Đoạn trích/Văn bản “Chị em Thúy Kiều” trích trong tác phẩm “Truyện Kiều”/

“Đoạn trường tân thanh” của Nguyễn Du

Mở bài
- Đặc điểm về tác giả Nguyễn Du:
+ Tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên.
+ Quê ở Tiên Điền-Nghi Xuân-Hà Tĩnh.
+ Danh nhân văn hóa thế giới, đại thi hào dân tộc, nhà thơ xuất sắc nhất của văn học
Trung đại Việt Nam.
- Đặc điểm về tác phẩm “Truyện Kiều”
+ Kiệt tác của Tố Như
+ Đây là tác phẩm thành công ở cả hai phương diện nội dung và hình thức.
- Đặc điểm đoạn trích “Chị em Thúy Kiều”
+ Phần đầu (Gặp gỡ và đính ước) của “Đoạn trường tân thanh”
+ Khắc họa thành công vẻ đẹp của …
Thân bài
1. Giới thiệu chung về hai chị em Thúy Kiều, Thúy Vân [hai liên đầu]
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật được Nguyễn Du thể hiện khá rõ nét trong đoạn trích
“Chị em Thuý Kiều” . Trước tiên, Tố Như giới thiệu chung về hai chị em:
“Đầu lòng hai ả tố nga,
Thuý Kiều là chị, em là Thuý Vân.
Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.”
- Chất tự sự trong thơ thể hiện ở liên lục bát đầu tiên khi Nguyễn Du giới thiệu lai lịch
hia nhân vật: Thuý Kiều là chị, người em là Thuý Vân.
- Tố nga: gợi vẻ đẹp của hai chị em.
- Bút pháp ước lệ:
+ Bút pháp quen thuộc trong thơ ca cổ điển
+ Lấy thiên nhiên làm trung tâm. Thiên nhiên là tiêu chuẩn, thước đo vẻ đẹp của con
người. Con người muốn đẹp phải soi chiếu vào thiên nhiên.
+ Trong đoạn thơ này, Nguyễn Du dùng hình ảnh của mai-tuyết để nói đến vẻ đẹp của
Vân-Kiều: duyên dáng, thanh tao như mai, tâm hồn trong trắng như tuyết.
- Mỗi người có một vẻ đẹp riêng và tất cả đều hoàn hảo “mười phân vẹn mười”.
2. Vẻ đẹp của Thuý Vân [hai liên tiếp theo]
- Từ khái quát, Nguyễn Du đi đến việc miêu tả chân dung từng nhân vật. Bức tranh tuyệt
thế giai nhân đầu tiên cụ Nguyễn Tiên Điền hoạ là Thuý Vân.
“Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang
Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.”
- “Khác vời”: Vẻ đẹp của Vân trên mức bình thường, phải nói là sắc nước hương trời.
- Tiếp tục sử dụng bút pháp ước lệ:
+ Mượn trăng-ngài-hoa-ngọc-mây-tuyết để gợi tả vẻ đẹp của Vân.
+ Trăng: khuôn mặt trong sáng, tinh khiết, đầy đặn như ánh trăng thể hiện dáng vẻ của
người phúc hậu.
+ Ngài: đôi mày sắc nét hơi đậm như xúc tu con ngài.
+ Hoa cười: miệng nàng cười tươi như hoa.
+ Ngọc thốt: tiếng nói trong trẻo như ngọc.
+ Mây thua nước tóc: tóc Vân dài óng mượt bồng bềnh hơn cả mây
+ Tuyết nhường màu da: làn da nàng trắng mịn hơn cả tuyết.
- Sử dụng sáng tạo bút pháp ước lệ:
+ Chọn lọc hình ảnh: trong muôn vàn hình ảnh của thiên nhiên, Tố Như chọn những
hình ảnh tuyệt mĩ: mây-hoa-tuyết-nguyệt-ngọc để gợi tả chân dung Thuý Vân.
+ Lấy con người làm trung tâm: Nguyễn Du khẳng định thiên nhiên đã bằng lòng, chấp
nhận nhường chỗ cho vẻ đẹp của Vân.
+ Ngôn từ mang tính dự báo: “mây thua-tuyết nhường” mang sắc thái nhẹ nhàng thể
hiện dự cảm của tác giả về cuộc đời của Vân sẽ bình lặng, êm đềm. Và sự thật là đời
Vân rất giản đơn ngay cả cái việc tình chị duyên em trong “Trao duyên” hay “nhường
trả” lại cho chị trong cuộc đoàn viên cũng đơn giản như thế.
- Tính cách: từ trang trọng, đoan trang gợi tính cách của người con gái đứng đắn và
trang nghiêm.