อินทิกรัล 3 ชั้น ในระบบพิกดั ทรงกระบอก

(Triple Integral In Cylindrical Coordinate)

1. ระบบพิกดั ทรงกระบอก ( Cylindrical Coordinate System )

ั
จุด (x,y,z) ใดๆในพิกดฉาก ั
สามารถแทนด้วยจุด ( r,θ,z ) ในระบบพิกดทรงกระบอก โดยที่

1) (r,θ) ั งขั้ ว บนระนาบ XY

เป็ นจุดในระบบพิกดเชิ
2) z อยูใ่ นพิกดฉาก
ั
⎧ x = X(r, θ, z) = rcosθ
⎪
3) x, y, z และ r, θ, z มีความสัมพันธ์กนั ดังนี้ ⎨ y = Y(r, θ, z) = rsinθ
⎪ z = Z(r, θ, z) = z
⎩

เชน่ ั
ระนาบ x = 3 ในพิกดฉาก ั
เปลี่ยนเป็ นพิกดทรงกระบอก rcosθ = 3
ั
ทรงกระบอก x2 + y2 = 25 ในพิกดฉาก ั
เปลี่ยนเป็ นพิกดทรงกระบอก r=5
ั
กรวยกลม x2 + y2 - 9z2 = 0 ในพิกดฉาก ั
เปลี่ยนเป็ นพิกดทรงกระบอก r = 3z
2. อินทิกรัล 3 ชั้นในระบบพิกดั ทรงกระบอก
(Triple Integration in Cylindrical Coordinate)

ทฤษฎีบท1 ถ้า f เป็ นฟังกชั์ นที่ต่อเนื่องบนกลองทรงกระบอก

่ (Cylindrical box) Q
เมื่อ Q = { (r, θ,z) / a < r < b , α < θ < β , c < z < d } แล้วจะได้วา่
β b d

∫∫∫
Q
f (r, θ, z) dV = ∫ ∫ ∫ f (r, θ, z) r dz dr dθ .
α a c

ํ
ทฤษฎีบท 2 กาหนดให้ ่
Q เป็ นทรงตันที่ปิดล้อมด้านบนด้วย พื้นผิวที่มีสมการเป็ น z = g 2 (r, θ) ด้านลาง
ั
ปิ ดล้อมด้วยพื้นผิวที่มีสมการ z = g1 (r, θ) ในระบบพิกดทรงกระบอก ถ้า R เป็ นภาพฉาย
บนระนาบ xy และถ้า f (r, θ, z) เป็ นฟังกชั์ นที่ต่อเนื่องบน Q แล้วจะได้วา่

β r2 ( θ ) g 2 (r,θ )

∫∫∫
Q
f (r, θ, z) dV = ∫ ∫ ∫ f (r, θ, z) r dz dr dθ .
α r1 ( θ ) g1 (r,θ )
3. การหาลิมติ ของการอินทิเกรต 3 ชั้น
(Procedure for Finding Limits of Triple)

การคํานวณอินทิกรัล 3 ชั้ น ที่อยูใ่ นรู ปของ ∫∫∫ r f(r, θ, z) dV

Q

ํ
1. เขียนกราฟของบริ เวณ Q ตามแนวภาพฉาย R บนระนาบ xy และกาหนดตํ ่
าแหนงของผิ
วโค้งที่ทาํ ให้
เกดิ Q และเส้นโค้งที่ทาํ ให้เกดิ R

2. ั อบเขตของ z ( Z-Limits of Integration )

การจํากดข
2.1 พิจารณาตามแนวแกน Z เข้าสู่ บริ เวณ Q
2.2 พิจารณาวา่สวนบนของ
่ ่ ่
Q ถูกปิ ดล้อมด้วย พื้นผิว z = g 2 (r, θ) สวนลางของ Q ถูกปิ ดล้อมด้วย
พื้นผิว z = g1 (r, θ)
2.3 2 ตําแหนงนี่ ้ จะเป็ น ลิมิตบนและลิมิตลาง ่ ของ z ตามลําดับ
 ั
3. การจํากดขอบเขตของ r ( r-Limits of Integration )
3.1 ลากเส้นตรง L ที่ลากจากจุด(0,0)เข้าสู่ บริ เวณ R โดยผานจุ
่ ด (r, θ)
3.2 พิจารณาวา่ เริ่ มเข้า R : สมการ r = r1 (θ) และ ออกจาก R : สมการ r = r2 (θ)
3.3 ่ ้ จะเป็ นด้านลางและ
2 ตําแหนงนี ่ ด้านบน ลิมิตของ r ตามลําดับ

ั
4. การจํากดขอบเขต ของ θ ( θ-Limits of Integration )
4.1 พิจารณา เมื่อกวาดมุมไปในทิศทางบวก(ทวนเข็มนาฬิกา) จากแกน X จนคลุมพื้นที่ R บน
ระนาบ XY ( พิกดเชิ ั งขั้ว )
4.2 มุม θ ที่เริ่ มเข้า R คือ θ = α มุม θ ที่เริ่ มออก R คือ θ = β
่ ้ จะเป็ น ลิมิตด้านลางและด้
4.3 2 คานี ่ านบนของ θ

β r2 ( θ ) g 2 (r,θ )

∫∫∫ f(x, y, z) dV
Q
= ∫∫∫ f(r, θ, z) r dz dr dθ
Q
= ∫ ∫ ∫ f (r, θ, z) r dz dr dθ
α r1 ( θ ) g1 (r,θ )
a) ตัวอย่ าง จงหาค่าอินทิกรัลสามชันที
้ ่กําหนดให้ โดยใช้ อนิ ทิกรัลสามชันในระบบพิ
้ กดั
1
ทรงกระบอก ∫∫∫ ( x 2 + y 2 ) 2 dV เมื่อรูปทรงตัน G ล้ อมรอบด้ วยพื ้นผิว x 2 + y2 = 4 ,
G
1
z = (x + y )
2 2 2
และ z = 0 (8 π )
ตัวอย่ าง จงเขียนลิมิตของการอินทิเกรตในระบบพิกดั ทรงกระบอกเพื่อหาปริมาตรของทรงตัน
G ที่ปิดล้ อมด้ วยระนาบ z = 0 , x 2 + ( y − 1)2 = 1 ด้ านบนด้ วนพาราโบลอยด์
z = x 2 + y 2 โดยไม่ ต้องคํานวณค่ า
-

ตัวอย่ าง จงหาปริ มาตรทรงตันซึง่ ถูกปิ ดล้ อมด้ วนทรงกระบอก x 2 + y 2 = 9 ระนาบ z = 1 และ

x+z=5 (36 π )
ตัวอย่ าง จงหาปริ มาตรของทรงตัน G ซึง่ ล้ อมรอบด้ านบนด้ วนทรงกลม x + y + z 2 = 16
2 2

ด้ านล่างด้ วยกรวย z = x 2 + y 2

: dr
()(xxyc /((er)
a . ·
randodo ; x2xy2 : 4

ci pilytie
00 200