You are on page 1of 38

www.lawcommission.gov.

np

b"/;+r f/ lgodfjnL, @)%$


g]kfn /fhkqdf k| sflzt ldltM
@)%$.)&.!*
;+zf]w g
!= b" /;+r f/ -klxnf] ;+ z f]wg_ lgodfjnL, @)%% @)%%.!!.!&
@= b" /;+r f/ -bf] ;|f] ;+ zf] wg_ lgodfjnL, @)%* @)%*.!@.!$
#= b" /;+r f/ -t] ;|f] ;+ zf] wg_ lgodfjnL, @)%( @)%(.!.!@
$= b" /;+r f/ -rf}y f] ;+ zf]w g_ lgodfjnL, @)^$ @)^$.^.!$
b" /;+r f/ P]g , @)%# sf] bkmf ^! n] lbPsf] clwsf/ k| of]u u/L g]kfn ;/sf/n] b] xfosf
lgodx¿ agfPsf] 5 .

kl/R5]b – !
k|f/lDes
!= ;+lIfKt gfd / k|f /De M -!_ oL lgodx¿sf] gfd æb" /;+rf/ lgodfjnL, @)%$Æ /x] sf]
5.
-@_ of] lgodfjnL t' ?Gt k|f/De x' g]5 .
@= kl/efiff M ljifo jf k| ;+u n] csf]{ cy{ gnfu] df o; lgodfjnLdf,–
-s_ æP] gÆ eGgfn] b" /;+r f/ P] g, @)%# ;Demg' k5{ .
-v_ ælg/LIfsÆ eGgfn] P]gsf] bkmf !& sf] pkbkmf -@_ adf]lhd lg/LIf0f jf
hf“r a'em ug{ k|flws/0faf6 tf]lsPsf] JolQm jf lgsfo ;Demg' k5{ .
-u_ æ;ldltÆ eGgfn] P] gsf] bkmf $( adf]lhdsf] /]l8of] lk| mSj]G;L gLlt lgwf{ /0f
;ldlt ;Demg' k5{ .
-3_ ædGqfnoÆ eGgfn] g]kfn ;/sf/, ;"r gf tyf ;+rf/ dGqfno ;Demg' k5{ .

www.lawcommission.gov.np 1
www.lawcommission.gov.np

kl/R5]b – @
cWoIf
cWoIf tyf ;b:osf] of]Uotf ;DaGwL
 #= cWoIf tyf ;b:osf] of]UotfM k|flws/0fsf] cWoIf tyf ;b:o x' gsf] nflu P] gsf] bkmf
% sf] pkbkmf -!_ df pNn]l vt If] qdf dfGotf k|fKt z}lIfs ;+ :yfaf6 sDtLdf :gfts
txsf] pkflw xfl;n u/L ;DalGwt If] qdf cWoIfsf] xsdf sDtLdf bz jif{ / ;b:osf]
xsdf sDtLdf ;ft jif{ s f] cg'ej k| fKt u/] sf] g] kfnL gful/s x'g' kg]{ 5 .

$= cWoIfsf] sfd st{Jo / clwsf/M cWoIfsf] sfd st{Jo / clwsf/ b] xfo adf]lhd
x'g]5 M–
M–
-s_ k|flws/0fsf] k|zf;lgs k| d'vsf] ¿kdf sfd ug]{,
-v_ k|flws/0fsf] jflif{ s of]h gf tyf sfo{ qmd th'{ df u/L u/fO{ k| flws/0fsf] j}7 sdf
k]z ug]{ ,
-u_ k|flws/0fsf] sf]ifsf] /]vb] v tyf lgoGq0f ug]{,
-3_ k|flws/0fsf] ;DklQsf] :ofxf/ ;Def/ ug]{ , u/fpg] ,
-ª_ k|flws/0f / g] kfn ;/sf/ tyf cGo ;+3 ;+:yf aLr ;Dks{ clwsf/Lsf] ¿kdf
sfd ug]{ ,
-r_ P]g jf o; lgodfjnL adf]lhd k|flws/0faf6 k| Tofof]lht cGo sfd ug]{,
u/fpg] .

%= cWoIfsf] kfl/>lds, ;'ljwf / ;]jfsf] cGo zt{M cWoIfsf] kfl/>lds, ;'ljwf /


;]jfsf] cGo zt{ x¿ P] g jf o; lgodfjnL cGtu{t agfOg] ljlgoddf tf]lsP adf]lhd
x'g]5 / ljlgodfjnL gag] ; Dd lghsf] kfl/>lds, ;'ljwf / ;]jfsf] cGo zt{x¿ g]k fn
;/sf/n] tf]lslbP adf]lhd x' g]5 .

^= a}7s eQfM cWoIf tyf ;b:ox¿n] k| flws/0fsf] k| To] s a}7sdf efu lnP afkt
dGqfnon] tf]lslbP adf]lhdsf] /sd a}7 s eQf kfpg]5 g\ .

 bf];|f] ;+ zf] wgåf/f ;+ zf]l wt .

www.lawcommission.gov.np 2
www.lawcommission.gov.np

kl/R5]b – #
cg'd ltkq ;DaGwL Joj:yf
&= cg'dltkqsf] nflu lgj]
lgj]bg lbg' kg]{M -!_ P]gsf] bkmf @# sf] pkbkmf -!_ adf]lhd
b" /;+r f/ ;]jf ;+rfng ug{ rfxg] lgod * adf]lhdsf] k"“hL, k|fljlws lgk'0ftf tyf k] zf
;DaGwL bIftf ePsf JolQmn] P]gsf] bkmf @@ sf] pkbkmf -!_ adf]lhd k| flws/0fn]
k|sfzg u/]s f] ;fj{hlgs ;" rgfdf plNnlvt Dofb leq cfkm" n] ;+ rfng ug{ rfx] sf]
b" /;+r f/ ;]j f ;DaGwL cfly{s tyf k|fljlws cWoog k|ltj]bg / sfo{ ;~rfng of]h gf
;+nUg u/L ;f] ;" rgfdf plNnlvt s' /fx¿ ;d]t v'n fO{ cg';"rL – ! adf]lhdsf]
9f“rfdf k|flws/0f ;dIf lgj] bg lbg' kg]{ 5 .
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s' /f n]lvPsf] ePtf klg P] gsf] bkmf @# sf]
pkbkmf -@_ adf]lhd g]k fn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"r gf k| sfzg u/L tf]lslbPsf]
b" /;+r f/ ;]j f ;+rfng ug]{ cg'dltkq lngsf] nflu cg' ;"r L – ! adf]lhdsf] 9f“r fdf
h'g;' s} avt k|flws/0f ;dIf lgj] bg lbg ;lsg] 5 .
-#_ P] gsf] bkmf @# sf] pkbkmf -#_ adf]lhd P]g k| f/De x' g' cufj} g]k fn
;/sf/jf6 cg' dltkq lnO{ b" /;+rf/ ;] jf ;+rfng ul//x] sf JolQmn] cg' dltkq lngsf]
nflu P] g k|f/De ePsf] ldltn] 5 dlxgf leq cg' ;"rL -@_ adf]lhsf] 9frf“ df k|flws/0f
;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .

*= cg'dltkq lng “h L, k|fljlws lgk'0ftf tyf k]zf ;DaGwL bIftfM lgod &
lng rflxg] k"hL,
sf] pklgod -!_ adf]lhd cg' dltkq lngsf] nflu cg' ;"rL – # df tf]l sP adf]lhdsf]
k"“hL / k|fljlws lgk'0 ftf tyf k] zf ;DaGwL bIftf x'g' kg]{ 5 .

(= cfly{s tyf k|fljlws cWoog k|ltj]bg / sfo{ ;+r fng of]


of]h gfdf v'nfpg' kg]{
s'/fx¿M lgod & sf] pklgod -!_ adf]lhd ;+nUg ug'{ kg]{ cfly{s tyf k| fljlws
cWoog k|ltj] bg / sfo{ ;+ rfng of]hgfdf lgj] bsn] cGo s' /fx?sf] cltl/Qm b] xfosf
s'/fx¿ clgjfo{ ¿kn] v' nfPsf] x'g'kg]{ 5M–
-s_ b" /;+r f/ ;] jf ;+r fng ug{ sf] nflu cfjZos kg]{ /sd,

www.lawcommission.gov.np 3
www.lawcommission.gov.np

-v_ nufgL ug]{ Ifdtf,


-u_ b" /;+r f/ ;] jfsf] nflu k| of]u ul/g] b" /;+ rf/ k|0ffnL, To;sf] u'0f:t/ tyf Ifdtf,
-3_ b" /;+r f/ ;]j f ;+ rfng ubf{ hUuf k| flKt ug'{ kg]{ eP ;f] / d' cfJhf lbg' kg]{ eP
Ifltk"lt{s f] /sd,
-ª_ s'g} JolQm jf ;+:yf;+u ;Demf}tf ug'{ kg]{ eP ;Demf}tfsf s'/fx¿,
-r_ b" /;+r f/ ;] jfsf] ;+r fng ljlw,
-5_ b" /;+r f/ ;] jf ;+r fng u/] jfkt u| fxs;+u lng] z' Nssf] /sd,
-h_ k|flws/0fn] tf]lslbPsf cGo cfjZos s'/fx¿ .

!)= cg'dltkq lbg'


lbg' kg]{M -!_ lgod & sf] pklgod -!_ adf]lhd cg' dltkqsf] nflu s'g}
lgj]bg k/] df k| flws/0fn] ;f] lgj] bg / lgj] bg ;fy ;+ nUg sfuhftx¿ hf“r a'e m ug]{5
/ To;/L hf“ra'em ubf{ Pshgf JolQm dfq To:tf] b" /;+r f/ ;]jf ;+ rfng ug{ of]Uo
b]lvPdf k| flws/0fn] To:tf] JolQm;+u jftf{åf/f cg' dltkq b:t'/, gjLs/0f b:t' / /
/f] oN6L lgwf{/0f u/L lgj]bsnfO{ cg';" rL – $ adf]lhdsf] 9f“rfdf cg' dltkq lbg'
kg]{ 5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd hf“ ra'em ubf{ lgj]bg lbg] Ps hgf eGbf a9L
JolQmx¿ To:tf] b" /;+ rf/ ;]jf ;+rfng ug{ of]U o b]l vPdf k| flws/0fn] tL ;a}
JolQmx¿nfO{ cg' dltkq b:t' /, gljs/0f b:t' / / /f] o N6Lsf ;DjGwdf a9fa9 ug{
;'rgf lbO{ a9fa9df ;aeGbf a9L af] n sjf]n ug]{ JolQmnfO{ pklgod -!_ adf]lhd
cg' dltkq lbg'k g]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd cg'dltkq lb+ bf k| flws/0fn] cg' dltkqsf] nflu
lgj]bg lbg] JolQmn] sa" n u/] sf cg' dltkq b:t' /, ;f] cg' dltkq klxnf] k6s gljs/0f
u/] afkt a'emfpg] b:t' / / cg' dltkqsf] cjlwe/ a'e mfpg sa" n u/] sf] /f] oN6L /sd
lx;fa ubf{ ;aeGbf a9L /sd a'emfpg saf] n ug]{ JolQmnfO{ cg' dltkq lbg' kg]{5 .
-$_ pklgod -!_ / -@_ adf]lhd lbO{g] cg' dltkqsf] nflu sa"n ug'{ kg]{
cg' dltkq b:t' /, cg' dltkq gljs/0f b:t' / / /f] oN6Lsf] Go" gtd /sd k| flws/0fn]

www.lawcommission.gov.np 4
www.lawcommission.gov.np

P]gsf] bkmf @@ sf] pkbkmf -!_ adf]lhd k| s fzg u/]sf] ;" rgfdf pNn] v eP adf]lhd
x'g]5 .
-%_ lgod & sf] pklgod -@_ adf]lhd cg' dltkqsf] nflu s' g} lgj] bg k/] df
k|flws/0fn] ;f] lgj] bg / lgj] bg ;fy ;+ nUg sfuhft hf“r a'e m ug]{ 5 /  To;/L
hf“r a'em ubf{ cg' dltkq lbg pko' Qm b]l vPdf lgj] bg lbg] JolQmnfO{ pklgod -!_
adf]lhd cg' dltkq lbg' kg]{ 5 .
-^_ lgod & sf] pklgod -#_ adf]lhd cg' dltkqsf] nflus'g} lgj]bg k/] df
k|flws/0fn] ;f] ;DaGwdf cfjZos hf“r a'e m u/L lgj] bsnfO{ cg';" rL – % adf]lhdsf]
9f“rfdf cg' dltkq lbg' kg]{ 5 .
-&_ o; lgod adf]lhd cg' dltkq lb+ bf ckgfpg' kg]{ cGo sfo{ljlw
k|flws/0fn] tf]s] adf]lhd x'g] 5 .

!!= cg'dltkq b:t'/ M -!_ lgod !) sf] pklgod -%_ / -^_ adf]lhd lbO{g] cg' dltkqsf]
nflu b] xfo adf]lhdsf] cg' dltkq b:t' / nfUg] 5M–
-s_ lgod !) sf] pklgod -%_ adf]lhd lbO{ g] cg' dltkqsf] nflu
cg' ;"rL – ^ df tf]lsP adf]lhdsf] b:t' /,
 -v_ lgod !) sf] pklgod -^_ adf]lhd lbO{g] cg' dltkqsf] nflu
cg' ;"rL – ^-s_ df tf]lsP adf]lhdsf] cg' dltkq b:t' / .
 -@_ o; lgodfjnL adf]lhd cg' dltkq k|fKt JolQmn] ltg'{ kg]{ cg' dltkq b:t' /
Ps}k 6s jf k|flws/0fn] tf] s] adf]lhd ls:tfaGbLsf] cfwf/df cg' dltkqsf] cjlw leq
a'emfpg' kg]{ 5 .

 klxnf] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .

www.lawcommission.gov.np 5
www.lawcommission.gov.np

kl/R5]b – $
cg'dltkqsf] gjLs/0f, ;+zf]wg / x:tfGt/0f
!@= cg'dltkqsf] cjlw / gjLs/0fM -!_ cg'dltkqsf] cjwL P]gsf] bkmf @% sf] pkbkmf
-!_ sf] cwLgdf /xL b] xfo adf]lhdsf] x' g]5M–
-s_ lgod !) sf] pklgod -%_ adf]lhd lbO{g] cg' dltkqsf] cjlw
kf“r jif{,
-v_ lgod !) sf] pklgod -!_, -@_ / -^_ adf]lhd lbO{g]
cg' dltkqsf] cjlw cg' dltkqdf tf]lsP adf]lhd .
 -@_ cg' dltkq k| fKt JolQmn] cfk" mn] kfPsf] cg' dltkq gjLs/0f ug{ rfx] df
;f] cg' dltkqsf] cjlw ;dfKt x'g' eGbf tLg dlxgf cufj} lgod !) sf] pklgod
-!_ / -@_ adf]lhd kfPsf] cg' dltkqsf] nflu cfk" mn] sa'n u/] sf] gjLs/0f b:t' / /
lgod !) sf] pklgod -%_ / -^_ adf]lhd kfPsf] cg'dltkq gjLs/0fsf] nflu cg';' rL
–& df tf]l sP adf]lhdsf] gjLs/0f b:t' / ;+ nUg u/L k|flws/0f ;dIf lgj] bg
lbg'k g]{ 5 .
 -#_ s'g} cg' dltkq k| fKt JolQmn] pklgod -@_ adf]lhdsf] Dofbleq
cg' dltkq gjLs/0f u/fpg lgj] bg lbg g;s] sf] sf/0f v'n fO{ cg' dltkq gjLs/0fsf]
nflu cg' dltkq jxfn /xg] cjlwleq} k| flws/0f ;dIf lgj] bg lbPdf / To:tf] sf/0f
dgfl;a b]lvPdf k|flws/0fn] gjLs/0f b:t' /sf] kGw| k|ltzt yk b:t'/ ;d]t lnO{
lghsf] cg' dltkq gjLs/0f ul/lbg] 5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] Dofb leq klg cg' dltkq k| fKt JolQmn]
cg' dltkq gjLs/0f gu/fPdf To:tf] cg'dltkq gjls/0f ul/g] 5] g .

 klxnf] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .


 rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .

www.lawcommission.gov.np 6
www.lawcommission.gov.np

!#= cg'dltkqdf ;+zf]w g ug{ ;lsg]M -!_ cg' dltkq k|fKt JolQmn] cg' dltkqdf pNn]lvt
s'g} s' /f ;+ zf] wg ug{ cfjZos b] v]df ;f] ;+ zf] wg ug'{ k/]sf] sf/0f v' nfO{ cg';" rL – *
adf]lhdsf] 9f“ rfdf k| flws/0f ;dIf lgj] bg lbg' kg]{ 5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd s'g} lgj]bg kg{ cfPdf k|flws/0fn] ;f] ;DaGwdf
cfjZos hf“ra'e m ug]{ 5 / To;/L hf“ra'em ubf{ cg' dltkqdf ;+zf]w gsf] nflu lbO{P sf]
sf/0f dgfl;j / plrt b]lvPdf cg' dltkqdf d"ne't s' /f km/s gkg]{ ePdf kGw| xhf/
¿k}+ of“ b:t' / lnO{ cg'dltkqdf ;+ zf]w g ul/lbg' kg]{5 .

!$= cg'dltkqsf] ljqmL jf x:tfGt/0fM -!_ P] gsf] bkmf @& adf]lhd cg' dltkq ljqmL jf
cGo tj/n] xs x:tfGt/0f u/L lng lbg rfxg] JolQmn] cfk;df lgwf{l/t tt\ ;DaGwL
zt{ aGb]h ;d] t pNn] v u/L :jLs[ltsf] nflu cg' ;"rL – ( adf]lhdsf] 9f“r fdf
k|flws/0f ;dIf ;+o' Qm lgj] bg lbg' kg]{ 5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd s'g} lgj]bg kg{ cfPdf k|flws/0fn] ;f] ;DaGwdf
cfjZos hf“ ra' em ug]{5 / To;/L hf“ra'em ubf{ yk hfgsf/L jf ljj/0f lng cfjZos
b]lvPdf k|flws/0fn] To;/L lgj] bg lbg] JolQmx¿;+ u yk ljj/0f jf hfgsf/L dfu ug{
;Sg]5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt lgj] bg / lgj] bg ;fy ;+ nUg sfuhft tyf
pklgod -@_ adf]lhd dfu ul/Psf] yk hfgsf/L jf ljj/0f ;d]tjf6 cg' dltkq ljqmL
jf cGo tj/n] xs x:tfGt/0f u/L lbg plrt b]v] df k| flws/0fn] lgj] bsx¿;+u
cg' dltkq b:t' /sf] kf“r k|ltztn] x'g] /sd lnO{ cg' dltkq ljqmL jf cGo tj/n] xs
x:tfGt/0f ug{ :jLs[lt lbg' kg]{ 5 .

kl/R5]b–%
cg'd ltkq k|fKt JolQmn] kfng ug'{ kg]{ zt{x¿
!%= cg'dltkq k|f Kt JolQmn] kfng ug'{ kg]{ zt{x¿M -!_ P]g jf o; lgodfjnLdf
plNnlvt zt{x¿sf] cltl/Qm cg' dltkq k| fKt JolQmn] b]xfosf zt{ x¿ kfng ug'{
kg]{ 5M–

www.lawcommission.gov.np 7
www.lawcommission.gov.np

-s_ k|flws/0fn] lgwf{ /0f ul/lbPsf] u'0 f:t/ cg' ;f/sf] b" /;+rf/
;DjGwL oGq tyf pks/0f k| of] u u/L u|fxsnfO{ b" /;+r f/ ;]jf
pknJw u/fpg' kg]{ .
-v_ k|flws/0fn] ;do ;dodf tf]l slbPsf] Go" gtd :t/ cg' ¿k
b" /;+r f/ ;] jf ;+r fng ug'{ kg]{ .
-u_ Ps cg' dltkq k|fKt JolQmn] h8fg u/] sf] b" /;+r f/ ;DjGwL
oGq tyf pks/0f csf]{ cg' dltkq k|fKt JolQmsf] ;xdlt a]u/
k|of] u ug{ gx' g] .
-3_ lah'n Lsf] kf]naf6 ;se/ b" /;+ rf/ nfOg ljt/0f gug]{ /
lat/0f ug'{ kg]{ ePdf klg ;DalGwt lgsfosf] :jLs[lt lnO{
lah'n Laf6 ;' /lIft x' g] lsl;dn] dfq lat/0f ug]{ .
-ª_ =======

-r_ u|fxsnfO{ b" /;+r f/ ;]jf lat/0f ubf{ u| fxs;“u ul/Psf] ;Demf} tf
cg' ¿k b" /;+rf/ ;]j f pknJw u/fpg' kg]{ .
-5_ lk|mSj]G;L k|of]u x'g] b" /;+rf/ ;]jfsf] nflu cg' dltkqdf
tf]lsPsf] lk|mSj]G ;L dfq k| of]u u/L b"/;+rf/ ;]j f ;+ rfng ug'{
kg]{ .
-h_ u|fxsnfO{ pknJw u/fPsf] b"/;+rf/ ;]jf s' g} sf/0fn] lau|] df
k|Flws/0fn] tf]lslbPsf] :t/ cg'¿k lgz' Ns dd{t ;Def/ ug'{
kg]{ .
-em_ u|fxsx¿sf] ;'ljwf tyf hfgsf/Lsf] nflu 6]lnkmf] g 8fO/]S6«L
nufot b" /;+ rf/ ;DjGwL cGo ;fdfu| L k| sfzg ug'{ kg]{ .
-`_ cGt/f{li6«o b" /;+ rf/ ;+ 3 -cfO{=l6=o" =_ n] b" /;+ rf/ ;]jf ;+ rfng
;DaGwdf tf]l slbPsf] Go" gtd :t/ cg' ¿k x'g] u/L b" /;+rf/
;]jf ;+r fng ug'{ kg]{ .
 klxnf] ;+zf] wgåf/f lemlsPsf] .

www.lawcommission.gov.np 8
www.lawcommission.gov.np

-@_ pklgod -!_ df n]lvPb]lv afx]s cg' dltkq k| fKt JolQmn] b"/;+r f/ ;]jf
;+rfng ubf{ kfng ug'{ kg]{ cGo zt{x¿ cg' dltkqdf tf]lsP adf]lhd x' g]5 .

kl/R5]b–^
lg/LIf0f, k|ltj]bg tyf sfof{Gjog
!^= “r a'em u/fpg ;Sg]M k|flws/0fn] cfjZos b]v]df cg'dltkq k|fKt
lg/LIf0f jf hf“
hfra'
JolQmn] u/]s f] sfd sf/jfxL jf lghn] pknJw u/fPsf] b" /;+rf/ ;]jfsf] ;DjGwdf
lg/LIf0f jf hf“ r a'em ug{ u/fpg ;Sg] 5 .

!&= “ra'em ubf{ ckgfpg' kg]{ sfo{l jlwM P]g jf o; lgodfjnL adf]lhd
lg/LIf0f jf hf“
hfra'
cg' dltkq k| fKt JolQmn] u/] sf] sfd sf/jfxL jf lghn] pknJw u/fPsf] b" /;+rf/
;]jfsf] ;DjGwdf lg/LIf0f jf hf“ ra'em ubf{ k|flws/0fn] s' g} ljifo ls6fg u/L lg/LIf0f
jf hf“r a'em ug{ cfb] z lbPsf] df afx]s lg/LIfsn] k| rlnt sfg" gsf] cwLgdf /xL
b]xfosf laifodf lg/LIf0f jf hf“ ra' em ug'{ kg]{5M–
-s_ k|flws/0fn] lgwf{/0f u/] sf] u'0 f:t/ adf]lhdsf] b" /;+r f/ ;DaGwL oGq tyf
pks/0f k|o f]u u/L cg' dltkq k|fKt JolQmn] b"/;+r f/ ;]jf ;+r fng u/]s f] 5
5}g,
-v_ k|flws/0fn] tf]l slbPsf] Go" gtd :t/ cg' ¿k b" /;+rf/ ;]jf ;+r fng ePsf] 5
5}g,
-u_ cg' dltkq k| fKt JolQmn] k|flws/0faf6 :jLs[t eP adf]lhdsf] ;]jf z' Ns
p7fPsf] 5 5}g,
-3_ cg' dltkq k|fKt JolQmaf6 P]g jf o; lgodfjnL adf]lhd kfng ug'{ kg]{ zt{
cg' ¿ksf] sfd sf/jfxL ePsf] 5 5}g .

!*= lg/LIfssf] clwsf/M lgod !& adf]lhd lg/LIf0f jf hf“ra'emsf] l;nl;nfdf


lg/LIfsnfO{ b] xfo adf]lhdsf] clwsf/ x'g]5 M–
-s_ b" /;+r f/ k|0 ffnL k| of]u ul/Psf] 7f“pdf k|j] z ug{ ,
-v_ cg' dltkq k| fKt JolQm;+u s' g} ljj/0f jf hfgsf/L dfu ug{,

www.lawcommission.gov.np 9
www.lawcommission.gov.np

-u_ cg' dltkq k| fKt JolQmn] u|fxsnfO{ pknJw u/fPsf] b" /;+rf/ ;] jf tyf To:tf]
;]jf ;+r fng ubf{ k| of]u ePsf b"/;+r f/ k|0 ffnLsf] u'0f:t/ hf“r ug{ ,
-3_ b" /;+r f/ ;] jf ;+r fngdf ;+ nUg h' g;' s} JolQm;+u jofg lng,
-ª_ lg/LIf0f jf hf“ r a'em ubf{ cg' dltkq k| fKt JolQmnfO{ b" /;+ rf/ ;]jf ;+ rfng
;DjGwdf tTsfn s'g} cfb]z lbg pko' Qm b]lvPdf ;f] lbg,
-r_ lg/LIf0f jf hf“ r a'em ;DjGwdf cfjZos cGo sfd ug{ .

!*s= k|flws/0fnfO{ hfgsf/L lbg' kg]{M lg/LIfsn]  lgod !* sf] v08 -ª_ adf]lhd
cg' dlt k| fKt JolQmnfO{ s'g} cfb] z lbPsf] eP To;sf] hfgsf/L tLg lbg leq
k|flws/0fnfO{ lbg' kg]{ 5 .

!(= lg/LIfssf] cfb]z kfng ug'{ kg]{M -!_ lg/LIfsn] lgod !& adf]lhd lg/LIf0f jf
hf“r a'emsf] l;nl;nfdf cg' dltkq k| fKt JolQmnfO{ s' g} cfb]z lbPsf] df ;f] cfb]z
adf]lhdsf] sfd ug'{ ;DjlGwt cg'dltkq k| fKt JolQmsf] st{ Jo x' g]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lg/LIfsn] lbPsf] cfb]z pk/ lrQ ga'e mg] JolQmn]
tL; lbg leq k| flws/0f ;dIf ph'/L lbg ;Sg] 5 / ;f] ph'/Lsf ;DjGwdf k|flws/0faf6
ePsf] lg0f{o clGtd x' g]5 .

@)= k|ltj]bg k]z ug{' kg]{M -!_ lgod !& adf]lhd lg/LIf0f jf hf“ ra'em ul/;s]kl5
lg/LIfsn] lg/LIf0f jf hf“r a'em ;DaGwL lj:t[t k|ltj]bg bz lbg leq k|flws/0f
;dIf k] z ug'{ kg]{ 5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k] z ul/g] k|ltjb] gdf cGo s'/fx¿sf] cltl/Qm
b]xfosf s'/fx¿ v'n fPsf] x' g' kg]{ 5 M–
-s_ cg' dltkq k|fKt JolQmn] u/]s f] sfd sf/jfxL jf lghn] pknJw
u/fPsf] b" /;+ rf/ ;]jf ;DjGwdf lg/LIf0f jf hf“ra'em ul/Psf]
ljifo,

 klxnf] ;+zf] wgåf/f yk .


 bf];|f] ;+ zf] wgåf/f ;+ zf]l wt .

www.lawcommission.gov.np 10
www.lawcommission.gov.np

-v_ lg/LIf0f jf hf“r a'e msf] l;nl;nfdf s'g} k|fljlws hf“r u/] sf]
eP s' g b"/;+ rf/ k|0ffnLsf] hf“r ul/Psf] xf] ;f] ljifo,
-u_ cg' dltkq k| fKt JolQmn] P]g jf o; lgodfjnL adf]lhd kfng
ug'{ kg]{ zt{ x¿ kfng u/] gu/] sf] 5'§ f 5'§} ljj/0f,
-3_ cg' dltkq k|fKt JolQmn] s'g} zt{ kfng gu/] s f] eP s] slt
sf/0fn] kfng gu/] sf] xf] ;f] ljifo,
-ª_ lg/LIf0f jf hf“ra'emsf] l;nl;nfdf cg'dltkq k|fKt JolQmnfO{
tTsfn s'g} sfd ug{ cfb]z lbPsf] eP ;f] cfb]z lbPsf] ljifo /
;f] lbgfsf] sf/0f .

@!= k|ltj]bg sfof{Gjog ug]{M -!_ lgod @) adf]lhdsf] k|ltj]bg k|fKt ePkl5 k| flws/0fn]
;f] ;DjGwdf cfjZos hf“r a'e m ug]{5 / To;/L hf“ ra'em ubf{ yk hfgsf/L lng' kg]{
b]lvPdf k|Flws/0fn] ;DalGwt cg' dltkq k| fKt JolQmnfO{ ljj/0f jf sfuhft k] z ug{
cfb]z lbg, cfk' m ;dIf pkl:yt u/fO{ aofg lng jf pko' Qm ;+ em] sf] cGo sfo{ ug{
;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd hf“ r a'em ubf{ k| flws/0fn] cg' dltkq k|FKt JolQmn]
u/] sf] sfd sf/jfxL jf lghn] pknJw u/fPsf] b" /;+ rf/ ;]jfsf] ;DaGwdf cg' dltkq
k|fKt JolQmnfO{ s'g} cfb]z lbg pko' Qm b] v] df ;f] cg' ¿k sfd ug{ dgfl;a dflkmssf]
;do lbg] 5 / To;/L lbOPsf] cfb] z cg' ¿k oyf;dodf sfd ug{ ;DalGwt cg' dltkq
k|fkt JolQmsf] st{ Jo x' g]5 .

kl/R5]b–&
b"/;+r f/ ;DjGwL ljjfb / To;sf] ;dfwfg
@@= k|flws/0f ;dIf ph'/L lbg ;Sg]M cg' dltkq k|fKt JolQmx¿ aLr jf cg' dltkq k|fKt
JolQm / u| fxs aLr b" /;+ rf/ ;]j f ;DjGwdf s'g} ljjfb k/] df To;af6 dsf{ kg]{ kIfn]
To;sf] sf/0f ;d]t v' nfO{ k| flws/0f ;dIf ph' /L lbg ;Sg]5 .

www.lawcommission.gov.np 11
www.lawcommission.gov.np

@#= cg'dltkq k|fKt JolQmx¿ aLr ljjfb k/]df ug]{M -!_ cg' dltkq k| fKt JolQmx¿ aLr
b" /;+r f/ ;]jf ;DaGwdf ljjfb k/L lgod @@ adf]lhd k| flws/0f ;dIf ph' /L k/] df
k|flws/0fn] ;DalGwt cg' dltkq k|fKt JolQmx¿nfO{ lemsfO{ cfk;L 5nkmnaf6
ljjfbsf] ;dfwfg ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd cfk;L 5nkmnaf6 ljjfbsf] ;dfwfg x' g g;s] df
k|flws/0fn] ;f] k| of]h gsf] nflu cg' dltkq k|fKt JolQmx¿sf] Ps Ps hgf k|ltlglwx¿
/ k| flws/0fsf] Ps hgf k|ltlglw /x] sf] Ps dWo:y lgo' Qm ug'{ kg]{ 5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd lgo' Qm dWo:yn] ljjfbsf] ;dfwfg ug{ sf] nflu
cfÎgf] sfo{ljlw cfkm} Jojl:yt ug]{ 5 .
-$_ pklgod -@_ adf]lhd lgo' Qm dWo:yn] kGw| lbg leq ljjfbsf] ;dfwfg
;DjGwdf cfÎgf] lg0f{ o ul/;Sg' kg]{ 5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhd dWo:yn] u/]sf] lg0f{ o ;DalGwt cg' dltkq k|fKt
JolQmx¿nfO{ dfGo x'g]5,

@$= cg'dltkq k|fKt JolQm / u|fxs aLr ljjfb k/]df ug]{M -!_ cg' dltkq k|fKt JolQm /
u|fxs aLr b"/;+rf/ ;]j f ;DjGwdf ljjfb k/L lgod @@ adf]lhd k|flws/0f ;dIf
ph'/L k/] df k|Flws/0fn] ;DalGwt cg' dltkq k|fKt JolQm / u| fxsnfO{ lemsfO{ b' a}
kIf;+u 5nkmn u/L ljjfbsf] ;dfwfg ug'{ kg]{ 5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd cfk;L 5nkmnaf6 ljjfbsf] ;dfwfg x' g g;s] df
k|flws/0fn] ;DalGwt cg' dltkq k|fKt JolQm jf u|fxsnfO{ pko' Qm ;+e m] sf] s'g} cfb]z
lbg ;Sg] 5 / ;f] cfb] z cg' ¿ksf] sfd ug'{ ;DalGwt cg' dltkq k|fKt JolQm jf
u|fxssf] st{ Jo x' g]5 .

www.lawcommission.gov.np 12
www.lawcommission.gov.np

kl/R5]b–*
ljljw
@%= u|fdL0f If]qdf b"/ ;+r f/ ;]jf ;+r fng ug'{ kg]{M lgod !) sf] pklgod
-!_ / -@_ adf]lhd cg' dltkq k|fKt JolQmn] cfÎgf] s" n nufgLsf] kGw| k|ltzt u|fdL0f
If] qdf b"/;+r f/ ;] jfsf] ljsf;, lj:tf/ / ;+r fngdf nufpg' kg]{ 5 .
 @^= /f]oN6L a'emfpg' kg]{M -!_ lgod !) sf] pklgod -%_ / -^_ adf]lhd cg' dltkq k|fKt
JolQmn] cfk' mn] u/] sf] aflif{ s s"n cfDbfgLsf] rf/ k|ltztn] x'g] /sd k|To] s jif{
/f] oN6Lsf] ¿kdf g] kfn ;/sf/nfO{ a'emfpg' kg]{ 5 .
 :ki6Ls/0f M o; lgodsf] k|of]hgsf] nflu æjflif{ s s' n cfDbfgLÆ eGgfn]
cg' dltkq k| fKt JolQmn] u|fxs;+u lnPsf] w/f}6 L, ;]jf s/, d' No clej[l4 s/ nufot
cGo ck|T oIf s/ tyf b" /;+rf/ ;DaGwL pks/0f ljqmL ubf{ k|fKt x'g] /sd jfx]s
b" /;+r f/ ;]jf k| bfg u/] jfkt cg'dltkq k|fKt JolQmn] k|fKt u/] sf] cfDbfgLnfO{
hgfp+5 .

@&= k'g/fj]
g/fj]bg ;ldltM -!_ P]gsf] bkmf $* adf]lhd k'g/fj]bg ug]{ k| of]hgsf] nflu b]xfo
adf]lhdsf ;b:ox¿ /x] sf] Ps k'g/fj]bg ;ldlt /xg]5 M–
-s_ k'g/fj] bg cbfntsf] axfnjfnf Gofoflwz
jf g]kfn Gofo ;]jfsf] ljlzi7 >]0fLsf] clws[t –cWoIf
-v_ g]kfn ;/sf/n] tf] s]s f] /fhkqf+l st k|yd >]0fL jf
;f] ;/xsf] ljz] if1 clws[t –;b:o
-u_ sfg"g sf] If] qdf cg'ej k|fKt u/] sf clws[t
sd{rf/Lx¿ dWo]jf6 g]kfn ;/sf/n] tf] s]sf] JolQm –;b:o
-@_ dGqfnon] tf]s]sf] clws[t sd{r f/Ln] k'g/fj]bg ;ldltsf] ;lrj eO{ sfd
ug]{5 .
 klxnf] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
 bf];|f] ;+ zf] wgåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np 13
www.lawcommission.gov.np

-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw tyf cGo
Joj:yf ;f] xL ;ldltn] lgwf{ /0f u/] adf]lhd x'g]5 .

@*= ;ldltsf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlwM -!_ ;ldltsf] a}7s ;ldltsf] cWoIfn] tf] s]sf]
ldlt, ;do / :yfgdf a:g] 5 .
-@_ ;ldltsf] s" n ;b:o ;+ Vofsf] krf; k|ltzt eGbf a9L ;b:ox¿ pkl:yt
ePdf a} 7ssf] nflu u0fk" /s ;+ Vof k'u]s f] dflgg]5 .
-#_ ;ldltsf] a} 7ssf] cWoIftf ;ldltsf] cWoIfn] ug]{ 5 / lghsf] cg' kl:yltdf
;ldltsf ;b:ox¿n] cfkm" dWo] af6 5fg] sf] ;b:on] a}7ssf] cWoIftf ug]{ 5 .
-$_ ;ldltsf] a}7 sdf ax' dtsf] /fo dfGo x'g] 5 / dt a/fa/ ePdf a}7 sdf
cWoIftf ug]{ JolQmn] lg0ff{ o s dt lbg ;Sg] 5 .
-%_ ;ldltsf] a}7ssf] lg0f{ o ;ldltsf] ;lrjn] cWoIfåf/f k| dfl0ft u/fO{
cBfjlws ¿kdf /fVg' kg]{5 .
-^_ ;ldltsf] a} 7 s ;DjGwL cGo sfo{ljlw ;ldlt cfkm}+n] lgwf{ /0f u/] adf]lhd
x'g]5 .

@(= “8kmf8“ ug]{ tl/sf / sfo{l jlw M -!_ ;ldltn]


/]l8of] lk|m Sj]G;L lgwf{/ 0f tyf af“
af8kmf“
8kmf
cGo/f{li6« o b" /;+rf/ ;+3 -cfO=l6=o"=_ n] af“8kmf“8 u/]sf] lk|mSj]G ;Lsf] cwLgdf /xL
ljleGg ;]jfsf] nflu /]l 8of] lk| mSj]G;Lsf] lgwf{ /0f tyf af“ 8kmf“ 8 ug]{5 .
 -@_ pklgod -!_ adf]lhd ;ldltn] lgwf{ /0f tyf af“8 kmf“8 u/] sf] lk|mSj]G ;Lsf]
cwLgdf /xL b" /;+ rf/ ;]jfsf] nflu k| of]u x'g] lk| mSj]G;L tf] Sg] tyf ljt/0f ug]{ sfd
k|flws/0fn] ug]{5 .

#)= lk|m Sj]G;L ljt/0f


ljt/0f ubf{ zt{ tf]S g]M -!_ cg' dltkq k| fKt JolQmn] b"/;+rf/ ;]jf ;~rfng
ug]{ ;DjGwdf lk|mSj]G ;L k|of]u ubf{ kfng ug'{ kg]{ zt{x¿ k|flws/0fn] tf]lslbg] 5 .

 klxnf] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .

www.lawcommission.gov.np 14
www.lawcommission.gov.np

-@_ pklgod -!_ adf]lhd tf]lsPsf] zt{ cg' ¿k cg' dltkq k| fKt JolQmn]
lk|mSj]G;Lsf] k| of]u u/] gu/] sf] ;DjGwdf hf“r a'em jf cg'u dg ug]{ clwsf/
k|flws/0fnfO{ x' g]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd lk| mSj]G;Lsf] hf“r a'e m jf cg'u dg ubf{ cg' dltkq
k+|fKt JolQmn] zt{ cg'¿ k lk|mSj] G;Lsf] k|o f]u u/] s f] gb]lvPdf k| flws/0fn] cg' dltkq
k|fKt JolQmnfO{ dgfl;j ;do lbO{ zt{ cg'; f/ lk|mSj]G;L k| of]u ug{ df} sf lbg] 5 .
To;/L lbOPsf] ;do leq klg cg' dltkq k|fKt JolQmn] zt{ cg' ¿k lk|mSj]G;Lsf] k| of]u
gu/] df k|flws/0fn] lghn] k|o f]u u/] s f] lk| mSj]G ;Ldf /f] s nufpg ;Sg] 5 .

#!= b:t'/ a'efpg' kg]


kg{M -!_ cg' dltkq k|fKt JolQmn] b"/;+r f/ ;]jf ;+ rfng ug]{ ;DaGwdf
lk|mSj]G;L k| of]u ubf{ ;ldltn] tf]l slbP adf]lhdsf] b:t' / k|flws/0fdf a'e mfpg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt b:t' / k| flws/0fn] g]k fn ;/sf/nfO{ a'emfpg'
kg]{ 5 .

#@= /]l8of] lk|mSj]G;Lsf] cGt/f{l i6«o tyf ax'p 2]Z oLo ;dGjo ug]{ sfdM ;ldltn] to
u/] sf] /]l8of] lk|mSj]G ;Lsf] cGt/f{l i6« o tyf ax' p2]Z oLo ;dGjo ;DaGwL gLlt cg' ¿k
;dGjo ug]{ sfd dGqfnosf] x'g] 5 .

##= jflif{s k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{M cg' dltkq k|fKt JolQmn] k| To] s cfly{s jif{ ;dfKt
ePsf] tLg dlxgf leq cfk"mn] ;+r fng u/] sf] b" /;+ rf/ ;]jfsf] ljj/0f / cfÎgf] cfo
Joosf] ljj/0f dfGotf k|fKt n] vf k/LIfsåf/f n]vf k/LIf0f ug{ nufO{ k|flws/0f ;dIf
k]z ug'{ kg]{ 5 .

#$= ljj/0f cBfjlws /fVg' kg]{M cg' dltkq k|FKt JolQmn] u|fxsnfO{ pknJw u/fPsf]
b" /;+r f/ ;]jf ;DaGwL ljj/0f cBfjlws ¿kdf tof/ u/L /fVg' kg]{5 / lg/LIfsn]
cfÏgf] lg/LIf0f jf hf“ra'emsf] l;nl;nfdf pQm ljj/0f x] g{ rfx] df b] vfpg' kg]{ 5 .

#$s= cfly{s k|z f;g ;DaGwL s'/ fx¿ M k|flws/0fsf] cfly{ s k| zf;g ;DaGwL s' /fx¿
k|flws/0fn] agfPsf] tt\ ;DaGwL ljlgodfjnLdf Joj:yf eP adf]lhd x' g]5 .

 t];|f] ;+zf] wgåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np 15
www.lawcommission.gov.np

#%= cg'; "rLdf x]/km]/ tyf yk36 ug{ ;Sg]M g]kfn ;/sf/n] k| flws/0fsf] l;kmfl/zdf
cg' ;"rLdf cfjZostf cg' ;f/ x] /km] / tyf yk36 ug{ ;Sg] 5 .

#^= vf/]h L / arfp M -!_ b]xfosf lgodx¿ vf/]h ul/Psf 5g\M–


-s_ :yfgLo 6]lnkmf] g lgodfjnL, @)@@
-v_ 6]lnkmf] g sDo"lgs]zg -cGt/b]lzo_ lgodfjnL, @)@#
-u_ 6]lnsDo"l gs]zg -cGt/f{l i6« o_ lgodfjnL, @)@$ .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf lgodfjnLx¿ adf]lhd eP u/]s f sfd
sf/jfxLx¿ o;} lgodfjnL adf]lhd eP u/]s f dflgg] 5g\ .

www.lawcommission.gov.np 16
www.lawcommission.gov.np

cg';"rL–
L–!
-lgod & sf] pklgod -!_ / -@_ ;“u ;DalGwt_

cg'dltkqsf] nflu
nflu lbOg] lgj]bgkq

>L g]kfn b" /;+ rf/ k|flws/0f


======================================= .

b]xfosf] b" /;+ rf/ ;]jf ;+rfng ug]{ cg' dltkq kfpgsf] nflu lgDg ljj/0fx¿ v' nfO{ of]
lgj]bg u/] sf] 5' .
!= cg' dltkq lng rfxg] JolQmsf] M–
-s_ gfd M
-v_ 7]ufgf M
:yfoL M
c:yfoL M
@= b" /;+r f/ ;] jfsf] lsl;d M
#= b" /;+r f/ ;] jf ;+r fng ug{ nfUg] M
-s_ cg' dflgt k"“h L M
-v_ k|:tfljt nufgL M
-u_ nufgLsf] >f]t M
$= b" /;+r f/ ;] jf ;DjGwdf M
-s_ sfd z'? ug]{ ldlt M

www.lawcommission.gov.np 17
www.lawcommission.gov.np

-v_ sfd ;DkGg ug]{ ldlt M


-u_ ;]jfsf] dfu / cfk"lt{ sf] k| If]k 0f M
-3_ g]6js{ lj:tf/ M
-ª_ g]6js{ df k|o f]u ul/g] k|ljlwsf] ljj/0f M
-r_ k|bfg ul/g] ;]jfsf] :t/ M
%= b" /;+r f/ k|0 ffnLsf] M–
-s_ lgdf{tf M
-v_ cfoft ul/g] d' n's M
-u_ u'0f:t/ M
^= k|of] u ug{ rfx]s f] lk| mSj] G;L M
&= u|fxsnfO{ b"/;+r f/ ;] jf pknAw u/fpg ;lsg] ldlt M
*= b" /;+r f/ ;] jf ;+r fng ul/g] If] q M
-s_ lhNnf -v_ g=kf=÷uf=lj=;= -u_ j8f g+M–
(= b" /;+r f/ ;] jf ;+r fng ubf{ x'g] jflif{ s cg' dflgt gfkmf÷gf] S;fg cflbsf] ljj/0f M
-s_ cg' dflgt ;+rfng vr{
-v_ cg' dflgt cfo
-u_ gfkmf gf] S;fgsf] lx;fj
-3_ dx;' n b/
!)= lgj]bg ;fy ;+ nUg ug'{ kg]{ sfuhftx¿ M
-s_ cg' dltkq lng rfxg] JolQm eP gful/stfsf] k|ltlnlk
-v_ cg' dltkq lng rfxg] JolQm ;+ ul7t ;+:yf eP ;f] ;+:yfsf] gfd / ;f] ;+:yfsf]
sfg"gL l:ylt b]l vg] sfuhft
-u_ k|fljlws lgk'0ftf tyf k]zf ;DjGwL bIftf ;DjGwL sfuhft

www.lawcommission.gov.np 18
www.lawcommission.gov.np

-3_ cfly{ s tyf k|fljlws cWoog k|ltj] bg / sfo{ ;+rfng of]hgf


-ª_ k|flws/0fåf/f k|sflzt ;fj{hlgs ;"rgfdf jf g]kfn ;/sf/n] P]g jdf]lhd g]kfn
/fhkqdf ;"r gf k|sfzg ul/ tf]lslbP jdf]lhdsf s'/fx¿ .

;+ul7t ;+:yfsf] 5fk M lgj]bssf] M–


;xL M
gfd M
7]ufgf M
ldlt M

www.lawcommission.gov.np 19
www.lawcommission.gov.np

cg';"rL–
L–@
-lgod & sf] pklgod -#_ ;“u ;DalGwt_
cg'dltkq lngsf] nflu lbOg] lgj]bgkq

>L g]kfn b" /;+ rf/ k|flws/0f


======================================= .

g]kfn ;/sf/af6 cg'dlt k| fKt u/L b" /;+r f/ ;]j f ;+rfng ul/x] sf] df b"/;+r f/ P] g,
@)%# tyf b" /;+rf/ lgodfjnL, @)%$ jdf]lhd cg' dltkq lng' kg]{ ePsf] n] b] xfosf
ljj/0fx¿ v' nfO{ b" /;+ rf/ ;]jf ;+ rfng ug]{ cg' dltkq kfpg lgj] bg ub{ 5' .

!= cg' dltkq lng rfxg] JolQmsf]M–


-s_ gfdM
-v_ 7]ufgfM
:yfoLM
c:yfoLM
@= ;+rfng u/] sf] b" /;+ rf/ ;]jfsf],
-s_ lsl;dM
-v_ ;+rfng u/] sf] ldltM
#= b" /;+r f/ ;] jf ;+r fng ubf{ nfu] sf] ,M–
-s_ k|:tfljt nufgLM
-v_ nufgLsf] >f]tM
$= b" /;+r f/ k|0 ffnLsf] , –

www.lawcommission.gov.np 20
www.lawcommission.gov.np

-s_ lgdf{tfM
-v_ cfoft ul/Psf] d' n's M
-u_ u'0f:t/M
%= k|of] u u/] sf] lk| mSj]G;LM–
^= b" /;+r f/ ;] jf ;+r fng u/]jfkt x' g] jflif{s cg' dflgt gfkmf÷gf]S;fg cflbsf] ljj/0fM
-s_ cg' dflgt ;+rfng vr{M
-v_ cg' dflgt cfoM
-u_ gfkmf ÷gf]S;fgsf] lx;fjM
-3_ dxz' n b/M
&= lgj]bg ;fy ;+ nUg sfuhftx¿M
-s_ klxnf kfPsf] cg' dltkqsf] k|ltlnlkM
-v_ cfjZos cGo sfuhftM
lgj] bssf] M–
;+ul7t ;+:yfsf] 5fk M ;xL M
gfdM–
7]ufgfM–
ldltM–

www.lawcommission.gov.np 21
www.lawcommission.gov.np

 cg';"r L – #
-lgod * ;+u ;DalGwt_
“ L, k|fljlws lgk'0f{t f tyf k]zf ;DaGwL bIftf
cg'dltkq lng rflxg] k“k"h
b" /;+r f/ P] g, @)%# sf] bkmf @# sf] pkbkmf -!_ tyf b" /;+ rf/ lgodfjnL, @)%$ sf]
lgod & sf] pklgod -!_ adf]lhd b" /;+ rf/ ;]j f ;+rfng ug]{ cg' dltkq lng rfxg] JolQm;+u
b]xfo adf]lhdsf] kF"hL / b"/;+rf/ ;DaGwL b] xfo adf]lhdsf] k|fljlws lgk'0 f{tf tyf k] zf
;DaGwL bIftf x' g' kg]{5M–
-c_ cfjZos kg]{ s' n k"FhL (Net Worth)M
!= g]kfne/ :yfgLo 6]l nkmf] g ;]jf ;+rfng ug{ sf nflu b'O{ c/a ¿k} ofF ,
@= g]kfne/ ;]n' n/ 6]lnkmf]g ;]j f ;+rfng ug{ sf] nflu krf; s/f]8 ¿k} ofF ,
#= cGtb]{zLo 6«+ s ;]jf ;+rfng ug{ sf] nflu krf; s/f]8 ¿k}o fF,
$= cGtb]{zLo 6«+s / cGt/f{li6« o 6«+ s ;] jf ;+r fng ug{s f] nflu krxQ/ s/f]8
¿k} ofF ,
%= dfly plNnlvt PseGbf a9L b" /;+ rf/ ;]j f ;+ rfng ug{s f] nflu Pp6}
cg' dltkq lng] ePdf b'O{ c/a ¿k} ofF ,
^= cGo b" /;+rf/ ;]j f ;+rfng ug{ tyf s' g} vf; :yfgdf b" /;+ rf/ ;]jf ;+rfng
ug{ sf] nflu lng] cg' dltkqsf] nflu nfUg] k" hL k|flws/0fn] tf]Sg] 5 .
-cf_ k|fljlws lgk'0f{t f / k] zf ;DaGwL bIftfM
!= :yfgLo 6]lnkmf] g ;]jf ;+rfng ug{ s f] nflu sDtLdf tLg jif{ :yfgLo 6]lnkmf]g
;]jf ;+r fng u/] sf] ,
@= ;]n'n/ 6]lnkmf]g ;]j f ;+rfng ug{ sf] nflu sDtLdf tLg jif{ ;] n'n / 6]lnkmf]g
;]jf jf :yfgLo 6]lnkmf] g ;]jf ;+ rfng u/] s f],

 klxnf] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .


 g]kfn /fhkq ldlt @)%^.!).!& sf] ;"rgfåf/f ;+ zf]l wt .

www.lawcommission.gov.np 22
www.lawcommission.gov.np

#= cGtb]{zLo jf cGt/f{li6« o 6«+ s 6]lnkmf]g ;]jf ;+ rfng ug{ sf] nflu sDtLdf tLg
jif{ cGt/f{li6« o 6«+ s 6]lnkmf] g ;]jf jf cGtb]{zLo 6«+ s 6]lnkmf]g ;]jf jf :yfgLo
6]lnkmf] g ;] jf ;+r fng u/] sf] ,
$= cGo b" /;+rf/ ;]j f ;+rfng ug{s f] nflu k|flws/0fn] tf] s] adf]lhdsf] k|fljlws
lgk'0f{tf / k]zf ;DaGwL bIftf ePsf] .
b|i6JoM–
!= g]kfne/ :yfgLo 6]lnkmf] g ;]j f ;+ rfng ug{ sf] nflu sDtLdf ! nfv %) xhf/
6]lnkmf] g nfO{g ;+rfng u/] sf] x' g' kg]{ .
@= g]kfne/ ;] n'n/ 6]lnkmf]g ;]jf ;+rfng ug{ sf] nflu sDtLdf ! nfv %) xhf/ nfO{g
ePsf] :yfgLo 6]lnkmf] g ;]jf jf %) xhf/ ;] n'n/ 6]l nkmf] g nfO{ g ;+r fng u/]sf] x'g'
kg]{ .
#= g]kfne/ :yfgLo 6]lnkmf] g ;]jf / ;] n'n/ 6]lnkmf]g ;]jf ;+ rfng ug{ sf] nflu sDtLdf #
nfv 6]lnkmf] g nfO{ g ePsf] :yfgLo 6]lnkmf] g ;]j f jf sDtLdf ! nfv %) xhf/
6]lnkmf] g nfO{ g ePsf] :yfgLo 6]lnkmf]g ;]jfsf] ;fy} %) xhf/ 6]lnkmf]g nfO{ g ePsf]
;]n'n/ 6]lnkmf]g ;]j f ;+rfng u/] sf] x' g' kg]{ .
$= cGo b" /;+rf/ ;]jfx¿sf] ;DaGwdf k|flws/0fn] tf] s] adf]lhd b" /;+rf/ ;] jf ;+rfng
u/] sf] x' g' kg]{ .

www.lawcommission.gov.np 23
www.lawcommission.gov.np

cg';"rL–
L–$
-lgod !) sf] pklgod -!_, -@_ / -%_ ;“ u ;DjlGwt_
b"/;+r f/ ;]jf ;+r fng ug{ lbOg] cg'dltkq
>L=========================
============================.
tkfO{nfO{ b" /;+ rf/ P]g, @)%# sf] bkmf @# sf] pkbkmf -!_ / -@_ tyf b" /;+rf/
lgodfjnL, @)%$ sf] lgod !) sf] pklgod -!_, -@_ / -%_ jdf]lhd b] xfosf] b"/;+r f/ ;]jf
;+rfng ug{ of] cg' dltkq lbOPsf] 5 .
!= cg' dltkq kfpg] JolQmsf] M–
-s_ gfd M
-v_ 7]ufgf M
:yfoL M
c:yfoL M
@= cg' dltkq lbOPsf] b" /;+r f/sf] lsl;d M
#= b" /;+r f/ ;] jf ;DjGwdf M
-s_ sfd ;+r fng ug'{ kg]{ ldlt M
-v_ sfd ;DkGg ug'{ kg]{ ldlt M
$= b" /;+r f/ k|0 ffnLsf] M–
-s_ lgdf{tf M
-v_ cfoft ul/g] d' n's M
-u_ u'0f:t/ M
%= k|of] u ug]{ lk| mSj]G;L M
^= u|fxsnfO{ b"/;+r f/ ;] jf pknAw u/fpg] ldlt M

www.lawcommission.gov.np 24
www.lawcommission.gov.np

&= lk|mSj]G;L k| of]u u/] jfkt a' emfpg' kg]{ jflif{ s /sd M
*= b" /;+rf/ ;] jf ;+r fng ul/g] If] q M
-s_ lhNnf M -v_ uf=lj=;=÷g=kf= -u_ j8f g+=
(= b" /;+r f/ ;] jf ljsf;, lj:tf/ / ;+rfng ug'{ kg]{ u|fdL0f If] q M
-s_ lhNnf M -v_ uf=lj=;=÷g=kf= -u_ j8f g+M–
!)= cg' dltkq gDa/ M
!!= cg' dltkq jxfn /xg] cjlw M
!@= cg' dltkq gjLs/0f u/] jfkt a'emfpg' kg]{ jflif{ s b:t' / M
!#= g]kfn ;/sf/nfO{ a'e mfpg' kg]{ jflif{ s /f]o N6Lsf] /sd M
!$= u|fld0f If] qsf] b" /;+rf/ ljsf;sf] nflu jflif{ s ¿kdf k|flws/0fnfO{ /sd a'emfpg' kg]{
eP ;f] /sd M
!%= cg' dltkq k|fKt JolQmn] b" /;+ rf/ ;]jf ;+rfng ubf{ jf lk|mSj]G ;L k| of]u ubf{ kfng ug'{
kg]{ zt{ x¿ M
-s_
-v_
-u_
-3_
sfof{ nosf] 5fk M cg' dltkq lbg] clwsf/Lsf] M–
;xL M
gfd M
kb M
sfof{ noM
ldlt M

www.lawcommission.gov.np 25
www.lawcommission.gov.np

cg';"rL–
L–%
-lgod !) sf] pklgod -^_ ;+ u ;DjlGwt_
b"/;+r f/ ;]jf ;+r fng ug{ lbOg] cg'
c g'dltkq
>L=========================
============================.

tkfO{nfO{ b"/;+r f/ P] g, @)%# sf] bkmf @# sf] pkbkmf -#_ tyf b" /;+ rf/ lgodfjnL,
@)%$ sf] lgod !) sf] pklgod -^_ jdf]lhd b]xfosf] b"/;+r f/ ;]jf ;+ rfng ug{ of]
cg' dltkq lbOPsf] 5 .
!= cg' dltkq kfpg] JolQmsf] M–
-s_ gfd M
-v_ 7]ufgf M
:yfoL M
c:yfoL M
@= cg' dltkq lbOPsf] b" /;+r f/sf] lsl;d M
#= b" /;+r f/ k|0 ffnLsf] M
-s_ lgdf{tf M
-v_ cfoft ul/g] d' n's M
-u_ u'0f:t/ M
$= k|of] u ug]{ lk| mSj]G;L M
%= lk|mSj]G;L k| of]u u/] jfkt a' emfpg' kg]{ jflif{ s /sd M
^= b" /;+r f/ ;] jf ;+r fng ul/g] If] q M
&= cg' dltkq gDa/ M

www.lawcommission.gov.np 26
www.lawcommission.gov.np

*= cg' dltkq jxfn /xg] cjlw M


(= cg' dltkq gjLs/0f u/] jfkt a'emfpg' kg]{ gjLs/0f b:t' / M
!)= g]kfn ;/sf/nfO{ a'e mfpg' kg]{ jflif{ s /f]o N6L /sd M
!!= cg' dltkq k|fKt JolQmn] b" /;+ rf/ ;]jf ;+rfng ubf{ jf lk|mSj]G ;L k| of]u ubf{ kfng ug'{
kg]{ zt{ x¿ M
-s_
-v_
-u_
-3_

sfof{ nosf] 5fk M cg' dltkq lbg] clwsf/Lsf] M–


;xL M
gfd M
kb M
sfof{ noM–
ldlt M

www.lawcommission.gov.np 27
www.lawcommission.gov.np

 cg';"rL – ^
-lgod !! sf] pklgod -!_ sf] v08 -s_ ;+u ;DalGwt_
cg'dltkq jfkt nfUg] b:t'/
b" /;+r f/ lgodfjnL, @)%$ sf] lgod !) sf] pklgod -%_ adf]lhd lbO{g] cg' dltkqsf]
nflu b] xfo adf]lhd b:t' / nfUg] 5M–

l;=g+= b"/;+rf/ ;]jfsf] lsl;d b:t'/


!= OG6g]{6 -O–d] n ;lxt_ ?= #,)),))).–
 t/ z}l Ifs / :jf:Yo ;+:yfx¿sf] cfGtl/s k| of] hgsf] nflu ;DalGwt
dGqfnosf] l;kmfl/zdf ;~rfng ul/g] O{ G6/g] 6 -O{ d]n ;lxt_ / sf7df8f}
pkTosf / pkdxfgu/ kflnsf, gu/kflnsf;+u ;Ldfgf hf]l8Psf
uf=lj=;=x¿ afx]ssf uf=lj=;=x¿df ;~rfng ul/g] OG6/g] 6 -O{ d]n
;lxt_ ;]jfsf] nflu ?= !)).– cg' dltkq b:t' / nfUg]5 .
@= O–d]n ?= @,)),))).–
#= cl8of] 6]Si6÷EjfO; d] n ?= @,)),))).–
$= lel8of] 6]Si6 ?= @,)),))).–
%= ºofS; d] n ?= @,)),))).–
^= VSAT

-s_.......................

-v_ VSAT k|o f]ustf{ ?= @,%),))).–


 t/ z}lIfs / :jf:Yo ;+ :yfx¿sf] cfGtl/s k|o f]hgsf] nflu ;DalGwt dGqfnosf]
l;kmfl/;df VSAT k|of]u stf{ / sf7df8f} pkTosf / pkdxfgu/kflnsf,
 klxnf] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
 g]kfn /fhkq ldlt @)^$.!.#! sf] ;" rgfåf/f yk .
 g]kfn /fhkq ldlt @)^$.*.!) sf] ;" rgfåf/f lemlsPsf] .

www.lawcommission.gov.np 28
www.lawcommission.gov.np

gu/kflnsf;+ u ;Ldfgf hf]8 LPsf uf=lj=;=x¿ afx] ssf uf=lj=;=x¿df :yfkgf ul/g]
VSAT k| of]u stf{ nfO{ VSAT ;]jfsf] nflu ?= !)).– cg' dltkq b:t' / nfUg] 5 .
&= cl8of] sGkm/]G;LË ?= %),))).–
*= k] – kmf]g (Pay Phone) ?= #),)),))).–
(= lk| – k] 8 slnË sf8{ (Pre-paid Calling Card) ?= #),)),))).–
!)= g]6js{ ;]jf ?= @%,)),))).–
→ !)s= Unf]jn df]jfOn k;{g n sDo"lgs] zg l;i6d
(Global Mobile Personal Communication System) ?= !%,)),))).–
↔ !)v= lglZrt If] qleq dfq ;Lldt /xg] tf/ /lxt 6]ln;+rf/df cfwfl/t
Limited Mobility ;]jf

-s_ sf7df8f}+, nlntk' / / eQmk' / lhNnf cGtu{t sf] Pl/of sf]8leq ?=^),)),))).–
-v_ df] /Ë, ;' g;/L, wg' iff, lrtjg, k;f{, ¿kGb] xL, sf:sL, af+ s] / s}n fnL
k|To] s lhNnf -cfkm\ g} Pl/of sf]8 leq_ sf] nflu k|lt lhNnf ?= #,)),))).–
-u_ v08 -s_ / -v_ jfx] ssf cGo lhNnf -cfkm\ g} Pl/of sf] 8 leq_
sf] nflu k|lt lhNnf ?= @,%),))).–
⇒ !!= /]l8of] k]lhË g]6 js{
-s_ g]kfne/ ?= !@,%),))).–
-v_ k"jf{~rn / dWodf~rn ljsf; If] q -sf7df8f}+
pkTosf afx] s_ ?= %,)),))).–
-u_ sf7df8f}+ pkTosf ?= %,)),))).–

 g]kfn /fhkq ldlt @)^$.!.#! sf] ;" rgfåf/f yk .


g]kfn /fhkq ldlt @)^$.*.!) sf] ;" rgfåf/f ;+zf]lwt .
→ g]kfn /fhkq ldlt @)%*.!).* sf] ;" rgfåf/f yk .
↔ g]kfn /fhkq ldlt @)^@.!!.@@ sf] ;" rgfåf/f yk .
⇒ g]kfn /fhkq ldlt @)^!.*.!* sf] ;"rgfåf/f ;+ zf]lwt .

www.lawcommission.gov.np 29
www.lawcommission.gov.np

-3_ klZrdf~rn ljsf; If] q ?= #,)),))).–


-ª_ dWoklZrdf~rn / ;'b"/ klZrdf~rn ljsf; If] q ?= @,)),))).–
-r_ s'g} lglZrt uf=lj=;=df dfq ;+r fng ug]{ eP ?= &%,))).–
!@= 6«+s df]jfOn /]l8of]
-s_ sf7df8f}+ pkTosfdf ?= %,)),))).–
-v_ kf]v/f / lj/f6gu/ pkdxfgu/kflnsf tyf lj/u~h,
e}/xjf, e/tk' / / g]k fnu~h gu/kflnsfdf ?= @,%),))).–
-u_ cGo If] qdf ?= !,@%,))).–

!#= cGo b" /;+rf/ ;]j fsf] nflu k|flws/0fsf] l;kmfl/;df dGqfnon] g] kfn /fhkqdf ;"r gf
k|sfzg u/L tf]s] adf]lhdsf] /sd .
lel8of] sGkm/]lG;Ë ;]jfsf] nflu ?= !,%),))).– -g] kfn /fhkq ldlt @)%%.!@.@( sf] ;" rgf_

♦b|i6JoM ;Dat\ @)^$ ;fn c;f]h !* ut] cl3 VSAT Network k| bfos / :yfgLo
8f6f g] 6js{ -Jofkfl/s k| of] hgsf] nflu_ sf] cg' dltkq k| fKt u/]sf cg' dlt k|fKt
JolQmsf] cg' dltkq g] 6js{ ;]jfsf] cg'dltqdf kl/0ft ePsf] dflgg] 5 .

♦ g]kfn /fhkq ldlt @)^$.*.!) sf] ;" rgfåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np 30
www.lawcommission.gov.np

cg';"rL – ^-
^-s_
-lgod !! sf] pklgod - !_ sf] v08 -v_ ;+u ;DalGwt_
cg'dltkq jfkt nfUg] b:t'/

b" /;+r f/ lgodfjnL, @)%$ sf] lgod !) sf] pklgod -^_ adf]lhd lbO{ g] cg' dltkqsf]
nflu b] xfo adf]lhd b:t' / nfUg] 5M–

l;=g+= b"/;+rf/ ;]jfsf] lsl;d b:t'/


!= OG6g]{6 -O–d] n ;lxt_ ?= !,)),))).–
@= ºofS; d] n ?= $),))).–
#= VSAT k| of]u stf{ ?= !,)),))).–
$= :yfgLo 8f6f g]6js{ -Jofkfl/s k| of] usf] nflu_ ?= !%,)),))).–
%= :yfgLo 6]lnkmf] g ;]j f ?= %,)),)),))).–
^= cGtb]{zLo 6«+ s 6]l nkmf] g ;]jf ?= #,%),)),))).–
&= cGt/f{li6«o 6«+ s 6]l nkmf] g ;]jf ?= ^,@%,)),))).–
*= cGtb]{zLo 6]lnu|fkm ;]jf ?= %,)),))).–
(= cGt/f{li6«o 6]lnu|fkm ;]jf ?= @^,)),))).–
!)= 6]n]S; ;]jf ?= #!,)),))).–
!!= lnh ;ls{6 ;]jf ?= !%,%),))).–
!@= ºoflS;ldnL -6] nL ºofS;_ ;]j f ?= #,)),))).–

 klxnf] ;+zf] wgåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np 31
www.lawcommission.gov.np

!#= Kofs]h :jLlrË 8f6f ;]jf ?= #,)),))).–


!$= cGo b" /;+rf/ ;]j fsf] nflu k|flws/0fsf] l;kmfl/;df dGqfnon] g] kfn /fhkqdf ;"r gf
k|sfzg u/L tf]s] adf]lhdsf] /sd .
-b|i6JoM l;=g+= % b]lv l;=g+= !# ;Ddsf] b:t'/ !) jif{ cjlwsf] nflu_

www.lawcommission.gov.np 32
www.lawcommission.gov.np

 cg';"r L – &
-lgod !@ sf] pklgod -@_ ;+u ;DalGwt_
cg'dltkq gljs/0f u/] jfkt nfUg] b:t'/
b" /;+r f/ lgodfjnL, @)%$ sf] lgod !) sf] pklgod -%_ / -^_ adf]lhd lbO{g]
cg' dltkq gljs/0f ug{ sf] nflu b]xfo adf]lhd b:t' / nfUg] 5M–
l;=g+= b"/;+rf/ ;]jfsf] lsl;d b:t'/
!= OG6g]{6 -O–d] n ;lxt_ ?= @,&),))).–
 t/ z}lIfs / :jf:Yo ;+ :yfx¿sf] cfGtl/s k|o f]hgsf] nflu ;DalGwt dGqfnosf]
l;kmfl/zdf ;~rfng ul/g] O{G6/g]6 -O{ d]n ;lxt_ / sf7df8f} pkTosf /
pkdxfgu/kflnsf, gu/kflnsf;+u ;Ldfgf hf]l 8Psf uf=lj=;=x¿ afx] s sf
uf=lj=;=x¿df ;~rfng ul/g] OG6/g]6 -O{ d]n ;lxt_ ;]j fsf] nflu ?= ().– cg' dltkq
gjLs/0f b:t'/ nfUg] 5 .
@= O–d]n ?= !,*),))).–
#= cl8of] 6]Si6÷EjfO; d] n ?= !,*),))).–
$= lel8of] 6]Si6 ?= !,*),))).–
%= ºofS; d] n ?= !,*),))).–
^= VSAT

-s_ ..........................

-v_ VSAT k|o f]ustf{ ?= @,@%,))).–


 t/ z}l Ifs / :jf:Yo ;+:yfx¿sf] cfGtl/s k|o f]hgsf] nflu ;DalGwt dGqfnosf]
l;kmfl/;df VSAT k| of]u stf{ / sf7df8f} pkTosf / pkdxfgu/kflnsf,

 klxnf] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .


 g]kfn /fhkq ldlt @)^$.!.#! sf] ;" rgfåf/f yk .
 g]kfn /fhkq ldlt @)^$.*.!) sf] ;" rgfåf/f lemlsPsf] .
 g]kfn /fhkq ldlt @)^$.!.#! sf] ;" rgfåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np 33
www.lawcommission.gov.np

gu/kflnsf;+ u ;Ldfgf hf]8 LPsf uf=lj=;=x¿ afx] ssf uf=lj=;=x¿df :yfkgf ul/g]
VSAT k|o f]ustf{ nfO{ VSAT ;] jfsf] nflu ?= ().– cg'dltkq gjLs/0f b:t'/
nfUg]5 .
&= cl8of] sGkm/]G;LË ?= $%,))).–
*= k] – kmf]g (Pay Phone) ?= @&,)),))).–
(= lk| – k] 8 slnË sf8{ (Pre-paid Calling Card) ?= @&,)),))).–
!)= g]6js{ ;]jf ?= @@,%),))).–
⇒ !!= /]l8of] k]lhË g] 6js{
-s_ g]kfne/ ?= !!,@%,))).–
-v_ k"jf{~rn / dWodf~rn ljsf; If] q -sf7df8f}+ pkTosf afx] s _ ?= $,%),))).–
-u_ sf7df8f}+ pkTosf ?= $,%),))).–
-3_ klZrdf~rn ljsf; If] q ?= @,&),))).–
-ª_ dWoklZrdf~rn / ;'b"/ klZrdf~rn ljsf; If] q ?= !,*),))).–
-r_ s'g} lglZrt uf=lj=;=df dfq ;+r fng ug]{ eP ?= ^&,%)).–
!@= 6«+s df]jfOn /]l8of]
-s_ sf7df8f}+ pkTosfdf ?= $,%),))).–
-v_ kf]v/f / lj/f6gu/ pkdxfgu/kflnsf tyf lj/u~h, e}/xjf, e/tk' / /
g]kfnu~h gu/kflnsfdf ?= @,@%,))).–
-u_ cGo If] qdf ?= !,!@,%)).–
!#= :yfgLo 6]lnkmf] g ;]j f ?= $,%),)),))).–
!$= cGtb]{zLo 6«+ s 6]l nkmf] g ;]jf ?= #,!%,)),))).–
!%= cGt/f{li6«o 6«+ s 6]lnkmf] g ;]jf ?= %,^@,%),))).–

g]kfn /fhkq ldlt @)^$.*.!) sf] ;" rgfåf/f ;+zf]lwt .


⇒ g]kfn /fhkq ldlt @)^!.*.!* sf] ;"rgfåf/f ;+ zf]lwt .

www.lawcommission.gov.np 34
www.lawcommission.gov.np

!^= cGtb]{zLo 6]lnu|fkm ;]jf ?= $,%),))).–


!&= cGt/f{li6«o 6]lnu|fkm ;]jf ?= @#,$),))).–
!*= 6]n]S; ;]jf ?= @&,(),))).–
!(= lnh ;ls{6 ;]jf ?= !#,(%,))).–
@)= ºoflS;ldnL -6] nL ºofS;_ ;]j f ?= @,&),))).–
@!= Kofs]h :jLlrË 8f6f ;]jf ?= @,&),))).–
→ @!s= Unf]jn df]jfOn k;{gn sDo"l gs] zg l;i6d (Global Mobile Personal
Communication System) ?= !$,)),))).–
↔ @!v= lglZrt If] qleq dfq ;Lldt /xg] tf/ /lxt 6]ln;+ rf/df cfwfl/t Limited Mobility
;]jf
-s_ sf7df8f}+, nlntk' / / eQmk' / lhNnf cGtu{t sf] Pl/of sf]8leq ?=
%$,)),))).–
-v_ df] /Ë, ;'g;/L, wg'iff, lrtjg, k;f{ , ¿kGb]xL, sf:sL, af+ s] / s} nfnL k|T o]s
lhNnf -cfkm\ g} Pl/of sf]8 leq_ sf] nflu k|lt lhNnf ?= @,&),))).–
-u_ v08 -s_ / -v_ jfx] ssf cGo lhNnf -cfkm\ g} Pl/of sf]8 leq_ sf] nflu k|lt
lhNnf ?= @,@%,))).–
@@= cGo b" /;+rf/ ;]j fsf] nflu k|flws/0fsf] l;kmfl/;df dGqfnon] g] kfn /fhkqdf ;"r gf
k|sfzg u/L tf]s] adf]lhdsf] /sd .
lel8of] sGkm/]lG;Ë ;]jfsf] nflu ?= !,#%,))).– -g] kfn /fhkq ldlt @)%%.!@.@( sf] ;" rgf_

♦b|i6JoM ;Dat\ @)^$ ;fn c;f]h !* ut] cl3 VSAT Network k| bfos / :yfgLo
8f6f g]6js{ -Jofkfl/s k| of]hgsf] nflu_ sf] cg' dltkq k| fKt u/] sf cg' dltkq k|fKt
JolQmsf] cg' dltkq g] 6js{ ;]jfsf] cg'dltqkdf kl/0ft ePsf] dflgg]5 .

→ g]kfn /fhkq ldlt @)%*.!).* sf] ;" rgfåf/f yk .


↔ g]kfn /fhkq ldlt @)^@.!!.@@ sf] ;" rgfåf/f yk .
♦ g]kfn /fhkq ldlt @)^$.*.!) sf] ;" rgfåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np 35
www.lawcommission.gov.np

cg';"rL–
L–*
-lgod !# sf] pklgod -!_ ;“u ;DjlGwt_
cg'dltkqdf ;+z f]wg ug{sf] nflu lbOg] lgj]bgkq
>L g]kfn b" /;+ rf/ k|flws/0f
=====================================.
d}n] To; k| flws/0faf6 ldlt======================== df kfPsf] cg' dltkqdf pNn]lvt b]xfo
s'/fx¿df b] xfo jdf]lhd ;+ zf] wg ug{ cfjZos k/] sf] n] cg' dltkqsf] k|ltlnlk ;+ nUg u/L
lgj]bg u/] sf] 5' .
!= cg' dltkqdf ePsf s'/fx¿ M
-s_
-v_
-u_
-3_
@= ;+zf]w g ug{ vf]lhPsf s'/fx¿ / ;f] ;+ zf] wg ug'{ kgf{sf] sf/0f M
-s_
-v_
-u_
-3_
;+ul7t ;+:yfsf] 5fk M lgj]bssf] M
;xL M
gfd M
ldlt M

www.lawcommission.gov.np 36
www.lawcommission.gov.np

cg';"rL–
L–(
-lgod !$ sf] pklgod -!_ ;+ u ;DalGwt_
cg'dltkqsf] ljqmL jf x:tfGt/0f u/L lng] lbg] :jLs[ltsf] nflu lbOg]
lgj]bgkq
>L g]kfn b" /;+ rf/ k|flws/0f
===================================== .
d}n] To; k| flws/0faf6 ldlt======================df kfPsf] cg' dltkq ========== sf/0fn]
========= ====lhNnf==========uf=lj=;=÷g=kf===================j8f g+=======a:g] ====== jif{ =======sf] >L
====================== nfO{ ljqmL÷cGo tj/n] xs x:tfGt/0f ug{ rfx]sf]n] :jLs[lt kfpg ;fb/
cg' /f] w ub{ 5' .
;+ul7t ;+:yfsf] 5fk M cg' dltkq ljqmL jf xs x:tfGt/0f ug{ rfxg] JolQmsf] M–
;xL M
gfd M
7]ufgf M
ldlt M
pk/f] Qm n]l vP jdf]lhd ======================= n] dnfO{ ========================= b"/;+r f/ ;]jf
;+rfng ug]{ cg'dltkq ljqmL÷cGo tj/n] xs x:tfGt/0f ug{ rfx]s f] / ;f] cg' dltkq d}n]
lsGg÷cGo tj/n] xs x:tfGt/0f u/L lng rfx]sf]n] ;f] cg' dltkq d] /f] gfddf ljqmL ÷cGo
tj/n] xs x:tfGt/0f u/L lng :jLs[lt kfpg ;fb/ cg' /f]w ub{ 5' .
;+ul7t ;+:yfsf] 5fk M cg' dltkq lsGg] jf xs x:tfGt/0f ul/ lng rfxg]
JolQmsf]M–
;xL M
gfd M
7]ufgf M
ldlt M

www.lawcommission.gov.np 37
www.lawcommission.gov.np

lgj]bg ;fy ;+ nUg ug'{ kg]{ sfuhftx¿,M–


-s_ cg' dltkqsf] k|ltlnlk .
-v_ cg' dltkq lng lbg rfxg] JolQm eP gful/stfsf] k| df0fkqsf] k|ltlnlk .
-u_ cg' dltkq ljqmL jf xs x:tfGt/0fu/L lbg rfx] sf] sf/0f ;DaGwL lj:t[t ljj/0f .
-3_ cg' dltkq lng lbg rfxg] JolQmx¿ aLr cfk;df lgwf{l/t tt\ ;DaGwL zt{ aGb]h .
-ª_ cg' dltkq ljqmL ug]{ jf cGo tj/n] xs x:tfGt/0f u/L lbg] JolQmn] b" /;+r f/ ;]jf
;+rfng ug{ 5'§ofPsf] k"“hL, lghsf] k|fljlws lgk'0f{tf / k] zf ;DaGwL bIftf .
-r_ cg' dltkq lsGg] jf cGo tj/n] xs x:tfGt/0f u/L lng rfxg] JolQmsf] b" /;+ rf/ ;]jf
;+rfng ;DaGwL sfo{ ;+rfng of]hgf .
-5_ cGo cfjZos s' /fx¿ .

www.lawcommission.gov.np 38

You might also like