You are on page 1of 27

www.lawcommission.gov.

np

u}/ cfjf;Lo g]kfnL ;DaGwL lgodfjnL, @)^^


g]kfn /fhkqdf k|sflzt ldlt
@)^^.%.@@
u}/ cfjf;Lo g]kfnL ;DaGwL P]g, @)^$ sf] bkmf !* n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L
g]kfn ;/sf/n] b] xfosf lgodx¿ agfPsf] 5 .

kl/R5]b–!
k|f /lDes
!= ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ oL lgodx¿sf] gfd æu}/ cfjf;Lo g]kfnL ;DaGwL
lgodfjnL, @)^^Æ /x]sf] 5 .
-@_ of] lgodfjnL t' ?Gt k|f/De x'g] 5 .
@= kl/efiff M ljifo jf k|;Ën] csf]{ cy{ gnfu]df o; lgodfjnLdf,–
-s_ æP]gÆ eGgfn] u}/ cfjf;Lo g]kfnL ;DaGwL P]g, @)^$ ;Demg' k5{ .
-v_ ælgof]uÆ eGgfn] ljb]zdf /x]s f g]kfnL /fhb"t fjf; ;Demg' k5{ / ;f] zAbn]
;+o'Qm /fi6« ;+3sf nflu g]kfnsf] :yfoL lgof]u jf ljb]zdf /x]sf g]kfnL
dxfjfl0fHo b"tfjf; ;d]t nfO{ hgfpg]5 .
-u_ ælgof]u k|d' vÆ eGgfn] lgof]udf k|d'v eO{ sfd ug{] JolQm ;Demg' k5{ / ;f]
zAbn] lghsf] cg'kl:yltdf lghsf] sfo{ ug{ tf]lsPsf] sd{rf/L ;d]t nfO{
hgfpg]5 .
-3_ ædGqfnoÆ eGgfn] k//fi6« dGqfno ;Demg' k5{ .
-ª_ æ;lrjÆ eGGffn] dGqfnosf] ;lrj ;Demg' k5{ .
-r_ æ;+3Æ eGgfn] lgod !@ adf]lhd btf{ ePsf] u}/ cfjf;Lo g]kfnL ;+3
;Demg' k5{ .
-5_ æljwfgÆ eGgfn] ;+3sf] ljwfg ;Demg' k5{ .

1 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

kl/R5]b–@
btf{ tyf kl/rokq ;DaGwL Joj:yf
#= gfd btf{ u/fpg lgj]bg lbg' kg]{M -!_ s'g} u}/ cfjf;Lo g]kfnL jf lghsf]
kl/jf/n] u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] x}l;otdf cfˆgf] gfd btf{ u/fpg rfx]d f ljb]zdf
eP s'g} lgof]u k|d'v ;dIf / g]kfnleq eP ;lrj ;dIf cg';"rL–! adf]lhdsf]
9fFrfdf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg lb+bf cg';"rL–@ adf]lhdsf] b:t'/ ;+nUg
ug'{ kg]{5 .

$= gfd btf{ u/L kl/rokq lbg' kg{]M -!_ lgod # adf]lhd kg{ cfPsf] lgj]bg pk/
lgof]u k|d'v, ;lrj jf lghn] tf]s]sf] clwsf/Ln] 5fglag ubf{ lgj]bg tyf ;f];fy
;+nUg sfuhftaf6 lgj]bssf] gfd btf{ ug{ dgfl;a b]lvPdf lgj]bg k/]sf] ;ft
lbgleq u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] ¿kdf gfd btf{ u/L cg';"rL–# adf]lhdsf] 9fFrfdf
;f]sf] clen] v v8f ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd gfd btf{ u/L clen] v v8f ul/;s] kl5 To:tf]
u}/ cfjf;Lo g]kfnLnfO{ cg';"rL–$ adf]lhdsf] b:t'/ lnO{ cg';"rL–% adf]lhdsf]
9fFrfdf kl/rokq lbg' kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ adf]l hd 5fglag ubf{ lgj]bssf] gfd u}/ cfjf;Lo
g]kfnLsf] ¿kdf btf{ ug{ ldNg] gb]lvPdf ;f]sf] sf/0f v'nfO{ lgj]bssf] gfd btf{
ug{ OGsf/ ug{ ;lsg]5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhd gfd btf{ ug{ OGsf/ ul/Psf]df ;f]sf] sf/0f
;lxtsf] hfgsf/L lgj]bsnfO{ lbg' kg]{5 .

%= kl/rokqsf] cjlw / gjLs/0fM -!_ lgod $ adf]lhd lbO{Psf] kl/rokq P]gsf]


bkmf $ sf] pkbkmf -#_ sf] cwLgdf /xL g]kfnL d"nsf] ljb]zL gful/s eP al9df
bz jif{ / ljb]zdf a:g] g]kfnL gful/s eP b'O{ jif{ ;Dd axfn /xg]5 .
-@_ kl/rokq gjLs/0f u/fpg rfxg] u}/ cfjf;Lo g]kfnLn] kl/rokqsf]
axfn cjlw ;dfKt x'g' cufj} cg';"rL–^ adf]lhdsf] 9fF rfdf lgof] u k|d' v jf
;lrj ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .

2 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

-#_ pklgod -@_ adf]lhd lgj]bg kg{ cfPdf lgof]u k|d'v jf ;lrjn] Ps
k6sdf P]gsf] bkmf $ sf] pkbkmf -#_ sf] cjlwdf ga9\g] u/L cg';"rL–$
adf]lhdsf] b:t'/ lnO{ kl/rokq gjLs/0f ul/lbg' kg]{5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhd kl/rokq gjLs/0f ubf{ lgod $ sf] pklgod
-!_ adf]lhd v8f ul/Psf] clen]vdf ;d]t kl/rokqsf] gDa/ tyf kl/rokq
jxfn /xg] cjlw hgfO{ clen]v cBfjlws ug'{ kg]{5 .
^= kl/rokq /2 x'g]M -!_ b]xfosf] cj:yfdf kl/rokq :jtM /2 ePsf] dflgg]5 M–
-s_ P]gsf] bkmf !& adf]lhd :jtM /2 ePdf,
-v_ kl/rokqsf] axfn cjlw ;dfKt ePdf .
-@_ e'm7\7f ljj/0f k]z u/L kl/rokq lnPsf] kfOPdf kl/rokq hf/L ug]{
clwsf/Ln] h'g ;'s} avt kl/rokq /2 ug{ ;Sg]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd s'g} kl/rokq /2 ug'{ cl3 ;DalGwt u}/
cfjf;Lo g]kfnLnfO{ cfˆgf] ;kmfO k]z ug]{ df}sf lbg' kg]{5 .

&= ljj/0f kl/jt{g ePdf hfgsf/L u/fpg' kg]{M -!_ lgod $ sf] pklgod -!_
adf]lhd gfd btf{ ePsf] u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] gfd btf{s f] nflu lbPsf] lgj]bgdf
;+nUg ljj/0fdf s'g} kl/jt{g ePdf To:tf] u}/ cfjf;Lo g]kfnLn] ;f] s'/fsf]
hfgsf/L tLg dlxgfleq lgof]u k|d' v jf ;lrjnfO{ lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt hfgsf/L lgof]u k|d'v jf ;lrjn] lgod $
sf] pklgod -!_ adf]lhd v8f ul/Psf] clen] vnfO{ cBfjlws u/L /fVg' kg]{5 .
kl/R5]b–#
nufgL tyf ;'ljwf ;DaGwL Joj:yf
*= nufgLsf] af/]df hfgsf/L u/fpg' kg]
kg]{ M -!_ g]kfndf nufgL ug]{ u}/ cfjf;Lo
g]kfnLn] cfkm" n] u/]sf] nufgLsf] af/]df cg';"rL–& adf]lhdsf] 9fF rfdf dGqfnonfO{
hfgsf/L u/fpg' kg]{5 .
-@_ dGqfnon] pklgod -!_ adf]lhd k|fKt hfgsf/L lgod $ sf] pklgod
-!_ adf]lhd v8f ul/Psf] clen] vdf hgfO{ To:tf] nufgLsf] hfgsf/L pBf]u
ljefunfO{ lbg' kg]{5 .

3 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

(= leœofPsf]
k"FhL leœ ofPsf] k|df0f kq lng ;Sg] M P]gsf] bkmf & adf]lhd nufgL ug{sf] nflu
g]kfndf kF"hL leœœofPsf u}/ cfjf;Lo g]kfnLn] ;f]s f] k|d f0f lng rfx]df To:tf] k"FhL
g]kfndf :yfgfGt/0f ug{] g]kfnL a}+sn] cg';"rL–* adf]lhdsf] 9fFrfdf ;DalGwt
JolQmnfO{ k|df0fkq lbg]5 .
!)= /sd lkmtf{ n}hfg] ;DaGwL Joj:yf
Joj:yf -!_ g]kfndf u/]sf] nufgL /sd / To;af6
k|fKt ePsf] nfe a/fa/sf] /sd P]gsf] bkmf ( adf]lhd lkmtf{ n} hfg rfxg] u}/
cfjf;Lo g]kfnLn] b]] xfosf] ljj/0f tyf sfuhft ;+nUg u/L ;lrj ;dIf lgj]bg
lbg' kg]{5M–
-s_ P]g adf]lhd nufgL ug{ lnPsf] :jLs[ltsf] k|ltlnlk,
-v_ nufgL lkmtf{ n}hfg] ;DaGwdf ;DalGwt sDkgL jf ;+:yfsf]
;~rfns ;ldltaf6 ePsf] lg0f{ o,
-u_ s/ r'Qmf u/]sf] k|d f0fkqsf] k|ltlnlk,
-3_ /sd lkmtf{ n}hfg lgj]bg lbPsf] cfly{s jif{eGbf cl3Nnf]
cfly{s jif{ ;Ddsf] clGtd n] vf k/LIf0f ePsf] af;nft,
-ª_ s'g} JolQm jf ;+:yfsf] C0f jf bfloTj ePdf ;f] r'Qmf
u/]sf] k|df0fsf] k|ltlnlk,
-r_ /sd lkmtf{ n}hfg k| of]u ug]{ a+}ssf] gfd, Zffvf / 7]ufgf,
-5_ g]kfndf s'g} k|sf/sf] /fh:j jf s;}nfO{ ltg'{ a'emfpg' kg]{
qm0f jf cGo bfloTj ltg{ a'emfpg afFsL 5}g eGg] Aoxf]/ fsf]
;ky–kq -Plkm8]le6_ .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg k/]df ;lrjn] u}/ cfjf;Lo g]kfnLn]
kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf g]kfndf u/]sf] nfufgLsf] xsdf Ps}k6s jf k6sk6s u/L
k"0f{ jf cf+l zs ¿kdf / To:tf] nufgLaf6 k| fKt ePsf] nfesf] xsdf nfe a/fa/sf]
/sd Ps} k6sdf P]gsf] cwLgdf /xL lkmtf{ n}hfg :jLs[lt lbg]5 .
!!= g]kfnL d"nsf ljb]zL gful/snfO{ k|bfg ul/g] ;'ljwf tyf ;x'l notM -!_ pklgod
-#_ / -$_ sf] cwLgdf /xL g]kfnL d"nsf ljb]zL gful/sn] g]kfnleq a;f]af;
ug{sf nflu cfˆgf] jf cfˆgf] kl/jf/sf] lgldQ b]xfosf s'g} Ps If]qdf b]xfo
adf]lhdsf] If]qkmndf ga9\g] u/L hUuf jf cGo crn ;DklQ vl/b ug{ ;Sg]5M–

4 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

-s_ sf7df8f}+ pkTosfleq a9Ldf b'O{ /f] kgL,


-v_ t/fO{sf lhNnfsf gu/kflnsf If]qleq a9Ldf cf7 s7\7f,
-u_ v08 -s_ / -v_ afx]ssf cGo lhNnfsf gu/kflnsf
If]qleq a9Ldf rf/ /f]kgL,
-3_ v08 -v_ afx]ssf t/fO{sf lhNnfsf ufpF ljsf; ;ldlt
If]qleq a9Ldf Ps ljufxf, jf
-ª_ v08 -s_, -v_, -u_ / -3_ afx]ssf] cGo If]qdf a9Ldf bz
/f]kgL .
-@_ s'g} g]kfnL d"nsf ljb]zL gful/sn] g]kfnL gful/ssf] x}l;otn]
g]kfndf s'g} crn ;DklQ k|fKt u/]sf] eP pklgod -!_ sf] Joj:yf nfu" x'g] 5}g .
-#_ P]gsf] bkmf !) tyf pklgod -!_ adf]lhd g]kfnleq hUuf jf cGo
;DklQ vl/b ug{ rfxg] g]kfnL d" nsf ljb] zL gful/sn] cfkm"n] jf cfˆgf] kl/jf/sf]
gfddf vl/b ug{ rfx]s f] hUuf /x]sf] :yfg, If]qkmn tyf vl/b ug{ to ePsf] d"N o
v'nfO{ :jLs[ltsf] nflu ;lrj ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhd lgj]bg kg{ cfPdf ;lrjn] hfFra'em u/L P]g
tyf o; lgodfjnLsf] k|lts"n gx'g] u/L lgj]bs jf lghsf] kl/jf/sf] gfddf
g]kfnleq hUuf tyf cGo crn ;DklQ vl/b ug{sf] nflu :jLs[lt lbg]5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] :jLs[lt k|fKt ePkl5 hUuf /lhi6«] zg kf;
ug]{ ;DalGwt sfof{ non] hUuf tyf cGo ;DklQ vl/b ug{ rfxg] g]kfnL d" nsf]
ljb]zL gful/s jf lghsf] kl/jf/sf] gfddf P]g tyf o; lgodfjnLsf] cwLgdf /xL
hUuf /lhi6«] zg kfl/t ul/lbg' kg]{5 .
-^_ P]g / o; lgodfjnL adf]lhd kl/ro kq kfpg] JolQmn] k|rlnt
sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]l vPsf] ePtfklg le;f z'Ns a'emfpg' kg]{ 5}g .
-&_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g ;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg P]g / o;
lgodfjnL adf]lhd crn ;DklQ v/Lb u/]s} sf/0f P]g / of] lgodfjnLn] k|bfg
u/] jfx]ssf] cGo s'g} xs clwsf/ k|fKt x'g] 5}g .

5 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

-*_ o; lgodfnL adf]lhd crn ;DklQsf] hUufwgL k|df0f kq k|bfg ubf{


;DalGwt dfnkf] t sfof{ non] gLnf] /ªsf] k|df0fkq k|bfg ug'{ kg]{5 .
kl/R5]b–$
;+3 ;DaGwL Joj:yf
!@= ;+3 btf{ tyf gjLs/0f ;DaGwL Joj:yfM
J oj:yfM -!_ P]gsf] bkmf !^ sf] pkbkmf -!_ sf]
k|of] hgsf] nflu u}/ cfjf;Lo g]kfnL ;+3 btf{ ug{ rfxg]n] sDtLdf kRrL; d'n'ssf
sDtLdf krf; hgf u}/ cfjf;Lo g]kfnLn] b]xfosf] ljj/0f v'nfO{ btf{ b:t'/ jfkt
kfFrxhf/ ?k} ofF ;+ nUg u/L dGqfno ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 M–
-s_ ;+3sf] p2]Zo,
-v_ ;+3 btf{ u/fpg rfxg] u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] gfd, y/,
7]ufgf,
-u_ v08 -v_ adf]lhdsf u}/ cfjf;Lo g]kfnL kl/rokqsf]
k|ltlnlk,
-3_ ;+3sf sfo{sfl/0fL ;ldltsf kbflwsf/Lx¿sf] ljj/0f,
-ª_ ;+3sf] cfly{s ;|f]t ,
-r_ ;+3sf] sfof{ no /xg] :yfg,
-5_ ;+3 btf{ u/fpg rfxg] u}/ cfjf;Lo g]kfnLx¿sf] b:tvt
ePsf] k|: tfljt ;+3sf] tLg k|lt ljwfg .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd kg{ cfPsf] lgj]bg tyf ljwfg dGqfnon]
hfFra'em ubf{ ;+3 btf{ ug{ dgfl;j b]v]d f btf{ u/L dGqfnon] lgwf{/0f u/]sf]
9fFrfdf btf{sf] k|df0fkq lbg]5 .
-#_ o; lgod adf]lhd ;+3 btf{ ePdf btf{ k|df0fkq lb+bfsf jvt
ljwfgsf] Ps k|lt k|d fl0ft u/L lgj]bsnfO{ lbg' kg]{5 .
-$_ pklgod -!_ adf]lhdsf] b:t'/ lt/L k| To]s bz jif{d f ;+3sf] btf{
gjLs/0f u/fpg' kg{] 5 .

6 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

!# ;+3sf] ;fwf/0f;efM
;fwf/0f;efM -!_ ;+3sf] ;fwf/0f;ef sDtLdf b'O{ jif{sf] Ps k6s a:g]
u/L ljwfgdf Joj:yf ug'{ kg]{5 .
-@_ ;+3sf] cGo ;ef tyf ;fwf/0f;ef ;DaGwL cGo Joj:yf ;+3sf]
ljwfgdf Joj:yf eP adf]lhd x'g] 5 .

!$= ;+3sf] n]vf / n]vfk/LIf0fM -!_ ;+3sf] cfo Joosf] lx;fa g]kfn ;/sf/n]
ckgfPsf] n] vf k|0 ffnL adf]lhd /fVg' kg{]5 .
-@_ ;+3sf] n] vfsf] n]vfk/LIf0f ;+3sf] ;fwf/0f ;efn] lgo'Qm u/]sf]
Ohfhtkq k|fKt n] vfk/LIfsaf6 u/fpg' kg{]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] n]vfk/LIfsn] k|To]s jif{ ;+3sf] n]vfsf]
n]vfk/LIf0f u/L lbPsf] k|ltj]bgsf] Ps k|lt dGqfnodf k] z ug{' kg]{5 .

!%= ;+3sf] lj36g / To;sf] kl/0ffdM -!_ ;+3sf] ljwfg adf]lhd sfo{ ;~rfng ug{
g;sL jf cGo s'g} sf/0faf6 ;+3 lj36g ePdf ;+3sf] ;Dk"0f{ ;DklQ g]kfn
;/sf/df ;g{] 5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lj36g ePdf ;+3sf] bfloTjsf] xsdf ;+3sf]
;DklQn] vfd];Ddsf] bfloTj g]kfn ;/sf/n] Joxf]g{]5 .

!^= cg'udg ug{ ;Sg]M -!_ ;+3sf] n]vf tyf sfd sf/afxLsf] ;DaGwdf dGqfnon]
cg'udg ug{ ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd cg'udg ubf{ ;+3sf] sfd sf/afxLdf s'g} ;' wf/
ug{ cfjZos b]lvPdf dGqfnon] cfjZos lgb{]zg lbg ;Sg]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd lbOPsf] lgb{]zgsf] kfngf ug{' ;+3sf] st{Jo
x'g]5 .

kl/R5]b–%
ljljw
!&= ;Nnfxsf/ af]8{sf] sfd, st{J o / clwsf/M -!_ P]gsf] bkmf !% sf] pkbkmf -!_
adf]lhd u7g x'g] ;Nnfxsf/ af]8{sf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd
x'g]5 M–

7 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

-s_ u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] ;DaGwdf cjnDag ug'{ kg]{ gLltsf


ljifodf g]kfn ;/sf/nfO{ ;Nnfx / ;' emfj lbg],
-v_ u}/ cfjf;Lo g]kfnLn] nufgL ug]{ cfsif{s nufgLsf If]qx¿
klxrfg u/L To:tf If]qdf u}/ cfjf;Lo g]kfnLnfO{ nufgL
ug{ pTk]|l/t ug{ ;'emfa lbg],
-u_ k"jf{wf/ ;+/rgfsf] lgdf{0f tyf ;~rfng / g]kfnsf] ;du|
ljsf;df u}/ cfjf;Lo g]kfnLn] lgjf{x ug{ ;Sg] e"ldsfsf
If]qx¿ klxrfg u/L lghx¿sf] nufgL tyf ;xof]u nfO{
k|j4{g tyf k| f]T;fxg ug]{,
-3_ u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] nufgLnfO{ ;'/lIft, lbuf] tyf
bL3{sflng u/fpgsf] nflu cjnDjg ug{' kg{] sfg"gL,
gLltut / ;+:yfut ;' wf/sf ljifodf g]kfn ;/sf/nfO{
;'emfj lbg],
-ª_ P]g tyf o; lgodfjnLsf] sfof{G jogsf ;DaGwdf
cfOk/]sf afwf tyf s7LgfO{sf] ;dfwfgsf] nflu cjnDjg
ug'{ kg]{ pkfosf af/]df g]kfn ;/sf/nfO{ ;'emfj lbg],
-r_ u}/ cfjf;Lo g]kfnLx¿aLr ;'dw'/ ;DaGw sfod ug]{
;DaGwdf ug'{ kg]{ sfdx¿sf] ;DaGwdf cfjZos l;kmfl/;
ug]{,
-5_ ljb]zdf u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] ;f+F:s[lts Pstf sfod
/fVgsf] nflu g]kfn ;/sf/n] cjnDjg ug'{ kg]{ gLltsf
;DaGwdf ;'emfj lbg] .
-@_ P]gsf] bkmf !% sf] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;Nnfxsf/ af]8{sf] a}7s
tyf ;f] ;DaGwL cGo sfo{ljlw af]8{ cfkm}n] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
-#_ P]gsf] bkmf !% sf] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;Nnfxsf/ af] 8{sf] k|To]s
jif{ cfk"mn] ;Dkfbg u/]sf] sfo{sf] k|ltj]bg g]kfn ;/sf/ ;dIf k]z ug]{5 / To:tf]
k|ltj]bg g]kfn ;/sf/n] cfjZostf cg';f/ ;fj{hlgs ug]{5 .

8 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

!*= s]Gb|L o clen]v /fVg' kg]{M -!_ k|To]s lgof]un] u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] gfd btf{ ,
kl/rokq ljt/0f tyf ;f]sf] gjLs/0f ;DaGwL ljj/0f ;do ;dodf dGqfnodf
k7fpg' kg]{5 .
-@_ dGqfnon] pklgod -!_ adf]lhd k|fKt ljj/0f tyf lgod * adf]lhdsf]
nufgL ;DaGwL ljj/0f ;d]t ;dfj]z u/L u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] PsLs[t tyf
s]Gb|Lo clen]v v8f u/L cBfjlws u/L /fVg' kg{]5 .

!(= cg';"rL x]/km]/ tyf yk36 ug{ ;Sg]M dGqfnon] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|s fzg
u/L cg' ;"rLdf x]/km]/ tyf yk36 ug{ ;Sg] 5 .

9 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

cg';"rL–
L–!
-lgod # sf] pklgod -!_ ;F u ;DalGwt_
u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] x}l;otdf gfd btf{ u/fpg lbg] lgj]bgsf] 9fFrf

v08–
v08–s
ljb]zdf a:g] g]kfnL gful/sx¿
gful/sx¿sf]
x¿sf] k|of]hgsf] nflu
>L lgof]u k|d' v÷;lrjHo"
========================== .

d b]xfosf] ljj/0f tyf sfuhft ;+nUg u/L u}/ cfjf;Lo g]kfnL ;DaGwL P]g,@)^$
sf] bkmf # sf] pkbkmf -!_ tyf u}/ cfjf;Lo g]kfnL ;DaGwL lgodfjnL, @)^^ sf] lgod #
sf] pklgod -!_ adf]lhd u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] ¿kdf gfd btf{ u/fpgsf] nflu of]
lgj]bg u/]sf] 5' .
!= lgj]bssf],–
-s_ gfd, y/M
-v_ g]kfnsf] :yfoL 7]u fgfM
-u_ afa'÷cfdfsf] gfd, y/ / 7]ufgfM
-3_ pd]/M
-ª_ gful/stf k|df0fkq g+=, hf/L ePsf] lhNnf / ldltM
-r_ g]kfnL /fxbfgL gDj/M
-5_ /fxbfgL hf/L ug]{ sfof{ nosf] gfd, :yfg / ldltM
@= a;f]af; ul//x]sf] ljb] zL d'n'ssf],–
-s_ gfd / 7]u fgfM
-v_ ;f] d'n'sdf a;f]af; ug{ z'? u/]sf] ldltM -PseGbf a9L d' n's eP qmdzM
pNn]v ug]{_

10 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

#= ljb]zdf s'g} k]zf Joj;fo u/L a;f]af; ul//x]sf] eP,–


-s_ k]zf Joj;fosf] ljj/0f -ljb]zdf a:bf u/]sf] k]zf Joj;fo qmdzM pNn] v
ug]{_M
-v_ xfnsf] k] zf Joj;fo btf{ ePsf] d'n's / :yfgM
-u_ cf} ;t jflif{s sf/f]af/ -cd]l/sL 8n/df_M
$= ljb]zdf s'g} /f]huf/ u/L a;]sf] eP,–
-s_ /f]huf/ ;DaGwL ljj/0f -ljb]zdf /xFb f u/]sf] /f]huf/ qmdzM pNn]v ug]{_M
-v_ xfnsf] /f] huf/ lbg] ;+: yfM
-u_ xfn /f]huf/ ul//x]sf] 7fpFsf] 7]u fgfM
-3_ xfn /f]huf/ ul//x]sf] ;+: yfdf slxn]b]lv sfo{/t ePsf] xf] / slxn];Dd
sfo{/t /xg] xf] ;f] cjlwM
-ª_ dfl;s÷jflif{s kfl/>lds tyf cGo ;'ljwfM
%= s'g} cGt/f{li6«o ;+3 ;+:yfdf sfo{/t /x]sf] eP,–
-s_ ;+3, ;+:yfsf] gfdM
-v_ sfo{/t /x]s f] d'n'sM
-u_ sfo{/t /x]s f] :yfgM
-3_ sfo{/t /x]s f] cjlw / slxn];Dd sfo{/t /xg] xf] ;f] cjlwM
-ª_ ;+3 ;+: yfaf6 k| fKt ug]{ kfl/>ldsM
^= ljb]zdf xfl;n u/]sf] 1fg, cg'ej jf zLkM
&= g]kfndf nufgL ug{ OR5f u/]sf] If]q / cg'dflgt nufgLM

lgj]bssf],–
;xLM===============================
ldltM==============================

11 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

;+nUg sfuhftM
!= g]kfnL gful/stf k|df0fkqsf] k|ltlnlk,
@= g]kfnL /fxbfgLsf] k|ltlnlk,
#= ljb]zdf s'g} Joj;fo u/L a;]sf] eP ;f] Joj;fo btf{ ;DaGwL sfuhft,
$= ljb]zdf k] zf jf /f]huf/L u/L a;]s f] eP ;f] k'li6 ug{] sfuhft,
%= s'g} cGt/f{li6«o ;+3 ;+: yfdf sfo{/t /x]sf] eP ;f] ;+:yfsf] lgo'lQmkq tyf xfn
sfo{/t /x]s f] eGg] Joxf]/f v'Ng] sfuhft,
^= xfn;fn} lvlrPsf] kf;kf]6{ ;fOhsf] b'O{ k|lt kmf]6f] .

12 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

v08 -v_
g]kfnL d"nsf] ljb]zL gful/ssf] k|of]hgsf] nflu

>L lgof]u k|d' v÷;lrjHo"


========================== .

d b]xfosf] ljj/0f tyf sfuhft ;+nUg u/L u}/ cfjf;Lo g]kfnL ;DaGwL P]g,@)^$
sf] bkmf # sf] pkbkmf -!_ tyf u}/ cfjf;Lo g]kfnL ;DaGwL lgodfjnL,@)^^ sf] lgod #
sf] pklgod -!_ adf]lhd u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] ¿kdf gfd btf{ u/fpgsf] nflu of]
lgj]bg u/]sf] 5' .
!= lgj]bssf],–
-s_ gfd, y/M
-v_ afa'÷cfdfsf] gfd, y/ / 7]ufgfM
-u_ pd]/M
-3_ /fxbfgL gDa/M–
-ª_ /fxbfgL hf/L ug]{M–
-!_ d'n's -@_ hf/L ug]{ sfof{nosf] gfd
-#_ :yfg -$_ /fxbfgL gDj/ tyf hf/L ePsf]
ldltM
-%_ /fxbfgL axfn /xg] cjlw
-r_ g]kfnsf] gful/stf kl/Tofu u/]sf] ePdf gful/stf kl/Tofu ug{' cl3
g]kfndf /xFbfsf] 7]u fgfM
-5_ g]kfnsf] gful/stf kl/Tofu u/]sf] ePdf,–
-!_ kl/Tofu u/]sf] gful/stf gDj/M–
-@_ kl/Tofu u/]sf] gful/stf hf/L ug{] lhNnfM–

13 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

-#_ kl/Tofu u/]sf] ldltM–


-h_ g]kfndf lgs6td gft]bf/ eP ;f]sf] ljj/0fM–
-!_ gfd / y/M– -@_ 7]ufgfM– -#_ gftf M–
-em_ afa', cfdf, afh], aHo} g]kfnsf] gful/s eP lghsf],–
-!_ gfd y/M– -@_ 7]ufgfM– -#_
gful/stf g+M–
@= a;f]af; ul//x]sf] d' n'ssf],–
-s_ gfd / 7]u fgfM
-v_ ;f] d'n'sdf a;f]af; ug{ z'? u/]sf] ldltM -PseGbf a9L d' n's eP qmdzM
pNn]v ug]{_
#= cfkm" a;f]a f; u/]sf] d'n'sdf s'g} k]zf, Joj;fo jf /f]huf/ u/L a;]sf] eP,–
-s_ k]zf Joj;fo jf /f]huf/sf] ljj/0fM
-v_ xfnsf] k] zf Joj;fo jf /f]huf/ ul//x]sf] d'n's / :yfgM
-u_ cf} ;t jflif{s sf/f]af/ jf cfDbfgL -cd]l/sL 8n/df_M
$= xfl;n u/]sf] 1fg, cg'ej jf zLkM
%= g]kfndf nufgL ug{ OR5f u/]sf] If]q / cg'dflgt nufgLM
lgj]bssf],–
;xLM===============================
ldltM==============================

14 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

;+nUg sfuhftM
!= a;f]af; ul//x]sf] d' n'ssf] gful/stf v'Ng] sfuhft,
@= g]kfnsf] gful/stf kl/Tofu u/]sf] eP ;f] gful/stf kl/Tofu u/]sf] k|d f0f,
#= afa'÷cfdf÷afh]÷aHo}sf] gful/stfsf] k|df0fkq g+=, lhNnf jf lgh g]kfnsf]
gful/s ePsf] Joxf]/f v'Ng] sfuhft,
$= g]kfneGbf aflx/ s'g} b]zdf s'g} k]zf jf Joj;fo u/L a;]sf] eP ;f] Joj;fo btf{
;DaGwL sfuhft,
%= g]kfneGbf aflx/ s'g} b]zdf /f] huf/L u/L a;]sf] eP ;f] k'li6 ug{] sfuhft,
^= xfn;fn} lvlrPsf] kf;kf]6{ ;fOhsf] b'O{ k|lt kmf]6f] .

15 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

cg';"rL–
L–@
-lgod # sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf ¿kdf


¿kdf gfd btf{ ug{ lgj]bg lbF
lbbf
Fbf nfUg] b:t'/

-s_ g]kfndf– !,%)).– ?k} ofF


-v_ ljb]zdf– @) cd]l/sL 8n/ .

16 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

cg';"rL–
L–#
-lgod $ sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
kmf]6f]
u}/ cfjf;Lo g]kfnL ;DaGwL clen]v
-s_ ljb]zdf a:g] g]kfnL gful/ssf] nflu
ljb]zdf a:g] g]kfnL gful/ssf] xfn a;f]af; ul//x]sf] ljb]zdf ul//x]sf] k]zf ljb]zdf g]kfndf s"n cf};t s"n gfd kl/ro kl/rokq s}lkmot
s|=;+= kq g+= axfn
ljb]zL d' n'ssf] Joj;fo ;DaGwL ljj/0f xfl;n xfn;Dd nufgL jflif{s /f]huf/
btf{
sf/f]af/ /xg] ldlt

gfd,y/ g]kfnsf] afa'sf] pd]/ gful/stf g]kfnL d'nssf] ;f] k]zf k]zf cf};t u/]sf] nufgL ldlt
:yfoL 7]ufgf gfd,y/ k|df0fkq g+=, /fxbfgL g+ =, gfd / d'n'sdf Joj;fo Joj;fo jflif{s 1fg, u/]sf] eP
/ 7]ufgf hf/L ldlt / hf/L ldlt / 7]ufgf a;f] af; sf] btf{ ePsf] sf/f]af/ cg'ej kl/of]hgf
lhNnf ug{ z'? ljj/0f d'n's /
lhNnf jf zLk sf] gfd
u/]sf] ldlt :yfg

k|dfl0ft ug]{ clwsf/Lsf],–


gfd y/M
kbM
b:tvt
ldltM

17 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

kmf]6f]

-v_ g]kfnL d"n sf] ljb]z L gful/ssf] nflu


g]kfnL d"n sf] ljb]zL gful/ssf] xfn a;f]af; cfkm" a;f]af; u/]sf] d'n'sdf xfl;n g]kfndf xfn;Dd nufgL u/]sf] eP gfd kl/ro kl/rokq s}lkm
s|=;+= ul//x]sf] d'n'ssf] btf{ kq g+= axfn ot
ul//x]sf] k]zf, Joj;fo jf /f]huf/
ldlt /xg] ldlt
gfd, g]kfnsf] afa'sf] g]kfndf pd]/ g]kfnsf] afa', cfdf, d'ns ;f] k]zf, Joj;fo k]zf, cf};t u/]sf] 1fg, kl/of]hgf s"n cf};t s"n
:yfoL lghsf] gful/stf afh], aHo} hf] sf] d'n'sdf jf /f]huf/sf] Joj;fo jf jflif{s nufgL jflif{s /f]huf/
y/ gfd,y/ cg'ej jf sf] gfd
lgs6td kl/Tofu u/]sf] g]kfnsf] gfd / a;f]af; ljj/0f /f]huf/ sf/f]af/ sf/f]af/
7]ufgf / 7]ufgf zLk
gft]bfsf] eP gful/stf gful/s xf] 7]ufgf ug{ z'? ul//x]sf] jf
gfd, y/, g+=, lhNnf / lghsf] gfd, u/]sf] ldlt d'n's / cfDbfgL
7]ufgf / kl/Tofu u/]sf] 7]ufgf / :yfg
gftf ldlt gful/stf g+=

k|dfl0ft ug]{ clwsf/Lsf],–


gfd y/M
kbM
b:tvt
ldltM

18 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

cg';"rL–
L–$
-lgod $ sf] pklgod -@_ / lgod % sf]] pklgod -#_ ;Fu ;DalGwt_
kl/rokq lnF
lnbf
Fbf tyf gjLs/0f ubf{ nfUg] b:t'/

!= g]kfnL d"nsf ljb]zL gful/ssf nfluM

-s_ o"/f]k, pQ/ cd]l/sf, blIf0f cd]l/sf ci6]«lnof


dxfb]zdf kg{] d" n'sx¿, Go"lhNof08, Plzof %)) cd]l/sL
dxfb]zsf hfkfg / sf]l/ofsf] nflu 8n/

-v_ v08 -s_ df n]lvP afx]s cGo d" n'ssf] nflu @%) cd]l/sL 8n/

@= ljb]zdf a:g] g]kfnL gful/ssf nflu %)


cd]l/sL 8n/
8n

19 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np


cg';"rL–
L–%
kl/lzi6 !
-lgod $ sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

v08 -s_

u}/ cfjf;Lo g]kfnL -g]kfnL d"nsf] ljb]zL gful/s_ sf]


kl/ro kq
kmf]6f]

g]kfn ;/
;/sf/

kl/rokq g+=

kl/rokq dfGo /xg] cjlwM=================================

gfd, y/ M========================================================

/fli6«otf M=======================================

xfn a;f]af; ul//x]sf] d'n's / kl/rokq hf/L ug]{ clwsf/Lsf]M


7]ufgfM========================

========================================================================= ;xL M

========================================================================= gfd M

ljb]zL gful/stf k|fKt bhf{ M


ldltM====================================

/fxbfgL g+=========================================================== sfof{ no / 5fkM

kl/rokq afxssf] ;xLM========================================= ldlt M


g]kfn /fhkq ldlt @)^^.(.@& sf] k//fi6« dGqfnosf] ;"rgf4f/f x]/km]/ .

20 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

v08 -v_

Non Resident Nepali

(Foreign National of Nepali Origin)

Identity Card

Photo
Government of Nepal

ID Card No.

Valid until:..............................................

Name:....................................................

Nationality:............................................

Country of Reidence and Address:............................ Issuing Authority:

................................................................................... Signature:

................................................................................... Name

Foreign Citizenship obtianed on................................. Designation:

Passport No. :............................................................... Office and Seal:

Signature of the card holder: .............................. Date:

21 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

kl/lzi6 @
v08 -s_

u}/ cfjf;Lo g]kfnL -ljb]zdf a:g] g]kfnL


fnL gful/s_ sf]
kl/ro kq
kmf]6f]

g]kfn ;/
;/sf/

kl/rokq g+=

kl/rokq dfGo /xg] cjlwM=================================

gfd, y/ M========================================================

xfn a;f]af; ul//x]sf] d'n's / 7]ufgfM======================== kl/rokq hf/L ug]{ clwsf/Lsf]M

========================================================================= ;xL M

========================================================================= gfd M

g]kfnL gful/stfsf] k|df0fkq g+= M============================== bhf{ M

hf/L ldltM==========================lhNnfM======================= sfof{no / 5fkM

/fxbfgL g+===========================================================

kl/rokq afxssf] ;xLM ldlt M

22 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

v08 -v_

Non Resident Nepali

(Foreign Resident of Nepali Nationality)

Identity Card

Government of Nepal Photo

ID Card No.

Valid until:..............................................

Name:....................................................

Country of Reidence and Address:............................ Issuing Authority:

................................................................................... Signature:

................................................................................... Name

Permanent Address in Nepal:............................... Designation:

............................................. Office and Seal:

Citizenship Certificate No:..................................

Date of Issue:.................District:.................

Pasport No. :...............................................................

Signature of the card holder:............................... Date:

23 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

cg';"rL–
L–^
-lgod % sf] pklgod -@_ ;F u ;DalGwt_
kl/rokq gjLs/0f
gjLs/0f ug{s f nflu lbOg] lgj]bgsf] 9fFrf
>L lgof]u k|d' v÷;lrjHo"
========================== .
u}/ cfjf;Lo g]kfnL ;DaGwL P]g,@)^$ sf] bkmf $ sf] pkbkmf -!_ tyf u}/
cfjf;Lo g]kfnL ;DaGwL lgodfjnL,@)^^ sf] lgod $ sf] pklgod -!_ adf]lhd ldlt
===================== df lnPsf] u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] kl/rokqsf] axfn cjlw ldlt
=====================================df ;dfKt x'g] ePsf]n] b]xfosf] ljj/0f tyf sfuhft ;+nUg
u/L kl/rokq gjLs/0f u/L kfpF elg of] lgj]bg u/]sf] 5' .

!= lgj]bssf],–
-s_ gfd, y/M–
-v_ a;f]af; ul//x]sf] 7fpFsf] 7]ufgfM
-u_ ljb]zdf a:g] g]kfnL gful/s eP lghsf] g]kfnsf] 7]u fgfM–
@= xfnsf] k] zf, Joj;fo jf /f] huf/M
#= u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] ¿kdf btf{ ePsf] ldlt / btf{ gDa/M
$= ;fljssf] kl/rokq g+=M
%= kl/rokq gjLs/0fsf nflu dfu u/]sf] cjlwM
lgj]bssf],–

;xLM=========================
ldltM=========================

24 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

;+nUg sfuhftM
ljb]zdf a:g] g]kfnL gful/ssf] xsdf,–
!= g]kfnL gful/stf k|df0fkqsf] k|ltlnlk
@= g]kfnL /fxbfgLsf] k|ltlnlk
#= ljb]zdf s'g} k]zf Joj;fo u/L a;]sf] eP To:tf] k]zf Joj;fosf] btf{ ;DaGwL
sfuhft
$= ljb]zdf /f]huf/L u/L a;]sf] eP ;f] ;DaGwL sfuhft
%= s'g} cGt/f{li6«o ;+3 ;+: yfdf sfo{/t /x]sf] eP ;f] ;+:yfsf] lgo'lQmkq tyf sfo{/t
/x]sf] eGg] Joxf]/f v'Ng] sfuhft
^= k'/fgf] kl/rokqsf] k|ltlnlk .

g]kfnL d"nsf] ljb]zL gful/ssf] xsdf,–


!= a;f]af; ul//x]sf] d' n'ssf] gful/stf v'Ng] sfuhft
@= g]kfnsf] gful/stf kl/Tofu u/]sf] eP ;f] gful/stf kl/Tofu u/]sf] k|d f0f
#= afa'÷cfdf÷afh]÷aHo}sf] gful/stfsf] k|df0fkq g+=, lhNnf jf lgh g]kfnsf]
gful/s ePsf] Joxf]/f v'Ng] sfuhft
$= g]kfneGbf aflx/ s'g} b]zdf k] zf jf Joj;fo u/L a;]sf] eP ;f] btf{ ;DaGwL
sfuhft
%= g]kfneGbf aflx/ s'g} b]zdf k] zf jf /f]huf/L u/L a;]sf] eP ;f] ;DaGwL sfuhft
^= k'/fgf] kl/rokqsf] k|ltlnlk .

25 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

cg';"rL–
L–&
-lgod * sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

nufgLsf] hfgsf/L lbg] 9fFrf

!= nufgLstf{÷sDkgLsf] gfdM
@= u}/ cfjf;Lo g]kfnL kl/rokq g+=M
#= :yfg / 7] ufgfM
$= Ohfhtkq g+=M
%= :jLs[lt ldltM
^= nufgLsf] If]qM
&= nufgL /sdM
*= s"n k"FhLM
hfgsf/L lbg] u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] ,–
;xLM
gfd, y/
ldltM

26 www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np

cg';"rL–
L–*
-lgod ( ;Fu ;DalGwt_
leœofPsf] k|d f0fkqsf] 9fFrf
g]kfndf nufgL ug{ k"k"FhL leœ
=======================a}+s
=========================
====================, g]kfn
!= u}/ cfjf;Lo g]kfnLsf] gfd, y/ / 7]ufgfM
@= u}/ cfjf;Lo g]kfnL kl/rokq g+=M
#= g]kfndf nufgL ug]{ pBf]u÷sDkgLsf] gfdM
$= pBf]u÷sDkgLsf],–
-s_ clws[t k"FhLM
-v_ r' Qmf k"F hLM
%= u}/ cfjf;Lo g]kfnLn] nufgL ug]{
-s_ /sd
-v_ k|ltzt
^= nufgLsf lgldQ leœœofPsf] /sdM
&= /sd g]kfn k7fpg] ljb]zL a}+ssf] gfd / k7fPsf] ldltM
pko'{Qm adf]lhd ljb]zL d'b|f o; a}+sdf hDdf ePsf] Joxf]/ f k|d fl0ft ub{5' .
k|dfl0ft ug]{ clwsf/Lsf] ,–
;xLM==========================
gfdM==========================
bhf{M==========================
sfof{nosf] gfd / 5fk===
af]wfy{M ldltM=========================
>L pBf]u ljefu

27 www.lawcommission.gov.np

You might also like