S1 Q1 KOMUNIKASYON REVIEWER
Kabanata 1
Mga Konseptong
Pangwika
Wika ng Karunungan
ni Myrna Diva-Gornez
(piyesa-Buwan ng Wika 2016, lungsod ng Heneral
Santos dibisyon)
Filipino ako
Filipino ang wika ko
Filipinas ang bayan ko
Iba’t ibang paniniwala, sari-saring kuwento
Wika’t diyalekto paano nabuo?
Mga letra at mga simbolo
Tanging ang Maykapal ang may alam nito
Wikang dinamiko, patuloy na nagbabago
Panatilihin ang diwa ng pagka-Filipino
Pagkakaisa, pagkauunawaan ang layon nito Wika natin
bigkasin nang buong puso.
Wika ay instrumento sa komunikasyon
Sa katatagan ng ating magandang relasyon
Sa pagbahagi ng ating misyon
Karunungan ay yumayabong.
Pambansang pagkakaisa ay ninais natin
Manuel L. Quezon inihayag ang mithiin
Pumili ng wika na siyang gabay natin
Sa pagkilala ng sariling may talinong angkin.
Wika’y nagsisilbing tagapagpalaganap
Kaya, Dr. Jose Rizal ginamit ang panulat
Hangad niya sa atin ay ipamulat
Kaalaman at karunungan sa atin ay nararapat
Bansa natin ay isang arkipelago
Kahulugan ng Komunikasyon
1. Ang komunikasyon ay pagpapahayag at
pagpapalitan ng ideya, opinyon, o impormasyon sa
pamamagitan ng pagsasalita, pagsulat, o
pagsenyas. (Banhart, 2014)
2. Masasabing, komunikasyon ang kailangan upang
magkaunawaan ang mga tao na kapag may
unawaan, magiging daan sa pag-unlad ng bansa.
Para maisakatuparan ito, wika ang naging sandata
upang maisalin ang kaalaman, karanasan, at alaala
ng isang lahi o lipi at lipunan sa iba.
Mga Konseptong Pangwika
Wika
● Instrumento ng komunikasyon na binubuo ng mga
tunog, simbolo, at mga tuntunin.
● Isang sistema ng mga sagisag na binubuo ng mga
tunog o kaya ay mga pasulat na letra na iniuugnay
natin sa mga kahulugang nais nating ipabatid sa
ibang tao.
Ang salitang wika ay nagsimula sa salitang
“lengua” na ang literal na kahulugan ay dila at
wika. Instrumento ng komunikasyon na binubuo
ng mga tunog, simbolo at mga tuntunin.
● Ito ay behikulo ng paghahatid ng mga
impormasyon saan mang lugar ka naroon, sa
paaralan, tahanan, o kahit saan.
● Instrumento rin ito ng komunikasyon sa
pamamagitan ng wika, mabilis na naipapalaganap
ang kultura ng bawat pangkat. Higit sa lahat
simbolo ito ng kalayaan.
Henry Gleason — Ang wika ay masistemang
balangkas ng mga sinasalitang tunog na pinili at
isinaayos ng paraang arbitraryo na ginagamit sa
pakikipagkomunikasyon ng mga taong kabilang sa isang
kultura.
May iba-ibang kultura at wikang katutubo
Magkaiba man ang kinagisnang mundo
Wika ang tulay sa relasyong buong-buo
Saan ka man naroon
Saan ka man dadako
Kapit bisig ... taas noo
Filipino ako...totoong –totoo
Wikang Pambansa ay Filipino
Dapat payabungin at payamanin mo
Filipino ang nagbabandila sa buong mundo
Na hindi tayo alipin ng kahit sino
Bawat bansa ay may sariling wika
Patunay na ang bansa ay Malaya
Subalit tayo’y kapit- bisig at nakikibaka
Upang bansa’y makamit ang paglaya
Sa mahabang panahon...pananakop ng Espanya
Wikang Filipino ay ipinagkait sa sariling bansa
Sa halip, Espanyol ang naging opisyal na wika Ngunit
Katipunero’y ginamit nang lihim at kusa
Noli Me Tangere at El Filibusterismo
Dalawang akda na may taglay talino
Nakaimbak na kaalaman ibig ay ipagtanto
Sa may pag-asang unti-unting nang naglaho
Halina't payabungin, wikang kinagisnan
Isaisip, isapuso, mga wikang may pangaral
Kultura’t tradisyon panatilihing buhay
Wika ng Karunungan, dapat isabuhay…
Sapiro — Ang wika ay isang likas at makataong
pamamaraan ng paghahatid ng mga kaisipan,
damdamin, at mga hangarin sa pamamagitan ng isang
kusang-loob na kaparaan na lumikha ng tunog.
Manuel L. Quezon — Ama ng Wikang Pambansa
Depinisyon ng Wika
Ang wika ay isang sistema ng mga sagisag na binubuo
ng mga tunog o kaya ay mga pasulat na letra na
iniuugnay natin sa mga kahulugang nais nating ipabatid
sa ibang tao.
Gamit ang mga depinisyong nabanggit, maaaring
bigyang-kahulugan ang wika bilang:
Bago matutong bumasa ang isang
bata, kailangan muna nitong
matutong kumilala ng tunog
(ponolohiya). Itinuturing na
makabuluhan ang isang tunog kung
Nagtataglay may kakanyahan itong
ng makapagpabago ng kahulugan.
sistemang Sinusundan ito ng pagsasama-sama
balangkas ng tunog upang makabuo ng maliit na
yunit ng salita (morpolohiya). Ang
pagsasama-sama ng salita upang
makabuo ng payak na pahayag o
pangungusap ang tinatawag na
sintaks o palaugnayan.
Ang wika ay sinasalitang tunog.
Kakailanganin ng tao ng aparato sa
pagsasalita (speech apparatus)
upang mabigkas at mabigyang
modipikasyon ang tunog. Mahalaga
sa tao ang kanyang diapram,
Sinasalitang
enerhiyang nagmumula sa baga,
tunog
babagtingang tinig o vocal cords na
nagsisilbing artikulador, at ang mga
sangkap sa loob ng bibig tulad ng
dila, ngipin, guwang ng ilong,
gayundin ang matigas at malambot na
ngala-ngala.
 Nabubuo ang wika sang-ayon sa mga
taong gumagamit nito sa loob ng
mahabang panahon (Rubin, 1992).
Ang wika ay set ng mga tuntuning
pinagkasunduan at tinatanggap nang
may pagsang-ayon ng lahat ng
tagapagsalita nito. Sapagkat
napagkasunduan o arbitraryo ang
Arbitraryo wika, nagagawang pagsaluhan ng
isang komunidad wika ang
kumbensyong panlipunan na
nagbibigay dito ng kolektibong
pagkakakilanlan bilang isang pangkat
o grupo. Ito ang dahilan kung bakit
may mga salitang magkatulad ang
baybay at bigkas sa maraming wika
subalit magkakaiba ng kahulugan.
Bawat wika ay tuwirang naka-ugnay
sa kultura ng sambayanang
gumagamit nito. Wika ang
pangunahing tagapagbantayog ng
Kabuhol ng
mga kaugalian, pagpapahalaga, at
kultura
karunungang mayroon ang isang
komunidad. Ang wika at kultura ay
hindi kailanman maihihiwalay sa isa’t
isa.
Ang wika ay dinamiko upang
mapanatiling masigla at buhay ang
lahat ng wika, kailangang makasabay
ito sa pagbabago ng panahon.
Dinamiko Nagbabago ang paraan ng pananalita
ng mga tao maging ang angking
kahulugan ng salita sa paglipas ng
panahon.
Katangian ng Wika
● Ang wika ay sinasalitang tunog.
● Ang wika ay set ng tuntuning pinagkasunduan at
tinatanggap nang may pagsang-ayon ng lahat ng
tagapagsalita nito.
● Likas ang wika.
● Ang wika ay dinamiko.
● Ang wika ay sistemang balangkas.
● Bawat wika ay tuwirang nakaugnay sa kultura ng
sambayanang gumagamit nito. Ang wika ay
ginagamit sa komunikasyon.
Kahalagahan ng Wika
Instrumento; Nagpapalaganap ng kultura ng bawat
pangkat ng tao; Tagapag-ingat at tagapagpalaganap ng
mga karunungan at kaalaman; Lingua-franca o bilang
tulay.
Isang wika (o diyalekto) na
natatanging kinakatawan ang
pambansang pagkilanlan ng isang
lahi at/o bansa. Ginagamit ang
isang pambansang wika sa politikal
at legal na diskurso at tinatalaga ng
pamahalaan ng isang bansa.
Wikang pinagtibay ng pambansang
pamahalaan.
Wikang FILIPINO — ang pambansang wika
Pambansa ng Pilipinas at may konstitusyonal
na batayan ang pagiging
pambansang wika ng Filipino.
Artikulo XIV, Seksyon 6 ng
Konstitusyon 1987, ay nakasaad na:
“Ang wikang pambansa ng Pilipinas
ay Filipino. Samantalang nililinang,
ito ay dapat payabungin at
payamanin pa salig sa umiiral na
wika sa Pilipinas at sa iba pang mga
wika.”
Ito ang wikang ginagamit sa mga
paaralan kung paanong matatamo
ng mga mag-aaral ang leksyong
dapat matutunan. Wikang ginagamit
sa pormal na edukasyon.
Sa ikalawang bahagi ng artikulo
XIV, seksyon 6, nakasaad na
“Alinsunod sa tadhana ng batas at
sang-ayon sa nararapat na maaring
Wikang ipasita ng kongreso, dapat
Panturo magsagawa ng mga hakbangin ang
pamahalaan upang ibunsod at
puspusang itaguyod ang paggamit
ng Filipino bilang midyum ng opisyal
na komunikasyon at bilang wika ng
pagtuturo sa sistemang
pang-edukasyon.”
● Mother Tongue,
● Filipino, at
● Ingles.
Legal na wikang ginagamit ng
pamahalaan sa mga transaksyong
panggobyerno, pasulat man o
pasalita. Prinsipal na wikang
ginagamit sa edukasyon, sa
pamahalaan, sa politika, sa
Wikang komersyo at industriya.
Opisyal
Dalawa ang opisyal na wika ng
Pilipinas ayon sa Artikulo IV,
seksyon 7:
a. FIlipino
b. Ingles
Monolinggwalismo
● Paggamit sa iisang wika.
Bilingguwalismo
● Isang penomenong pangwika na tahasan at
puspusang tinatalakay sa larangan ng
sosyolinggwistiks. Magkahiwalay na paggamit ng
FIlipino at Ingles bilang midyum ng pagtuturo.
● Ipinapakita rito ang malaking ugnayan ng wika at
lipunan at kung paanong ang lipunan ay
nakapag-aambag sa pag-unlad ng wika.
● Paggamit at pagkontrol ng tao sa dalawang wika na
tila ba ang dalawang ito ay kanyang katutubong wika
(Leonard Bloomfield, 1935).
● Tumutukoy sa dalawang wika, nangangahulugan ito
ng paggamit ng Ingles at Filipino bilang panturo sa
iba’t-ibang magkakahiwalay na subjects: Ingles sa
Matematika at Siyensya, Filipino sa Agham
Panlipunan at iba pang kaugnay na larangan.
Multilingguwalismo
● Patakarang pangwika kung saan nakasalig ito sa
paggamit ng wikang pambansa at katutubong wika
bilang pangunahing midyum sa pakikipagtalastasan
at pagtuturo, bagamat hindi kinakalimutan ang
wikang global bilang isang mahalagang wikang
panlahat. Ang pagpapatupad ng Mother Tongue -
based multilingual education o MTB-MLE. Ang
paggamit ng unang wika ng mga mag-aaral.
Register — Ang mga espesyalisadong termino gaya
ng mga salitang siyentipiko o teknikal na nagtataglay ng
iba’t-ibang kahulugan sa iba’t-ibang larangan o disiplina.
Barayti — Isang maliit na grupo o pormal o
makabuluhang katangian na nag-uugnay sa partikular
na uri ng katangiang sosyo-sitwasyonal. Ang mga
halimbawa nito ay idyolek (nakagawiang pamamaraan
ng pagsasalita) at diyalekto (depende sa lugar
maganda-tagalog; matahom-Cebuano).
Homogenous — Isa lang ang gamit ng wika o wikang
puro. Iisa ang katangian
Heterogenous — Iba-iba ang gamit ng wika o binubuo
ng iba’t-ibang barayti ng wika.
Linggwistikong Komunidad — Tawag sa isang
grupo ng taong gumagamit ng isang barayti na wika,
isinasaalang-alang ang tungkol sa idyolek, sosyolek, at
dayalek ng pangkat ng tao sa isang komunidad.
Unang Wika — Tawag sa wikang kinagisnan mula sa
pagsilang at unang itinuro sa isang tao. — Tinatawag
ding katutubong wika, mother tongue, arterial na wika.
— Pinakamataas o pinakamahusay na naipapahayag ng
tao ang kanyang mga ideya, kaisipian, at damdamin. —
Tinatawag ding “Wikang sinuso sa ina,” o “inang wika”
dahil ito ang unang wika ng natutuhan ng isang bata. —
Tinatawag ding “taal” na tagapagsalita ng isang
partikular na wika ang isang tao na ang unang wika ay
ang wikang pinag-uusapan.
Pangalawang Wika — Ang tawag sa iba pang mga
wikang matututuhan ng isang tao pagkaraang
matutuhan ang kanyang unang wika. — Alinmang
wikang natutunan ng isang tao matapos niyang
maunawaang lubos at magamit ang kanyang sariling
wika o ang kanyang unang wika.
Pagtataya
Paksa: PAGPAPATUPAD NG ECQ (Enhanced
Community Quarantine) PASS PARA SA MGA
HENERAL
Heneral 1: Kanus -a ba gyud na ihatag? Dugay na mi
nag-paabotana. (unang wika, homogeneous)
Heneral 2: Good afternoon…puwede na ba gamitin ang
old HQP? Wala pa kasi kami rito sa Doña Soledad.
(heterogenous, pangalawang wika)
Heneral 3: Puwede tayo makalabas teachers. Ipakita
lang natin ang ating DEPED ID. (register)
Heneral 4: Maraming salamat Mayor. Sunod lang ta
guys para SAFE tang tanan. KEEP SAFE EVERYONE.
(heterogeneous)
Heneral 5: Naimbag nga bigat kakabdat! Naimbag kuma
no ited da itattan tay ECQ pass tapno makapanak idiay
merkado. Agyamannak! (heterogeneous)
Heneral 6: Bitaw sunod lang ta kay apektado tang tanan.
(unang wika, homogeneous)
Pagtataya
Wika 1. Ayon kay Gleason (1961), ito ay masistemang
balangkas ng mga sinasalitang tunog na pinili at
isinaayos sa paraang arbitraryo na ginagamit sa
pakikipagkomunikasyon ng mga taong kabilang sa isang
kultura.
Wikang Opisyal 2. Ang prinsipal na wikang ginagamit
sa edukasyon, sa pamahalaan, at sa politika, sa
komersiyo at industriya ay tinatawag na ________.
Bilingualismo 3. Kapag ipinapatupad ang paggamit ng
wikang ingles bilang wikang panturo sa asignaturang
Agham at Matematika, at wikang Filipino naman sa iba
pang asignatura ay itinatawag itong konseptong
pangwika na ________.
Multilingualismo 4. Si Dennis ay gumagamit ng
maraming wika sa pakikipag-usap sa kanyang mga
kaklase. Ito ay konseptong pangwika na __________.
Register 5. Si Joannah ay gumagamit ng wika batay sa
kaniyang estilo sa pananalita. Anong konseptong
pangwika ito?
Filipino 6. Ayon sa Saligang Batas ng 1987 na
pinagtibay ng Komisyong Konstitusyonal na binuo ni
dating Pangulong Cory Aquino, ang ating pambansang
wika ay ________.
Unang wika 7. Ang wikang unang natutuhan o
kinagisnan ay tinatawag na _________.
Homogenous 8. Ang konsepto ng wika na
nagpapahayag na may iisang katangian ang wika, tulad
ng language universals ay tinatawag na _________.
Heterogenous 9. Sa konseptong ito, dahil sa
pagkakaroon ng iba-ibang lokasyon heograpiko,
pandarayuhan, at edukasyon sa isang partikular na lugar
ay nagdudulot ng iba-iba ang paggamit ng wika batay sa
layunin at gumagamit nito.
Pangalawang wika 10. Ito ay iba pang wikang
pinag-aaralan o natutuhan maliban sa unang wika.
Wikang pambansa 11. WIkang pinagtibay ng
pambansang pamahalaan na ginagamit sa pamamahala
ay pakikipag-ugnayan sa mamamayan.
Linguistikong komunidad 12. Kapag ang isang
komunidad ay gumagamit ng isang barayti ng wika,
tinatawag itong ___________.
Sapiro 13. Ayon sa kanya, ang wika ay isang likas at
makataong pamamaraan ng paghahatid ng mga
kaisipan, damdamin, at mga hangarin sa pamamagitan
ng isang kusang-loob na kaparaanan na lumikha ng
tunog.
Wikang panturo 14. Sinasabi na ang wikang pambansa
ang gagamiting wika para mabilis ang paglaganap ng
kaalaman sa loob ng klase. Tinatawag ang wikang ito
bilang _________.
Barayti 15. Isang maliit na grupo o pormal at
makabuluhang katangian na nag-uugnay sa partikular
na uri ng katangiang sosyo-sitwasyonal. Ang mga
halimbawa nito ay idyolek at diyalekto.
Kabanata 2 b.Gloria Macapagal-Arroyo
Komunikasyon at c. Mel Tiangco
d.Anabelle Rama
Pananaliksik sa Wika at e.Ruffa Mae Quinto
Kulturang Filipino f. Mirriam Defensor-Santiago
g.Manny Pacquiao
h.Mommy Dionisia
Barayti ng Wika
“Tomahto” British pronunciation “Tomayto” - American 3. Sosyolek
● Batay sa katayuan o status ng isang gumagamit ng
● Ang pagkakaroon ng natatanging katangian na wika sa lipunang kanyang ginagalawan—mahirap o
nauugnay sa partikular na uri ng katangiang mayaman; may pinag-aralan o wala; kasarian; edad
sosyo-sitwasyonal. atbp. salik o factor
● Grupo ng iba’t-ibang uri o klasipikasyon ng mga
Halimbawa: “May allergy ako!” “Galis lang ‘yan!” mamamayan batay sa lipunan.
*wika ng mga dukha
● Pagkakaiba-iba sa uri ng wika na ginagamit ng mga *wika ng mga nasa mataas ang antas sa lipunan
tao sa pormalidad, bigkas, tono, uri, anyo ng salita
atbp. Mga halimbawa:
Mahirap Mayaman
Halimbawa:
Kung guro sa Filipino ang kausap: Binibini, di ko sira ang ulo nervous breakdown
po maunawaan/maintindihan. Malikot ang kamay
Kung kaklase ang kausap: Ano ba ‘yan? ‘Di ko
gets! magnanakaw kleptomaniac
Masakit ang ulo
● Porma/uri ng wika na ginagamit ng mga nagsasalita
ng isang wika. nalipasan ng gutom migraine
kuba scoliosis
Karaniwang Filipino: Maghugas ka ng plato.
Tagalog-Bulacan: Mag-urong ka ng pinggan. negrita morena
payatot slender
1. Dayalekto
bobo slow learner
● Panrehiyon o heograpikal na barayti ng wika na
may sariling ponolohiya, sintaksis at leksikon
(vocabulary) 3.a. Register
● Ito ang yaong wikang kinamulatan o kinagisnan sa ● Anyo ng wika batay sa uri at paksa ng talakayan o
tahanan, komunidad, at lalawigan. larangang pinag-uusapan, sa mga tagapakinig o
kinakausap o kaya ay sa okasyon at sa iba pang
Halimbawa: mga salik o factor
Tagalog–Maynila: “Aalis na ako.”
Tagalog–Maynila: “Bakit ba maraming tao?” Mga halimbawa:
Tagalog–Batangas: “Payao na ako.” Talakayan ng klase ng International Affairs Subject
Tagalog–Batangas: “Bakit baga maraming tao?” Guro: Bakit kay may foreign troops pa rin sa Iraq at
Afghanistan ngayon?
2. Idyolek Estudyante 1: Sir, kailangan ang foreign troops para
● Nakabatay sa partikular na paggamit ng isang tao i-secure ang democratic government sa Iraq.
ng kanyang wika na may kaugnayan sa personal Estudyante 2: Ang agenda talaga ng USA ay para
na kakanyahan ng tagapagsalita. makuha ang oil deposits ng Iraq.
● Ito ay hinahantulad sa fingerprints ng isang tao na Estudyante 3: Sir, kasi, hindi naging successful ang
tanging kanya lamang. mediation at diplomatic actions ng USA noon.

Halimbawa: Klase sa Law School

Karaniwang idyolek ng mga estudyante sa mga
paaralang pribado at eksklusibo sa Metro Manila: Taglish
o Enggalog (code mixing o palit-koda)
Sa Facebook:
○ “It’s not that na galit na galit ako. It’s just that.
Nakakasabaw. SOBRA.”
○ “Grabe. Solid talaga.”
○ “Hindi naman ako one-sided. Hindi ba dapat
multiple murder sa halip na rebellion?”
○ “Kaya kung true yung 2012, ok na rin yon.
Kawawa younger generations.”
● Pansinin kung paano nagkakaiba-iba ang idyolek
ng mga sumusunod na brodkaster kahit pa silang
lahat ay gumagamit ng isang wika, nabibilang sa
isang larangan at naninirahan marahil lahat sa
Metro Manila:
a.Mike Enriquez - “hindi ko kayo tatantanan”
b.Noli de Castro - “magandang gabi, bayan.”
c. Mon Tulfo -
d.Rey Langit - “kasangga mo ang langit”
e.Gus Abelgas - “ABS-CBN scene of the crime”
● Prominente rin ang idyolek ng mga sumusunod na
personalidad kung kaya madalas silang gayahin ng
mga impersonators:
a.Kris Aquino
Guro: Magbigay ng opinyon tungkol sa Maguindanao
Massacre at sa mga kasong isinampa sa mga suspect.
Estudyante 1: Sir, faulty ang filing ng rebellion case,
dapat, multiple murder.
Estudyante 2: Mahina po ang kasong rebellion at
maaaring tactics mila ‘yan para masubsume ng rebellion
ang iba pang crimes.
Estudyante 3: Magkakaroon po ng whitewash. Nakikita
po natin na ang DOJ ay walang gana sa pagsasampa ng
kaso.
3.b. Jargon
● Ito ay eklusibong salita o leksikon ng iba’t-ibang
pangkat ng mga propesyonal.
● Bawat propesyon o okupasyon ay may sariling
terminong hindi basta mauunawaan ng mga hindi
ganoon ang trabaho.
● Ang mga sumusunod ay mga jargon sa disiplinang
Accountancy at iba pang kaugnay na disiplina:
○ account, balance, net income, debit, revenue,
asset, credit, gross income, cash flow
● Sa disiplinang Medisina at Nursing naman ay
gamitin ang mga sumusunod:
○ diagnosis, therapy, prognosis, symptom,
emergency, patient check-up, ward, x-ray
● Pansinin naman na ang mga sumusunod na
terminolohiya ay may magkaibang kahulugan o
rehistro sa larangang nasa loob ng panaklong.

4. Pidgin
● Nabubuo dahil sa paghahalo-halo ng higit sa 2
wika.
● Ito ang barayti ng wikang ginagamit ng mga taong
may magkakaibang pinagmulang wika.
5. Creole
● Barayti ng wika na unang naging pidgin at kalaunan
ay naging likas na wika.
● Nagkaroon nito sapagkat may komunidad ng mga
tagapagsalita ang nag-angkin dito bilang kanilang
unang wika.
● Pinakamahusay na halimbawa nito ay ang
Chavacano na hindi masasabing purong Kastila
dahil sa impluwensiya ng ating katutubong wika sa
estruktura.
Lingguistikong Komunidad
● May kaugnayan sa pagpapaunlad ng wika.
● Isinaalang-alang din ang tungkol sa idyolek,
sosyolek, at dayalek ng isang tao sa isang
komunidad.
Ekolek
● Salitang ginagamit sa loob ng tahanan
Etnolek
● Barayti ng wika mula sa etnolinggwistikong grupo
● Nagiging bahagi ng pagkakakilanlan ng isang
pangkat etniko.
Sa artikulo naman ni Alonzo batay kay Catford, ang
barayti ng wika ay may dalawang malaking uri:
1. Permanenteng Barayti
● Ang permanenteng barayti ay binubuo ng
idyolek at dayalek.
2. Pansamantalang Barayti
● Tumutukoy sa kagyat na sitwasyon ng pahayag.
Bahagi nito ang register, moda, at estilo.
HOMOGENEOUS
Ipinapahayag na may iisang katangian ang wika tulad ng
language universals.
Homogeneous na Katangian ng WIka
● Ang wika ay nagtataglay ng mga pagkakatulad.
● Ang wika ay may mga homogeneous na kalikasan.
● Arbitraryo
● Dinamiko
● Bahagi ng Kultura
● May sariling kakanyahan
Heterogeneous na Katangian ng Wika
Iba-iba ang gamit, layunin, at gumagamit. Iba-iba ang
wika dahil sa lokasyong heograpiko, pandarayuhan,
sosyo-ekonomiko, political, at edukasyon na katangian
ng isang partikular na lugar o komunidad na gumagamit
ng naturang wika.
Dalawang uri ng Barayti
● Permanente
● Pansamantala
PERMANENTENG BARAYTI
a. Dayalekto — ito ang barayting batay sa
pinaggalingang lugar, panahon, at katayuan sa
buhay ng isang tao.
b. Idyolek — ito ang barayting kaugnay ng personal
na kakanyahan ng bawat indibidwal na gumagamit
ng wika.
PANSAMANTALANG BARAYTI
a. Register — ito ang barayting bunga ng sitwasyon
at disiplina o larangang pinaggagamitan ng wika.
b. Istilo — ito ang barayting batay sa bilang at
katangian ng kinakausap, at relasyon ng
nagsasalita sa kinakausap.
c. Midyum — ito ang barayting batay sa
pamamaraang gamit sa komunikasyon, maaaring
pasalita o pasulat.
Pagtataya
Arkitektura 1. Sa komersyal ng Bear Brand Adult Plus,
ipinakita ang mga kagamitan ng mga kawani tulad ng
laptop, autocad, t-square, blueprint, at miniature. Sa
anong larangan nabibilang ito?
Idyolek 2. Handa na ba kayo? “Ito ay pamosong linyang
binibigkas ni Korina Sanchez sa programang Rated K.
Kahit hindi ka nakatingin sa telebisyon at narinig ang
kanyang pagsasalita ay tiyak na malalaman mong si
Korina nga ito dahil sa sarili niyang estilo sa pagbigkas.
Sosyolek 3. Uri ng wika na nililikha at ginagamit ng
isang pangkat o uring panlipunan.
Dayalekto 4. Ala! Ang kanin eg malate eh! Malata eh!
Register 5. Wikang espesyalisadong nagagamit sa
isang partikular na domeyn.
Ekolek 6. Wika na kadalasan ay nagmula o sinasalita sa
loob ng tahanan.
Sosyolek 7. Nagpunta sa David Salon si Coleen
matapos makatanggap ng kaniyang unang sweldo sa
pabrikang kanyang pinagtatrabahuhan. Marami sa mga
tao sa loob ang gumagamit ng wika ng mga bakla o
beki. Pamilyar na siya sa ganitong salita dahil ito’y
gamitin na saan mang panig ng bansa. Anong Barayti
wika ang kanyang narinig?
Sapagkat ito ay may kaugnayan sa iba’t-ibang
hanapbuhay o larangan 8. Sa iyong sariling palagay,
bakit napapabilang sa barayti ng wikang jargon ang mga
termino tulad ng account, balance, diagnosis at test
paper?
Creole 9. Barayti ng wika na unang naging pidgin at
kalaunan ay naging likas na wika.
Pidgin 10. Ito ang barayti ng wikang ginagamit ng mga
taong may magkakaibang pinagmulang wika.
Jargon 11. Ito ay eklusibong salita o leksikon ng
iba’t-ibang pangkat ng mga propesyonal.
Pagtataya
1. Ipadadala ka sa isang lugar sa Lunsod ng Heneral
Santos na kung saan ang mga tao ay nagkakagulo at
hindi nagkakaunawaan kahit sa simpleng bagay lamang.
Ang iyong misyon ay maiparating sa kanila ang
mensahe ng ating alkalde tungkol sa kapayapaan at
kaginhawaan ng pamumuhay kung ang lahat ay
magkakaunawaan. Sa aling konsepto ng wika ito
maaaring maiugnay? WIKANG PAMBANSA
2. Namamangha ka sa iyong mga kaklase noong
minsang pinasulat kayo ng mga artikulong may
kaugnayan sa pandemya, dahil noong binigyan na kayo
ng pagkakataong basahin sa harapan ng klase ang
inyong sinulat, karamihan sa yong mga mag-aaral ay
binigkas ang salita ng may iba't bang gamit at layunin.
Sa aling konsepto ng wika ito maaaring maiugnay?
HETEROGENOUS
5. Nais mong magpadala ng sulat sa iyong minamahal
na mga magulang sa lungsod na iyong nilisan. Anong
konsepto ng wika ang maaari mong gamitin? UNANG
WIKA
6. Magpapadala ka ng liham paanyaya sa ating punong
barangay tungkol sa kanilang maitutulong sa
pagbubukas ng plan Balik Eskwela. Anong konsepto ng
wika ang madari mong gamitin? WIKANG OPISYAL
7. Nais mong mamuhay sa Lungsod ng Heneral Santos
dahil napagtanto mong sa lugar na ito ay nanahanan
ang iba't ibang pangkat ng tao at malayang
makakagamit ng kanilang wikang nakagisnan. Sa aling
konsepto ng wika ito maaaring maiugnay?
LINGGWISTIKONG KOMUNIDAD
9. Pagsusulat ng tula ang nakahiligan mong gawin sa
tuwing dapithapon gamit ang wikang natutuhan mo sa
iyong pag aaral. Sa aling konsepto ng wika ito maaaring
maiugnay? PANGALAWANG WIKA
10. Hindi mo masyadong maintindihan ang nakasulat sa
papel na pangalan ng gamot a kailangan mong bilhin sa
isang botika, kaya naman bumalik ka sa ospital at
tinanong ang doktor kung ano ang pangalan ng gamot
na iyong bibilhin. Anong konsepto ng wika ang kanyang
ginamit? REGISTER
12. Natutuwa ka dahil karamihan sa iyong mga guro
ngayong nasa Senior High School kana ay gumagamit
ng wikang nadayon sa saligang batas upang umangat
ang antas ng edukasyon ng mga mag-aaral. Ano ang
konsepto ng wika na ipinapahayag? WIKANG
PANTURO
13. Magtuturo bilang guro sa Filipino si Bb. Lina sa isang
pribadong paralan. Hindi lingid sa kanyang kaalaman na
karamihan sa mga magaara sa nasabing paaralan ay
nagsasalita na Wikang Ingles. Paano niya
maipapaintindi sa kanyang mga mag-aaral ang kanil ang
tinatal akay upang mabilis nila tong maintindihan?
Anong konsepto ng wika ang maaari niyang gamitin?
WIKANG PANTURO/PAMBANSA
14. Nais mong mamasukan bilang guro sa isang
paaralan sa inyong nayon. Anong konsepto ng wika ang
madari mong gamitin? WIKANG PAMBANSA
15. Sa iyong katayuan sa kasalukuyan ay madari kang
magsulat ng aklat dahil ikaw ay may maraming alam na
wikang maaaring gamitin. Sa aling konsepto ng wika ito
madaring maiugnay? MULTILINGGUWALISMO
17. Ito ay binubuo ng idyolek at dayalek.
PERMANENTENG BARAYTI
18. Nakabatay sa partikular na paggamit ng isang tao ng
kanyang wika na may kaugnayan sa personal na
kakayahan ng tagapagsalita. IDYOLEK
19. Pagkakaiba-iba sa uri ng wika na ginagamit ng mga
tao sa pormalidad, bigkas, tono, uti, anyo ng salita atbp.
DAYALEKTO
20. Ito ang barayti ng wikang ginagamit ng mga tong
may magkakaibang pinagmulang wika. PIDGIN
21. Ito ay pang-etnolingguwistikong grupo. ETNOLEK
22. Tumutukoy sa kagyat na sitwasyon ng pahayag.
Bahagi nito ang register, moda at estilo.
PANSAMANTALANG BARAYTI
23. Batay sa katayuan o status na isang gumagamit na
wika sa lipunang kanyang ginagalawan. SOSYOLEK
24. Ito ang yaong wikang kinamulatan o kinagisnan sa
tahanan, komunidad at lalawigan. DAYALEKTO
25. Barayti ng wika na unang naging pidgin at kalaunan
ay naging likas na wika. CREOLE
Kabanata 3
Kahulugan ng
Komunikasyon
Komunikasyon
Ang komunikasyon ay pagpapahayag, paghahatid, o
pagbibigay ng impormasyon sa mabisang paraan. Isa
itong pakikipag-ugnayan, pakikipagpalagayan, o
pakikipag-unawaan. Ito rin ang proseso ng pagbibigay at
pagtanggap, nagpapalipat-lipat sa mga indibidwal ang
mga impormasyon, kaalaman, kaisipan, impresyon, at
damdamin.
Mga Simulain ng Komunikasyon
● Ang komunikasyon ay nagsisimula sa sarili.
● Ang komunikasyon ay nangangailangan ng ibang tao.
● Ang komunikasyon ay binubuo ng dimensyong
pangnilalaman at relasyonal.
● Ang komunikasyon ay komplikado.
● Ang komunikasyon ay gumagamit ng simbolo.
● Ang komunikasyon ay nangangailangan ng
kahulugan.
● Ang komunikasyon ay isang proseso.
Mga Modelo ng Komunikasyon
Ang pinagmulan ng mensahe
Komunikasyon
(sender) ay naghahatid ng mensahe
bilang Aksyon
tungo sa tagatanggap (receiver).
Komunikasyon
Nagkakaroon ng pagpapalitan ng
bilang
impormasyon sa dalawang tao.
Interaksyon
Komunikasyon Pagbabahaginan ng kahulugan at
bilang unawaan sa pagitan ng isa o higit
Transaksyon pang tao.
Antas ng Pormalidad ng Komunikasyon
1. Oratorical/Frozen Style — ginagamit sa pagsasalita
sa harap ng publiko na may malaking bilang ng
manonood. (Meeting de Avance)
2. Deliberation Style — ang estilong ginagamit sa tiyak
na bilang ng manonood na kadalasang ginagawa sa
loob ng klasrum o mga forum. (Klaseng alam ang
total of students; Class discussion/Forum)
3. Consultative Style — tipikal na pakikipagtalastasan
na nangangailangan ng pormal na pananalita sa
pamamagitan ng pagpili ng mga salitang gagamitin. •
Kadalasang makikita sa opisina at mga pulong.
(Jargon; Parent-Teacher meeting, pagpupulong,
opisina, thesis defense)
4. Casual Style — karaniwang makikita sa usapan ng
magkakapamilya o pagkakaibigan. (Platonic/Familial)
5. Intimate Style — nagaganap sa pagitan ng malalapit
na kaibigan, kapamilya, o karelasyon. (Body
language)
Uri ng Komunikasyon Ayon sa Konteksto
1. Komunikasyong Intrapersonal
Ang mensahe at kahulugan ay nabubuo o nagaganap sa
sariling isip o ideya lamang na makikita sa ekspresyon
na nagsasalita. (Reflection/Facial Expressions)
2. Komunikasyong Interpersonal
Ginagamit ang mensahe upang makabuo ng kahulugan
sa pagitan ng dalawang tao sa isang sitwasyon.
(Magkaibigan nag-uusap)
3. Komunikasyong Pampubliko
Ang simpleng pinagmulan ng mensahe ay nagpapadala
ng mensahe sa iba't ibang bilang ng tagatanggap na
maaaring sagot-tanong na pidbak. (Q and A/Meeting de
Avance)
4. Komunikasyong Pangmasa
Ang paggamit ng mensahe sa pagbuo ng kahulugan sa
isang namamagitan na sistema sa pagitan ng
tagapagpadala patungo sa malaking bilang ng mga 'di
nakikitang tagatanggap.
Halimbawa: Telebisyon (SONA - from limited ppl to the
mass via TV/Radio)
5. Komunikasyong Computer Mediated
Ang komunikasyong pantao at impormasyong
ibinabahagi ng communication networks. (Social Media,
Limited to Gadgets)
Filipino Komunikasyon | Unang Markahan (Ika-apat
Linggo)
Gamit ng Wika sa Lipunan
1. May dumating na panauhin sa inyong bahay. Paano
mo siya kakausapin? Ano ang sasabihin mo sa
kaniya?
2. Hindi mo maabot ang iyong bag dahil masikip ang
kinalalagyan mo. Daraan ang isa mong kaklase at
makikisuyo kang abutin ito para sa iyo. Paano mo ito
sasabihin?
3. Naniniwala ka na malaki ang magagawa ng mga
kabataang tulad mo sa pag-unlad ng ating bansa.
Paano mo ito ipahahayag?
Tungkulin/Gamit ng Wika
Ayon kay Halliday sa kanyang Explorations in the
Functions of Language na inilathala noong 1973, na
ang mga tungkuling ginagampanan ng wika sa ating
buhay ay kinategorya. Ginagamit nang pasalita at
pasulat ang nasabing tungkulin. Pasalita man o pasulat,
may kani-kaniyang gamit ang wika sa lipunan. Mahalaga
ang mga nasabing mga tungkulin o gamit ng wika sa
epektibong pakikipagkomunikasyon.
1. INSTRUMENTAL
● Tumutugon sa pangangailangan.
● Nagpapahayag ng pakikiusap, pagtatanong, at
pag-uutos.
*pakikipagtalastasan para tumugon sa pangangailangan
ng tagapagsalita
*ginagamit upang matukoy ang reperensiya,
kagustuhan, at pagpapasiya ng tagapagsalita
Halimbawa:
Pasalita - Pag-uutos, Pangangalakal, Pakiusap,
Pakikitungo, Pagtatanong
Pasulat - Liham Pangangalakal
*Ang liham pangangalakal ay isang uri ng liham na
madalas ginagamit sa mga sumusunod:
Sa mga umoorder ng bagay
Sa humihingi ng tulong
Sa mga nag-aaply ng trabaho
Sa mga nagtatanong o nag-iinquire
2. REGULATORI
● Kumokontrol o gumagabay sa kilos at asal ng iba.
Halimbawa:
Pasalita - Pagbibigay ng Panuto, Direksyon, at Paalala
Pasulat - Resipe, Direksyon sa Isang Lugar, Tuntunin sa
Batas na Ipinatutupad
3. INTERAKSYUNAL
● Nakakapagpanatili o nakakapagpatatag ng
relasyong sosyal.
Halimbawa:
Pasalita - Pormulasyong panlipunan, pangangamusta,
pag-anyayang kumain
Pasulat - liham pangkaibigan, imbitasyon sa isang
okasyon
4. PERSONAL
● Nakakapagpahayag ng sariling damdamin o opinyon
Halimbawa:
Pasalita - Pormal o di-pormal na talakayan, debate
Pasulat - liham patnugot, talaarawan/dyornal, editoryal o
pangulong tudling, pagsulat ng suringbasa *book review
5. IMAHINATIBO/IMAHINASYON
● Nakakapagpahayag ng sariling imahinasyon sa
malikhaing paraan (use of adjective/metaphor)
● Nalilikha ng tao ang mga bagay-bagay upang
maipahayag niya ang kaniyang damdamin
Halimbawa:
Pasalita - Pagbigkas ng tula, pagsasalaysay,
paglalarawan
Pasulat - pagsulat ng akdang pampanitikan
6. HEURISTIKO
● Naghahanap ng mga impormasyon o datos.
● Ginagamit upang matuto at magtamo ng mga tiyak
na kaalaman tungkol sa mundo sa mga akademiko
o propesyonal na sitwasyon.
Halimbawa:
Pasalita - Pagtatanong, pananaliksik, pakikipanayam,
interbyu
Pasulat - sarbey, pamanahong papel
7. REPRESENTATIBO
● Nagbibigay ng impormasyon o mga datos
Halimbawa:
Pasalita - Pagpapahayag ng hinuha o pahiwatig sa mga
simbolismo ng bagay o paligid
Pasulat - mga anunsiyo, paalala
Pagtataya
REGULATORI 1. Isang estranghero na naliligaw ng
direksyon ay nagsasagawa ng pagtatanong upang
makarating sa patutunguhan
PERSONAL 2. Kung ang isang politiko ay nag-iwan ng
mensahe na siya ay mabait, mapagkumbaba,
mapagkakatiwalaan at maaasahan dahil sa
napakamalumanay niyang pagsasalita.
PERSONAL/INTERAKSYUNAL 3. Dahil sa nasaktan
nang labis at hindi maganda ang nabitiwang salita ni
Andrei sa kanyang kaibigan na nagsabing "Dapat hindi
siya nagsalita nang masakit."
REGULATORI 4. Ang pagsusuot ng uniporme sa
pagpasok at pagiging nasa paaralan sa takdang oras.
REPRESENTATIBO/PERSONAL 5. Kahit pa
nagtatampo nang mabuti ang iyong kaibigan ay
napakamalumanay pa rin niyang magsalita sapagkat
siya ay isang Ilonggo.
HEURISTIKO 6. Aray! Naku, sorry, nasaktan ka ba?
REGULATORI/REPRESENTATIBO 7. Kailangan nating
magsagawa ng C section upang hindi mahirapan ang
mag-ina.
REGULATORI 8. Itigil mo na 'yan.
REPRESENTATIBO 9. Ang thesaurus ay isang uri ng
diksyonaryo.
IMAHINATIBO 10. Hay naku, kung dati may prusisyon
kaya nagtatrapik, ngayon ang mga sasakyan, palaging
may prusisyon.
Kabanata 4
Antas ng Wika
1.Pormal
- Ito ang salitang istandard dahil kinikilala, tinatanggap
at ginagamit ng higit na nakararami lalo na ang
nakapag-aral ng wika.
a. Pambansa – Ito ang salitang karaniwang
ginagamit sa mga aklat pangwika/
pambalarila sa lahat ng mga paaralan
b. Pampanitikan o Panretorika – Ito ang mga
sulating gamitin ng mga manunulat sa kanilang
mga akdang pampanitikan. Ito ang mga
salitang karaniwang matatayog, malalalim,
makulay at masining. Madalas itong gumagamit
ng mga idyoma at/o tayutay.
2.Impormal
- Ito ang mga salitang karaniwan, palasak,
pang-araw-araw na madalas nating gamitin sa
pakikipag-usap at pakikipagtalastasan sa mga
kakilala at kaibigan.
a.Lalawiganin - Ito ang bokabularyong dayalektal.
Gamitin ang mga ito sa mga partikular na pook o
lalawigan lamang, maliban kung ang mga taal
na gumagamit nito ay magkikita-kita sa iabang
lugar dahil natural na sila itong naibubulalas.
Makikilala rin ito sa pagkakaroon na kakaibang
tono, o ang tinatawag ng marami na punto.
b.Kolokyal – Ito’y mga pang-araw-araw na salita
na ginagamit sa mga pagkakataong impormal.
Maaaring may kagaspangan nang kaunti ang
mga salitang ito ngunit maaari rin itong maging
repinado ayon sa kung sino ang nagsasalita
nito. Ang pagpapaikli ng isa, dalawa o higit pang
mga salita lalo na sa mga pasalitang
komunikasyon ay mauuri rin sa antas nito.
Halimbawa: Nasa’n (nasaan), pa’no (paano),
sa’kin (sa akin), Sa’yo (sa iyo), kelan (kailan),
meron (mayroo).
c. Balbal – Ito ang tinatawag sa Ingles na slang.
Sa mga pangkat-pangkat nagmumula ang ang
mga ito upang ang mga pangkat ay magkaroon
ng sariling codes. Mababang antas ng wika ito,
bagamat may mga dalubwikang
nagmumungkahi ng higit pang mababang antas,
ang antas-bulgar (Halimbawa nito ay mga mura
at mga salitang may kabastusan).
MGA KARAGDAGANG IMPORMASYON
Tagalog (Disyembre 30, 1937)
Opisyal na kinilala ni dating Pangulong Manuel L.
Quezon ang Tagalog bilang batayan ng Wikang
Pambansa noong 30 Disyembre 1937 sa bisa ng
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 at sinimulan itong
ituro sa lahat ng paaralan sa buong kapuluan simula
noong 1940. Sa isinagawang sarbey ng Ateneo de
Manila University noong 1989, lumitaw na 92% ang
nakakaintindi ng Tagalog sa buong bansa (Almario,
2014).
Pilipino (Agosto 13, 1959)
Sinimulang tawaging Pilipino ang Tagalog noong 13
Agosto 1959, sa bisa ng Kautusang Pangkagawaran
Blg. 7 na nilagdaan ni Jose Romero na dating Kalihim ng
Kagawaran ng Edukasyon. Ayon kay Panganiban
(1970), ang pagpapalit-tawag a Tagalog tungong Pilipino
noong 1959 ay (1) upang mapawi ang isip-rehiyonalista,
(2) ang bansa natin Pilipinas kaya normal lamang na
tawaging Pilipino ang wikang pambansa tulad ng inga
pangunahing wika sa daigdig na kung ano ang bansa ay
siya ring pangalan ng wika, at (3) walang bang
katawagang maaaring ilapat sa wikang Pambansang
Pilipinong batay sa Tagalog.
Samantala unang nasaksihan sa Saligang Batas ng
1972 ang konsepto ng isang wikang panlahat na Filipino
gaya ng nakasaad sa Artikulo XV Seksyon 3, Talata 2 ng
nabanggit na Saligang Batas: “Ang Pambansang
Asamblea ay dapat gumawa ng hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pormal na adapsiyon ng panlahat na
wikang pambansang tatawaging Filipino.”
Filipino (1987)
Isang Wikang multi-based na maituturing na panlahat na
wikang pambansa na nakabatay sa maraming wika ang
kailangan sa isang multilingguwal na bansang katulad
ng Pilipinas at ito mismo ang siyang binibigyang-diin
Saligang Batas ng 1987 partikular na sa Art. XIV,
Seksiyon 6 at 7 na naglalaman ng sumusunod na
pahayag:
Sek. 6 "Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
Samantalang nililinang ito ay dapat payabungin pa salig
sa umiiral na wika sa Pilipinas at iba pang mga wika.”
Sek. 7 "Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at
pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay
Filipino, at hangga't walanq ibang itinatadhana ang
batas, Ingles. Ang mga wikang panrehiyon ay pantulong
na mga wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbing
pantulong sa mga wikang panturo roon.”
Lope K. Santos (25 Setyembre 1879 – 1 Mayo 1963)
ay isang tanyag na manunulat sa wikang Tagalog noong
kaniyang kapanahunan, sa simula ng ika-1900 dantaon.
Bukod sa pagiging manunulat, isa rin siyang abogado,
kritiko, lider obrero, at itinuturing na Ama ng
Pambansang Wika at Balarila ng Pilipinas.
Wikang Bernakular — Ito ay ay tumutukoy sa
anumang wika o diyalektong ginagamit sa pagsasalita
araw-araw ng karaniwang mga tao sa isang partikular na
lugar. Kadalasan itong tinatawag bilang ‘Mother
Tongue’. Ito ay hindi natutunan o ipinataw bilang
pangalawang wika. Ito ang iba’t-ibang wika na ginagamit
sa pang-araw-araw na buhay ng mga karaniwang tao ng
isang partikular na populasyon.
● Bisaya
● Filipino
● Kapampangan
● Yakan
● Chavacano
● Ilocano
● Aklanon
● Maranao
Baybaying Tagalog
● Ang sinaunang Tagalog ay naisusulat sa paraang
silabiko o pantigan.
● Mayroon itong 17 titik: 3 pantig at 14 na katinig.
● Ang mga tiktik sa baybaying Tagalog ay pinagsama
nang katinig at patinig, hindi katulad ng alpabetong
Romano (ganap na pantig) na naiiba lamang ang
bigkas depende sa pagkakaroon ng tuldok at
posisyon nito.
● Ang mga tunog ng patinig a y kinabibilangan ng a, e,
i, o, u.
● Ang mga katinig ay binubuo ng ba,ka, da, ga, nga,
ha, la, ma, na, pa, sa, ta, wa, at ya. • Kakikitaan din
ito ng impluwensiyang Tsino, Arabe at Sanskrit
bunsod na rin marahil sa pakikipag-ugnayan ng ating
mga ninuno sa mga lahing nagsasalita ng mga ito
(San Juan, 1974)
● Napalitan lamang ang silabaryo ng alpabetong
Romano sa huling bahagi ng ika-17 siglo dahil na rin
sa pagsisikap ng mga misyonerong Espanyol
(Catacata at Espiritu, 2005)
● Ang mga tiktik ay pa-Kastila na kinilala rin bilang
abecedario.