CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI

TIẾT HỌC HỌC HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Em đã được học lịch sử và tìm hiểu

về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn hãy

cho cả lớp lắng nghe những hiểu

biết của mình về cuộc khởi nghĩa?

VĂN BẢN BÌNH NGÔ ĐẠI CÁO
 Nội dung bài học:

I. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Khái niệm và đặc điểm của thể loại Cáo
2. Luận điểm chính nghĩa của Nguyễn Trãi
3. Tội ác tày trời của giặc Minh
4. Quá trình kháng chiến đầy gian nan của nghĩa quân
5. Lời tuyên bố hòa bình độc lập
II. TỔNG KẾT
1. Về nội dung
2. Về nghệ thuật
I. TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN
“BÌNH NGÔ ĐẠI CÁO”
 1 Khái niệm và đặc điểm của thể loại Cáo

Trình bày khái niệm về thể loại Cáo? Cáo có đặc điểm gì?

a. Khái niệm:
 Cáo là một thể loại văn bản có nguồn gốc từ Trung
Quốc
 Là thể loại văn bản hành chính nhà nước quân chủ
thường được dùng cho các phát ngôn chính thức
hệ trọng của Vua chúa hoặc thủ lĩnh nhằm tổng kết
một công việc, trình bày chủ trương xã hội chính trị
cho dân chúng biết.
 1 Khái niệm và đặc điểm của thể loại Cáo

Trình bày khái niệm về thể loại Cáo? Cáo có đặc điểm gì?

b. Đặc điểm
 Cáo thường được viết bằng thể loại văn xuôi,
nhưng thường được viết bằng biền văn, thường
có câu dài ngắn không bò gó.
 Mỗi cặp có hai vế đối nhau.
 Cáo là thể loại văn có tính hùng biện, lời lẽ rất
đanh thép, lí luận sắc bén kết cấu chặt chẽ và
mạch lạc.
 1 Khái niệm và đặc điểm của thể loại Cáo

Đại cáo: Tên thể loại – bài cáo lớn

Bình: dẹp yên, bình định, ổn định

Ngô: chỉ giặc Minh -> Sự khinh

bỉ và lòng căm thù đối với giặc

Theo em, ý nghĩa nhan đề của tác phẩm là gì?

 1 Khái niệm và đặc điểm của thể loại Cáo

Đại cáo: Tên thể loại – bài cáo lớn

Bình: dẹp yên, bình định, ổn định

Ngô: chỉ giặc Minh -> Sự khinh

bỉ và lòng căm thù đối với giặc

Tuyên bố về sự nghiệp dẹp yên giặc Ngô

bình định bờ cõi cho thiên hạ biết.
 2 Luận điểm chính nghĩa của Nguyễn Trãi

Luận điểm chính nghĩa của Nguyễn Trãi được thể hiện thế nào trong tác phẩm?
Cách thể hiện luận điểm đó có gì đặc biệt?

a. Tư tưởng nhân nghĩa

b. Chân lý độc lập

c. Cách thể hiện luận điểm

 2 Luận điểm chính nghĩa của Nguyễn Trãi

a. Tư tưởng nhân nghĩa

Lập luận vô cùng chặt chẽ,

Yên dân: Lo cho dân cuộc sống ấm no, hạnh
thuyết phục. Khẳng định lập
phúc.
trường chính nghĩa của cuộc

Trừ bạo: tiêu diệt kẻ xâm lược tàn bạo kháng chiến chống quân Minh –
Đây là cuộc chiến đấu vì chính
nghĩa, vì nhân dân.
 2 Luận điểm chính nghĩa của Nguyễn Trãi

b. Chân lí độc lập

 Có cơ sở chắc chắn từ thực tiễn của lịch sử: mang

tính hiển nhiên và vốn có từ lâu đời. Thể hiện qua
các từ ngữ “từ trước”, “đã lâu”, “đã chia”, “vốn
xưng”, “cũng khác”…
 Các yếu tố căn bản xác định: độc lập chủ quyền
dân tộc, cương vực lãnh thổ, phong tục tập quán,
nền văn hiến, anh hùng hào kiệt….
 2 Luận điểm chính nghĩa của Nguyễn Trãi

c. Cách thể hiện luận điểm

 Nhấn mạnh tính hiển nhiên vốn có.

 Sử dụng các biện pháp so sánh, Tư tưởng mới mẻ, sâu sắc

sóng đôi Triệu, Đinh, Lý, Trần sóng thể hiện lòng yêu nước và
lòng tư hào dân tộc
đôi với Hán, Đường, Tống, Nguyên.

 Giọng văn đĩnh đạc, trịnh trọng

2 Luận điểm chính nghĩa của Nguyễn Trãi

KẾT LUẬN

Những luận điểm của Nguyễn Trãi có lập

luận chặt chẽ, lí luận rõ ràng dẫn chứng cụ

thể. Đó chính là tiền đề để triển khai các ý

về sau.
 3 Tội ác tày trời của giặc Minh

Tác giả dùng từ ngữ hình ảnh nào để vạch trần tội ác của giặc Minh? Những tội
ác đó được thể hiện như thế nào?
 3 Tội ác tày trời của giặc Minh

a. Nội dung tố cáo + Vạch trần âm mưu của giặc Minh mượn danh nghĩa phù
Trần diệt Hồ để cướp nước ta:

“Nhân họ Hồ chính sự phiên hà

Để trong nước lòng dân oán hận

Quân cuồng Minh thừa cơ gây họa”.

Chúng đã xâm phạm lập trường dân tộc của chúng ta lấy danh
nghĩa giúp nước ta nhưng thực chất là cướp nước
 3 Tội ác tày trời của giặc Minh

a. Nội dung tố cáo

- Chủ trương cai trị phản nhân nghĩa của giặc Minh:
 Chúng hủy hoại cuộc sống con người bằng hành động diệt chủng tàn sát
“Nướng dân đen”, “vùi con đỏ”...
 Chúng tiến hành thuế khóa bóc lột nặng nề: “Nặng thuế khóa”,...
 Chúng vơ vét cạn kiệt tài nguyên khoáng sản của dân ta: “ Người bị bắt ép
xuống biển dòng lưng mò ngọc, ngán thay cá mập, thuồng luồng”
 Phá hoại môi trường sống: “Tàn hại cả giống côn trùng cây cỏ”
 Đày đọa, phu dịch, phá hoại nghề truyền thống : “Nay xây nhà, mai đắp đất,
chân tay nào phục dịch cho vừa”
 3 Tội ác tày trời của giặc Minh

b. Nghệ thuật viết cáo

- Dùng hình tượng để diễn tả tội ác của

- Nghệ thuật đối lập: Tình cảnh người dân
kẻ thù:
vô tội và kẻ thù ác:
“ Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn
“Thằng há miệng, đứa nhe răng máu
Vùi con đỏ xuống dưới hầm tại vạ”
mỡ bây no nê chưa chán”

Diễn tả sự điên cuồng khát máu

của giặc Minh.
 3 Tội ác tày trời của giặc Minh

b. Nghệ thuật viết cáo

- Nghệ thuật phóng đại

 Trúc Nam sơn không ghi hết tội, nước Đông Hải
không rửa sạch mùi… Lấy cái vô hạn (trúc Nam
Sơn) để nói cái vô hạn (tội ác của giặc)
 Câu hỏi tu từ : Lẽ nào….? => Nổi bật tội ác dã
man của giặc
 Giọng văn: Vừa xót thương vừa căm giận.
 3 Tội ác tày trời của giặc Minh

b. Nghệ thuật viết cáo

KẾT LUẬN

 Lời văn trong bài cáo đanh thép, thống thiết:

khi uất hận sôi trào, khi cảm thương tha thiết,
lúc muốn hét thật to, lúc nghẹn ngào tấm tức
 Đoạn cáo đã làm sống lại một thời kỳ đau
thương, đen tối của dân tộc qua đó thể hiện
sự căm phẫn ngút trời và nỗi đau giằng xé
của tác giả.
4 Quá trình kháng chiến đầy gian nan của nghĩa quân Lam Sơn

Hình ảnh Lê Lợi buổi đầu kháng chiến được miêu tả thế nào? Quá trình diễn ra cuộc
kháng chiến diễn ra thế nào?
 4 Quá trình kháng chiến đầy gian nan của nghĩa quân Lam Sơn

a. Hình ảnh của Lê Lợi buổi đầu kháng chiến

- Có sự thống nhất giữa con người bình thường và vị lãnh tụ vĩ đại

+ Xuất thân bình thường: chốn hoang dã nương mình
+ Cách xưng hô khiêm nhường: ‘tôi”, “ta”
+ Có tấm lòng căm thù giặc sâu sắc
“ Ngẫm thù lớn há đội trời chung
Căm giặc nước thề không cùng sống”
+ Quyết tâm thực hiện lý tưởng: “Đau lòng nhức óc”, “nếm mật nằm gai”, “quên ăn”,
“trằn trọc”, “băn khoăn”…
 4 Quá trình kháng chiến đầy gian nan của nghĩa quân Lam Sơn

a. Hình ảnh của Lê Lợi buổi đầu kháng chiến

KẾT LUẬN

Lê Lợi là vị anh hùng áo vải, xuất thân từ

nhân dân có lòng căm thù giặc sâu sắc, lòng

yêu nước thương dân nồng nàn với quyết

tâm chiến đấu chống giặc, là linh hồn của

khởi nghĩa Lam Sơn.

 4 Quá trình kháng chiến đầy gian nan của nghĩa quân Lam Sơn

b. Quá trình phản công và giành chiến thắng

THUẬN LỢI KHÓ KHĂN

- Có thái độ chân thành khi cầu hiền - Binh lực yếu hơn kẻ thù
- Có ý chí khắc phục khó khăn - Thiếu nhân tài
- Có chiến lược, có chiến thuật phù hợp - Quân thiếu, lương thực cạn.
- Có đường lối lãnh đạo tài tình sáng suốt
- Cuộc kháng chiến chính nghĩa nên được
nhân dân, quân sĩ tin tưởng đoàn kết một
lòng đánh giặc.
 4 Quá trình kháng chiến đầy gian nan của nghĩa quân Lam Sơn

b. Quá trình phản công và giành chiến thắng

- Qúa trình phản công:

+ Tư tưởng chủ đạo của cuộc kháng chiến là nhân nghĩa.

“Đem đại nghĩa để thắng hung tàn

Lấy chí nhân để thay cường bạo”

+ Bức tranh toàn cảnh về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn với những chiến thắng lẫy lừng.

+ Những trận tiến quân ra Bắc: Trận Tây Kinh, Đông Đô, Ninh Kiều, Tốt Động…

+ Chiến dịch diệt chi viện: Trận Chi lăng, Mã Yên, Xương Giang….
 4 Quá trình kháng chiến đầy gian nan của nghĩa quân Lam Sơn

b. Quá trình phản công và giành chiến thắng

- Qúa trình phản công:

- Tác giả sử dụng nhiều động từ mạnh, hình ảnh phóng đại, lối so sánh hình tượng

thiên nhiên lớn lao.

- Hình ảnh quân thù: Kết cục bi thảm của tướng giặc ham sống, sợ chết, hèn nhát.

=> Hình ảnh đối lập nêu bật khí thế hào hùng thắng lợi vẻ vang bản chất
nhân đạo của cuộc khởi nghĩa.
 4 Quá trình kháng chiến đầy gian nan của nghĩa quân Lam Sơn

c. Nghệ thuật miêu tả

Hình ảnh kì vĩ Nghệ thuật liệt

Câu văn dài, Giọng văn hào
của thiên kê, đối lập
ngắn khác hùng mạnh
nhiên, vũ trụ tương phản,
nhau. mẽ.
trùng điệp

Ngợi ca chiến thắng quân ta và hình ảnh thảm bại của địch.
5 Lời tuyên bố hòa bình độc lập

Lời tuyên bố hòa bình được Nguyễn Trãi thể hiện ra sao? Nó thể hiện chủ
đề gì của tác phẩm?

Nền độc lập, chủ quyền của đất nước đã

Giọng văn trang
đươc lập lại.
nghiêm trịnh trọng
khẳng định với toàn
Mở ra một kỉ nguyên mới và tương lai mới:
dân về:
Độc lập tự chủ xây dựng và phát triển.
5 Lời tuyên bố hòa bình độc lập

KẾT LUẬN

Bài cáo nêu cao tinh thần độc lập tự

cường, tự hào dân tộc trước thắng lợi vẻ

vang của nhân dân ta và tài lãnh đạo nghĩa

quân của Lê Lợi trong cuộc chiến đấu giải

phóng dân tộc.

II. TỔNG KẾT
1 Về nội dung
Bài cáo đã khái quát kháng chiến
gian lao nhưng vô cùng anh dũng
của dân tộc trong quá trình kháng
chiến chống giặc Minh xâm lược
Tác giả đã khẳng định đề cao sức
mạnh của lòng yêu nước, tư tưởng
nhân nghĩa, ca ngợi cuộc kháng
chiến anh hùng dân tộc, thể hiện sâu
sắc niềm tự hào dân tộc.
2 Về nghệ thuật

1 2

Bố cục : chặt chẽ, lí lẽ Câu văn, giọng điệu

thuyết phục linh hoạt

Ngôn ngữ, hình tượng

phong phú vừa cụ thể vừa
khái quát
HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
Hãy viết 1 đoạn văn ngắn trình bày cảm nhận của em về ý nghĩa nhân đạo
trong tác phẩm Bình Ngô đại cáo

Gợi ý: HS dựa vào mục tư tưởng chính nghĩa để thực hiện bài viết.
Viết đoạn văn ngắn khoảng 150 chữ phân tích một yếu tố nghệ thuật đặc sắc
trong tác phẩm Bình Ngô đại cáo.

Gợi ý: HS dựa1.vào
Mởmục
đoạn:
tư tưởng chính nghĩa để thực hiện bài viết.
- Giới thiệu yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong “Bình ngô đại cáo”.
2. Thân đoạn:
Gợi ý:
- Yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong “Bình ngô đại cáo”.
- Vai trò của yếu tố nghệ thuật ấy đối với tác phẩm.
3. Kết đoạn:
- Khẳng định ý nghĩa của yếu tố nghệ thuật.
HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
 HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Ôn nghĩa
Gợi ý: HS dựa vào mục tư tưởng chính lại bài để
“Bình Ngô
thực đại
hiện cáo”
bài viết.

Hoàn thành bài tập được giao

Soạn bài : Bảo kính cảnh giới

CẢM ƠN SỰ CHÚ Ý LẮNG NGHE
CỦA CÁC EM!