VTP1B - Tuần 4

10/9/2023
REVIEW
• [GK 2012-2013] Tính giới hạn
LEC 3. ĐẠO HÀM

arctan sin3 𝑥
VI TÍCH PHÂN 1B lim
𝑥→0 tan3 𝑥 + 𝑥 4
HỌC KỲ 1 NĂM HỌC 2023-2024
GV NGUYỄN VĂN THÙY
nvthuy@hcmus.edu.vn
Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, HCMUS 2
1 2
REVIEW HỆ SỐ GÓC CỦA TIẾP TUYẾN

• [GK 2012-2013] Định 𝑎 để hàm số • Hệ số góc của tiếp 𝑦
tuyến 𝐵
𝑓 𝑎+ℎ
𝑎𝑥 − 1
𝑘𝑡𝑡 𝐶 :𝑦 = 𝑓 𝑥
𝑓 𝑥 = ቐ 𝑥 ;𝑥 ≠ 0 𝑓 𝑎 + ℎ − 𝑓(𝑎)
1; 𝑥 = 0 = lim
ℎ→0 ℎ
liên tục tại 𝑥 = 0 𝑓 𝑎 𝐴 𝐶
𝛼 𝑥
𝑂 𝑎 𝑎+ℎ
Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, HCMUS 3 Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, HCMUS 4
3 4
VẬN TỐC TỨC THỜI ĐỊNH NGHĨA

Thời điểm 𝑡 = 𝑎 Thời điểm 𝑡 = 𝑎 + ℎ • Đạo hàm
𝑓 𝑥 − 𝑓(𝑎)
𝑠 𝑎 𝑠 𝑎+ℎ 𝑓 ′ 𝑎 = lim
𝑥−𝑎
𝑥→𝑎
𝑓 𝑎 + ℎ − 𝑓(𝑎)
• Vận tốc tức thời tại thời điểm 𝑡 = 𝑎 = lim
ℎ→0 ℎ
𝑠 𝑎+ℎ −𝑠 𝑎
𝑣 𝑎 = lim • Ý nghĩa hình học
ℎ→0 ℎ
5 6
1
10/9/2023
BÀI TẬP
• Ví dụ. Tính 𝑓′(2) với • [GK HK1 2022-2023] Cho hàm số

𝑓 𝑥 = 𝑥+1 𝑓 𝑥 = 2𝑥 + 1
• Ví dụ. Tính 𝑓′(𝑥) với 𝑓 𝑥 = sin 𝑥 Sử dụng định nghĩa đạo hàm để tính 𝑓′ 1
𝑓 𝑥 + ℎ − 𝑓(𝑥)
𝑓 ′ 𝑥 = lim
ℎ→0 ℎ
7 8
• [GK HK1 2022-2023] Cho hàm số • [GK HK1 2022-2023] Sử dụng định nghĩa đạo
𝑓 𝑥 = 𝑥 + 2 − 2𝑥 hàm, tìm biểu thức 𝑓′ 𝑥 biết
Dùng định nghĩa đạo hàm, tìm đạo hàm của 𝑓 3 − 2𝑥

𝑓 𝑥 =
tại 2 3+𝑥
9 10
BÀI TẬP ĐẠO HÀM MỘT PHÍA

• Ví dụ. [GK 2012-2013] Tính 𝑓′(0) với 𝑓 𝑎 + ℎ − 𝑓(𝑎)
𝑓′ 𝑎 + = lim+
ℎ→0 ℎ
1
𝑥 3 sin 2 ; 𝑥 ≠ 0 𝑓 𝑎 + ℎ − 𝑓(𝑎)
𝑓 𝑥 =൞ 𝑥 𝑓′ 𝑎 − = lim−
ℎ→0 ℎ
0; 𝑥 = 0
∃𝑓 ′ 𝑎 ⇔ 𝑓′ 𝑎+ = 𝑓′ 𝑎 −
11 12
2
10/9/2023
ĐẠO HÀM MỘT PHÍA ĐẠO HÀM

• [CK HK1 2021-2022] Cho hàm số 𝑓 định bởi • Ký hiệu đạo hàm
công thức
2021; 𝑥 < 0 𝑑𝑦 𝑑
𝑓′ 𝑥 = 𝑦′ = = 𝑓(𝑥) = 𝐷𝑓 𝑥 = 𝐷𝑥 𝑓(𝑥)
𝑓 𝑥 = ቐ−2021𝑥; 0 ≤ 𝑥 < 1 𝑑𝑥 𝑑𝑥
𝑥 − 2022; 𝑥 ≥ 1
• Chú ý
Khảo sát đạo hàm của 𝑓 tại các điểm 𝑥 = 0 và
𝑥=1 𝑓 ′ 𝑎 = 𝑓′(𝑥)ቚ ; 𝑓′(𝑎) ≠ 𝑓 𝑎 ′
𝑥=𝑎
13 14
CÔNG THỨC MỚI TÍNH CHẤT

′
1 ′
𝑢′ • Tổng, hiệu, tích, thương
arcsin 𝑥 = ; arcsin 𝑢 =
1− 𝑥2 1− 𝑢2 𝑐𝑓 ′ = 𝑐𝑓 ′ 𝑓+𝑔 ′
= 𝑓 ′ + 𝑔′
′
−1 𝑢′
arccos 𝑥 ; arccos 𝑢 ′ = −
= ′
1 − 𝑥2 1 − 𝑢2 𝑓 𝑓 ′ 𝑔 − 𝑓𝑔′
′ ′ ′
1 𝑢′ 𝑓𝑔 = 𝑓 𝑔 + 𝑓𝑔 =
arctan 𝑥 =′
; arctan 𝑢 =′ 𝑔 𝑔2
1 + 𝑥2 1 + 𝑢2
−1 𝑢′ • Nếu 𝑓′(𝑎) tồn tại và hữu hạn, 𝑓 được gọi là
arccot 𝑥 ′ = ; arccot 𝑢 ′ = − hàm khả vi tại 𝑎. Nếu 𝑓 khả vi tại 𝑎 thì 𝑓 liên
1 + 𝑥2 1 + 𝑢2
tục tại 𝑎
15 16
ĐẠO HÀM HÀM HỢP TÍNH CHẤT

• Mệnh đề • Ví dụ. Tính 𝑦’
• Nếu 𝑢 = 𝑓(𝑥) có đạo hàm tại 𝑥0 và 𝑦 = 𝑔(𝑢) 𝑦 = 𝑥𝑥
có đạo hàm tại 𝑢0 = 𝑓 𝑥0 , thì 𝑔 ∘ 𝑓 cũng có
đạo hàm tại 𝑥0 và • Ví dụ. Tính 𝑦’
𝑔 ∘ 𝑓 ′ 𝑥0 = 𝑔′ 𝑢0 ∙ 𝑓′ 𝑥0 𝑦 = (cos 𝑥)𝑥
• Hay
𝑓 𝑢 𝑥 ′ = 𝑓′ 𝑢 𝑥 ∙ 𝑢′ 𝑥
17 18
3
10/9/2023
TÍNH CHẤT TÍNH CHẤT

• [GK HK1 2022-2023] Tính đạo hàm của hàm số • [CK HK1 2021-2022] Cho hàm số
sau
1
2022 − 𝑥 2 𝑓 𝑥 = 𝑥𝑥
𝑦 = arctan
2022 + 𝑥 2
Tính đạo hàm của 𝑓 𝑥 tại 𝑥 = 2
19 20
TÍNH CHẤT TÍNH CHẤT

• [CK HK HÈ 2022-2023] (2 điểm) Giả sử 𝑦 = • [CK HK1 2022-2023] Cho ba hàm số
ln 2𝑥 2 + 𝑥 + 1 với 𝑥 và 𝑦 là những hàm số 𝑓 𝑥 = sin 𝑥 ; 𝑔 𝑥 = 𝑥; ℎ 𝑥 = 𝑒 𝑥+1
của 𝑡
Ta đặt 𝐺 𝑥 = 𝑔 ∘ ℎ ∘ 𝑓 𝑥 . Không khai triển
𝑑𝑥 𝑑𝑦
a) Nếu = 2, tìm khi 𝑥 = 1 𝐺 𝑥 hãy tính 𝐺′ 𝑥
𝑑𝑡 𝑑𝑡
𝑑𝑦 𝑑𝑥
b) Nếu = 9, tìm khi 𝑥 = 2
𝑑𝑡 𝑑𝑡
21 22
ĐẠO HÀM HÀM NGƯỢC ĐẠO HÀM HÀM NGƯỢC

• Mệnh đề. Giả sử 𝑥 = 𝑓(𝑦) có đạo hàm tại • Ví dụ. Cho 𝑥 = 𝑓 𝑦 = 𝑦 2 , 𝑦 ∈ 0; +∞ . Dễ
𝑦0 ∈ 𝑎; 𝑏 và 𝑓′ 𝑦0 ≠ 0. Nếu tồn tại hàm dàng thấy rằng 𝑓 có hàm ngược 𝑦 = 𝑔 𝑥 =
ngược 𝑦 = 𝑔(𝑥) liên tục tại 𝑥0 = 𝑓 𝑦0 thì 𝑓 −1 𝑥 = 𝑥. Ta áp dụng mệnh đề trên và có
tồn tại đạo hàm 𝑔′ 𝑥0 và ngay kết quả
1 1 1 1
𝑔′ 𝑥0 = 𝑔′ 𝑥 = = =
𝑓′ 𝑦0 𝑓′(𝑦) 2𝑦 2 𝑥
đúng như đã biết trước đây
23 24
4
10/9/2023
ĐẠO HÀM HÀM NGƯỢC ĐẠO HÀM HÀM NGƯỢC

• [GK HK2 2021-2022] Cho hàm số • [CK HK1 2021-2022] Cho hàm 𝑦 = tan 𝑥 với
𝑓: 0; +∞ ⟶ ℝ 𝜋
𝑥 ∈ 0; 2 , có hàm ngược là 𝑥 = arctan 𝑦 2 .
được xác định bởi 𝑓 𝑥 = 2𝑥 + ln 𝑥 với mọi 𝑥 >
0. Ta biết rằng 𝑓 là một song ánh. Xét hàm số Dùng công thức đạo hàm của hàm ngược,
𝑔 = 𝑓 −1 . Tìm chứng minh
(a) Tìm 𝑔 2 𝑑 2𝑥
arctan 𝑥 2 =
(b) Tìm 𝑔′ 2 𝑑𝑥 1 + 𝑥4
25 26
VI PHÂN XẤP XỈ TUYẾN TÍNH

• Vi phân cấp 1 • Công thức xấp xỉ tuyến tính
𝑑𝑦 = 𝑦 ′ 𝑥 𝑑𝑥
𝑓 𝑎 + ℎ ≈ 𝑓 𝑎 + 𝑓′ 𝑎 . ℎ
• Vi phân cấp 𝑛
𝑑𝑛 𝑦 = 𝑦 (𝑛) 𝑑𝑥 𝑛
• Ví dụ. Tính gần đúng 1,01
• Ý nghĩa hình học của vi phân
27 28
BÀI TẬP ĐẠO HÀM HÀM ẨN
• Ví dụ. [GK 13-14] Tính gần đúng • Hàm số 𝑦 = 𝑦(𝑥) xác định bởi 𝐹 𝑥; 𝑦 = 0
được gọi là hàm ẩn
arctan(1,001), lấy 𝜋 ≈ 3,14
• Ví dụ. [GK 12-13] Tính xấp xỉ cos 29°, biết • Cách tính 𝑦′(𝑥): lấy đạo hàm 2 vế của đẳng
thức xác định hàm ẩn
𝜋
3 ≈ 1,7321 và 180 ≈ 0,0175
29 30
5
10/9/2023
ĐẠO HÀM HÀM ẨN ĐẠO HÀM HÀM ẨN

• [GK HK1 2022-2023] Cho đường cong có • [GK HK1 2022-2023] Viết phương trình tiếp
phương trình 𝑥 2 + 2𝑥𝑦 − 𝑦 2 + 𝑥 = 2. Điểm
tuyến với đường cong 𝐶 : 𝑥 − 1 + 𝑦3 +
𝑀 1; 2 có thuộc đường cong 𝐶 hay không?
Nếu có hãy viết phương trình tiếp tuyến của 2𝑥 2 𝑦 = 0 tại điểm 0; 1
𝐶 tại 𝑀
31 32
• [CK HK1 2022-2023] Viết phương trình tiếp • [CK HK1 2022-2023] Viết phương trình tiếp
tuyến của đường cong tuyến của đường cong
3 3 2
𝑥 + 5𝑦 + 3𝑥 𝑦 = 5 𝐶 : 𝑥 2 + 𝑦 2 = 2𝑥 2 + 2𝑦 2 − 𝑥 2
tại điểm 𝑀 0; 1 1
tại điểm 𝑀 0; 2
33 34

• [CK HK1 2021-2022] Viết phương trình tiếp • [CK HK1 2021-2022] Viết phương trình tiếp
tuyến của đồ thị của hàm ẩn 𝑦 được cho bởi tuyến của đồ thị hàm số 𝑦 được cho bởi
phương trình 𝑥 2 + 𝑥𝑦 + 𝑦 2 = 3 tại (những) phương trình sin 𝑥 + 𝑦 = 2𝑥 − 2𝑦 tại điểm
điểm có hoành độ bằng 1 𝜋; 𝜋
35 36
6
10/9/2023
• [CK HK1 2021-2022] Viết phương trình tiếp • Ví dụ. Tính y’
tuyến của đường cong 𝑦 4 = 4𝑥 4 + 6𝑥𝑦 tại 𝑒 𝑥/𝑦 = 𝑥 − 𝑦

điểm 𝑥; 𝑦 = 1; 2
• Ví dụ. Tính y’
arctan 𝑥 2 𝑦 = 𝑥 + 𝑥𝑦 2
37 38

• Ví dụ. Tìm g’(0) biết • Ví dụ. Viết phương trình tiếp tuyến tại điểm (0;1/2)
𝑥 2 + 𝑦 2 = 2𝑥 2 + 2𝑦 2 − 𝑥 2
(cardioid)
2
𝑔 𝑥 + 𝑥 sin 𝑔 𝑥 = 𝑥
• Ví dụ. Tính y’
𝑥𝑦 = 𝑦𝑥
39 40
ĐẠO HÀM HÀM SỐ DẠNG THAM SỐ ĐẠO HÀM HÀM SỐ DẠNG THAM SỐ
• Hàm số 𝑦 = 𝑦(𝑥) xác định bởi • Ví dụ. Tính đạo hàm 𝑦 ′ = 𝑦′(𝑥) tại 𝑥0 = 𝜋/3
của hàm số 𝑦 = 𝑦(𝑥) được cho bởi phương
𝑥 = 𝑥(𝑡) trình tham số
ቊ
𝑦 = 𝑦(𝑡)
• Tính y’ 𝑥 = arctan 𝑡
ቐ 𝑡2
𝑦=
2
𝑑𝑦 𝑦′(𝑡)
𝑦′ 𝑥 = =
𝑑𝑥 𝑥′(𝑡)
41 42
7
10/9/2023
ĐẠO HÀM HÀM SỐ DẠNG THAM SỐ ĐẠO HÀM CẤP CAO

′
• Ví dụ. Tính đạo hàm 𝑦 ′ = 𝑦′(𝑥) của hàm số • 𝑦 (𝑛) = 𝑦 (𝑛−1)
𝑦 = 𝑦(𝑥) được cho bởi phương trình tham số
• Tính chất
𝑥 = ln(1 + 𝑡 2 )
ቊ
𝑦 = 2𝑡 − 2arctan 𝑡 (𝑛)
𝑢±𝑣 = 𝑢 (𝑛) ± 𝑣 (𝑛)
(𝑛)
𝑐𝑢 = 𝑐 𝑢(𝑛)
43 44
CÔNG THỨC CÔNG THỨC
(𝑛) (𝑛)
1 −1 𝑛 𝑛! 1 −1 𝑛 𝑛!
= =
𝑥 𝑥 𝑛+1 𝑥+𝑎 𝑥 + 𝑎 𝑛+1
(𝑛)
𝜋 (𝑛)
𝜋
sin 𝑥 = sin 𝑥 + 𝑛 sin 𝑎𝑥 = 𝑎𝑛 sin 𝑎𝑥 + 𝑛
2 2
(𝑛)
𝜋 (𝑛) 𝑛
𝜋
cos 𝑥 = cos 𝑥 + 𝑛 cos 𝑎𝑥 = 𝑎 cos 𝑎𝑥 + 𝑛
2 2
𝑒 𝑥 (𝑛) = 𝑒 𝑥 𝑒 𝑎𝑥 (𝑛) = 𝑎𝑛 𝑒 𝑎𝑥
45 46
CÔNG THỨC LEIBNIZ BÀI TẬP

• Đạo hàm cấp 𝑛 của tích • Ví dụ. Tính 𝑦 (𝑛)
𝑦 = 5𝑥 + 1 𝑒 𝑥
Gottfried Wilhelm (von) Leibniz
𝑛 1646-1716
• Ví dụ. Tính 𝑦 (𝑛)
(𝑛)
𝑢∙𝑣 = ෍ 𝐶𝑛𝑘 𝑢(𝑘) 𝑣 (𝑛−𝑘)
𝑘=0
𝑦 = 𝑥 2 + 1 𝑒 5𝑥
= 𝐶𝑛0 𝑢 0
𝑣 𝑛
+ 𝐶𝑛1 𝑢 1
𝑣 𝑛−1
+ ⋯ + 𝐶𝑛𝑛 𝑢 𝑛
𝑣 0
47 48
8
10/9/2023
BÀI TẬP
• Ví dụ. [C1, 12-13] Tính 𝑦 (𝑛)
𝑦 = 𝑥 4 ln 𝑥
• Ví dụ. Tính 𝑦 (𝑛)

3𝑥 + 5
𝑦=
𝑥 2 + 3𝑥 + 2
Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, HCMUS 49
49

VTP1B - Tuần 4

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

VTP1B - Tuần 4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

10/9/2023

LEC 3. ĐẠO HÀM

Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, HCMUS 2

REVIEW HỆ SỐ GÓC CỦA TIẾP TUYẾN

VẬN TỐC TỨC THỜI ĐỊNH NGHĨA

• Ví dụ. Tính 𝑓′(2) với • [GK HK1 2022-2023] Cho hàm số

Dùng định nghĩa đạo hàm, tìm đạo hàm của 𝑓 3 − 2𝑥

BÀI TẬP ĐẠO HÀM MỘT PHÍA

ĐẠO HÀM MỘT PHÍA ĐẠO HÀM

CÔNG THỨC MỚI TÍNH CHẤT

ĐẠO HÀM HÀM HỢP TÍNH CHẤT

TÍNH CHẤT TÍNH CHẤT

TÍNH CHẤT TÍNH CHẤT

ĐẠO HÀM HÀM NGƯỢC ĐẠO HÀM HÀM NGƯỢC

ĐẠO HÀM HÀM NGƯỢC ĐẠO HÀM HÀM NGƯỢC

VI PHÂN XẤP XỈ TUYẾN TÍNH

• Ý nghĩa hình học của vi phân

BÀI TẬP ĐẠO HÀM HÀM ẨN

ĐẠO HÀM HÀM ẨN ĐẠO HÀM HÀM ẨN

ĐẠO HÀM HÀM ẨN ĐẠO HÀM HÀM ẨN

ĐẠO HÀM HÀM ẨN ĐẠO HÀM HÀM ẨN

ĐẠO HÀM HÀM ẨN ĐẠO HÀM HÀM ẨN

• [CK HK1 2021-2022] Viết phương trình tiếp • Ví dụ. Tính y’

tuyến của đường cong 𝑦 4 = 4𝑥 4 + 6𝑥𝑦 tại 𝑒 𝑥/𝑦 = 𝑥 − 𝑦

ĐẠO HÀM HÀM ẨN ĐẠO HÀM HÀM ẨN

ĐẠO HÀM HÀM SỐ DẠNG THAM SỐ ĐẠO HÀM CẤP CAO

CÔNG THỨC CÔNG THỨC

CÔNG THỨC LEIBNIZ BÀI TẬP

• Ví dụ. Tính 𝑦 (𝑛)

Vi tich phan 1B, 2023-2024 Nguyen Van Thuy, HCMUS 49

You might also like