09/18/2021

MỤC TIÊU
Sau khi học xong chương này, người học có thể:
 Giải thích được những nguyên tắc cơ bản về ghi nhận,
đánh giá, trình bày về vốn chủ sở hữu trên báo cáo tài
chính theo quy định của chuẩn mực kế toán.
 Hiểu và tổ chức được các chứng từ, sổ sách liên quan
đến vốn chủ hữu trong một số loại hình doanh nghiệp
 Vận dụng hệ thống tài khoản kế toán để xử lý các
nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến vốn chủ sở
CHƯƠNG 5
hữu chủ yếu trong công ty cổ phần.
KẾ TOÁN VỐN CHỦ
SỞ HỮU & PHÂN
PHỐI LỢI NHUẬN 1 2

CÁC VĂN BẢN PHÁP QUY NỘI DUNG CHƯƠNG

Kế toán vốn chủ sở hữu
1 VAS 01- Chuẩn mực chung
 Khái niệm
 Cơ cấu
2 VAS 21- Trình bày BCTC
 Kế toán vốn đầu tư của chủ sở hữu
 Kế toán cổ phiếu quỹ
Phân phối lợi nhuận
Trình bày thông tin về vốn chủ sở hữu

3 4
 09/18/2021

KHÁI NIỆM VỐN CHỦ SỞ HỮU CƠ CẤU VỐN CHỦ SỞ HỮU

BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN
VAS 01.18
Vốn góp của chủ sở hữu
Là giá trị vốn của Thặng dư vốn cổ phần
doanh nghiệp, được Quyền chọn chuyển đổi trái phiếu
tính bằng số chênh lệch Vốn khác
Cổ phiếu quỹ VỐN CHỦ SỞ
giữa giá trị tài sản của HỮU
Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối
doanh nghiệp (-) Nợ
phải trả. Các quỹ (quỹ đầu tư phát triển, quỹ hỗ trợ sắp xếp
DN, quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu, nguồn vốn đầu
tư XDCB)
Các khoản chênh lệch do đánh giá lại tài sản, chênh
lệch tỷ giá
5 6

KẾ TOÁN VỐN ĐẦU TƯ CỦA CHỦ

SỞ HỮU VỐN ĐẦU TƯ CỦA CHỦ SỞ HỮU
 Khái niệm
 Cơ cấu vốn đầu tư của chủ sở hữu  Khái niệm
 Tài khoản sử dụng Là số vốn ban đầu do
 Phương pháp kế toán các chủ sở hữu đóng góp
 Kế toán vốn đầu tư của chủ sở hữu trong các công ty và được bổ sung trong
không phải công ty cổ phần quá trình kinh doanh sử
 Kế toán phát hành cổ phiếu trong công ty cổ phần dụng vào hoạt động sản
 Kế toán phát hành cổ phiếu từ các nguồn khác trong công
ty cổ phần
xuất kinh doanh.
 Kế toán trả cổ tức bằng cổ phiếu
 Kế toán mua lại cổ phiếu hủy bỏ

7 8
 09/18/2021

VỐN ĐẦU TƯ CỦA CHỦ SỞ HỮU VỐN ĐẦU TƯ CỦA CHỦ SỞ HỮU
 Cơ cấu  Cơ cấu
o Vốn góp của chủ sở hữu: khoản vốn thực đã
Bao gồm: đầu tư của chủ sở hữu theo Điều lệ công ty của
o Vốn góp của chủ sở hữu các chủ sở hữu vốn.
o Thặng dư vốn cổ phần o Thặng dư vốn cổ phần: chênh lệch giữa giá phát
o Vốn khác hành và mệnh giá cổ phiếu, chênh lệch giữa giá
mua lại cổ phiếu quỹ và giá tái phát hành c phiếu
quỹ.
o Vốn khác: các khoản bổ sung từ các quỹ, từ lợi
nhuận sau thuế, từ các khoản viện trợ, biếu
tặng…)
9 10

VỐN ĐẦU TƯ CỦA CHỦ SỞ HỮU NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN

 Tài khoản sử dụng: TK 411- Vốn đầu tư của  Các DN hạch toán vào
chủ sở hữu, có 4 TK cấp hai: TK 411 theo số vốn thực
tế đã góp, không được
• TK 4111- Vốn góp của chủ sở hữu (trong ghi nhận theo số cam kết,
công ty cổ phần bao gồm TK 41111- Cổ số phải thu của các chủ
phiếu phổ thông có quyền biểu quyết và TK sở hữu.
41112- Cổ phiếu ưu đãi).  DN phải tổ chức hạch
toán chi tiết vốn đầu tư
• TK 4112- Thặng dư vốn cổ phần của CSH theo từng
• TK 4113- Quyền chọn chuyển đổi trái phiếu nguồn hình thành vốn và
theo dõi chi tiết cho từng
• TK 4118- Vốn khác tổ chức, từng cá nhân
tham gia góp vốn.
11 12
 09/18/2021

NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN KẾ TOÁN VỐN ĐẦU TƯ CỦA CHỦ SỞ HỮU

 Trường hợp nhận vốn góp bằng tài sản phải phản ánh
tăng Vốn đầu tư của chủ sở hữu theo giá đánh giá lại
của tài sản được các bên góp vốn chấp nhận. DNLD,
TK 112, 15*, 211…
 Đối với công ty cổ phần:
TNHH… TK 4111

• Vốn góp của chủ sở hữu được phản ánh theo mệnh
Nhận vốn góp
giá của cổ phiếu. TK 414, …
TK 111, 112, 15*…
• Thặng dư vốn cổ phần: chênh lệch giữa giá phát
hành và mệnh giá cổ phiếu, chênh lệch giữa giá mua
lại cổ phiếu quỹ và giá tái phát hành cổ phiếu quỹ, có Trả vốn Bổ sung từ các quỹ
thể là thặng dư dương hoặc âm. cho CSH

13 14

KẾ TOÁN PHÁT HÀNH CỔ PHIẾU

TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN KẾ TOÁN TRẢ CỔ TỨC BẰNG CỔ PHIẾU
TK 4111 TK 112
GPH = MG TK 4111 TK 421

GPH > MG

TK 112 TK 4112
TK 4112
CP phát hành

Chênh lệch GPH > MG

TK 4111
GPH < MG (nếu có)

TK 4112

15 16
 09/18/2021

VÍ DỤ KẾ TOÁN CỔ PHIẾU QUỸ

Công ty cổ phần ABC có tình hình sau (đơn vị tính: Khái niệm
1.000đ):
Tài khoản sử dụng
1. Công ty cổ phần ABC được thành lập tháng 1/x với số
vốn điều lệ 10.000.000, số cổ phần phổ thông đăng ký Phương pháp kế toán
phát hành là 1.000.000, mệnh giá 10/cp. Toàn bộ số  Kế toán mua lại cổ phiếu quỹ
cổ phiếu đã được cổ đông mua hết với giá 55/cp.  Kế toán tái phát hành cổ phiếu quỹ
2. Tháng 3/x+1, với nhu cầu mở rộng sản xuất và đầu tư  Kế toán trả cổ tức bằng cổ phiếu quỹ
trang thiết bị nên Đại hội đồng cổ đông quyết định  Kế toán hủy bỏ cổ phiếu quỹ
tăng vốn bằng cách phát hành thêm 300.000cp, mệnh
giá 10/cp, giá phát hành 60/cp. Chi phí phát hành là
0,2%/trị giá giao dịch của cổ phiếu. Tất cả đã thanh
toán bằng chuyển khoản.
17 18

TK SỬ DỤNG
KẾ TOÁN CỔ PHIẾU QUỸ
419
Là cổ phiếu do công ty
phát hành và được Trị giá cổ phiếu quỹ Trị giá cổ phiếu quỹ
mua lại bởi chính công mua vào được tái phát hành, chia cổ
ty phát hành và sẽ tức hoặc hủy bỏ
được tái phát hành
theo quy định của pháp
Số dư: Trị giá cổ
luật về chứng khoán phiếu quỹ do công ty
nắm giữ

20
19
 09/18/2021

NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN MUA LẠI CỔ PHIẾU QUỸ

o Phản ánh theo giá TK 112 TK 419

thực tế khi mua vào
Giá mua + chi phí mua
o Khi tái phát hành, trả
cổ tức…, giá trị cổ
phiếu quỹ tính theo
phương pháp bình
quân gia quyền
o Khi trình bày trên
BCTC  ghi âm
phần nguồn vốn
21 22

KẾ TOÁN TÁI PHÁT HÀNH CỔ PHIẾU QUỸ KẾ TOÁN TRẢ CỔ TỨC BẰNG CỔ PHIẾU QUỸ
TK 419 TK 112 TK 419 TK 421

GTPH > GML GPH > GML

TK 4112 TK 4112

TK 419 TK 421
TK 419 TK 112 GPH < GML
GTPH < GML

TK 4112 TK 4112

23 24
 09/18/2021

KẾ TOÁN HỦY BỎ CỔ PHIẾU QUỸ VÍ DỤ (TT)

3. Tháng 3/x+2, để cải thiện tình hình tài chính, Đại hội đồng cổ
TK 419 TK 4111 đông quyết định mua lại 50.000cp đã phát hành. Giá mua lại là
62/cp. Chi phí giao dịch là 0,2%/trị giá giao dịch của cổ phiếu. Tất
cả đã thanh toán bằng chuyển khoản.
CL GML và MG 4.Tháng 4/x+3, sau khi thông qua Đại hội cổ đông, Hội đồng quản
trị quyết định trả cổ tức cho cổ đông bằng 40.000 cổ phiếu quỹ công
ty đang nắm giữ. Giá phát hành cổ phiếu tại ngày trả cổ tức là
TK 4112
65/cp.
5. Tháng 3/x+4, Đại hội đồng cổ đông quyết định mua lại 20.000cp
đã phát hành. Giá mua lại là 64/cp. Chi phí giao dịch là 0,2%/trị giá
giao dịch của cổ phiếu. Tất cả đã thanh toán bằng chuyển khoản.
6. Tháng 10/x+5, tái phát hành 15.000 cp quỹ, giá bán là 72/cp. Chi
phí tái phát hành là 0,2%/trị giá giao dịch của cổ phiếu. Tất cả đã
thanh toán bằng chuyển khoản.
25 26

LỢI NHUẬN SAU THUẾ CHƯA KẾ TOÁN PHÂN PHỐI LỢI NHUẬN
PHÂN PHỐI
TK 421

Là lợi nhuận sau thuế

của DN chưa chia cho
các chủ sở hữu hoặc
chưa trích lập các quỹ TK 4211 TK 4212
LN SAU LN SAU
THUẾ CHƯA THUẾ CHƯA
PHÂN PHỐI PHÂN PHỐI
NĂM TRƯỚC NĂM NAY

27 28
 09/18/2021

TRÌNH BÀY THÔNG TIN VỀ VỐN CSH

KẾ TOÁN PHÂN PHỐI LỢI NHUẬN
BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN
VỐN CHỦ SỞ HỮU
TK 338 TK 4212 TK 911
1. VỐN ĐẦU TƯ CỦA CSH …
Thông báo trả cổ tức, lợi nhuận Cuối kỳ kế toán, 2. THẶNG DƯ VỐN CỔ PHẦN … hoặc (…)
kết chuyển
KQHĐKD 3. VỐN KHÁC …
TK 411, 414, 418, 353 4. CỔ PHIẾU QUỸ (…)
TK 4211
Trích lập các quỹ, bổ sung 5. CÁC KHOẢN CHÊNH LỆCH (CL ĐGL TS, CL TGHĐ)
vốn kinh doanh
6. CÁC QUỸ (Quỹ ĐT phát triển, quỹ khác thuộc vốn
CSH)
Đầu năm tài
chính, kết chuyển 7. LỢI NHUẬN SAU THUẾ CHƯA PHÂN PHỐI … hoặc (…)
8. NGUỒN VỐN ĐTXDCB
9. NGUỒN KINH PHÍ
29 30

VÍ DỤ VÍ DỤ
2. Phát hành bổ sung 1.000.000cp, mệnh giá 10/cp, giá
Công ty cổ phần TXC có số liệu sau: phát hành 18/cp, chi phí phát hành 0,2%/giá trị giao
Số dư đầu năm x của một số tài khoản (đơn vị tính: 1.000đ): dịch. Tất cả đã thanh toán bằng chuyển khoản.
TK 4111: 100.000.000 (10.000.000cp) 3. Kết chuyển lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh sau
TK 4112: 20.000.000 thuế 1.000.000
TK 419: 2.250.000 (150.000cp) 4. Thông báo chia cổ tức cho cổ đông 10% lợi nhuận
TK 421: 36.000.000 lũy kế còn lại đến đầu năm x (đã thanh toán bằng
TK 414: 800.000 chuyển khoản), trích lập quỹ đầu tư phát triển 10%, trích
Trong năm có các nghiệp vụ sau: lập quỹ khen thưởng phúc lợi 5%.
1. Tái phát hành 120.000cp quỹ, giá tái phát hành là 17/cp, Yêu cầu: Định khoản các nghiệp vụ trên và trình bày
chi phí phát hành 0,2%/giá trị giao dịch. Tất cả đã thanh một số chỉ tiêu về vốn chủ sở hữu có liên quan trên
toán bằng chuyển khoản. bảng cân đối kế toán năm x.
31 32
 09/18/2021

33