TIẾT 19

I. Tìm hiểu
chung
- Trần Quang Khải (1241 - 1294) là con trai
thứ ba của vua Trần Thái Tông.
- Vị tướng văn võ song toàn, từng có công
rất lớn trong hai cuộc kháng chiến chống
quân Mông Nguyên (1281 - 1285; 1287 -
1288), được phong Thượng tướng.
- Là một nhà ngoại giao giỏi, nhà thơ có tài.
a. Đọc – chú thích: giọng hào hùng
b. Hoàn cảnh ra đời: ngay sau chiến thắng vang dội ở Chương
Dương, Hàm Tử, giải phóng kinh đô năm 1285.
c. Thể thơ: ngũ ngôn tứ tuyệt
+ Số câu: 4
+ Số chữ mỗi câu: 5
+ Gieo vần: vần chân cuối câu 2,4
(giang - san)
 d. Bố cục

 Hai câu đầu: Chiến thắng hào hùng của dân tộc trong
cuộc chiến chống Nguyên – Mông xâm lược.

 Hai câu sau: Lời động viên xây dựng, phát triển đất nước
trong hoà bình và niềm tin sắt đá vào sự bền vững muôn đời
của đất nước.
II. Đọc hiểu
văn bản
 Đoạt sáo Chương Dương độ
Cầm hồ Hàm Tử Quan
(Chương Dương cướp giáo giặc,
Hàm tử bắt quân thù)
* Nghệ thuật:
- Đảo trật tự thời gian (trận Chương Dương năm tháng 6/1285
nhắc đến trước, trận Hàm Tử tháng 4/1285 nhắc đến sau).
- Sử dụng động từ mạnh, nhịp thơ 2/3 ngắn, dồn dập, hùng
tráng: "Cướp", "bắt” → nhấn mạnh không khí chiến trận gấp
gáp , vội vã. Tin thắng trận nối nhau, liên tiếp dồn dập báo về.
- Biện pháp đối ý: Đoạt sáo – Cầm hồ
Chương Dương – Hàm Tử
- Đảo trật tự cú pháp (động từ lên trước): đoạt sáo, cầm Hồ.
 Đoạt sáo Chương Dương độ
Cầm hồ Hàm Tử Quan
(Chương Dương cướp giáo giặc,
Hàm tử bắt quân thù)
* Nội dung: Làm nổi bật 2 trận chiến ở Chương Dương và
Hàm Tử, tái hiện không khí chiến thắng oanh liệt của dân tộc
ta trong cuộc đối đầu với quân giặc Nguyên – Mông; phản
ánh sự thất bại thảm hại của kẻ thù.
⇒ Bộc lộ tình cảm phấn chấn, niềm tự hào dân tộc của tác
giả.
 Thái bình tu trí lực
Vạn cổ thử giang san.
(Thái bình nên gắng sức
Non nước ấy ngàn thu).
- Giọng thơ ôn tồn, nhẹ nhàng, âm điệu sâu lắng.
→ Là lời động viên xây dựng, phát triển đất nước trong hòa bình:
+ Thái bình: rất bình yên → lịch sử đã sang trang mới, khép lại
một giai đoạn và mở ra một thời kì mới.
+ Tu trí lực : là rèn luyện, tu dưỡng tài năng, sức lực.
-+“ Vạn cổ thử giang san”: muôn đời vẫn có non sông này
→ Lời nhắc nhở, cảnh tỉnh bản thân và toàn dân về nhiệm vụ
mới.
➔ Khẳng định khát vọng hòa bình thịnh trị và niềm tin vào sự bền
vững của đất nước: "Non nước" - "nghìn thu”.
 Sông núi nước Nam Phò giá về kinh
Giống nhau Đều bày tỏ ý kiến rõ ràng, cô đúc, thông tin ngắn gọn, cách
nói chắc nịch; ý kiến được lập luận chặt chẽ, logic.
Biểu ý Khác nhau Trên cơ sở khẳng định chủ Từ hào khí vang dội mà động
quyền và toàn vẹn lãnh thổ mà viên xây dựng, phát triển đất
khẳng định sự thất bại tất yếu nước trong hòa bình với một
của quân xâm lược. niềm tin sắt đá.
Giống nhau Đều bày tỏ cảm xúc theo cách ẩn kín trong ý tưởng, cảm xúc
nằm trong ý tưởng, ý tưởng cảm xúc hòa làm một, khiến câu
thơ âm vang mạnh mẽ, sâu lắng.
Biểu cảm Khác nhau Niềm tự hào về chủ quyền và Cảm hứng hào sảng, kiêu
cương vực lãnh thổ hãnh.
Niềm tin vào chân lí, chiến Niềm tin, niềm thương yêu,
thắng của dân tộc. lo lắng.
Bộc lộ niềm tự hào dân tộc.
III. Tổng kết
a
1. Nghệ thuật

- Hình thức diễn đạt cô đúc, ngắn gọn súc tích, cô

đúc dồn nén cảm xúc vào bên trong ý tưởng.
- Giọng điệu sảng khoái, hân hoan, tự hào.
- Thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt cô đọng, hàm súc
a

2. Ý nghĩa

Bài thơ thể hiện hào khí chiến thắng và

khát vọng về một đất nước thái bình
thịnh trị của dân tộc ta thời Trần.