egiten zuten hizkun-
tza, eta haien bizitzarekiko jarrera gehiago Orain, Bilboko Euskaraldiaren dinami-
gustatu zitzaidan erdaldunona baino, eta zatzaile lanetan zabiltza. Rola aukeratuta
haiekin eman nuen udalekua. Eta hama- duzu jada, ezta?
sei urte betetzearekin batera euskaltegiratu Bai, noski. Aurrekoan aukeratu nuen bera, eta
nintzen eta azkar batean euskaldundu. Gero Belarriprest izango naiz. Lehenbiziko Euska-
Gasteizetik atera nintzen euskalduntze pro- raldian Ahobizi izan nintzen, eta azkenean
14 | elkarrizketa
Patata tortilla
VENECIA TABERNA
Ordutegia:
Goizeko 6etatik gaueko
11k arte zabalik egunero,
igandeetan izan ezik.
Lantegien historia gaur egun (zintzoak jolastu gure ba dogu eta datuekaz) zaila bihurtzen
doskuenez, ibilbide osasuntxuekaz tartekatuko dogu, etorkizunean hartuko dogun bidea izanik.
Hasiko gara poliki poliki, inguruko basoetatik (mendian bizi garenez geu basora goaz, eta ez
mendira) bideak esagutuko doguz, lehenago gorputze ohituten eta gero paseo luzeagoak
egiten animatuz. Espero dot zeuen gustukoa izatea.
Sasiburu
mendilerroa
Manu Cobo
Mendilerro hau auzotik
Beste bide bat dekogu Kastrexanatik sorgin
egingo dogu eta gorputza zubie igarota (edo Etxebarriako zubi eske-
prestatzeko balioko dosku. gitik Agate deunaren eleizara, Zubiletan,
baie kontuten hartu zer gertatu zan duela
Egin ahako dogu Gurutzetara gitxi Indian….), eta errepidetik gora (Arra-
tiako txekorra, txikerra baie gogorra….) eta
igotzen, Burtzeñatik gora, gero esan doguzan bideetatik.
eta basatxu gaindituta,
Igoera erdien erromatarren galtzada
Portura helduz, aukera bi, dekogu ikusgai eta markata, handik igo-
artez gorantza Largatxaren tzean gogoratzen dosta beti zabaltzen
zoskuezala bideak eta handik sartu jaku-
larren albotik pistara eta gero zan gero beste inbasio kaltegarriek, latín,
eleiza…. Geure hizkuntza zaharraren eta
gorantza zuzenean edo Agate geure ohituren aurka danok…..
deunaren baselizara heldu eta
Eta aukera leunena, pistatik joan Ganeroi-
lepora basobidetik. tzerarte ta itzulia Sasiburutik.
ZM | 19
Arroletza (454 m)
Sasiburuko mendilerro txikiaren gailurra
da, Eretza menditik (871 m) ateratzen den
garaiera-muinoa, eta, beraz, mendigune
zabalago baten barruan sar daiteke, Triano/
Grumeran mendigunean, hain zuzen ere.
Sasiburu mendilerroa Gurutzetan (21 m)
hasten da, Barakaldon, eta Zorrotzan (17
m), Kadagua ibaiaren ezkerraldean. Gailu-
rra ekialderantz luzatzen da, Kadagua eta
Galindo ibaien arroak bereiziz, eta Kastre-
xana, Zaramillo, Alonsotegi, Mezpelerreka
(Elregato) eta abar menderatzen dauz. Sa-
siburuko mendilerroa Salgeta lepoan amai-
tzen da.
Tellitu (462 m)
Sasiburu mendilerroaren gailurra, Sasibu-
ru (459 m) eta Arroletza (454 m) gailurren
artean, iparraldean. Horietako edozeineta-
tik igotzeko minutu gutxi behar dira, 420
metrotik gorako garaiera daben lepo txikiek
bereizten baitdabez. Sasiburu mendilerroa
Kadagua ibaiaren ezkerreko ertzean dau,
“Montes de Triano” edo Grumeran bezala-
ko mendigune handiago baten aurrerapen
gisa. Azken hori meatzaritzak hainbeste
zigortu dau, gaur egun Kadaguako harana
den bezala, presio industrialak eraginda.
Hala ere, deigarria da ondino irautea…
B
tzatzen gaitu “carpe diem”
erotze globalaren TXETXU ROJO era. Ala ez?
aurkako neurriren
bat hartzen ari Herman Dalyk (duela gutxi
zara? Plastikozko poltsen hil da; “Ekonomia, ekologia,
erabilera murrizteko poltsa Uste dugu etika” liburuaren egilea) la-
ekologikorik erosi duzu? gundu gaitzake: “Etsipena-
klima-aldaketaren ren aurkako antidotoa ez da
Beti daramazu kantin- aurkako neurriak itxaropena, ekintza baizik,
plora bat PET ontzietan eta, beraz, gure lana ez da
edaririk ez erosteko? Zure
hartzen ari garela, itxaropena non dagoen
auto zaharra hibrido baten eta ez dugu behin aurkitzea, ekintza identifi-
ordez aldatu duzu? katzea baizik.”
betiko urratsa emango
Argi eta garbi esango dizut: askoz ausartago Baina… zer ekintza? Beste
asmo oneko jokabide horie- liburu gomendagarri batek
kin bakarrik ez zara ezer-
jokatzeko, hori baita (“Nola dinamitatu oliobide
tara iritsiko; are gehiago, benetan behar dena. bat”, Andreas Malm-ena)
kaltegarriak ere izan litezke. argia bota dezake, nahiz
«Kontsumo-jokabide» eta argi deseroso bat izan:
Zergatik? Izan ere, uste batzuen bidez, zeinek
dugu klima-aldaketaren “Klima-aldaketa erreali-
aurkako neurriak har-
«induljentzia» gisa tate apelaezina da. Hala
tzen ari garela, eta ez funtzionatzen baitute ere, eskaera, protesta eta
dugu behin betiko urratsa manifestazio kanpainen
emango askoz ausartago
... hamarkaden ondoren, in-
jokatzeko, hori baita bene- Bizitzeko eskubidea dustria fosilak gora egiten
tan behar dena. «Kontsu- jarraitzen du, tenpera-
mo-jokabide» batzuen
arriskuan dagoen turak, itsasoen maila eta
bidez, zeinek «induljen- honetan, berehala muturreko beste fenomeno
tzia» gisa funtzionatzen klimatiko batzuek bezala.
baitute, (kontzientzia-zimi-
gelditu behar dugu Dena jokatzen ari bagara,
koak aurrezten baitizkigute erregai fosilen gure bizitza eta etorkizuna,
eta lasai bizitzeko aukera zergatik ez gara joan pro-
ematen baitigute benetako
erauzketa, gutxi testa baketsutik harago?”
arazoei bizkarra emanez), batzuk aberasten
erraz erortzen gara kapita- Bizitzeko eskubidea arris-
laren jabeek praktikatzen
jarraitzeko balio kuan dagoen honetan, be-
duten ekozuriketaren tran- duena rehala gelditu behar dugu
pan (greenschuming).” erregai fosilen erauzketa,
gutxi batzuek aberasten
Horrela hasten da Kohei jarraitzeko balio duena.
Saitoren liburu gomenda- Azken batean, oliobide
garria, “Kapitala Antropo- batzuk dinamitatzen hasi
zenoaren aroan”. behar dugu.”
A
Esan nahi baita, behin izan
zaroak 14 ditu hau ASIER URKIZA zen herri bat euskaraz
idazten ari naizela mintzo zena, behin izan
eta, ezinbestean, zen euskaldunon estatu (?)
eguneko albiste nagusia Ez dira gutxi bat, ondorioz berreskura-
aipatu behar. Tira, tzea baino ez zaigu gera-
adjektiboa ondo erabilia izan Aranzadi tzen, gurea zena atzera ere
dagoen ez dakit; bizi garen elkartearen geureganatzea, aspaldiko
lurralde honetan zeresana Arkadia zoriontsu eta oparo
eman du, behintzat. aurkikuntza hartara itzultzeko. Desas-
Halaxe jaso dute egunkari euskararen egoeraz trea ziurtatuta dago, nire
gehientsuenek: Aranzadi irudiko; berekin dakartzan
elkarteak esku itxurako aritzeko baliatu oihartzunak ez dira berezi-
pieza bat topatu du, K.a. direnak: Nafarroan ki askatzaileak, gainera.
1. mendekoa, lau lerroko
euskarazko (?) idazkunea euskararen Nafar estatua ikur gisa al-
duena. Idazkunean hitz hedapena zilegi darrikatzen duten propo-
bakarra deszifratu dute samenekin zurtuta gelditu
oraingoz. Ez da edozelako dela diote... Ez da ohi naiz; izan politikoak,
hitza, gaur egungo gezurra. Besterik izan kultura arlokoak. Es-
euskararekin bete-betean trategia-mailan antzuak
lotutakoa baizik, lehenengo da baieztapen hori (masa erakartzeko ezgaiak)
begiratuan ulertzeko eraginkorra ote den eta iruditeria aldetik zahar-
modukoa: zorioneku kituak iruditzen zaizkit.
-bada ondarrutarren horretarako Askoz hobe deritzot eskubi-
txistea egin duenik, bego, de-berdintasunean ardaz-
beraz, horretan-. Joakin tutako diskurtsoa eratzeari,
Gorrotxategiren arabera, zeina euskal komunitateari
eta askoren poz irrintziak zor zaizkion hizkuntz-es-
gorabehera, ezin dei Albistea leitu, xehetasunen kubideen inguruan mintzo
dakioke euskara inkripzioko eta iruzkinen bila atari digi- baita. Hizkuntz-ekologia
hizkuntzari. Izatekotan talak arakatu eta pentsakor bezalako kontzeptuak
ere, baskonikoa litzateke jarri naiz. Sare sozialetan benetan interesgarriak
izendapen egokiagoa, ez dira gutxi izan aurkikun- dira eta ezin hobeto uztar
hizkuntzalariaren aburuz. tza gaur egungo euska- litezke egun hain boladan
Euskararen arbaso bati raren egoeraz aritzeko dauden bestelako ekologia
buruz ariko ginateke, baliatu dutenak. Laburbil- batzuekin. Joxe Azurmen-
edozein kasutan; K.a duz, Nafarroan euskara- diri jarraiki, euskaldu-
1. mendeko Nafarroan ren hedapena zilegi dela nok ez gaitu batzen gure
euskaraz (edo bere arbaso diote, Lingua Navarroruma arbasoen identitateak,
batez) mintzatzen zela nafarron berezko hizkun- ezta ustez garen esentzia
frogatzen du Irulegiko tza izanik. Ez da gezurra. batek ere. Batik bat izan
eskuak, baita komunitate Besterik da baieztapen nahiak batzen gaitu, euskal
horrek idazten bazekiela hori eraginkorra ote den komunitatearen alde egi-
ere. Lehenengoa baino horretarako, hots, egungo teak. Hizkuntza baten alde
harrigarriagoa da nafarren -demagun, tutera- egitearekin zerikusia du
bigarrengoa, orain arte uste rren- hizkuntza eskubideen horrek. Elkarri eskua baino
baitzen antzinako euskal alde egiteko. Funtsean ados -eskua ere bai, ze demon-
jendea herri analfabetoa egonagatik, auzi naziona- tre-, elkarri hizkuntza ema-
zirela. lean bezala hizkuntzare- teak, zoria opatzeak.
22 | INKESta
Iratze Pérez
Euskaraldia.
Parte hartuko duzu?
Uxue Sara
Bai, noski! Nire Lanean ohitura
herrian betidanik aldatzeko baliogarria
euskaraz hitz izatea espero dut, eremu
egin dut eta nire pribatuan gehiago
lehenengo hitza kostatzen zaidalako
beti ere euskaraz euskaraz egitea.
jarraitzen du izaten
Irene
Nahiz eta
egunerokotasunean
euskara gutxi David
Mikel erabiltzen dudan, Nik Belarriprest rola
Bai, Ahobizi izango saiatu behar naiz hartuko dut. Alaba
naiz. Saiatuko naiz gehiago erabiltzen, eta semearekin
ohitura aldatu eta nire alabak ikusi baino ez naiz
lehenengo hitza eta adibide gisa har ausartzen euskaraz
euskaraz egiten. nazan hitz egiten.