You are on page 1of 31

z aqmif;yg; 18-12-2023

ykyÜm;awmiftrsKd;om;blrdO,smOf (Mount Popa National Geopark) opfawmarmif


trsKd;om;blrdO,smOf (National Geopark) vsuf&Sdygonf/
blrdO,smOf(Geopark) qdkonfrSm blrdtarG ykymÜ ;awmifa'oudk urÇmb h rl Od ,smOftjzpf
tESpfrsm;? ZD0rsKd;pkHrsKd;uGJrsm;? ,Ofaus;rIESifh owfrw S cf &H a&;twGuf ta&;Bu;D aomtqifw h pfck
a&S;a[mif;tarGtESprf sm;? vlaerI"avhx;Hk pHrsm;? jzpfonfh trsK;d om;tqifh blrOd ,smOftjzpf jynf
a'oxGufukefrsm;? a&ajrawmawmif obm0 axmifpt k pd;k &tzGUJ \ cGijhf yKcsut f & o,HZmwESihf
tvSEiS hf j'yfrw hJ efz;kd rsm;udk pepfwusxed ;f odr;f Ny;D obm0ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;0efBuD;Xme\
ynmay;a&;ESifh okawoevkyfief;rsm;? a'ocH (6-12-2023) &ufpGJyg trdefYaMumfjimpmtrSwf
jynforl sm; pOfqufrjywfzUHG NzKd ;wd;k wufa&;twGuf ( 152 ^2023 ) jzifh atmifjrifpmG zGUJ pnf;owfrw S f
pepfwus pDrHtkyfcsKyfvsuf&Sdaom a'owpfck EdkifcJhNyD jzpfygonf/
jzpfygonf/ blrdqdkif&m xl;jcm;aomjyuGufrsm; tarGtESpfrsm;pkHvifaom ykyÜm;a'o
tjyif tyef;ajza&;? azsmfajza&;? pm;aomuf ykymÜ ;awmiftrsK;d om;O,smOftygt0if ykymÜ ;
aexdkifa&;? vlrIqufqHa&;ESifh ynm&yfqdkif&m a'oonf a&S;ESpo f ef;aygif;rsm;pGmu aygufucJG hJ
rsm;udk avhvmjzefYjzL;aomae&mvnf; jzpfyg aom rD;awmifa[mif;wpfcjk zpfNy;D tylyikd ;f a'o\
onf/ pkHvifvSaom opfyifyef;refrsm;ESifh awm½dkif;
blrdO,smOfrsm; pwifjzpfay:vmykH wd&pämefrsm;twGuf ae&if;a'orsm;udak xmufyhH
]]blrdO,smOf}} oabmw&m;udk 1991 ckESpf? ay;Ny;D xl;jcm;aoma*[pepfrsm; wnf&&dS mae&m
jyifopfEdkifiHwGif usif;ycJhaom ]]'if; nDvmcH}} vnf;jzpfygonf/
(Digne Convention) wGif yxrOD;qk;H rdwq f uf xl;jcm;onfh a*[pepfrsm;ydkifqdkifNyD; jrefrm
wifjycJh&mrS ay:aygufvmjcif;jzpfonf/ 2000 EdkifiHtv,fydkif;a'o\ tdkatppf (Oasis) [k
jynfEh pS w f iG f jyifopf? *&d? *smreDEiS hf pydeEf ikd if rH sm; rav;&Sm;? AD,uferfESifh xdkif;EdkifiHwdkYwGif urÇmh tvm;tvm&Sdaom ae&mtrsm;tjym;&Sdonfh wifpm;ac:a0:Muaom ykyÜm;awmifa'oudk
yg0ifaom Oa&my (4)EdkifiHrS udk,fpm;vS,frsm; blrdO,smOfrsm;tjzpfowfrSwfcHxm;&aom blrd teuf ykymÜ ;? wGi;f awmif? yif;w,? ZGu J yifawmif? xdef;odrf;umuG,fEdkif&eftwGuf opfawmOD;pD;
awGUqkHNyD; blrdtarGtESpfrsm;xdef;odrf;jcif;ESifh O,smOfrsm;&SdaeNyDjzpfygonf/ ,leufpudk urÇmh cgumbdk&mZD? ylwmtdk? tif;awmfBuD;? tif;av;? Xmeu 1989 ckEpS w f iG f {&d,m 31763 'or 20
blrcd &D;oGm;vkyif ef;rsm;jri§ w hf ifay;jcif;jzifh a'o blrOd ,smOftpDtpOftaejzifh tm&Sypdzw d f blrd rmefatmifuRef;? bDvl;uRef; ponfh a'orsm; {uudk ykymÜ ;awmifO,smOftjzpf zGUJ pnf;owfrw S cf hJ
wGi;f c&D;oGm;vkyif ef;zGUH NzKd ;wd;k wufa&;rsm; aqmif O,smOfuGef&uf? Oa&my blrdO,smOfuGef&uf? onf trsK;d om;tqifh blrOd ,smOftjzpf owfrw S f ygonf/ ykymÜ ;awmifO,smOftwGi;f Edw Yk u
kd o
f wå0g
&GuEf ikd &f ef pwifaqG;aEG;cJMh uNy;D Oa&myblrOd ,smOf vufwiftar&duESihf uma&bD,ef blrOd ,smOf cH&Edik of nfh xl;jcm;aom vu©Pmrsm;pGm&Sad Mumif; rsKd;pdwf(26)rsKd;? iSufrsKd;pdwf (185) rsKd;? wGm;oGm;
uGef&uf (European Geopark Network) udk uGef&ufESifh tmz&dublrdO,smOfrsm;uGef&ufwdkY avhvmawGU&Sd&ygonf/ tqdkygae&ma'orsm; owå0grsKd;pdwf(23)rsKd;? ukef;aea&aeowå0g(7)
wnfaxmifcJhygonf/ zGUJ pnf;Ny;D a'owGi;f Edik if rH sm;csw d qf ufí yl;aygif; teuf ykyÜm;a'oonf tvm;tvmt&SdqkH; rsKd;eJY vdyfjymrsKd;pdwf (112)rsKd;wdkYudk awGU&SdEdkifyg
,leufpudktodtrSwfjyK urÇmhblrdO,smOf aqmif&Gufvsuf&Sdygonf/ a'ojzpfonfhtwGuf jrefrmEdkifiH\ yxrqkH; onf/ ykyÜm;awmifO,smOfwGif awmifay:tNrJ
tpDtpOf blrdO,smOfwnfaxmif&jcif;\ &nf&G,fcsuf trsKd;om;blrdO,smOfjzpfvmzdkY pwifBudK;yrf; pdrf;awm? &Gufjywfa&maESmawm? awmajcmuf?
urÇmb h rl Od ,smOf (Global Geopark) tpDtpOf blrOd ,smOfukd atmufazmfjyyg &nf&, G cf surf sm; aqmif&GufcJhygonf/ tifwikd ;f awm? oef;-'[wfawmESihf jrufcif;awm
onf ukvor*¾ynma&;? odyÜHESifh ,Ofaus;rI jzifh wnfaxmifaqmif&GufMuygonf- ykyÜm;awmiftrsKd;om;blrdO,smOf ay:aygufa&; rsm; aygufa&mufNyD; tyifrsKd;pdwfaygif; (300)
tzGUJ (United Nations Educationalç Scientific (u) blrt d arGtESprf sm;? a&S;a[mif;,Ofaus;rI aqmif&GufrIrsm; ausmu f kd rSww f rf;wifxm;&SNd y;D jzpfygonf/ urÇmvk;H
and Cultural Organization - UNESCO) \ tarGtESpfrsm;? ZD0rsKd;pkHrsKd;uGJESifh a*[ ,leufpudktodtrSwfjyK urÇmhblrdO,smOf qdkif&m rsKd;okOf;&eftEÅ&m,f&Sdaom rsKd;pdwfjzpf
zGUH NzKd ;a&;ESix hf ed ;f odr;f a&;udk [efcsun f n D aD qmif pepfrsm;? blrdoGifjyiftaetxm;ESifh tjzpf trnfpm&if;rwifoiG ;f rD Edik if t H qifh blrd onfh ykyÜm;arsmufNrD;&Snf (Popa Langur) udk
&Gufaom tpDtpOfwpfckjzpfNyD; pHowfrSwfcsuf obm0ywf0ef;usiu f kd xde;f odr;f apmifh O,smOftjzpf OD;pGmowfrSwf&efjzpfojzifh ykyÜm; jrefrmEdkifiH ykyÜm;a'owGifomawGUEdkifygw,f/
rsm;t& ynma&;? okawoe? c&D;oGm;vkyif ef;ESihf a&Smuf&ef? awmiftrsK;d om;blrOd ,smOfjzpfajrmufa&;udk pwif xdjYk yif jrefrmEdik if \H a'o&if; iSurf sK;d pdwrf sm;jzpf
a'ozGHUNzdK;a&;rsm;udkyg vTrf;NcKHonfhtpDtpOf (c) rsK;d qufopfvil ,frsm;taejzifh ywf0ef; aqmif&GufcJhjcif;jzpfygonf/ aom ezm;MuL;tNrD;0dkif;? apGU? csKd;vif;jym? AGwfrGJ?
wpfckvnf;jzpfygonf/ usin f pfnrf;rIavQmch sa&;? ywf0ef;usif blrOd ,smOfrsm; pepfwus owfrw S w f nfaxmif bDv;Hk tp&So d nfh iSurf sK;d pdwrf sm;udv k nf; awGUjrif
,leufpudk urÇmb h rl Od ,smOftpDtpOf (UNE- xdef;odrf;a&;ESifh okawoejyKa&;wdkYudk &mwGif rl0g'qdik &f mvkyif ef;rsm;? yl;aygif;aqmif Edkifygonf/
SCO Global Geopark) udk 2001 ckESpfwGif pdwf0ifpm;pGm yl;aygif;yg0ifaqmif&Guf &GufrIESifh vrf;ñTefBuD;Muyfn§dEIdif;rIrsm;jyKEdkif&ef ykymÜ ;a'oonf txufazmfjyyg obm0tarG
pwifcNhJ y;D Oa&my blrOd ,smOfueG &f ufEiS hf ,leuf vmap&ef? twGuf o,HZmwESifh obm0ywf0ef;usifxdef; tESprf sm;tjyif tpG,f (2) xyfqif\ ausmufjzpf
pudk (UNESCO) yl;aygif;jcif;qdik &f m oabmwl (*) a'ocHvrl t I zGUJ tpnf;rsm;tMum; omwl odr;f a&;0efBu;D Xme jynfaxmifp0k efBu;D u Ouú| ½ky<f uif;ar;½d;k tygt0if xl;jcm;aom ausmufjzpf
vufrw S af &;xd;k Edik cf &hJ m Oa&myblrOd ,smOfueG &f uf nDrQn§dEIdif;aqmif&Gufaom tavh tjzpf OD;aqmifNyD; oufqdkif&m0efBuD;Xmersm;rS ½ky<f uif;rsm;? yk*aH cwf oH&nfusKrd ;D zdrk sm;? ZD0rsK;d pkH
udk ,leufpudk (UNESCO) \ vufatmuftzGUJ tusifhrsm;&&Sda&; tm;ay;jr§ifhwif&ef? udk,fpm;vS,frsm;yg0ifaom trsKd;om;tqifh rsK;d uGrJ sm; tp&Sad oma&S;a[mif;,Ofaus;rI? ½d;k &m
tpnf;tjzpf xm;&SdcJhygonf/ 2004 ckESpfwGif (C) pOfqufrjywf zGHUNzdK;wdk;wufa&;udk blrOd ,smOfqikd &f maumfrwDukd zGUJ pnf;xm;ygonf/ "avhESifh blrdaA'qdkif&m tarGtESpfrsm;vnf;
,leufpudk (UNESCO) OD;aqmifaom urÇmh taxmuftuljyKEdkif&efESifh xdjYk yif blrOd ,smOfqikd &f mvkyif ef;rsm;udk xda&muf ayg<u,f0aomae&mwpfcjk zpfygonf/ txl;ojzifh
blrOd ,smOfueG &f uf (Global Geopark Network) (i) vlYpGrf;tm;t&if;tjrpf zGHUNzdK;wdk;wuf pGmtaumiftxnfazmfEikd &f efEiS hf vkyif ef;rsm;udk rD;awmifaygufurJG jI zpfpOfrsm;? tifMuif;ausmuf
udzk UJG pnf;&ef Oa&myblrOd ,smOf(17)ckEiS hf w½kwf ap&ef jzpfygonf/ Bu;D MuyfEikd &f eftwGuf o,HZmwESihf obm0ywf0ef; tygt0if ausmuftrsK;d tpm;tpkt H vifEiS hf acwf
EdkifiH\ blrdO,smOf(8)ckwdkY yl;aygif;cJhMuygonf/ jrefrmEdkifiHwGif blrdO,smOfjzpfajrmufa&; pwif usix f ed ;f odr;f a&;0efBu;D Xme 'kw, d 0efBu;D rsm;u umvtvdkuf ordkif;aMumif;jzpfwnfrIrsm;udkyg
,aeYtcsed x f d Edik if aH ygif; (48) Edik if w
H iG f urÇmh aqmif&GufrIrsm; Ouú|tjzpfOD;aqmifaom blrdO,smOfqdkif&m wpfae&mwnf;wGif avhvmEdik af om ae&mwpfck
blrdO,smOf (195) ck wnfaxmifNyD;jzpfygonf/ jrefrmEdkifiHwGif ykyÜm;awmiftrsKd;om;O,smOf vkyif ef;aumfrwDEiS hf blrOd ,smOfqikd &f m enf;ynm jzpfygonf/
urÇmah 'owGi;f Edik if rH sm;ESihf urÇmvk;H qdik &f muGe&f uf tm; ,leufpudk todtrSwfjyK urÇmhblrd vkyif ef;tzGUJ udk zGUJ pnf;xm;ygonf/ NrKd Ue,ftqifh ykyÜm;a'o&Sd blrde,fajr (Geosite) rsm;
wdYk csw d q f ufNy;D blrq d ikd &f m xl;jcm;ta&;ygaom O,smOf (UNESCO Global Geopark) tjzpf taejzifhvnf; qufpyfXmersm;rS udk,fpm;vS,f ykymÜ ;awmiftrsK;d om;blrOd ,smOfonf rEÅav;
ae&mrsm;ESihf tarGtESprf sm;udk umuG,x f ed ;f odr;f owfrSwfcH&Edkifa&;twGuf a&S;OD;pGm trsKd;om; rsm;? a'ocHvrl t I zGUJ tpnf;rsm;ESihf aus;&Gmvlxk wdik ;f a'oBu;D anmifO;D c½dik f ausmufyef;awmif;
&efEiS hf a'owGi;f Edik if rH sm;wGif blrcd &D;oGm;vkyif ef; blrdO,smOftjzpf owfrSwfzGJUpnf;Edkif&ef jrefrm wdkY yg0ifaom ykyÜm;awmiftrsKd;om;blrdO,smOf NrKd Ue,ftwGi;f opfawmOD;pD;Xmeu pDrcH efcY cJG iG &hf dS
rsm; pOfqufrjywfzUHG NzKd ;wd;k wufap&ef &nf&, G Nf y;D EdkifiH blrdodyÜHtoif;ESifh o,HZmwESifhobm0 qdik &f m NrKd Ue,ftqifh yl;aygif;n§Ed idI ;f aqmif&u G af &; onfh opfawmBuKd ;0dik ;f ? BuKd ;jyifumuG,af wmESihf
aqmif&Gufjcif;vnf;jzpfygonf/ ywf0ef;usix f ed ;f odr;f a&;0efBu;D Xmewdu Yk 2016 aumfrwDudkzGJUpnf;xm;NyD; blrdtarGtESpfrsm; obm0xde;f odr;f a&;e,fajr{&d,mrsm;wGif wnf&dS
w½kwEf ikd if o H nf urÇmb h rl Od ,smOf (41) ck&NdS y;D ckESpfrSpNyD; yl;aygif;aqmif&GufcJhygonf/ a&&Snw f nfwahH pa&;ESihf a'ocHrsm;udk tusK;d jyK ygonf/ jrefrmEdkifiH blrdodyÜHtoif;ESifh o,H
urÇmhblrdO,smOf trsm;qkH;ydkifqdkifxm;ygonf/ jrefrmEdik if b H rl od yd t
HÜ oif;\ avhvmqef;ppfrI apaom blrdtajccHzGHUNzdK;a&;vkyfief;rsm;udk ZmwESio hf bm0ywf0ef;usix f ed ;f odr;f a&;0efBu;D
ta&SUawmiftm&SEdkifiHrsm;teuf tif'dkeD;&Sm;? rsm;t& urÇmb h rl Od ,smOftjzpf owfrw S cf &H Edik &f ef [efcsufnDnD taumiftxnfazmfaqmif&Guf Xme\ pmrsufESm 9 odkY 

You might also like