KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT Ang wika ay makapangyarihan

KULTURANG PILIPINO ARALIN 4: TEORYANG PANGWIKA

Teoryang Behaviorism – Ayon kay B. F. Skinner (1968),
ARALIN 1: KAHULUGAN NG WIKA
ang bata ay ipinanganak na may kakayahan sa
Henry Gleason – Ang wika ay masistemang balangkas
pagkatuto ng wika at ang kanilang kilos at gawi ay
ng sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos sa
maaaring hubugin sa pamamagitan ng pagkontrol ng
paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong
kanilang kapaligiran.
kabilang sa isang kultura.
Teoryang Innative – Ayon kay Noam Chomsky (1965),
Bernales - Ang wika ay proseso ng pagpapadala at
ang tao ay may likas na matutunan ang wika dahil sa
pagtanggap ng mensahe sa pamamagitan ng
paniniwalang lahat ng ipinanganganak ay taglay ang
simbolikong cues na maaaring berbal o di-berbal.
Language Acquisition Device (LAD) na responsable sa
Mangahis – May mahalagang papel na ginagampanan
pagkatuto ng isang wika.
ang wika sa pakikipagtalastasan. Ito ang midyum na
Tore ng Babel – Mababasa sa Bibliya (Genesis 11:2-9)
ginagamit sa maayos na paghahatid at pagtanggap ng
ang salaysay tungkol sa kamangha-manghang
mensahe na susi sa pagkakaunawaan.
pagtatayo ng isang tore na may taas na aabot
Constantino at Zafra – Ang wika ay isang kalipunan ng
hanggang langit. Naging parang isang sumpa ang
mga salita at ang pamamaraan ng pagsasama-sama
pangyayari sapagkat ang dati’y nagkakaisa ang mga
ng mga ito para magkaunawaan o makapag-usap ang
mamamayan dahil iisa lamang ang kanilang wika na
isang grupo ng mga tao.
sa isang iglap ay nagkaiba-iba at nagkawatak-watak.
Bienvenido Lumbera – Parang hininga ang wika.
Ito’y tiyakang sinabi na ayon sa kagustuhan ng Diyos.
Gumagamit tayo ng wika upang kamtin ang bawat
Dahil sa pangyayari, kumalat ang bawat lahi sa iba’t
pangangailangan natin.
ibang panig ng mundo dahil hindi na sila
Alfonso O. Santiago – Wika ang sumasalamin sa mga
nagkakaintindihan.
mithiin, lunggati, pangarap, damdamin, kaisipan o
Ang Pentekostes – Mula sa mga aklat sa mga Gawa ng
saloobin, pilosopiya, kaalaman at karunungan,
mga Apostol na nagsilbing daan upang maipalaganap
moralidad, paniniwala, at mga kaugalian ng tao sa
nang lubusan ang Mabuting Balita ng Kaligtasan. Kung
lipunan.
sa Lumang Tipan ay pinag-iba-iba ng
ARALIN 2: KAHALAGAHAN NG WIKA
Makapangyarihang Diyos ang wikang sinasalita ng
Isa sa mga pangunahing gamit o kahalagahan ng wika
mga tao, dito sa Bagong Tipan, natuto naman ng iba’t
ang pagiging instrumento nito sa komunikasyon.
ibang wika ang mga Apostol kahit hindi sila nag-aaral
Mahalaga ang wika sa pagpapanatili, pagpapayabong,
ng mga iyon. Sa tulong ng Espiritu Santo (isa sa
at pagpapalaganap ng kultura ng bawat grupo ng tao.
tatlong persona ng Diyos), naunawaan at nabigkas
Kapag may sariling wikang ginagamit ang isang bansa,
nila ang mga salitang hindi nila nalalaman upang
nangangahulugang ito ay malaya at may soberanya.
makapagturo ng mga salita ng Diyos.
Wika ang nagsisilbing tagapag-ingat at
Teoryang Bow-wow – Pinakamataas na antas ng
tagapagpalaganap ng mga karunungan at kaalaman.
hayop ang tao kung kaya’t malaki ang posibilidad na
Mahalaga ang wika bilang lingua franca o bilang tulay
gayahin natin ang mga tunog na likha ng kalikasan at
para magkausap at magkaunawaan ang iba’t ibang
itumbas ito bilang pantawag natin sa mga bagay sa
grupo ng taong may kani-kaniyang wikang ginagamit.
ating paligid.
Hindi matatawaran ang kahalagahan ng wika sa
Teoryang Ding-dong – Ipinalalagay sa teoryang ito na
pakikipagtalastasan at pakikipag-ugnayan tungo sa
ang lahat sa kapaligiran ay may sariling tunog na
pagkakaunawaan at pagkakaisa.
kumakatawan sa nasabing bagay. Kaya nga marahil
ARALIN 3: KATANGIAN NG WIKA
may mga salita tayong tulad ng langitngit ng
Ang wika ay sinasalitang tunog
kawayan, lagaslas ng tubig, talbog ng bola, pagkusot
Ang wika ay masistema
ng damit, atbp.
Ang wika ay arbitraryo
Teoryang Yum-yum – Sinasabi na senyas o “body
Ang wika ay ginagamit
language” muna ang unang natutunan ng tao bago
Ang wika ay nakabatay sa kultura
nakapagsalita. Sa paglipas ng panahon, unti-unting
Ang wika ay nagbabago
natutunanng tao na magsalita kasabay ng senyas.
Ang wika ay may antas
 Teoryang Pooh-pooh – Ipinalalagay ng teoryang ito na
ang tao ang lumilikha ng tunog at siya rin ang
nagbibigay ng kahulugan nito. Tulad na lamang kapag
siya’y nagagalit, natutuwa, nasasaktan, at
nalulungkot.
Teoryang Yo-he-ho – Pinaniniwalaan na ang tao ay
bumabanggit ng mga salita kapag siya ay gumagamit
ng puwersa. Mariringgan ng ekspresyon ang tao
kapag nagbubuhat ng mabigat, pag-ire habang
nagluluwal ng sanggol, atbp.
Teoryang Tara-ra-boom-de-ay – Natutong humabi ng
salita ang mga tao mula sa iba’t ibang Gawain at
ritwal na isinasagawa. Karaniwan ang ritwal at
selebrasyon o okasyon ay may sayaw na sinasabayan
ng pag-usal ng mga salita.
ARALIN 5: ANTAS NG WIKA
Pormal – Ang mga estandard na wikang ginagamit at
kinikilala ng higit sa nakararaming tao lalo na ang mga
may pinag-aralan.
Pambansa – Wikang itinadhana ng batas na
ginagamit sa iba’t ibang larangan at nauunawaan
ng lahat.
Pampanitikan – Pinakamataas na lebel ng wika
sapagkat mayaman ito sa paggamit ng mga
idyoma, tayutay at matatalinghagang pananalita.
Di-Pormal – Karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw
na pakikipagtalastasan.
Pabalbal – Pinakamababang lebel ng wika na kung
saan impormal itong nalikha. Tinatawag ding
salitang kalye o islang.
Kolokyal – Salitang ginagamit sa pang-araw-araw
na halaw mula sa pormal na mga salita.
Lalawiganin – Mga wikang ginagamit sa iba’t ibang
lalawigan.
ARALIN 6: IBA PANG KONSEPTONG PANGWIKA
Artikulo XIV, Seksiyon 6 ng Konstitusyon ng 1987
“Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay
Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat
payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na
wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.”
“Alinsunod sa tadhana ng batas at sang-ayon sa
nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso, dapat
magsagawa ng mga hakbangin ang pamahalaan
upang ibunsod at puspusang itaguyod ang
paggamit ng Filipino bilang medyum ng opisyal na
komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa
sistemang pang-edukasyon.”
Artikulo XIV, Seksiyon 7 ng Konstitusyon ng 1987
“Ukol sa layunin ng komunikasyon at pagtuturo,
ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at,
hangga't walang ibang itinatadhana ang batas,
Ingles.”
Unang Wika – Unang wika ang tawag sa wikang
nakagisnan mula sa pagsilang at unang itinuro sa
isang tao. Tinatawag din itong katutubong wika, inang
wika, o wikang sinuso sa ina. Sa wikang ito
pinakamataas o pinakamahusay na naipahahayag ng
tao ang kanyang mga ideya, kaisipan, at damdamin.
Pangalawang Wika – Habang lumalaki ang bata ay
nakababad siya sa mga wikang maaaring niyang
matutunan sa panonood, pakikinig, o pagbabasa.
Dahil sa paulit-ulit niya itong naririnig ay unti-unti
niya na rin itong natututuhan. Pangalawang wika na
niya ang wikang matututunan pagkaraang nahasa na
niya ang kanyang unang wika.
Ikatlong Wika – Sa paglipas ng panahon ay lalong
lumalawak ang mundo ng bata. Dumarami pa ang
mga taong nakasasalamuha gayundin ang mga lugar
na nararating, kasabay nang pagtaas ng antas ng
kanyang pag-aaral. Dahil dito’y may ibang wika pang
nariring o nakikilala na kalauna’y natututuhan niya at
nagagamit sa pakikipagtalastasan.
Monolingguwalismo – Monoligguwalismo ang tawag
sa pagpapatupad ng iisang wika sa isang bansa tulad
ng isinasagawa sa mga bansang England, Pransya,
South Korea, Hapon, at iba pa kung saan iisang wika
ang ginagamit na wikang panturo sa lahat ng larangan
o asignatura.
Bilingguwalismo – Binigyang pagpapakahulugan ni
Bloomfield (1935) ang bilingguwalismo bilang
paggamit o pagkontrol ng tao sa dalawang wika na
tila ba ang dalawang ito ay kanyang katutubong wika.
Para kay Macnamara (1967), bilingguwal ang isang
taong may sapat na kakayahan sa isa sa apat na
makrong kasanayan. Pero para kina Cook at Singleton
(2014), maituturing na bilingguwal ang isang tao kung
magagamit niya ang ikalawang wika nang mataas sa
lahat ng pagkakataon. Dapat magamit ng mga
bilingguwal ang dalawang wika nang halos hindi na
mtutukoy kung alin sa dalawa ang una at ang
pangalawang wika
Multilingguwalismo – Ang Pilipinas ay isang bansang
multilingguwal dahil mayroon tayong mahigit na 180
wika at wikain. Sa kurikulum ng K-12, pinaiiral ang
MTB-MLE (Mother Tongue-Based – Multilingual
Education) na kung saan gagamitin ang unang wika
mula Kinder hanggang Baitang 3. Naaayon ito sa
 maraming pag-aaral na nagsasabing mas epektibo
ang pagkatuto ng mga bata kung unang wika ang
gagamitin sa pag-aaral nila. Sa pananaliksik nina
Ducher at Tucker (1977), napatunayan ang bisa ng
unang wika bilang panimulang pagtuturo ng
pagbabasa, sa pag-unawa ng paksang-aralin, at bilang
matibay na pundasyon sa pagkatuto ng pangalawang
wika. Nagtalaga ang DepEd ng 8 pangunahing wika at
4 na wikain:
1) Tagalog 5) Bikol
2) Cebuano 6) Waray
3) Ilokano 7) Kapampangan
4) Hiligaynon 8) Pangasinense
Wikain: Tausug, Maguindanaoan, Maranao, at
Chavacano. Nagdagdag ng 7 pang wikain:
1) Ybanag – Cagayan, Tuguegarao, Isabela
2) Ivatan – Batanes
3) Sambal – Zambales
4) Aklanon – Aklan , Capiz
5) Kinaray-a – Capiz, Aklan
6) Yakan – Basilan
7) Surigaonon – Surigao City
ARALIN 7: BARAYTI NG WIKA
Register ng Wika – Pagkakaroon ng magkakaibang
kahulugan ng maraming salita o termino batay sa
larangang pinaggagamitan.
Heograpikal – Nasa katawagan at kahulugan ng salita
ang pagkakaiba.
Morpolohikal – Ang pagkakaiba ay nasa anyo at
baybay ng salita at hindi sa taglay na kahulugan nito.
Ponolohikal – Nasa bigkas at tunog ng salita ang
pagkakaiba.
Idyolek – Personal na paraan o estilo sa pananalita ng
partikular na indibidwal.
Sosyolek – Barayti ng wika na nakabatay sa katayuan
o antas panlipunan o dimensiyong sosyal ng mga
taong gumagamit ng wika.
Etnolek – Nagkakaroon ng etnolek dahil sa iba’t ibang
wika na ginagamit ng mga pangkat etniko.
Dayalek – Ang barayti na ito ay ginagamit ng mga tao
ayon sa partikular na rehiyon o lalawigan na
tinitirhan.
Ekolek – Kadalasang ginagamit sa loob ng tahanan.
Pidgin – Wala itong pormal na estraktura at tinawag
ding “lenggwahe ng wala ninuman”. Ginagamit ito ng
mga taong dayo sa isang lugar/bansa.
Creole – Ito ay ang pinaghalo-halong salita ng
indibidwal, mula sa magkaibang lugar hanggang sa
naging personal na wika. Tinatawag din itong
“Pinagyamang Pidgin”.
ARALIN 8: GAMIT NG WIKA SA LIPUNAN
M.A.K. Halliday – Isang bantog na iskolar mula sa
Inglatera na nag-ambag sa mundo ng linggwistika ng
paglalahad niya ng mga tungkulin ng wika batay sa
gampanin nito sa ating buhay.
Instrumental – Ito ang tungkulin ng wika na
tumutugon sa mga pangangailangan ng tao gaya ng
pakikipag-ugnayan sa iba. Ang paggawa ng liham
pangangalakal, liham ng patnugot, at pagpapakita ng
mga patalastas tungkol sa isang produkto na
nagsasaad ng gamit at halaga ng produkto ay mga
halimbawa nito.
Regulatoryo – Ito ang tungkulin ng wika tumutukoy sa
pagkontrol ng ugali o asal ng ibang tao. Ang
pagbibigay ng direksyon gaya ng pagtuturo ng
lokasyon ng isang partikular na lugar; direksyon sa
pagluluto ng isang ulam; direksyon sa pagsagot sa
pagsusulit; at direksyon sa paggawa ng anomang
bagay ay mga halimbawa ng tungkuling ito.
Interaksiyonal – Ang tungkuling ito ay nakikita sa
paraan ng pakikipag-ugnayan ng tao sa kanyang
kapwa; pakikipagbiruan; pakikipagpalitan ng kuro-
kuro tungkol sa partikular na isyu; pagkukuwento ng
malulungkot o masasayang pangyayari sa isang
kaibigan o kapalagayang-loob; paggawa ng liham
pangkaibigan; at iba pa.
Personal – Saklaw ng tungkuling ito ang
pagpapahayag ng sariling opinion o kuro-kuro sa
paksang pinag-uusapan. Kasama rin ditto ang
pagsulat ng talaarawan at journal, at ang
pagpapahayag ng pagpapahalaga sa anumang anyo
ng panitikan.
Heuristiko – Ang tungkuling ito ay ginagamit sa
pagkuha o paghahanap ng impormasyon na may
kinalaman sa paksang pinag-aaralan. Kasama rito ang
pag-iinterbyu sa mga taong makasasagot sa mga
tanong tungkol sa paksang-pinag-aaralan; pakikinig sa
radio; panonood sa telebisyon; at pagbabasa ng
pahayagan, magasin, blog, at mga aklat kung saan
makakukuha tayo ng mga impormasyon.
Impormatibo – Ito ang kabaligtaran ng heuristiko.
Kung ang heuristiko ay pagkuha o paghanap ng
impormasyon, ito naman ay may kinalaman sa
pagbibigay ng impormasyon sa paraang pasulat at
pasalita. Ang ilang halimbawa nito ay pagbibigay-ulat,
paggawa ng pamanahong papel, tesis, panayam, at
pagtuturo.
ARALIN 9: KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA
Panahon ng Katutubo
Baybayin ang tawag sa katutubong sistema ng
pagsulat.
Binubuo ito ng 17 titik – 3 patinig at 14 katinig.
Panahon ng Kastila
Ang dating baybayin ay napalitan ng Alpabetong
Romano na binubuo naman ng 20 titik – 5
patinig at 15 katinig.
Pagpapalaganap ng Kristiyanismo ang isa sa
naging layunin ng pananakop ng mga Kastila.
Nagtatag ang Hari ng Espanya ng mga paaralang
magtuturo ng wikang Kastila sa mga Pilipino
ngunit ito ay tinutulan ng mga prayle.
Ang mga misyonerong Kastila mismo ang nag-
aral ng mga wikang katutubo.
Marso 2, 1634, inutos muli ni Haring Felipe II ang
pagtuturo ng wikang Kastila sa lahat ng katutubo
subalit hindi ito nagtagumpay kung kaya si Carlos
II ay naglagda ng isang dekrito na inuulit ang mga
probisyon sa mga nabanggit na batas. Nagtakda
rin siya ng parusa para sa mga hindi susunod
dito.
Disyembre 29, 1792, nilagdaan ni Carlos IV ang
isa pang dekrito na nag-uutos na gamitin ang
wikang Kastila sa mga paaralang itatatag sa lahat
ng mga pamayanan ng Indio (tawag ng mga
Kastila sa mga katutubong Pilipino).
Panahon ng Rebolusyong Pilipino
Sa panahong ito, nagising ang diwa ng maraming
Pilipino. Nagtungo sila sa ibang bansa upang
mapayabong ang karunungan.
Kabilang sa mga ito ay sina Dr. Jose Rizal,
Graciano Lopez-Jaena, Antonio Luna, Marcelo H.
Del Pilar, at iba pa.
Maraming akdang Tagaog ang naisulat sa
panahon ng propaganda. Pawang mga akdang
bumubuhay sa pagiging makabayan at masidhing
damdamin laban sa Kastila ang naging paksa ng
mga akdang ito.
Panahon ng Amerikano
Nagsimula na naman ang pakikibaka ng mga
Pilipino nang dumating ang mga Amerikano sa
pamumuno ni Almirante Dewey.
Ginamit ang wikang Ingles sa edukasyong hatid
nila sa Pilipinas.
Ang komisyong pinangungunahan ni Jacob
Schurman ay naniwalang kailangan ng Ingles sa
edukasyong primarya. Nagtakda ang komisyon
ng Batas Blg. 74 noong ika-21 ng Marso 1901 na
nagtatag ng mga paaralang pambayan at
nagpahayag na Ingles ang gagawing wikang
panturo.
Mga sundalong Amerikano at grupong tinawag
na Thomasites ang mga naging unang guro sa
pagtuturo ng Ingles sa mga Pilipino.
Naniniwala ang mga Amerikano na mahalagang
maipalaganap agad sa kapuluan ang wikang
Ingles upang mapadaling magkaunawaan ang
mga Pilipino at Amerikano.
Panahon ng Hapon
Sa pagananaisna burahin ang anumang
impluwensiya ng mga Amerikano, ipinagamit nila
ang katutubong wika partikular ang wikang
Tagalog. Kaya naman tinagurian itong “Gintong
Panahon ng Panitikang Tagalog”.
Ipinatupad sa panahong ito ang Order Militar
Blg. 13 na nag-uutos na gawing opisyal na wika
ang Tagalog at Niponggo.
Disyembre 30, 1937 – iprinoklamang ang
wikang Tagalog ang magiging batayan ng
Wikang Pambansa. Magkakabisa ang
proklamasyong ito dalawang taon matapos
itong mapagtibay.
1940 – ipinag-utos ang pagtuturo ng Wikang
Pambansa sa ikaapat na taon sa lahat ng
pampubliko at pribadong paaralan at sa mga
pribadong institusyong pasanayang pangguro sa
buong bansa.
Panahon ng Pagsasarili Hanggang Kasalukuyan
Hunyo 4, 1946 – nagkabisa ang Batas
Komonwelt Blg. 570 na pinagtibay ng
Pambansang Asambleya noong Hunyo 7, 1940
na nagproklama na ang Wikang Pambansa na
tatawaging Wikang Pambansang Pilipino ay isa
nang wikang opisyal.
1959 – ibinaba ng Kalihim Jose B. Romero ng
Edukasyon ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 7
nanagsasaad na ang Wikang Pambansa ay
tatawaging Pilipino upang mailagan na ang
mahabang katawagang “Wikang Pambansang
Pilipino” o “Wikang Pambansa Batay sa
Tagalog”.
1987 – Filipino na ang ngalan ng wikang
pambansa, alinsunod sa Konstitusyon na
nagtatadhanang “ang wikang pambansa ng
Pilipinas ay Filipino.” Ito ay hindi pinaghalu-
halong sangkap mula sa iba’t ibang katutubong
wika; bagkus, ito’y may nucleus, ang Pilipino o
Tagalog.