T.C.

MARMARA ÜNİVERSİTESİ
TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ
ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

DENEY 7
SENKRON SAYICILAR

AMAÇ
 Sayıcı devrelerinin çalışma mantığını kavramak.
 Sayıcı devrelerinin tasarımını öğrenmek.

KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER

1. DC güç kaynağı.
2. 7408, 7432, 74HC112
3. Değişik boylarda iletken tel.
4. LED’ler ve Dirençler

TEORİK BİLGİ
Senkron Sayıcılar
Senkron (eş zamanlı) sayıcılar, saat darbesinin(clock palsin) ayrı ayrı tüm FF’ lere bağlı
olduğu sayıcılardır. Tüm FF’ ler aynı anda durum değiştirdiği için bu sayıcı türüne eş zamanlı
sayıcı denir. Asenkron sayıcılara göre daha hızlı çalışırlar. FF çıkışları zamanlama palsi ile aynı
anda değişir. Senkron sayıcılarda asenkron sayıcılara oranla daha fazla kapı kullanılır.
Senkron Sayıcı Tasarımı
Senkron sayıcı tasarımı yapılırken öncelikle devrede kaç adet FF kullanılacağı tespit
edilmelidir. Bunun için sayılacak sayıların en büyüğünün en az kaç bitle yazılabileceğine bakılır.

1
Örneğin en son sayı ‘8’ ise bu sayı binary olarak ‘1000’ şeklinde ifade edilebilir. Dolayısıyla 4
tane FF kullanılmalıdır. Daha sonra sol tarafa mevcut durum, sağ tarafa da bir sonraki sayılacak
olan durum gelecek şekilde doğruluk tablosu oluşturulur. Kullanılacak olan FF’ nin geçiş
tablosundan yararlanılarak Karnaugh haritaları ile indirgeme yapılır. Sonuçta bulunan
fonksiyonlara göre devre oluşturulur.
FF Geçiş Tabloları
a) SR FF b) JK FF
Qn Q(n+1) S R Qn Q(n+1) J K
0 0 0 X 0 0 0 X
0 1 1 0 0 1 1 X
1 0 0 1 1 0 X 1
1 1 X 0 1 1 X 0

c) D FF d) T FF
Qn Q(n+1) D Qn Q(n+1) T
0 0 0 0 0 0
0 1 1 0 1 1
1 0 0 1 0 1
1 1 1 1 1 0

J K CLK Q
0 0 1 Q0
1 0 1 1
0 1 1 0
1 1 1 Toggle

Şekil 1 JK FF Karakteristik Tablosu ve 74HC112 Entegresi

2
Kullanım Alanları
En yaygın kullanım alanı olarak sinyallerin frekanslarının ölçülmesi, elektriki sinyallerin
frekanslarının bölünmesi, devir sayısının gösterilmesi, saat veya zaman ölçülmesi vb. uygulama
alanları verilebilir.
Örnek: Mod -7 Senkron yukarı sayıcı devresi tasarlayalım.
Tasarımda JK FF ler kullanacağız. Mod 7 sayıcısında, 0’dan 6’ya kadar sayacak devre için üç adet
FF kullanmamız gerekir. Sayıcının takip edeceği sayma dizisinin yer aldığı doğruluk tablosu
(sayma dizisi) ile, JK FF geçiş tablosu yardımıyla belirlenen tüm FF’lere ait geçiş tablosu değerleri
aşağıdaki gibi oluşturulur.

Qn Qn+1 J K
0 0 0 X
0 1 1 X
1 0 X 1
1 1 X 0

Tetikleme An Bn Cn An+1 Bn+1 Cn+1 JA KA JB KB JC KC

Sinyali

0 0 0 0 0 0 1 0 X 0 X 1 X
1 0 0 1 0 1 0 0 X 1 X X 1
2 0 1 0 0 1 1 0 X X 0 1 X
3 0 1 1 1 0 0 1 X X 1 X 1
4 1 0 0 1 0 1 X 0 0 X 1 X
5 1 0 1 1 1 0 X 0 1 X X 1
6 1 1 0 0 0 0 X 1 X 1 0 0
0 1 1 1 0 0 0 X X X X X X

Şekil 2 – Mod-7 senkron sayıcı durum tablosu ve JK FF geçiş tablosu

3
JA JB JC
AB AB AB
C 00 01 11 10 C 00 01 11 10 C 00 01 11 10

0 0 0 d d 0 0 d d 0 0 1 1 0 1

1 0 1 x d 1 1 d x 1 1 d d x d

JA=BC JB=C JC=A +B

KA KB KC
AB AB AB
C 00 01 11 10 C 00 01 11 10 C 00 01 11 10

0 d d 1 0 0 d 0 1 d 0 d d d d

1 d d x 0 1 d 1 x d 1 1 1 x 1

KA=B KB=A+C KC=1

Şekil 3 – Mod-7 senkron sayıcı için JK giriş eşitliklerinin yazılması

Şekil 4 – Mod-7 senkron sayıcı lojik devresi

Şekil 5 – Mod-7 senkron sayıcı zaman diyagramı

4
UYARI.1
Giriş bağlantılarına aşağıda görüldüğü gibi Pull-Down direnç ekleyiniz.

UYARI.2
Çıkışlara Ledlerden önce uygun değerlerde(220Ω,330Ω) direnç bağlayınız.

İŞLEM BASAMAKLARI
1) Şekil 4 deki Mod7 senkron yukarı sayıcı lojik devresini uygulayınız ve sonuçları Şekil 6’ya
kaydediniz.

SORULAR
1) Mod 5 çift yönlü sayıcı tasarımı yapınız. Çift sayılarda devre üzerindeki led yanacak. (JK-
FF kullanınız.)

5
Deney Ön Raporu

Deney No:
Deney Adı:

Raporu Yazan: Grup No:

Deney Tarihi:

1. İşlem Basamağı ile ilgili sonuçlar.

Şekil 6

6
 ÖN ÇALIŞMA

1. Şekil 4’te verilen mod 7 senkron sayacı simülasyon ortamında kurup çalışmasını inceleyip
not ediniz.(Deneye gelirken ilgili simülasyon çıktılarını getirmeyi unutmayınız).

2. X kontrol girişine bağlı olarak 0-7 arası tek sayıları ileri ve geri sayan devreyi D tipi FF
kullanarak tasarlayınız.