PHƯƠNG PHÁP SỐ

TRONG TÍNH TOÁN KẾT CẤU

PHẦN TỬ THANH CHỊU UỐN

ĐÀO ĐÌNH NHÂN

1
Thanh chịu uốn trong hệ tọa độ phần tử
Ma trận hàm nội suy
𝜃

𝜃
𝑣
𝑣 𝑣(𝑥) 𝑥

𝑖 𝐸𝐼 𝑗
𝐿

𝑎
𝑎
𝑣 𝑥 =𝑎 +𝑎 𝑥+𝑎 𝑥 +𝑎 𝑥 = 1 𝑥 𝑥 𝑥 × 𝑎
𝑎

𝑎
𝑑𝑣(𝑥) 𝑎
𝜃(𝑥) = = 0 1 2𝑥 3𝑥 × 𝑎
𝑑𝑥
𝑎

2
Thanh chịu uốn trong hệ tọa độ phần tử
Ma trận hàm nội suy
Tại đầu i: Tại đầu j:
𝑎 𝑎
𝑎 𝑎
𝑣 = 1 𝑥 𝑥 𝑥 × 𝑎 𝑣 = 1 𝑥 𝑥 𝑥 × 𝑎
𝑎 𝑎

𝑎 𝑎
𝑎 𝑎
𝜃 = 0 1 2𝑥 3𝑥 × 𝑎 𝜃 = 0 1 2𝑥 3𝑥 × 𝑎
𝑎 𝑎

Gộp lại:

1 𝑥 𝑥 𝑥 𝑎 𝑣 𝑎 1 𝑥 𝑥 𝑥 𝑣
0 1 2𝑥 3𝑥 𝑎 𝜃 𝑎 0 1 2𝑥 3𝑥 𝜃
× 𝑎 = 𝑣 𝑎 = × 𝑣
1 𝑥 𝑥 𝑥 1 𝑥 𝑥 𝑥
𝑎 𝜃 𝑎 𝜃
0 1 2𝑥 3𝑥 0 1 2𝑥 3𝑥

3
Thanh chịu uốn trong hệ tọa độ phần tử
Ma trận hàm nội suy
Thay các toạ độ tại các đầu thanh vào:
1 0 0 0
𝑎 1 0 0 0 𝑣 0 1 0 0 𝑣
𝑎 0 1 0 0 𝜃 3 2 3 1 𝜃
𝑎 = 1 𝐿 𝐿 𝐿 × 𝑣 = − − − × 𝑣
𝐿 𝐿 𝐿 𝐿
𝑎 0 1 2𝐿 3𝐿 𝜃 2 1 2 1 𝜃
−
𝐿 𝐿 𝐿 𝐿
Như vậy hàm chuyển vị là:
1 0 0 0
0 1 0 0 𝑣
3 2 3 1 𝜃
𝑣 𝑥 = 1 𝑥 𝑥 𝑥 × − − − × 𝑣
𝐿 𝐿 𝐿 𝐿
2 1 2 1 𝜃
−
𝐿 𝐿 𝐿 𝐿
𝑣
3𝑥 2𝑥 2𝑥 𝑥 3𝑥 2𝑥 𝑥 𝑥 𝜃
𝑣 𝑥 = 1− + 𝑥− + − − + × 𝑣
𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿
𝜃

𝑁 𝑑

4
Thanh chịu uốn trong hệ tọa độ phần tử
Ma trận hàm nội suy

3𝑥 2𝑥
3𝑥 2𝑥 −
1− + 𝐿 𝐿
𝐿 𝐿

2𝑥 𝑥
𝑥− +
𝐿 𝐿

0 𝐿 𝑥

𝑥 𝑥
− +
𝐿 𝐿

5
Thanh chịu uốn trong hệ tọa độ phần tử
Ma trận tính nội lực 𝑣
6𝑥 6𝑥 4𝑥 3𝑥 6𝑥 6𝑥 2𝑥 3𝑥 𝜃
𝜃 𝑥 = − + 1− + − − + × 𝑣
𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿
𝜃
𝑁 𝑑
𝑣
6 12𝑥 4 6𝑥 6 12𝑥 2 6𝑥 𝜃
𝜅 𝑥 = − + − + − − + × 𝑣
𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿
𝜃
𝑁 𝑣
6 12𝑥 4 6𝑥 6 12𝑥 2 6𝑥 𝜃
𝑀 𝑥 = 𝐸𝐼 − + − + − − + × 𝑣
𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿
𝜃 𝑣
𝑆
𝑀 𝐸𝐼 −6 −4𝐿 6 −2𝐿 𝜃
𝑀 = × 𝑣
𝐿 6 2𝐿 −6 4𝐿
𝜃
𝑣
𝜃 𝑆 𝑑
12 6 12 6
𝑄 𝑥 = 𝐸𝐼 − × 𝑣
𝐿 𝐿 𝐿 𝐿
𝜃 Chú ý về dấu của M, Q
𝑆

6
Thanh chịu uốn trong hệ tọa độ phần tử
Tóm tắt các biểu diễn cơ bản

3𝑥 2𝑥 2𝑥 𝑥 3𝑥 2𝑥 𝑥 𝑥
𝑣= 𝑁 × 𝑑 𝑁 = 1− + 𝑥− + − − +
𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿

6𝑥 6𝑥 4𝑥 3𝑥 6𝑥 6𝑥 2𝑥 3𝑥
𝜃= 𝑁 × 𝑑 𝑁 = − + 1− + − − +
𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿 𝐿

6 12𝑥 4 6𝑥 6 12𝑥 2 6𝑥
𝜅= 𝑁 × 𝑑 𝑁 = −
𝐿
+
𝐿
− +
𝐿 𝐿 𝐿
−
𝐿
− +
𝐿 𝐿

𝐸𝐼 −6 −4𝐿 6 −2𝐿
𝑀 = 𝑆 × 𝑑 𝑆 =
𝐿 6 2𝐿 −6 4𝐿

𝐸𝐼
𝑄= 𝑆 × 𝑑 𝑆 =
𝐿
12 6𝐿 −12 6𝐿

7
Thanh chịu uốn trong hệ tọa độ phần tử
Thiết lập phương trình cân bằng phần tử loại 1
𝐹𝑖 𝐹𝑗 𝛿𝑣𝑖 𝐹𝑗
𝑀𝑖 𝑀𝑗 𝛿𝜃𝑖 𝑀𝑗

𝑖 𝑗 𝑖 𝑗

𝑀= 𝑆 × 𝑑 = 𝐸𝐼 × 𝑁 × 𝑑 𝛿𝜅 = 𝑁 × 𝛿

Công khả dĩ của lực nút: 𝛿𝑊 = 𝜹 𝒇

Công khả dĩ của nội lực:

𝛿𝑊 =− 𝛿𝜅 𝑀𝑑𝑥 = − 𝜹 𝐍𝜿 𝐸𝐼 𝐍𝜿 𝒅 𝑑𝑥

𝛿𝑊 =− 𝜹 𝐍𝜿 𝐸𝐼 𝐍𝜿 𝑑𝑥 𝒅 =− 𝜹 𝐤 𝒅

8
Thanh chịu uốn trong hệ tọa độ phần tử
Thiết lập phương trình cân bằng phần tử loại 1
Theo nguyên lý công khả dĩ:
𝜹 𝒇 − 𝜹 𝐤 𝒅 =0

𝐤 𝒅 = 𝒇
Trong đó:
𝑣
𝜃
𝒅 = 𝑣
𝜃
𝐹
𝑀
𝒇 = 𝐹
𝑀
12 6𝐿 −12 6𝐿
𝐸𝐼 6𝐿 4𝐿 −6𝐿 2𝐿
𝐤 = 𝐍𝜿 𝐸𝐼 𝐍𝜿 𝑑𝑥 =
𝐿 −12 −6𝐿 12 −6𝐿
6𝐿 2𝐿 −6𝐿 4𝐿

9
Thanh chịu uốn trong hệ tọa độ phần tử
Thiết lập phương trình cân bằng phần tử loại 2
𝐹𝑖 𝐹𝑗 𝛿𝑣𝑖 𝐹𝑗
𝑞
𝑀𝑖 𝑀𝑗 𝛿𝜃𝑖 𝑀𝑗

𝑖 𝑗 𝑖 𝑗

𝑀= 𝑆 × 𝑑 = 𝐸𝐼 × 𝑁 × 𝑑 𝛿𝜅 = 𝑁 × 𝛿

Công khả dĩ của lực nút: 𝛿𝑊 = 𝜹 𝒇

Công khả dĩ của lực phân bố đều:

−𝑞𝐿/2
−𝑞𝐿 /12
𝛿𝑊 =− 𝛿𝑣 𝑞 𝑑𝑥 = −𝑞 𝛿 𝑁 𝑑𝑥 = 𝛿 𝑝 = 𝛿
−𝑞𝐿/2
𝑞𝐿 /12

Công khả dĩ của nội lực: giống như trong phần tử loại 1

10
Thanh chịu uốn trong hệ tọa độ phần tử
Thiết lập phương trình cân bằng phần tử loại 2
Theo nguyên lý công khả dĩ:
𝜹 𝒇 + 𝜹 𝒑 − 𝜹 𝐤 𝒅 =0

𝐤 𝒅 = 𝒇 + 𝒑
Trong đó:
𝑣 𝐹 −𝑞𝐿/2
𝜃 𝑀 −𝑞𝐿 /12
𝒅 = 𝑣 𝒇 = 𝐹 𝑝 =
−𝑞𝐿/2
𝜃 𝑀 𝑞𝐿 /12

12 6𝐿 −12 6𝐿
𝐸𝐼 6𝐿 4𝐿 −6𝐿 2𝐿
𝐤 =
𝐿 −12 −6𝐿 12 −6𝐿
6𝐿 2𝐿 −6𝐿 4𝐿

Xem lại ý nghĩa của 𝑝 ???

11
Ví dụ 1
2 kN Tiết diện dầm = 20𝑐𝑚 × 35𝑐𝑚
4 kN/m
8 kNm Mô đun đàn hồi E = 27 × 10 𝑘𝑃𝑎

Chọn đơn vị tính là 𝑘𝑁, 𝑚

4m 2m

1 2
Sơ đồ phần tử hữu hạn
1 2 3

Sơ đồ tải nút

Sơ đồ tải phần tử được quy về nút

12
Ví dụ 1
0.2 0.35
𝐼= = 7.146 × 10
12

Ma trận độ cứng phần tử 1

𝐤 =

Ma trận độ cứng phần tử 2

28.941 28.941 −28.941 28.941

38.588 −28.941 28.941
𝐤 = 10
28.941 −28.941
38.588
Ma trận độ cứng tổng thể (đã áp đặt điều kiện biên động học) Véc tơ tải tổng thể

∗ ∗
𝐾 = 𝑃 =

Véc tơ chuyển vị nút

−98.286
𝑈 ∗ = = 10 9.214
69.107

13
Ví dụ 1
2 kN
4 kN/m
8 kNm

4m 2m

14
Ví dụ 1
2 kN
4 kN/m
8 kNm

4m 2m

15
Ví dụ 1
2 kN
4 kN/m
8 kNm

4m 2m

16
Thanh chịu uốn trong hệ tọa độ tổng thể
𝑌 𝑢 ,𝐹
𝑣 𝐹
𝑣 ,𝐹
𝜃 𝑀
𝜃 ,𝑀 𝒅 = 𝑣 𝒇 = 𝐹
𝑢 ,𝐹
𝜃 𝑀
𝑢 ,𝐹
𝑣 ,𝐹 𝛼 𝑢 𝐹
𝑢 𝐹
𝜃 𝑀
𝜃 ,𝑀 𝑢 ,𝐹 𝑑 = 𝑢 𝑓 = 𝐹
𝑢 𝐹
𝑋 𝜃 𝑀

Chuyển trục tọa độ:

−𝑠𝑖𝑛𝛼 𝑐𝑜𝑠𝛼 0 0 0 0
0 0 1 0 0 0
𝑻 =
0 0 0 −𝑠𝑖𝑛𝛼 𝑐𝑜𝑠𝛼 0
0 0 0 0 0 1

𝑑 = 𝑇 𝑑 𝑓 = 𝑇 𝑓

17
Thanh chịu uốn trong hệ tọa độ tổng thể
𝑓 = 𝑇 𝑓 = 𝑇 𝑘 𝑑 = 𝑇 𝑘 𝑇 𝑑 = 𝑘 {𝑑}

12𝑠 −12𝑐𝑠 −6𝐿𝑠 −12𝑠 12𝑐𝑠 −6𝐿𝑠

−12𝑐𝑠 12𝑐 6𝐿𝑐 12𝑐𝑠 −12𝑐 6𝐿𝑐
𝐸𝐼 −6𝐿𝑠 6𝐿𝑐 4𝐿 6𝐿𝑠 −6𝐿𝑐 2𝐿
𝒌 = 𝑇 𝑘 𝑇 =
𝐿 −12𝑠 12𝑐𝑠 6𝐿𝑠 12𝑠 −12𝑐𝑠 6𝐿𝑠
12𝑐𝑠 −12𝑐 −6𝐿𝑐 −12𝑐𝑠 12𝑐 −6𝐿𝑐
−6𝐿𝑠 6𝐿𝑐 2𝐿 6𝐿𝑠 −6𝐿𝑐 4𝐿
𝑀
𝑀 = 𝑀 = 𝑆 𝑑 = 𝑆 𝑇 𝑑 = 𝑆 𝑑

𝑀 𝐸𝐼 6𝐿𝑠 −6𝐿𝑐 −4𝐿 −6𝐿𝑠 6𝐿𝑐 −2𝐿

𝑀 = 𝑀 = 𝑑
𝐿 −6𝐿𝑠 6𝐿𝑐 2𝐿 6𝐿𝑠 −6𝐿𝑐 4𝐿

𝑄= 𝑆 𝑑 = 𝑆 𝑇 𝑑 = 𝑆 𝑑

𝐸𝐼
𝑄= −12𝑠 12𝑐 𝐿 12𝑠 −12𝑐 6𝐿 𝑑
𝐿

18
Ví dụ 2
𝑞 = 20 𝑘𝑁/𝑚

𝑀 = 25 𝑘𝑁𝑚 𝑃 = 10 𝑘𝑁

Tiết diện cột: 𝑏 × ℎ = 0,2 𝑚 × 0,4 𝑚

3𝑚

Tiết diện dầm: 𝑏 × ℎ = 0,2 𝑚 × 0,35 𝑚

Mô đun đàn hồi: 𝐸 = 2,7 × 10 𝑘𝑁/𝑚

5𝑚

𝑢 𝑢
𝑢 2 𝑢
2 3 Phần tử Nút đầu Nút cuối 𝑐 = cos 𝜶 𝑠 = sin 𝜶
𝑢 𝑢
1
1 3
2
𝑢 𝑢
3
𝑢 𝑢

1 4
𝑢 𝑢

19
Ví dụ 2

20
Ví dụ 2

21
Ví dụ 2

22