Prof. Dr.

İbrahim YÜKSEL
1. Askıdaki Katı Madde Debisinin Ölçülmesi
 Askı maddesi debisi teorik olarak,
 Qs = C′0 * Qw (1)
bağıntısı ile hesaplanabilir.
Burada:
 Qs : Toplam kesitten geçen askı maddesi debisi (m3/s, kg/s veya ton / gün),

 C′0 : Toplam kesit için ortalama konsantrasyon değeridir (ppm),

 Qw : Toplam kesitten geçen akımın debisi (m3/s).

2
…
 Bu modelde Qw seçilen üç bağımsız
değişkenden biri olduğuna göre geriye
ortalama konsantrasyonun (C′0)
hesaplanması veya ölçülmesi kalmaktadır.
Konsantrasyon değerinin ise bir akarsuyun
kesiti boyunca, derinliğe bağlı olarak
değiştiği bilinmektedir.

3
…
 Bu sebeple konsantrasyon değerini mümkün mertebe
doğru ve hassas ölçebilmek için model akarsu kesiti
boyunca alınan [(P1-P1), (P2 - P2 ) ve (P3 - P3)], ölçüm
noktalarının her üçünden de ayrı ayrı en kesit boyunca bir
uçtan itibaren (b, genişliği boyunca) 1/4, 1/2 ve 3/4
mesafesindeki noktaların her birinden (Şekil 1), değişik
derinliklerden (0.8-12.5 cm arasında değişen) 4-10 adet
arasında değişen konsantrasyon numunesi alınarak, her bir
kesite ait bütün derinlikler için konsantrasyon değerleri
laboratuvarda ölçülerek ortalamaları alınmak suretiyle bir
de için geçerli olan ortalama konsantrasyon aşağıdaki
şekilde hesaplanmıştır.
4
…
 CP1 = ( Cort 1/4 + Cort 1/2 + Cort 3/4 ) /3 (2)
 Aynı şekilde CP 2 ve CP 3 de hesaplanır ve sonuçta
ilgili deney için elde edilen ortalama konsantrasyon
miktarı aşağıdaki bağıntı ile bulunabilir.
 C′0 = (C P1 + C P2 + C P3 ) / 3 (3)
 Bulunan bu konsantrasyon Denklem (2)’de yerine
yazılarak ilgili deneye ait askı maddesinin miktarı (Qs)
bulunur.

5
2. Sürüntü Maddesi Debisinin Ölçülmesi

 Sürüntü maddesi debisi (Qb), direkt

olarak kanalın mansap kısmındaki katı
madde toplama (biriktirme)
havuzlarında toplanan sürüntü
maddesinin hem ağırlıkça hem de
hacımca ölçülmesi sonucunda
bulunmuştur.
6
3. Toplam Katı Madde Debisinin Hesabı

 Toplam katı madde debisi (Qt), askı

maddesi debisi (Qs) ile sürüntü maddesi
debisi (Qb)’nin toplanmasıyla kolayca
hesaplanabilir.

7
MODELLEMEDE YAPILAN DENEY SONUÇLARININ ANALİZİ

1.Yapılan İstatistik Analizler

Daha öncede belirtildiği gibi bu çalışmanın
esas amacı, deneyler sonucunda elde edilen
değerlerin (bazı fonksiyonlar kullanılmak
suretiyle) regresyon analizlerinin yapılarak,
Doğu Karadeniz Bölgesi akarsuları için geçerli
olabilecek ve katı madde miktarını veren bir
bağıntının geliştirilmesidir.

8
…
 Bunun için de üç değişik regresyon denklemi
(basit lineer regresyon, çoklu lineer regresyon,
lineer olmayan regresyon) kullanılmış olup
bunlardan lineer olmayan regresyon
denkleminin de dört ayrı alt denklemi
(parabolik fonksiyon, hiperbolik fonksiyon,
üstel fonksiyon ve geometrik fonksiyon)
uygulanmıştır Tablo 2.

9
Tablo 2. Model Çalışmasında Bulunan Regresyon Denklemleri ve Bunlara Ait Korelasyon Katsayıları

10
 HİDROLİK MODELLEMEDEKİ
SONUÇLARIN İSTATİSTİKSEL ANALİZLERİ

Dinlediğiniz için teşekkürler.

11