Professional Documents
Culture Documents
LỜI MỞ ĐẦU
Ô nhiễm do rác thải nhựa đã trở thành một vấn đề gây nhức nhối toàn cầu. Bên
cạnh việc gây ảnh hưởng đến môi trường sống, rác thải nhựa đã và đang đe dọa rất
lớn đến hệ sinh thái bao gồm người và động thực vật. Sự phân bố các mảnh vụn
nhựa rất thay đổi do kết quả của một số yếu tố như gió và hải lưu, địa lý đường bờ
biển, khu vực đô thị và các tuyến đường thương mại. Dân số con người ở một số
khu vực cũng đóng một vai trò lớn trong việc này. Nhựa có nhiều khả năng được
tìm thấy ở các vùng kín như vùng Caribê. Nó phục vụ như một phương tiện
phâppn phối sinh vật đến các bờ biển xa xôi không phải là môi trường bản địa của
chúng. Điều này có thể làm tăng khả năng biến đổi và phân tán của các sinh vật
trong các khu vực cụ thể ít đa dạng về mặt sinh học. Nhựa cũng có thể được sử
dụng làm vật trung gian cho các chất ô nhiễm hóa học như chất ô nhiễm hữu cơ
khó phân hủy và kim loại nặng. Rác thải nhựa rất khó phân hủy, do đó theo thời
gian càng tác động nghiêm trọng đến môi trường. Nhựa cũng được sử dụng phổ
biến trong nhu cầu sinh hoạt, sản xuất của con người. Do nhiều nguyên nhân, ô
nhiễm rác thải nhựa trên thế giới đang ngày càng trầm trọng. Do đó, việc tìm ra
nguyên nhân để khắc phục là mối quan tâm hàng đầu của con người. Bài tiểu luận
này giúp hình dung về nguyên nhân, hậu quả vá cách khắc phục để con người có
thêm hiểu biết cũng như nhận thức về trách nhiệm bảo vệ môi trường.
LHQ ước tính đến năm 2050, lượng nhựa ở biển có thể nhiều hơn cả cá. Hãng
thông tấn nhà nước Tunisia (TAP) dẫn kết quả nghiên cứu của dự án chống rác thải
biển ở Địa Trung Hải (COMMON) do Liên minh châu Âu (EU) tài trợ cho biết,
nhựa chiếm 80% rác thải được tìm thấy trong môi trường biển và ven biển của ba
quốc gia Địa Trung Hải là Tunisia, Italy và Lebanon.
AP dẫn báo cáo của Viện Nghiên cứu biển và các cực Alfred Wegener (Đức) chỉ ra
rằng, rác thải nhựa được tìm thấy ở Bắc Cực có nguồn gốc từ khắp nơi trên thế
giới. Một phần ba số rác thải nhựa vẫn còn các dấu hiệu hoặc nhãn mác đến từ
châu Âu. Khoảng 5% số rác thải nhựa được tìm thấy có nguồn gốc từ những địa
điểm cách xa Bắc Cực như Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc và Brazil. Chuyên gia
Melanie Bergmann thuộc Viện Alfred Wegener (Đức) nhấn mạnh, kết quả nghiên
cứu cho thấy ngay cả các quốc gia công nghiệp phát triển, có khả năng quản lý rác
thải tốt hơn những quốc gia khác, cũng góp phần đáng kể vào sự ô nhiễm của các
hệ sinh thái xa xôi như Bắc Cực.
Forbes dẫn kết quả nghiên cứu mang tên Chỉ số Nhà sản xuất chất thải nhựa của
Quỹ Minderoo (Australia) cho thấy, bất chấp các quy định khắt khe hơn trên toàn
thế giới, các nhà sản xuất đạt được rất ít tiến bộ trong nỗ lực giải quyết ô nhiễm và
thúc đẩy tái chế. Theo thống kê của Minderoo, lượng sản phẩm nhựa dùng một lần
được sản xuất trong năm 2021 tăng sáu triệu tấn so lượng sản xuất năm 2019.
Trong khi đó, sản phẩm nhựa sử dụng một lần được sản xuất từ nhiên liệu hóa
thạch trong năm 2021 đạt khoảng 137 triệu tấn và dự kiến sẽ tăng thêm 17 triệu tấn
vào năm 2027.
Liên hợp quốc đã công bố một báo cáo về môi trường với những con số khiến
không ít người choáng váng. Rất nhiều người sẽ không thể ngờ về thực tế là hiện
có tới 5.000 tỉ chiếc túi nhựa đã được sử dụng trên thế giới mỗi năm. Nếu xếp
chúng cạnh nhau có thể bao trùm một khu vực rộng gấp đôi diện tích nước Pháp.
Nhà khoa học Roland Geyer, tác giả thống kê các số liệu cũng cho biết: Theo chiều
hướng hiện tại, đến năm 2050 sẽ có ít nhất 12 tỷ tấn rác thải nhựa tồn tại khắp nơi.
Bạn có thể tưởng tượng con số này nặng gấp 35.000 lần Tòa nhà Empire State.
Một con số khủng khiếp đủ để nói lên “rác thải nhựa đang xâm chiếm môi trường
sống của chúng ta”.
1.2: Thực trạng tại Việt Nam
Việc xã hội lạm dụng sử dụng sản phẩm nhựa, nhất là túi ni-lông khó phân hủy,
sản phẩm nhựa dùng một lần đã và đang để lại những hậu quả nghiêm trọng đối
với môi trường. Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT), thực trạng ô nhiễm
rác thải nhựa hiện rất nghiêm trọng, lượng chất thải nhựa hiện vẫn ở mức rất cao.
Trung bình mỗi năm Việt Nam thải ra khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa, nằm
trong số 20 quốc gia có lượng rác thải lớn nhất và cao hơn mức trung bình của thế
giới
Thống kê của Bộ TN&MT cho thấy mỗi hộ gia đình tại Việt Nam sử dụng khoảng
1kg túi nilon mỗi tháng. Chỉ tính riêng Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh đã thải ra môi
trường khoảng 80 tấn nhựa và túi nilon. Riêng Hà Nội, thải ra 4.000 – 5.000 tấn
rác mỗi ngày, trong đó rác thải nilon chiếm 7 – 8%. Hơn 80% số đó đều bị thải bỏ
sau khi dùng một lần và số lượng được xử lý là rất ít.
Theo đánh giá của Viện Nghiên cứu Biển và Hải đảo, rác thải nhựa chiếm khoảng
từ 50% đến 80% lượng rác thải biển. Hiện Việt Nam là một trong những nước có
lượng chất thải xả ra biển nhiều thứ 4 trên thế giới, với khối lượng khoảng từ 0,28
đến 0,73 triệu tấn/năm (tương đương khoảng 6% tổng chất thải nhựa được thải ra
biển của thế giới).
Một điều đáng lưu ý là việc phân loại, thu hồi và xử lý rác thải tại Việt Nam còn
rất hạn chế. Lượng chất thải nhựa và túi nilon ở Việt Nam, chiếm khoảng 8-12%
chất thải rắn sinh hoạt. Nhưng 10% số lượng chất thải nhựa và túi nilon không
được tái sử 10 dụng mà thải bỏ hoàn toàn ra ngoài môi trường. Lượng chất thải
nhựa và túi nilon thải bỏ ở Việt Nam xấp xỉ khoảng 2,5 triệu tấn/năm. Đây là một
“gánh nặng” cho môi trường, thậm chí có thể dẫn đến thảm họa “ô nhiễm trắng”
mà các chuyên gia đã gọi.
Xét riêng trong lĩnh vực y tế, quá trình khám, chữa bệnh và sinh hoạt hàng ngày
như các hoạt động sinh hoạt của nhân viên y tế, người bệnh và người nhà người
bệnh, người sử dụng dịch vụ y tế từ các hoạt động chuyên môn như bao bì, dụng
cụ bao gói, chứa, đựng thuốc, hóa chất, trang thiết bị, vật tư, vật liệu, đồ dùng
trong y tế hoặc các hoạt động nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh thuốc, nguyên liệu
làm thuốc, hóa chất… cũng làm phát sinh rác thải nhựa ra ngoài môi trường.
Theo thống kê chưa đầy đủ của Bộ y tế, có khoảng 5% rác thải y tế là rác thải
nhựa. Mỗi ngày, có khoảng 22 tấn chất thải nhựa được thải ra từ các hoạt động y
tế. Tại hội nghị trực tuyến ngày 18/08/2019, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim
Tiến cho biết: Ô nhiễm chất thải nhựa ảnh hưởng trầm trọng đến môi trường, sinh
thái và sức khỏe con người. Ước tính có hơn 700.000 loài sinh vật trên thế giới bị
ảnh hưởng tiêu cực do ô nhiễm chất thải nhựa và ngành y tế cũng cần phải có trách
nhiệm trong vấn đề này. Việt Nam cũng đang đối mặt với nguy cơ trở thành bãi tập
kết rác toàn cầu với lượng rác thải nhựa tăng đến 200% trong năm qua.
Nguyên nhân ô nhiễm rác thải nhựa hiện có rất nhiều, trong đó phải kể đến 3
nguyên nhân chính sau:
2.1. Ý thức của từng cá nhân
Ô nhiễm rác thải nhựa là một vấn đề nghiêm trọng đang ảnh hưởng đến môi trường
và sức khỏe con người. Trong số nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng ô nhiễm
này, nguyên nhân đầu tiên và quan trọng nhất là ý thức của mỗi cá nhân. Việc tiêu
dùng và xử lý rác thải nhựa phản ánh sự thiếu ý thức này và gây ra những tác động
tiêu cực đáng kể:
- Thói quen lạm dụng đồ nhựa sử dụng một lần của người dân đóng góp vào việc
gia tăng lượng rác thải nhựa một cách đáng kể. Các sản phẩm nhựa dùng một lần
như cốc, thìa, bát nhựa được sản xuất với mục đích tiện lợi, giá thành rẻ và dễ
dàng mua được. Tuy nhiên, sự lạm dụng này dẫn đến việc sử dụng rất nhiều sản
phẩm nhựa mỗi ngày mà không có sự kiểm soát và nhận thức về tác động môi
trường của chúng. Những sản phẩm này thường không được tái sử dụng hoặc tái
chế, và cuối cùng trở thành rác thải nhựa gây ô nhiễm môi trường.
- Nhiều cá nhân còn vứt rác bừa bãi: tình trạng vứt rác bừa bãi của nhiều cá nhân
cũng góp phần vào ô nhiễm rác thải nhựa. Nhiều người thường quan niệm tiện
tay vứt rác ở bất kỳ đâu, như trên đường phố, bờ biển, cống, rãnh, mà không có
ý thức và tôn trọng môi trường xung quanh. Hành động này dẫn đến việc rác thải
nhựa tràn lan, khó thu gom và xử lý. Đặc biệt, việc xả rác xuống cống rãnh còn
gây tắc nghẽn đường ống, gây ngập lụt trên đường phố.
- Chưa có ý thức phân loại rác tại nguồn: đây là một nguyên nhân quan trọng khác
dẫn đến ô nhiễm rác thải nhựa. Phần lớn người dân chưa nhận thức được tầm
quan trọng của việc phân loại rác tại nguồn, đặc biệt là rác thải nhựa, so với các
loại rác vô cơ khác. Sự thiếu ý thức này làm cho quá trình phân loại và xử lý rác
thải nhựa trở nên khó khăn hơn, ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình tái chế và
giảm thiểu rác thải.
Rác thải nhựa không chỉ gây ảnh hưởng đến con người mà còn có tác động nghiêm
trọng đến các loài sinh vật trong tự nhiên. Rác thải nhựa gây nguy hiểm cho các
loài động vật và thực vật bằng cách làm giảm diện tích sinh sống, cản trở quá trình
sinh trưởng và phát triển, và gây chết hoặc bị thương do ăn nhầm hoặc mắc
kẹt.Trên khắp thế giới, rác thải nhựa đang gây nên một vấn đề nghiêm trọng trên
môi trường biển. Theo ước tính, có khoảng 13 triệu tấn rác thải nhựa đang trôi nổi
trên các đại dương. Những mảng rác nhựa lớn này gây ra sự ô nhiễm môi trường
biển và ảnh hưởng đến hàng triệu loài sinh vật sống dưới nước. Các loài sinh vật
biển, bao gồm cá, chim biển, và động vật thủy sinh khác, thường bị tổn thương do
rác thải nhựa. Những mảng rác nhựa có thể bị ăn phải hoặc mắc kẹt trong hệ tiêu
hóa của các loài cá và động vật biển khác, gây ra sự tắc nghẽn và tổn thương nội
tạng. Ngoài ra, rác thải nhựa cũng làm giảm nguồn thức ăn tự nhiên và tạo ra môi
trường sống không thích hợp cho các loài sinh vật.Cảnh báo về hiểm họa của rác
thải nhựa cũng được đưa ra đối với các loài chim biển. Những con chim biển
thường nhầm lẫn các mảnh nhựa với thức ăn và đem về cho con non, gây ra ngộ
độc và suy dinh dưỡng. Ngoài ra, các con chim cũng có thể bị mắc kẹt trong các
vật liệu nhựa, gây tổn thương và tử vong.Đối với thực vật, rác thải nhựa cũng có
thể gây hại. Nhựa làm tăng sự mất nước cho cây cối, ảnh hưởng đến quá trình hấp
thụ nước và chất dinh dưỡng. Đồng thời, việc phủ kín bề mặt đất bằng rác thải
nhựa cản trở quá trình phát triển của các loài thực vật và làm suy giảm đa dạng
sinh học.
+ Thay thế túi nilon bằng túi giấy hoặc túi vải
+ Hạn chế sử dụng đồ ăn nhanh, đồ uống sử dụng cốc nhựa ống hút 1 lần
+ Phân loại rác tại nguồn : việc phân loại rác tại nguồn góp phần tiết kiệm được tài
nguyên, mang đến lợi ích cho chính chủ nguồn thải với việc tái chế một số phế
liệu, phân loại rác tại nguồn giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường, giảm thiểu tổng
lượng rác thải từ cộng đồng thải ra ngoài môi trường. Đồng thời còn tiết kiệm được
chi phí thu gom, vận chuyển và xử lý.
+ Thiêu đốt : Đây là quá trình sử dụng nhiệt độ cao (1.000 – 1.100 độ C) để phân
hủy rác. Ưu điểm nổi bật của phương pháp này là giúp giảm đáng kể thể tích chất
thải cần chôn lấp. Tuy nhiên, chi phí đầu tư và vận hành nhà máy đốt rác khá cao
nên cũng là vấn đề nan giải cho những nước kinh tế còn hạn hẹp. Việc đốt rác thải
nhựa đúng cách còn có thể tạo ra năng lượng phục vụ cho các ngành khác như: đốt
rác để phát điện, biến rác thành các nguyên liệu có ích,…. Tuy nhiên, cần lưu ý
kiểm soát chặt chẽ quá trình đốt để đảm bảo nó không phát sinh các vấn đề gây hại
đến môi trường.
+ Hạn chế tích trữ sản phẩm đông lạnh: Khi tích trữ sản phẩm đông lạnh, bạn cần
nhiều túi nilon để bảo quản và đóng gói. Điều này gây ra lượng rác thải nhựa lớn
sau mỗi lần sử dụng.
+ Tham gia tích cực các hoạt động bảo vệ môi trường tại nơi sinh sống bằng những
hành động nhỏ nhất như phân loại, tái chế, tái sử dụng chất thải, sử dụng tiết kiệm
nguyên, nhiên liệu.
+ Lên án kịp thời những hành vi gây ô nhiễm môi trường, thói quen sử dụng lãng
phí tài nguyên, năng lượng…
+ Tuyên truyền, nâng cao nhận thức người dân về chất thải nhựa.
Để khắc phục tình trạng rác thải nhựa, chúng ta cần áp dụng các biện pháp cụ thể
và hiệu quả. Bằng cách sử dụng sản phẩm thân thiện môi trường, hạn chế sử dụng
đồ ăn nhanh và đồ uống có đồng bằng nhựa, phân loại rác tại nguồn, tái chế và xử
lý rác thải nhựa, cùng với việc tuyên truyền và giáo dục, chúng ta có thể bảo vệ
môi trường, động vật và con người. Hành động nhỏ từ mỗi người đều đóng góp
vào việc bảo vệ sức khỏe và tương lai bền vững của hành tinh chúng ta.
KẾT LUẬN
Tình trạng ô nhiễm chất thải nhựa đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi
trường. Rác thải nhựa không chỉ gây nhiễm độc cho đại dương, sông ngòi và đất
đai, mà còn tác động tiêu cực đến hệ sinh thái và con người. Ô nhiễm chất thải
nhựa ảnh hưởng đến môi trường ở nhiều cách khác nhau. Việc sản xuất nhựa gây
tiêu tốn tài nguyên thiên nhiên, gây ra khí thải và nhiễm độc trong quá trình sản
xuất. Rác thải nhựa không phân hủy tự nhiên và tích tụ trong môi trường, gây suy
thoái và phá hủy hệ sinh thái đất đai và đại dương. Động vật và sinh vật biển bị ảnh
hưởng nghiêm trọng khi nuốt phải hoặc vướng vào các mảnh nhựa. Ô nhiễm chất
thải nhựa cũng gây hại cho con người. Các chất phụ gia trong nhựa có thể gây ra
các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm các vấn đề về hô hấp, tim mạch, ung
thư và vô sinh. Chúng có khả năng tích tụ trong cơ thể con người qua việc tiếp xúc
trực tiếp hoặc qua chuỗi thức ăn. Để giảm thiểu tác động của ô nhiễm chất thải
nhựa đến môi trường, chúng ta cần áp dụng các biện pháp cụ thể. Điều quan trọng
là chúng ta cần thay đổi thói quen tiêu dùng và sử dụng các sản phẩm thân thiện
với môi trường. Sử dụng các sản phẩm có thể tái sử dụng, như túi vải thay thế túi
nhựa và sử dụng đồ dùng có nguồn gốc tự nhiên. Ngoài ra, việc phân loại và tái
chế rác thải nhựa cũng rất quan trọng để giảm lượng rác thải nhựa đổ ra môi
trường. Đồng thời, chúng ta cần tăng cường nhận thức về tác động của rác thải
nhựa đến môi trường thông qua hoạt động tuyên truyền và giáo dục. Mỗi cá nhân
cần nhận thức trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ môi trường và hành động
theo đúng nguyên tắc của phát triển bền vững. Chỉ khi chúng ta thực sự nhận ra và
hành động để giảm thiểu ô nhiễm chất thải nhựa, chúng ta mới có cơ hội bảo vệ
môi trường, động vật, và đảm bảo tương lai bền vững cho hành tinh chúng ta.