9/19/2023

Thông tin môn học

• Trang môn học: classroom
• Tài liệu tham khảo:
– Giáo trình Vi tích phân 1, Khoa Toán-Tin học, ĐHKH Tự Nhiên,
BỔ TÚC VỀ HÀM SỐ ĐHQG-HCM, 2023
– Essential Calculus, J. Stewart, 2012

LEC 0. VI TÍCH PHÂN 1B • Đánh giá:

– Bài tập: 10%
HỌC KỲ 1 NĂM HỌC 2023 - 2024
– Giữa kỳ: 30%
NGUYỄN VĂN THÙY
nvthuy@hcmus.edu.vn – Cuối kỳ: 60%
• Điều kiện dự thi: Dự lớp lý thuyết tối thiểu 80% số giờ

Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 2

1 2

NỘI DUNG MÔN HỌC BỔ TÚC HÀM SỐ

• Giới hạn, liên tục • Định nghĩa. Hàm số 𝑓: 𝐷 → 𝐸 là một quy tắc
gán mỗi số thực 𝑥 trong 𝐷 với duy nhất một
• Đạo hàm và ứng dụng số thực, ký hiệu 𝑓(𝑥) trong tập 𝐸
• Tích phân và ứng dụng
• Chuỗi số, chuỗi hàm
𝑥 𝑓(𝑥)

𝑓
𝐷 𝐸
Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 3 Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 4

3 4

BỔ TÚC HÀM SỐ HÀM SỐ MŨ

• D: miền xác định • Hàm số mũ
• E: miền giá trị 𝑦 = 𝑎𝑥
• Đồ thị của hàm số Điều kiện xác định: a > 0; 𝑥 ∈ ℝ
𝐺𝑓 = 𝑥; 𝑓(𝑥) 𝑥 ∈ 𝐷 𝑬 Đồ thị
𝑓(𝑥)

𝑫 𝑥

Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 5 Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 6

5 6

1
 9/19/2023

HÀM SỐ LOGARITHM CÁC HÀM LƯỢNG GIÁC

• Hàm số logarithm • 𝑦 = sin 𝑥 có 𝐷 = ℝ; 𝑇 = −1; 1
𝑦 = log 𝑎 𝑥 • 𝑦 = cos 𝑥 có 𝐷 = ℝ; 𝑇 = −1; 1
Điều kiện xác định: 0 < 𝑎 ≠ 1; 𝑥 > 0 𝜋
• 𝑦 = tan 𝑥 có 𝐷 = ℝ\ + 𝑘𝜋 𝑘 ∈ ℤ ; 𝑇 = ℝ
Đồ thị 2
• 𝑦 = cot 𝑥 có 𝐷 = ℝ\ 𝑘𝜋 𝑘 ∈ ℤ ; 𝑇 = ℝ

Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 7 Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 8

7 8

SONG ÁNH SONG ÁNH

• Ánh xạ 𝑓: 𝐴 → 𝐵 là một song ánh nếu và chỉ • [CK VTP1B HK1 2022-2023 ĐTVT CLC] Cho
nếu với mọi phần tử 𝑦 ∈ 𝐵, tồn tại duy nhất hàm số 𝑓: ℝ\ 1 ⟶ ℝ\ 3 xác định bởi
một phần tử 𝑥 ∈ 𝐴 sao cho 𝑦 = 𝑓 𝑥 3𝑥 + 1
𝑓 𝑥 =
• Nếu 𝑓: 𝐴 → 𝐵 là một song ánh, thì ánh xạ 𝑥−1
ngược được định nghĩa 𝑓 −1 : 𝐵 → 𝐴 sao cho Chứng minh rằng 𝑓 là song ánh và tìm hàm
𝑓 −1 𝑦 = 𝑥 ⇔ 𝑦 = 𝑓 𝑥 ngược của 𝑓

Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 9 Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 10

9 10

SONG ÁNH HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC NGƯỢC

• Ví dụ. Chứng minh rằng ánh xạ 𝑓: ℝ\ 1 → • Hàm số
ℝ\ 2 xác định bởi 𝑦 = arcsin 𝑥
2𝑥 + 1 Điều kiện xác định: −1 ≤ 𝑥 ≤ 1; − 𝜋Τ2 ≤ 𝑦 ≤
𝑓 𝑥 =
𝑥−1 𝜋Τ2
là một song ánh và tìm ánh xạ ngược Đồ thị

Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 11 Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 12

11 12

2
 9/19/2023

HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC NGƯỢC HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC NGƯỢC

• Hàm số • Hàm số
𝑦 = arccos 𝑥 𝑦 = arctan 𝑥
Điều kiện xác định: −1 ≤ 𝑥 ≤ 1; 0 ≤ 𝑦 ≤ 𝜋 Điều kiện xác định: 𝑥 ∈ ℝ; − 𝜋Τ2 < 𝑦 < 𝜋Τ2
Đồ thị Đồ thị

Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 13 Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 14

13 14

HÀM SỐ HÀM SỐ
• Ví dụ. Tìm miền xác định, miền giá trị • Ví dụ. Tìm miền xác định và vẽ đồ thị
𝑎) 𝑓 𝑥 = 3
𝑎) 𝑓 𝑥 = 1 − 𝑥 2 −1/2
𝑏) 𝑔 𝑡 = 𝑡 2 − 6𝑡
4 − 𝑡2 3𝑥 + |𝑥|
−1, 𝑥 < 0 𝑐) 𝐻 𝑡 = 𝑑) 𝐺 𝑥 =
𝑏) 𝑓 𝑥 = ቊ 2−𝑡 𝑥
1, 𝑥 ≥ 0
• Ví dụ: Tìm công thức của hàm số có đồ thị là
nửa trên của đường tròn
𝑥2 + 𝑦 − 2 2 = 4

Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 15 Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 16

15 16

HÀM SỐ HÀM SỐ
• [CK VTP1B HK1 2022-2023 ĐTVT CLC] Tìm • Ví dụ. Tìm tập xác định và tập giá trị của hàm
miền xác định của hàm số số
𝑥−1
𝑦 = 3𝑥 − 1 + arcsin 𝑦 = lg(1 − 2 sin 𝑥)
2

Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 17 Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 18

17 18

3
 9/19/2023

HÀM SỐ HÀM SỐ
• Ví dụ. Tìm tập xác định và tập giá trị của hàm • Ví dụ. Tìm tập xác định của hàm số
số 𝑦 = arcsin 5 − 𝑥 2
𝑦 = arcsin cos 2𝑥 • Ví dụ. Tìm tập xác định của hàm số
3 𝑥−2
• Ví dụ. Tìm tập xác định của hàm số 𝑦 = 1 − 𝑥 + arccos
5𝑥 3
𝑦 = 6𝑥 − 1 + arcsin
1+𝑥

Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 19 Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 20

19 20

TÍNH CHẴN LẺ TÍNH CHẴN LẺ

• Hàm số 𝑦 = 𝑓(𝑥) được gọi là hàm số chẵn nếu và • Ví dụ. Xét tính chẵn lẻ của hàm số
chỉ nếu hai điều kiện sau được thỏa mãn 𝑓 𝑥 = cos2 𝑥 − sin 𝑥
– Miền xác định là tập đối xứng (tập 𝐷 được gọi là đối
• Chú ý:
xứng ⇔ ∀𝑥 ∈ 𝐷 ⇒ −𝑥 ∈ 𝐷 )
• Nếu miền xác định không đối xứng (tồn tại 𝑥0 ∈ 𝐷 và
– ii) ∀𝑥 ∈ 𝐷 ⇒ 𝑓 −𝑥 = 𝑓 𝑥
− 𝑥0 ∉ 𝐷 thì 𝑓 không chẵn và không lẻ
• Tính chất: Đồ thị hàm số chẵn nhận trục tung làm • Nếu tồn tại 𝑥0 ∈ 𝐷 sao cho 𝑓 −𝑥0 ≠ 𝑓 𝑥0 thì 𝑓
trục đối xứng không phải là hàm chẵn
• Đồ thị hàm số lẻ ∀𝑥 ∈ 𝐷 ⇒ 𝑓 −𝑥 = −𝑓 𝑥 • Nếu tồn tại 𝑥0 ∈ 𝐷 sao cho 𝑓 −𝑥0 ≠ −𝑓 𝑥0 thì 𝑓
nhận gốc tọa độ làm tâm đối xứng không phải là hàm lẻ

Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 21 Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 22

21 22

HÀM HỢP HÀM HỢP

𝒇 𝑩 𝒈 𝑪
𝑨 • Định nghĩa. Hợp của hai hàm số 𝑓 và 𝑔 là một
hàm số, ký hiệu 𝑔 ∘ 𝑓, xác định bởi
𝒙 𝑔∘𝑓 𝑥 ≔𝑔 𝑓 𝑥
𝒇(𝒙) 𝒈𝒇 𝒙
• Ví dụ. Cho các hàm số
𝑓 𝑥 = sin 𝑥 , 𝑔 𝑥 = 𝑥 2
• Hàm hợp 𝒉 = 𝒈∘𝒇
Xác định các hàm
ℎ 𝑥 = 𝑔 ∘ 𝑓 𝑥 := 𝑔 𝑓 𝑥 𝑓 ∘ 𝑔; 𝑔 ∘ 𝑓
Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 23 Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 24

23 24

4
 9/19/2023

HÀM HỢP CÁC PHÉP TOÁN VỀ HÀM SỐ

• Ví dụ. Dùng bảng, tính các biểu thức sau 𝑓 ± 𝑔 𝑥 : = 𝑓 𝑥 ± 𝑔(𝑥)
𝑎) 𝑓 𝑔 1 𝑏) 𝑔 𝑓 1 𝑐) 𝑓 𝑓 1
𝑑) 𝑔 𝑔 1 𝑒) 𝑔 ∘ 𝑓 1 𝑓) 𝑓 ∘ 𝑔 1 𝑓 ∙ 𝑔 𝑥 : = 𝑓(𝑥) ∙ 𝑔(𝑥)

𝑥 1 2 3 4 5 6 𝑓 𝑓(𝑥)
𝑥 :=
𝑔 𝑔(𝑥)
𝑓(𝑥) 3 1 4 2 2 5
𝑔(𝑥) 6 3 2 1 2 3 𝑔∘𝑓 𝑥 ≔𝑔 𝑓 𝑥
Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 25 Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 26

25 26

HÀM SƠ CẤP CƠ BẢN HÀM SƠ CẤP

• Định nghĩa: có 5 loại hàm sơ cấp cơ bản • Định nghĩa: Hàm sơ cấp là hàm số nhận được
• Hàm lũy thừa: 𝑦 = 𝑥 𝛼 từ các hàm sơ cấp cơ bản bằng các phép toán
• Hàm mũ: 𝑦 = 𝑎 𝑥 cộng, trừ, nhân, chia và phép lấy hàm hợp
• Hàm logarit: 𝑦 = log 𝑎 𝑥
• Hàm lượng giác: 𝑦 = sin 𝑥 ; 𝑦 = cos 𝑥 ; 𝑦 = • Ví dụ
tan 𝑥 ; 𝑦 = cot 𝑥 𝑥 3 + 9𝑥 − log 2023 𝑥
𝑓 𝑥 =
• Hàm lượng giác ngược: 𝑦 = arcsin 𝑥 ; 𝑦 = sin 𝑥 + arccot 𝑥
arccos 𝑥 ; 𝑦 = arctan 𝑥 ; 𝑦 = arccot 𝑥
Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 27 Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 28

27 28