KARBON KİMYASINA

8 GİRİŞ - 2
AYT Kimya /@notbudur

29 Güncel ve Kaliteli Ders Notları

LEWİS FOMÜLLERİ Sigma ve Pi Bağları

KOVALENT BAĞLI BİLEŞİKLERİN LEWİS FORMÜLLERİ Orbitallerin bağ ekseni boyunca uç uca örtüşmesi ile oluşan bağlara
Kovalent bileşikler oluşurken elementler en dış katmanındaki sigma bağı denir. Sigma bağı “σ” sembolü ile gösterilir.
elektronları kullanırlar. Elementlerin en dış katmanlarındaki elektronlara
değerlik elektronları denir. s-s örtüşmesi s-p örtüşmesi p-p örtüşmesi
Bağ oluşumuna katılan değerlik elektron çiftlerine ortaklanmış sigma bağı sigma bağı sigma bağı
(bağlayıcı) elektron çifti denir. Bağ oluşumuna katılmayan değerlik
elektron çiftlerine ise ortaklanmamış (bağlayıcı olmayan) elektron Orbitallerin bağ eksenine dik yanal örtüşmesiyle oluşan bağlara pi bağı
çifti denir. denir. Pi bağı “π” sembolü ile gösterilir.
O2 molekülünde ortaklanmış ve ortaklanmamış elektronları görelim.
p-p örtüşmesi

om
Ortaklanmamış e- çifti (2 tane) pi bağı

O O Ortaklanmamış e- çifti (2 tane)

p p
Sigma ve Pi Bağlarının Özellikleri
Ortaklanmış (bağlayıcı) elektron çifti (2 tane) İki atom arasında tekli bağ varsa o bağ sigma bağıdır.
İki atom arasında birden fazla bağ varsa bağlardan biri sigma
Lewis formülünde bağlayıcı elektron çiftleri çizgi ile de gösterilir. Bu diğerleri pi bağıdır.
formüle bileşiğin çizgi bağ formülü denir. Sigma bağının kuvveti pi bağından daha fazladır.
N2 molekülünün Lewis formülü incelenirse; İki atom arasında önce sigma bağı oluşur. Sigma bağı oluşmadan pi
bağı oluşmaz.
Elektron dizilimi ve orbital dağılımı İki atom arasında yalnızca bir tane sigma bağı oluşabilir.

.c
7N: 1s2 2s2 2p3 7N: şeklindedir. Bir tepkimede pi bağı sigma bağından önce kırılır.

Değerlik elektronları s ve p orbitalinde olup, N atomunun 3 yarı dolu Sigma bağ sayısını kısa yoldan bulma
orbitali bulunur. Bu N atomunun 3 bağ yapabileceği anlamına gelir. Açık zincirli (halkalı olmayan) bir CxHy bileşiğinde sigma bağ sayısı
N atomu ve N2 molekülünün Lewis Formülü ve formüldeki atom sayısının 1 eksiğidir.
ur
Sigma bağ sayısı = x+y - 1
N N N
Bağ Uzunluğu, Bağ Açısı, Üç Boyutlu Formül Gösterimi
2. Periyot Elementlerinin Hidrojen İle Yaptığı Bileşiklerin Lewis Formülleri Bağ Uzunluğu: Bağ yapmış atomların çekirdekleri arasındaki uzaklıktır.
Bağ açısı: Bağları gösteren komşu doğrular arasındaki açıdır.
Grup Bağ sayısı H ile bileşiği Lewis Formülü
Üç boyutlu Formül: Moleküllerin üç boyutlu formüllerinde kâğıt
ud

düzleminde önde olan bağ koyu ( ), düzlemin arkasında olan bağ

1A 1 bağ LiF Li F kesik çizgiyle ( ) gösterilirken düzlemdeki bağlar düz çizgiyle ( )
gösterilir.
2A 2 bağ BeH2 H Be H H
H
H 109,5º
3A 3 bağ BH3 H B H C 109,5º CH4 molekülünün üç boyutlu formülü, bağ
açısı ve bağ uzunluğu.
H 109 pm H
H
tb

4A 4 bağ CH4 H C H HİBRİTLEŞME

H
Aynı enerji düzeyinde bulunan farklı orbitallerin kendi aralarında
5A 3 bağ NH3 HN H örtüşerek eş enerjili yeni orbitaller oluşturmasına hibritleşme
H (melezleşme), oluşan yeni orbitallere ise hibrit (melez) orbital denir.
6A 2 bağ H2O s ve p orbitalleri arasında sp3, sp2 ve sp olmak üzere üç tür
HO H hibritleşme görülür. İkinci periyot elementlerinde genellikle s ve p
no

orbitalleri hibritleşir ve bu 3 hibritleşme türü görülür.

7A 1 bağ HF H F
sp3 Hibritleşmesi ( s karakteri: %25, p karakteri: %75)
Enerji
HİBRİTLEŞME ve MOLEKÜL GEOMETRİLERİ 4 adet eş enerjili hibrit orbitali
hibritleşme oluşur. Bu orbitaller yarı dolu
KOVALENT BAĞ ve ORBİTAL ÖRTÜŞMELERİ
p p p ise sigma bağlarını oluşturur.
sp3 sp3 sp3 sp3
Kovalent bağ iki atomun değerlik elektronlarını ortaklaşa kullanması s
sonucu oluşur. Bağ oluşumu değerlik orbitallerinin örtürşmesi ile
sp2 Hibritleşmesi ( s karakteri: %33,3, p karakteri: %66,6)
gerçekleşir. Örtüşmenin türüne bağlı olarak oluşan bağ sigma veya pi
Enerji
bağı olarak adlandırılır. 3 adet eş enerjili hibrit orbitali
s ve p orbitalleri arasında 3 tür orbital örtüşmesi görülebilir: oluşur. C atomunda
hibritleşme
hibritleşmeye katılmayan p
s ile s arasında; s ile p arasında; p ile p arasında; p p p p orbitalleri pi bağını oluşturur.
sp2 sp2 sp2
s

sp Hibritleşmesi ( s karakteri: %50, p karakteri: %50)

s s s p p p Enerji
2 adet eş enerjili hibrit orbitali
Sigma bağı oluşur. Sigma bağı oluşur. Sigma veya pi bağı oluşur.
oluşur. C atomunda
hibritleşme
hibritleşmeye katılmayan p
p p p p p
sp sp orbitalleri pi bağını oluşturur.
s