Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਜੀ
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ

 ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ : 1469-1539

 ਹਿਤਾ ਅਤੇ ਮਾਤਾ : ਮਹਿਤਾ ਕਾਲੂ ਅਤੇ ਹਤਿਿਤਾ ਦੇਵੀ
 ਿਤਨੀ : ਬੀਬੀ ਸੁਲੱਖਣੀ
 ਜਨਮ ਸਥਾਨ : ਰਾਇ ਭੋਇ ਦੀ ਤਲਵੰ ਡੀ (ਿਾਹਕਸਤਾਨ)। ਿੁਣ
ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਹਣਆ ਜਾਂਦਾ ਿੈ।
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

 ਸ਼ਹਿਰ ਵਸਾਇਆ : ਕਰਤਾਰਿੁਰ

 ਿੁੱਤਰ : ਬਾਬਾ ਸਿੀ ਚੰ ਦ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਲਛਮੀ ਦਾਸ
 ਸੰ ਗਿਹਿ : ਜਿੁਜੀ ਸਾਹਿਬ, ਹਸੱਧ ਗੋਸ਼ਟ, ਸੋਦਰ, ਆਸਾ ਦੀ
ਵਾਰ, ਿੱਤੀ ਹਲੱਖੀ, ਬਾਰਿ ਮਾਿ, ਓਂਕਾਰ, ਕੀਰਤਨ ਸੋਹਿਲੇ
 ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਥਾਨ : ਕਰਤਾਰਿੁਰ
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਗੁਰੂ ਅੰ ਗਦ ਦੇਵ ਜੀ

 ਗੁਰੂ ਅੰ ਗਦ ਦੇਵ ਜੀ 1504-1539-1552

 ਜਨਮ ਸਥਾਨ : ਮਤੇ ਦੀ ਸਰਾਏ
 ਬਚਿਨ ਦਾ ਨਾਮ : ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ
 ਹਿਤਾ ਅਤੇ ਮਾਤਾ : ਫੇਰੂ ਮੱਲ ਜੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਯਾ ਕੌਰ (ਿੋਰ
ਨਾਮ ਮਾਤਾ ਰਾਮੋ ਜਾਂ ਮਾਤਾ ਸਹਭਰਾਏ
 ਸ਼ਹਿਰ ਵਸਾਇਆ : ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

 ਬੱਚੇ : ਭਾਈ ਦਾਸੂ, ਭਾਈ ਦੱਤੂ, ਬੀਬੀ ਅਮਰੋ ਅਤੇ ਬੀਬੀ ਅਨੋਖੀ
 ਿਤਨੀ : ਬੀਬੀ ਖੀਵੀ
 ਸੰ ਗਿਹਿ : ਜਨਮ ਸਾਖੀ (ਸਿੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ)
 ਮਲ ਅਖਾੜਾ ਦੀ ਸਥਾਿਨਾ: ਸ਼ਰੀਰਕ ਅਤੇ ਅਹਧਆਤਮਕ ਅਹਭਆਸ
ਲਈ
 ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ : ਗੁਰਮੁਖੀ ਹਲਿੀ ਅਤੇ ਮਲ ਅਖਾੜਾ
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ

 ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ : 1479-1552-1574

 ਜਨਮ ਸਥਾਨ : ਬਾਸਰਕੇ
 ਹਿਤਾ ਅਤੇ ਮਾਤਾ : ਤੇਜ ਭਾਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਲਛਮੀ ਦੇਵੀ (ਸੁਲਖਣੀ
ਦੇਵੀ ਵੀ ਕਹਿੰ ਦੇ ਸਨ)
 ਸ਼ਹਿਰ ਵਸਾਇਆ : ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ
 ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ : ਅਨੰਦ ਕਾਰਜ, ਮੰ ਜੀ ਿਿਣਾਲੀ, ਸੰ ਗਤ ਤੋਂ ਿਹਿਲਾ
ਿੰ ਗਤ, ਕੜਾਿ ਿਿਸ਼ਾਦ
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ

 ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ : 1534-1574-1581

 ਜਨਮ ਸਥਾਨ : ਚੁੰ ਨਾ ਮੰ ਡੀ ਲਾਿੌਰ (ਿਾਹਕਸਤਾਨ)
 ਹਿਤਾ ਅਤੇ ਮਾਤਾ : ਿਰੀ ਦਾਸ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਯਾਵਤੀ (ਅਨੂਿ ਦੇਵੀ)
 ਿਤਨੀ : ਬੀਬੀ ਭਾਨੀ ਜੀ (ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬੇਟੀ)
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

 ਸ਼ਹਿਰ ਵਸਾਇਆ : ਅੰ ਹਮਿਤਸਰ (ਚੱਕ ਰਾਮਦਾਸ, ਗੁਰੂ ਕਾ ਚੱਕ,

ਰਾਮਦਾਸਿੁਰਾ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਹਣਆ ਜਾਂਦਾ ਿੈ), ਅਤੇ ਸੰ ਤੋਖਸਰ ਸਰੋਵਰ
ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਗਈ।
 ਸੰ ਗਿਹਿ : ਲਾਵਾਂ, ਘੋੜੀਆਂਸ਼ਰ
ੁ ੂਆਤ ਕੀਤੀ : ਮਸੰ ਦ ਿਿਣਾਲੀ
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ

 ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ : 1563-1581-1606

 ਜਨਮ ਸਥਾਨ : ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ
 ਹਿਤਾ ਅਤੇ ਮਾਤਾ : ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਅਤੇ ਬੀਬੀ ਭਾਨੀ
 ਸ਼ਹਿਰ ਵਸਾਏ : ਤਰਨ ਤਾਰਨ, ਕਰਤਾਰਿੁਰ, ਿਰਗੋਹਬੰ ਦਿੁਰ
(ਦੁਬਾਰਾ ਵਸਾਇਆ)
 ਸ਼ੁਰੂਆਤ : ਦਸਵੰ ਧ ਿਿਣਾਲੀ
 ਸੰ ਗਿਹਿ : ਆਹਦ ਗਿੰ ਥ (ਿੋਥੀ ਸਾਹਿਬ) 1604 ਹਵਚ, ਸੁਖਮਨੀ
ਸਾਹਿਬ
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਿਾਦੁਰ ਜੀ

 ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਿਾਦੁਰ ਜੀ : 1621-1665-1675

 ਜਨਮ ਸਥਾਨ : ਅੰ ਹਮਿਤਸਰ
 ਹਿਤਾ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ : ਗੁਰੂ ਿਰਗੋਹਬੰ ਦ ਜੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ
ਨਾਨਕੀ
 ਿਤਨੀ : ਬੀਬੀ ਗੁਜਰੀ
 ਸ਼ਹਿਰ ਵਸਾਇਆ : ਚੱਕ ਨਾਨਕੀ (ਅਨੰਦਿੁਰ ਸਾਹਿਬ)
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਗੁਰੂ ਗੋਹਬੰ ਦ ਹਸੰ ਘ ਜੀ

 ਗੁਰੂ ਗੋਹਬੰ ਦ ਹਸੰ ਘ ਜੀ 1666-1675-1708

 ਜਨਮ ਸਥਾਨ : ਿਟਨਾ
 ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਥਾਨ : 1708, ਨਾਂਦੇੜ
 ਸੰ ਗਿਹਿ : ਜਾਿ ਸਾਹਿਬ, ਅਕਾਲ ਉਸਤਹਤ, ਚੌਿਈ ਸਾਹਿਬ,
ਵਾਰ ਸ਼ਿੀ ਭਗਉਤੀ, ਬਹਚੱਤਰ ਨਾਟਕ, ਚਹਰਤਿਾਂ, ਚੌਬੀਸ
ਅਵਤਾਰ।
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

 ਗੁਰੂ ਗੋਹਬੰ ਦ ਹਸੰ ਘ ਜੀ ਨੇ 1699 ਹਵਚ ਅਨੰਦਿੁਰ ਸਾਹਿਬ ਹਵਖੇ

ਖਾਲਸਾ ਿੰ ਥ ਦੀ ਸਥਾਿਨਾ ਕੀਤੀ।
 ਅਨੰਦਿੁਰ ਹਵਖੇ ਅਨੰਦਗੜਹ ਦਾ ਹਕਲਹਾ ਬਣਵਾਇਆ
 'ਜ਼ਫਰਨਾਮਾ' : ਔਰੰ ਗਜੇਬ ਨੂੰ ਇਕ ਿੱਤਰ ਹਲਹਖਆ
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਗੁਰੂ ਗੋਹਬੰ ਦ ਹਸੰ ਘ ਜੀ ਦੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ

 Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

1. ਭੰ ਗਾਣੀ 1688 ਰਾਜਾ ਭੀਮ ਚੰ ਦ ,ਫਹਤਿ ਸ਼ਾਿ ਅਤੇ ਿੋਰ ਿਿਾੜੀ ਰਾਜੇ
2. ਨਦੌਂਣ ਦੀ ਲੜਾਈ 1690 ਆਹਲਫ਼ ਖਾਂ
3. ਅਨੰਦਿੁਰ ਦੀ ਿਹਿਲੀ 1701 ਰਾਜਾ ਭੀਮ ਚੰ ਦ ਅਤੇ ਿੋਰ ਿਿੜੀ ਰਾਜੇ
4. ਹਨਰਮੋਿ 1702 ਰਾਜਾ ਭੀਮ ਚੰ ਦ ਅਤੇ ਮੁਗ਼ਲ
5. ਬਸੋਲੀ 1702 ਰਾਜਾ ਭੀਮ ਚੰ ਦ
6. ਅਨੰਦਿੁਰ ਦੀ ਦੂਜੀ 1404 ਿਿਾੜੀ ਰਾਜੇ ਅਤੇ ਮੁਗ਼ਲ ਵਜੀਰ ਖਾਂ
7. ਸ਼ਾਿੀ ਹਟੱਬੀ 1704 ਮੁਗ਼ਲ
8. ਚਮਕੌਰ 1704 ਮੁਗ਼ਲ
9. ਹਖਦਰਾਣਾ 1705 ਮੁਗ਼ਲ
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਿੰ ਜ ਹਿਆਰੇ
ਨਾਮ ਸੰ ਬੰ ਹਧਤ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇਿਾਂਤ ਸਥਾਨ
1. ਦਯਾ ਰਾਮ ਲਾਿੌਰ ਨੰਦੇੜ
2. ਧਰਮ ਦਾਸ ਿਸਤੀਨਾਿੁਰ,ਹਦੱਲੀ ਨੰਦੇੜ
3. ਮੋਿਕਮ ਚੰ ਦ ਦੁਆਰਕਾ,ਗੁਜਰਾਤ ਚਮਕੌਰ
4. ਸਾਹਿਬ ਚੰ ਦ ਹਬਦਰ, ਕਰਨਾਟਕਾ ਚਮਕੌਰ
5. ਹਿੰ ਮਤ ਰਾਏ ਜਗਨਨਾਥ,ਉਡੀਸ਼ਾ ਚਮਕੌਰ
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਸ਼ਿੀ ਗੁਰੂ ਗਿੰ ਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਮਿਾਂਰਾਜ

1. ਕੁਲ ਿੰ ਨੇ (ਅੰ ਗ) 1430

2. ਕੁੱਲ ਬਾਣੀਆਂ 5894
3. ਕੁੱਲ ਰਾਗ 31
4. ਹਸੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਬਾਣੀ 6 (ਿਹਿਲੇ ਿੰ ਜ ਅਤੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ)
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

5. ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ 974 ਬਾਣੀਆਂ , 209 ਸ਼ਬਦ

6. ਗੁਰੂ ਅੰ ਗਦ ਦੇਵ ਜੀ 62 ਬਾਣੀਆਂ , ਕੋਈ ਸ਼ਬਦ ਨਿੀਂ
7. ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ 907 ਬਾਣੀਆਂ , 172 ਸ਼ਬਦ
8. ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ 679 ਬਾਣੀਆਂ
9. ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ 2218 ਬਾਣੀਆਂ , 1322 ਸ਼ਬਦ
10. ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਿਾਦਰ ਜੀ 122 ਬਾਣੀਆਂ , 59 ਸ਼ਬਦ
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

11. ਕੁੱਲ ਭਗਤਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ 15

12. ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ 124 ਸ਼ਬਦ
13. ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ 61 ਸ਼ਬਦ
14. ਕੁੱਲ ਕਹਵਆ ਦੀ ਬਾਣੀ 11
15. ਕੁੱਲ ਭੱਟਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ 11
16. ਕੁੱਲ ਵਾਰਾਂ 22
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਆਹਦ ਗਿੰ ਥ
 ਆਹਦ ਗਿੰ ਥ ਜੀ ਸ਼ਿੀ ਗੁਰੂ ਗਿੰ ਥ ਸਾਹਿਬ ਵਜੋਂ ਜਾਹਣਆ ਜਾਂਦਾ ਿੈ।
 ਆਹਦ ਗਿੰ ਥ ਦਾ ਸੰ ਕਲਨ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ 1603-04 ਹਵਚ ਿਹਿਲੇ ਿੰ ਜ
ਹਸੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਜ ਕਰਕੇ ਕੀਤਾ ਸੀ।
 ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਿਾਦਰ ਜੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਬਾਅਦ ਹਵਚ ਗੁਰੂ ਗੋਹਬੰ ਦ ਹਸੰ ਘ ਜੀ
ਦੁਆਰਾ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਹਾਂ ਆਹਦ ਗਿੰ ਥ ਿੂਰਾ ਿੋ ਹਗਆ।
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਦਸਮ ਗਿੰ ਥ
 ਹਸੱਖ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਜ, ਦਸਮ ਗਿੰ ਥ, ਤੱਤ ਖਾਲਸੇ ਦੇ ਉਭਾਰ ਤੋਂ
ਿਹਿਲਾਂ, ਗੁਰੂ ਗੋਹਬੰ ਦ ਹਸੰ ਘ ਜੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਮੰ ਹਨਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ,ਅਤੇ ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ
ਹਸੱਖਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗਿੰ ਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਿੀ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਮੰ ਨ ਹਲਆ ਸੀ।

 ਿਰ ਬਿੁਤ ਸਾਰੇ ਆਧੁਹਨਕ ਹਸੱਖ ਹਵਦਵਾਨ ਇਿ ਮੰ ਨਦੇ ਿਨ ਹਕ ਇਸ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ

ਹਿੱਸੇ ਹਵਚ ਗੁਰੂ ਗੋਹਬੰ ਦ ਹਸੰ ਘ ਜੀ ਦੇ ਿੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਿਨ ਅਤੇ ਇਨਹਾਂ ਹਵਚੋਂ
ਬਿੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਤੋਂ ਹਬਨਹਾਂ ਸ਼ਾਹਮਲ ਕੀਤੀਆਂ
ਗਇਆ ਸਨ ਹਜਸ ਕਾਰਨ ਦਸਮ ਗਿੰ ਥ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗਰੰ ਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਿੀ
ਮੰ ਹਨਆ ਜਾ ਸਕਦਾ।
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

 ਮੰ ਹਨਆ ਜਾਂਦਾ ਿੈ ਹਕ ਦਸਮ ਗਿੰ ਥ ਦਾ ਅਸਲ ਸੰ ਸਕਰਣ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਭਾਈ

ਮਨੀ ਹਸੰ ਘ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤਾ ਹਗਆ ਸੀ।

 ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੰ ਹਨਆ ਜਾਂਦਾ ਿੈ ਹਕ ਇਕ ਿੋਰ ਸੰ ਸਕਰਣ ਦੀਿ ਹਸੰ ਘ ਜੀ ਦੁਆਰਾ

ਇਕੱਤਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਤੀਜਾ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰ ਤ ਹਵਚ ਿਟਨਾ ਹਵਚ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤਾ
ਹਗਆ ਸੀ।

 ਹਤੰ ਨੇ ਸੰ ਸਕਰਣ ਲਗਭਗ ਇਕੋ ਹਜਿੇ ਿਨ ਅਤੇ ਇਿਨਾਂ ਹਵਚੋਂ ਹਕਸੇ ਹਵਚ ਵੀ
ਜ਼ਫਰਨਾਮਾ ਨਿੀ ਿੈ।
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

 1902 ਹਵਚ, ਅੰ ਹਮਿਤਸਰ ਹਸੰ ਘ ਸਭਾ ਦੇ ਸਨਾਤਨ ਹਸੱਖਾਂ ਨੇ ਇਕ ਅਹਧਕਾਰਤ

ਸੰ ਸਕਰਣ ਿਿਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਹਜਸ ਹਵਚ ਜ਼ਫਰਨਾਮਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਹਗਆ।

 ਇਸ ਨੂੰ ਦਸਮ ਗਿੰ ਥ ਦੀ ਉਿਾਧੀ ਹਦੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਹਜਸ ਹਵੱਚ 1428 ਿੰ ਨੇ ਿਨ।

Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

 ਦਸਮ ਗਿੰ ਥ ਹਵਚ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਜਿੜੀਆ ਰਚਨਾਵਾਂ ਗੁਰੂ ਗੋਹਬੰ ਦ ਹਸੰ ਘ ਜੀ ਦੇ ਕਾਰਜ
ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਿਨ ਉਿਨਾਂ ਹਵੱਚ

 ਜਾਿ ਸਾਹਿਬ
 ਬਹਚੱਤਰ ਨਾਟਕ
 ਅਕਾਲ ਉਸਤਤ ਅਤੇ
 ਜ਼ਫਰ-ਨਾਮਾ ਸ਼ਾਮਲ ਿਨ।

 ਇਿ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਮਲ ਕੇ ਦਸਮ ਗਿੰ ਥ ਦਾ ਇਕ ਛੋਟਾ ਹਜਿਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਦੀਆਂ ਿਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਿੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸੇ ਹਵਚ ਰਾਮ ਅਤੇ ਹਕਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ
ਹਵਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਅਤੇ ਹਕੱਹਸਆਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸ਼ਾਇਆ ਹਗਆ
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਿੋਰ ਰਚਨਾਵਾਂ
ਆਹਦ ਗਿੰ ਥ ਅਤੇ ਦਸਮ ਗਰੰ ਥ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹਸੱਖ ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਮੁੱ ਖ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ
ਕਈ ਹਕਸਮਾਂ ਹਵਚ ਵੰ ਹਡਆ ਜਾਂਦਾ ਿੈ ਹਜਵੇਂ ਹਕ

 ਭਗਤੀ ਕਾਰਜ
 ਜਨਮ ਸਾਖੀਆਂ (ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਹਲਖਤਾਂ)
 ਗੁਰ-ਹਬਲਾਸ (ਛੇਵੇਂ ਅਤੇ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਯੋਹਧਆਂ ਦੀਆਂ ਭੂਹਮਕਾਵਾਂ),
 ਇਹਤਿਾਸਕ ਰਚਨਾਵਾਂ
 ਅਹਧਆਤਹਮਕ ਹਟੱਿਣੀਆਂ
 ਵੀਰ ਹਸੰ ਘ (1872–1957) ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਅਤੇ
 ਇਕ ਸੰ ਖੇਿ ਮਾਨਵ-ਸ਼ਾਸਤਰ ਹਜਸ ਹਵਚ ਹਸੱਖ ਧਰਮ ਗਿੰ ਥਾਂ ਦੇ ਿਵਾਲੇ ਿਨ।
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

 ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ (1551-1637) ਅਤੇ ਨੰਦ ਲਾਲ (1633–1715) ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ,

ਗਿੰ ਥਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਕੋ ਇਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਿਨ ਹਜਨਹਾਂ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਹਰਆਂ ਹਵਚ ਿਾਠ
ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਿੈ। ਉਨਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਸਰਫ਼ ਧਾਰਹਮਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ
ਸਮਾਜਕ ਅਤੇ ਇਹਤਿਾਸਕ ਜੀਵਨ ਤੇ ਹਟੱਿਣੀਆਂ ਿਨ।
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਜਨਮ ਸਾਖੀਆਂ
 ਇਿ ਰਚਨਾਵਾਂ ਿਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਦੇਿਾਂਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੱਖ ਵੱਖ ਿੜਾਵਾਂ ਤੇ ਹਲਖੀਆਂ
ਗਈਆਂ ਿਨ।

 ਿਿਮੁੱਖ ਜਨਮ ਸਾਖੀਆਂ ਿੇਠ ਹਕਥੇ ਅਨੁਸਾਰ ਿਨ:

 ਭਾਈ ਬਾਲਾ ਵਾਲੀ ਜਨਮਸਾਖੀ:

 ਹਵਲਾਇਤ ਵਾਲੀ ਜਨਮਸਾਖੀ:
 ਭਾਈ ਮਨੀ ਹਸੰ ਘ ਦੀ ਜਨਮ-ਸਾਖੀ ਜਾਂ ਹਗਆਨ-ਰਤਨਵਾਲੀ:
 ਿੁਰਾਤਨ ਜਨਮਸਾਖੀ:
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series
 ਭਾਈ ਬਾਲਾ ਵਾਲੀ ਜਨਮਸਾਖੀ: ਇਿ ਸਭ ਤੋਂ ਿਿਹਸੱਧ ਜਨਮਸਾਖੀ ਿੈ, ਹਜ਼ਆਦਾਤਰ
ਹਸੱਖਾਂ ਅਤੇ ਉਨਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜਨਮ ਸਾਖੀਆਂ ਦਾ ਹਗਆਨ ਇਸ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਤੋਂ ਆਇਆ ਿੈ।

 ਇਿ ਰਚਨਾ ਭਾਈ ਬਾਲਾ ਸੰ ਧੂ ਦੁਆਰਾ 1535 ਹਵਚ ਦੂਸਰੇ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਅੰ ਗਦ ਦੇਵ ਜੀ
ਦੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਹਲਖੀ ਿੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੀ ਿੈ।

 ਉਨੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਬਾਲਾ ਸੰ ਸਕਰਣ ਨੂੰ ਕੋਈ ਚਨੌਤੀ ਨਿੀਂ ਸੀ।

 ਭਾਈ ਬਾਲਾ ਜਨਮ ਸਾਖੀ ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਇੱਕ ਮਿੱਤਵਿੂਰਣ ਕਾਰਜ ਸੰ ਤੋਖ ਹਸੰ ਘ ਦਾ,
'ਗੁਰ ਨਾਨਕ ਿਿਕਾਸ਼' ਿੈ ਹਜਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਨਾਨਕ ਿਿਕਾਸ਼ ਹਕਿਾ ਜਾਂਦਾ ਿੈ। ਇਸ
ਦਾ ਅਨੁਕਰਨ, ਸੂਰਜ ਿਿਕਾਸ਼ ਿੈ ਹਜਸ ਹਵਚ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਤੱਕ ਦਾ ਲੇ ਖਾ-ਜੋਖਾ ਹਦੱਤਾ
ਹਗਆ ਿੈ ਅਤੇ ਇਿ 1844 ਹਵਚ ਿੂਰਾ ਿੋਇਆ ਸੀ।
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

 ਹਵਲਾਇਤ ਵਾਲੀ ਜਨਮਸਾਖੀ: ਸੰ ਨ 1883 ਹਵਚ, ਜਨਮਸਾਖੀ ਦੀ ਇਕ ਕਾਿੀ

ਇੰ ਡੀਆ ਆਹਫ਼ਸ ਲਾਇਬਿੇਰੀ ਦੁਆਰਾ ਲੰਡਨ ਹਵਚ ਡਾ: ਟਰੰ ਿ ਅਤੇ ਉਨਹਾਂ ਦੀ ਸਿਾਇਤਾ
ਕਰ ਿਰੇ ਹਸੱਖ ਹਵਦਵਾਨਾਂ ਲਈ ਭੇਜੀ ਗਈ।
 ਇਸ ਲਾਇਬਿੇਰੀ ਨੂੰ ਇਿ ਹਕਤਾਬ ਇਕ ਅੰ ਗਰੇਜ਼ ਕੋਲ ਬਰੁੱਕ ਦੁਆਰਾ ਹਦੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
 ਇਸ ਨੂੰ ਹਵਲਾਇਤ ਵਾਲੀ ਜਾਂ ਹਵਦੇਸ਼ੀ ਜਨਮਸਾਖੀ ਵਜੋਂ ਜਾਹਣਆ ਜਾਂਦਾ ਿੈ.)
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

 ਭਾਈ ਮਨੀ ਹਸੰ ਘ ਦੀ ਜਨਮ-ਸਾਖੀ ਜਾਂ ਹਗਆਨ-ਰਤਨਵਾਲੀ: ਇਸ ਦਾ ਹਸਿਰਾ ਭਾਈ

ਮਨੀ ਹਸੰ ਘ ਨੂੰ ਹਦੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਿੈ ਹਜਨਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ
ਹਬਰਤਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਹਲਹਖਆ ਸੀ। ਭਾਈ ਮਨੀ ਹਸੰ ਘ ਗੁਰੂ
ਗੋਹਬੰ ਦ ਹਸੰ ਘ ਜੀ ਦੇ ਹਸੱਖ ਸਨ।

 ਿੁਰਾਤਨ ਜਨਮਸਾਖੀ: ਇਿ ਿਿਾਚੀਨ ਜਨਮਸਾਖੀਆ ਿਨ ਅਤੇ ਇਿਨਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ

'ਤੇ ਇਸ ਹਮਸ਼ਹਰਤ ਕਾਰਜ ਦੇ ਿਵਾਲੇ ਨਾਲ ਵਰਹਤਆ ਜਾਂਦਾ ਿੈ ਜੋ ਭਾਈ ਵੀਰ ਹਸੰ ਘ
ਦੁਆਰਾ ਸੰ ਕਹਲਤ ਕੀਤਾ ਹਗਆ ਸੀ ਅਤੇ ਿਹਿਲੀ ਵਾਰ 1926 ਹਵਚ ਿਿਕਾਸ਼ਤ ਿੋਇਆ
ਸੀ।
Use code “ Y591 ” for Paid Batch & “ Y591s ” for Book/Test Series

ਧੰ ਨਵਾਦ