ENTZIMAK

Biokatalizatzaileak dira. Erreakzio kimikoak azkatzen dituzte, energia aurreztuz.

EZAUGARRIAK
1) PROTEINAK dira (baina proteina guztiak ez dira enzima.
2) Gutxi dauzkagu: A+E→ P-E → P-E
3) Espezifitate handia/altua dute:
- Sustrotoarekiko
- Ekintzarekiko
4) E + S → E - S konplexu aktibatua → P + E (produktuak sortu)
5) E eta S ren lortura: gure eragilearen bidez (giltza/zerraila edo eskua/eskualrrua)
Lotura ezberdinak:
- H loturak
- Indar elektroestatikoak
- Hidrofonoak
6) Bi entzima mota (konposaketa molekularraren arabera:
- Homoproteina (proteikoak)
- Heteroproteinak (aa + talde prostetikoa)
- aa + kofaktorea (ioi)
- aa + koentzima (materia organikoa)

SAIKAPENA FUNTZIOEN ARABERA

1. OXIDORREDUKTASAK: erredox erreakzioetan
Sustratuaren oxidazio erredukzio erreakzio biokimikoak katabolizatzen (erregulatzen)
dituzte non elektroiak dalgu edo irabazten diren.

AH2 + B <—----------------------> A + BH2

1.1. DESHIDROGENASAK:
Sustratoetatik hidrogenoak kentzen dituzte eta horretarako laguntzaile koentzimak
NAD, NADP eta FAD dira:
 1.2. OXIDASAK
Sustratoetatik elektroiak hartu eta oxigenoari eman

2. TRANSFERASAK (talde funtzionalak transferitu).

Talde funtzionalak sustratu batetik bestera transferitzen dituzten entzimak dira.

A-X + B → A + BX

Adb: glukosa + ATP→ gucosa 6-P + ADP

3. HIDROLASAK (H20 bidez, lorturak apurtu)

Ur molekulen ekintzapean (bitartez) loturak apurtzen dituzten entzimak dira.

A-B + H20 → A-H + B-OH

A-B konplejuaren arabera hidrolasa mota ezberdinak daude:

3.1. KARBOHIDRASAK: lotura glukosidikoak apurtu.
3.2. ESTEROSAK: ester loturak apurtu.
3.3. PEPTIDASAK: lotura peptidikoak apurtu.

4. LIASAK:
Sustratoetan agertzen diren lortua espezifikoak apurtu (C=C, C=O eta C=N)

A-B ←—--------------------------------> A + B

Adb: azido azetikoa <—--—-----------------------------> CO2 + azetona

azetato deskarboxilasa

5. ISOMERASAK:
Sustrato molekula isomero bihurtu:
 A-B → B-A

6. LIGASAK ETA SINTETASAK:

Loturen eraketa katalizatzen (erregulatzen) dute ATP molekuletako energia erabiliz.

A + B —---------------------------------> A-B
glutamina sintetasa
ATP → ADP+ Pi

EKINTZA ENTZIMATIKOA
Hainbat faktoreen menpe dago:
● Tenperatura: Tª handiagoa, erreakzio abiadura handiagoa, baian Tª maximoan entzuma
desnaturalizatuko da (aktibitatea galduz).
● pHa: entzuma pH tarte jakin bateak aktiboa da, bestela desnaturalizatu egiten da.
● Sustratu kontzentrazioa: abiadura maxi. bitartean azkartzen da, baina gune erabilean
betetzean mantendu.
● Inhibittzaileak

INHIBIZIO ENTZIMATIKOAETA ERREGULAZIOA:

Inhibitzailea: entzuma baten aktibitatea murriztu eta ezabatu dezekeen substantziada. hauda,
subtantzia ezegokia entzimarentzat.
Sustratua: sustantzia egokia enzimarentzat.
● INHIBIZIO ITZULEZINA: inhibitzailea entzimarekin modu iraunkorrean elkartu:gne
eragilearen egitura aldatu eta erabilezin bihurtu.
Adb: farmakoak, madikamentuak, substantzia toxikoak.

● INHIBIZIO ITZULGARRIA: inhibitzailea lortua ez-kobalente (ahul) bidez entzimarekin

elkartu eta erabilezin bihurtzen du:
○ KONPETITIBOA: inhibitzailea eta sustratua oso antzekoak dira, edozeinek egin
dezake gune eragilearekin bat.
S+E→
I+E→X
🆗

○ EZ KONPETITIBOA: inhibitzailea gune eragilea ez den zuloan sartu eta egitura

aldatu, erabilezin bihurtuz.
S ezin da eratu / I-k konformazioa aldatu baitu
ENTZIMA ALOSTERIKOAK ETA ERREGULATZAILEAK
● Gune eragilea: sustratuarekin elkartu
● Gune alosterikoa: moduladore (sustantzia) batekin elkartu
○ Moduladore NEGATIBOA: inhibitzaile modura jokatu: erreakzioak eragotziz.
○ Moduladore POSITIBOA: aktibodorea, entzimaren konformazioa aldatu (kate
polipeotidikoa, 4.egitura): sustratuarekin elkartu.

Erretroinhibizioa (feedback): produktua berak erreakzioa kontrolatzen du energia gastatuz.

Produktu kantitate handia denean produktua beran (kontrolatu) inhibitzaile moduan jokatzen du.

KOENTZIMAK:
Entziekin elkartzen direnmolekula organikoak dira, hauen ektibitate katalitikoa handituz.
Beharrezkoak eta aktibadoreak izan daitezke eta mota ezberdinak daude: Fosfato taldeen
transferentzia, oxido erredukzioa (irudian), transferenzia desberdinak, etbar.
 BITAMINAK
Erreakzio kimikoetan BIOKATALIZATZAILE moduan jokatu.
Bitamina asko koentzimak dira eta funtzio espezifikoetan parte hartzen dute

EZAUGARRIAK
1) beharrezkoak dira
2) Animaliek elikagaien bidez lortzen dituzte. Landareek sortzen dituzte.
3) Kantitate txikian behar ditugu:
- Abitaminosia: bitamina falta
- Hipobitaminosia: bitamina gabetasun partziala
- Hiperbitaminosia bitamina geiegi
4) Molekula ezegonkorrak dira (hauen batian apurtu):
- Tenperatura
- pH
- Argitasuna
MOTAK

LIPOSOLUBLEAK
- Uretan disolbaezinak
- Lipido izaera
- Gehiegi/gutxiegi arriskutsua

BITAMINA GABEZIA, ESKASIA

A gaueko itsutasuna

D osteoporosia

E antzutasuna

K odol jarioak

HIDROSOLUBLEAK
- Uretan disolbakorrak
- Proteina izaera
- Nahi adina hartu, soberakoa kanporatu
- Eskasia arazoa

BITAMINA GABEZIA, ESKASIA

C eskorbuto

B1 / Tiamina beri-beri

B2 / Erriboflabina ezpain gorritzea, mina

B3 / azido nikotinikoa pelagra

B12 / Ziabokobalamina anemia megaloblastikoa