‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر‬

‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟﺮاي ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي‬

‫ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬

‫ﺿﺎﺑﻄﻪ ﺷﻤﺎره ‪523‬‬

‫)ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮ اول(‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨﯽ‪ ،‬اﻣﻮر زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ و ﺗﻮﻟﯿﺪي‬

‫اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ اﺟﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺎورﯾﻦ و ﭘﯿﻤﺎﻧﮑﺎران‬
‫‪Nezamfanni.ir‬‬

‫‪1398‬‬
 ‫رياست جمهوري‬
‫باسمهتعالي‬

‫سازمان ربانهم و بودهج کشور‬

‫رييس سازمان‬

‫‪98/270004‬‬ ‫ﺷﻤﺎره‪:‬‬
‫بخشنامه به دستگاههاي اجرايي‪ ،‬مهندسان مشاور و پيمانكاران‬
‫‪1398/05/20‬‬ ‫تاريخ‪:‬‬

‫موضوع‪ :‬راهنماي طراحي و اجراي سيستمهاي جداساز لرزهاي در ساختمانها (تجديد نظر اول)‬

‫در چارچوب ماده (‪ )34‬قانون احكام دائمي برنامههاي توسعه كشور‪ ،‬نظام فني و اجرايي يكپارچه و‬
‫ماده (‪ )23‬قانون برنامه و بودجه و آييننامه استانداردهاي اجرايي طرحهاي عمراني‪ ،‬به پيوست ضابطه‬
‫شماره ‪ 523‬با عنوان «راهنماي طراحي و اجراي سيستمهاي جداساز لرزهاي در ساختمانها‪ -‬تجدید نظر‬

‫اول» از نوع گروه سوم ابالغ ميشود‪.‬‬

‫رعايت مفاد اين ضابطه درصورت نداشتن ضوابط بهتر‪ ،‬از تاريخ ‪ 1398/10/01‬الزامي است‪.‬‬

‫امور نظام فني اجرايي‪ ،‬مشاورين و پيمانكاران اين سازمان دريافتكننده نظرات و پيشنهادهاي‬
‫اصالحي در مورد مفاد اين ضابطه بوده و اصالحات الزم را اعالم خواهد كرد‪.‬‬

‫مفاد اين بخشنامه و دستورالعمل فني پيوست‪ ،‬با عنوان «راهنماي طراحي و اجراي سيستمهاي‬
‫جداساز لرزهاي در ساختمانها‪ -‬تجديد نظر اول» جايگزين مفاد و پيوست بخشنامه شماره ‪100/12391‬‬
‫مورخ ‪ 1389/2/25‬ميشود‪.‬‬

‫محمد باقر نوبخت‬

‫شش‪2598112:‬‬
 ‫اﺻﻼح ﻣﺪارك ﻓﻨﯽ‬

‫ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﮔﺮاﻣﯽ‪:‬‬
‫اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ اﺟﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺎورﯾﻦ و ﭘﯿﻤﺎﻧﮑﺎران ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨﯽ‪ ،‬اﻣﻮر زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ و ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر‪،‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻈﺮ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ﺗﻬﯿﻪ اﯾﻦ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﮐﺮده و آن را ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﻬﻨﺪﺳـﯽ ﮐﺸـﻮر‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻼش ﻓﺮاوان‪ ،‬اﯾﻦ اﺛﺮ ﻣﺼﻮن از اﯾﺮادﻫﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﻏﻠﻂﻫﺎي ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻓﻨﯽ‪ ،‬اﺑﻬﺎم‪ ،‬اﯾﻬﺎم و اﺷـﮑﺎﻻت‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫از اﯾﻦرو‪ ،‬از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪهي ﮔﺮاﻣﯽ ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ دارد در ﺻﻮرت ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻫـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ اﯾـﺮاد و اﺷـﮑﺎل ﻓﻨـﯽ‪ ،‬ﻣﺮاﺗـﺐ را‬
‫ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﮔﺰارش ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ اﺳﻨﺎد ﻓﻨﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ )ﺳﻤﺎ( ﺛﺒﺖﻧﺎم ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪sama.nezamfanni.ir :‬‬

‫‪ -2‬ﭘﺲ از ورود ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺳﻤﺎ و ﺑﺮاي ﺗﻤﺎس اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺧﻮد را در ﺑﺨﺶ ﭘﺮوﻓﺎﯾﻞ ﮐﺎرﺑﺮي ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻧﻈﺮﺧﻮاﻫﯽ اﯾﻦ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺷﻤﺎره ﺑﻨﺪ و ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ -5‬اﯾﺮاد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﺼﻮرت ﺧﻼﺻﻪ ﺑﯿﺎن دارﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ -6‬در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن ﻣﺘﻦ اﺻﻼح ﺷﺪه را ﺑﺮاي ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ارﺳﺎل ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﯾﻦ اﻣﻮر ﻧﻈﺮﻫﺎي درﯾﺎﻓﺘﯽ را ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﻮده و اﻗﺪام ﻣﻘﺘﻀﯽ را ﻣﻌﻤﻮل ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ از ﻫﻤﮑﺎري و دﻗﺖ ﻧﻈﺮ ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﯽ ﻗﺪرداﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺑـﺮاي ﻣﮑﺎﺗﺒـﻪ‪ :‬ﺗﻬـﺮان‪ ،‬ﻣﯿـﺪان ﺑﻬﺎرﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑـﺎن ﺻـﻔﯽ ﻋﻠـﯽﺷـﺎه – ﻣﺮﮐـﺰ ﺗﻠﻔـﻦ ‪33271‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر‪ ،‬اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ اﺟﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺎورﯾﻦ و ﭘﯿﻤﺎﻧﮑﺎران‬
‫‪Email: nezamfanni @mporg.ir‬‬ ‫‪web: nezamfanni.ir‬‬
 ‫ﺑﺎﺳﻤﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ‬

‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺧﺴﺎرات ﺟﺎﻧﯽ و ﻣﺎﻟﯽ ﻧﺎﺷﯽ از روﯾﺪاد زﻟﺰﻟﻪ ﻫﻤﻮاره ﯾﮑﯽ از دﻏﺪﻏﻪﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﻮده و ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ اوﻟﯿﻦ راﻫﮑﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﺟﻨﺒﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﻓﺰاﯾﺶ وزن و ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪهاﺳﺖ ﺗﺎ ﺳﺎﯾﺮ روﯾﮑﺮدﻫﺎ از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي ﺳﺎﺧﺖ و ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ و‬
‫ﺑﻪروزرﺳﺎﻧﯽ ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬ﺑﺼﻮرت دورهاي‪ ،‬اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺿﺎﺑﻄﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 523‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟﺮاي ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ« ﺗﻮﺳﻂ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ زﻟﺰﻟﻪﺷﻨﺎﺳﯽ و ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ زﻟﺰﻟﻪ و ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ اﺟﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺎورﯾﻦ و ﭘﯿﻤﺎﻧﮑﺎران‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر در دﺳﺘﻮر ﮐﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺿﺎﺑﻄﻪ ﭘﺲ از ﺗﻬﯿﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺎﯾﯿﺪ و اﺑﻼغ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ذﯾﻨﻔﻊ ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ و‬
‫اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ارﺳﺎل ﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺼﻮﯾﺐ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ اﺟﺮاﯾﯽ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﮐﺸﻮر ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺎده ‪ 34‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫اﺣﮑﺎم داﺋﻤﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺎده ‪ 23‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ و آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﺟﺮاﯾﯽ ﻣﺼﻮب ﻫﯿﺎت ﻣﺤﺘﺮم وزﯾﺮان‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺐ و اﺑﻼغ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽرﻏﻢ ﺗﻼش‪ ،‬دﻗﺖ و وﻗﺖ زﯾﺎدي ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﻬﯿﻪ اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺻﺮف ﮔﺮدﯾﺪه‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦﺣﺎل ﻣﻄﺎﻟﺐ آن ﻣﺼﻮن از وﺟﻮد اﺷﮑﺎل‬
‫و اﺑﻬﺎم ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در راﺳﺘﺎي ﺗﮑﻤﯿﻞ و ﭘﺮﺑﺎر ﺷﺪن اﯾﻦ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘﺮم درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽﮔﺮدد ﻣﻮارد‬
‫اﺻﻼﺣﯽ را ﺑﻪ اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ اﺟﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺎورﯾﻦ و ﭘﯿﻤﺎﻧﮑﺎران ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر ارﺳﺎل ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ در ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮﻫﺎي آﺗﯽ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬اﻣﯿﺪ اﺳﺖ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎ اﺑﺮاز ﻧﻈﺮات ﺧﻮد درﺧﺼﻮص اﯾﻦ ﺿﺎﺑﻄﻪ ﻣﺎ را در اﺻﻼﺣﺎت ﺑﻌﺪي ﯾﺎري‬
‫ﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﻨﯽ‪ ،‬اﻣﻮر زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ و ﺗﻮﻟﯿﺪي‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ از ﺗﻼش و ﺟﺪﯾﺖ رﯾﯿﺲ اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ اﺟﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺎورﯾﻦ و ﭘﯿﻤﺎﻧﮑﺎران‬
‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﮐﺘﺮ ﺳﯿﺪ ﺟﻮاد ﻗﺎﻧﻊﻓﺮ و ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺤﺘﺮم اﯾﻦ اﻣﻮر‪ ،‬ﻣﺠﺮي ﻣﺤﺘﺮم ﭘﺮوژه و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻫﻤﮑﺎر در اﻣﺮ ﺗﻬﯿﻪ و ﻧﻬﺎﯾﯽ‬
‫ﻧﻤﻮدن اﯾﻦ ﺿﺎﺑﻄﻪ‪ ،‬ﺗﺸﮑﺮ و ﻗﺪرداﻧﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و از اﯾﺰد ﻣﻨﺎن ﺗﻮﻓﯿﻖ روزاﻓﺰون ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﺑﺰرﮔﻮاران را آرزوﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ ﻋﺪل‬
‫ﻣﻌﺎون ﻓﻨﯽ‪ ،‬اﻣﻮر زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ و ﺗﻮﻟﯿﺪي‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1398‬‬
‫ﺗﻬﯿﻪ و ﮐﻨﺘﺮل » راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟﺮاي ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ «‬
‫)ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﻈﺮ اول(‬
‫]ﺿﺎﺑﻄﻪ ﺷﻤﺎره ‪[ 523‬‬

‫ﻣﺠﺮي‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ زﻟﺰﻟﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ و ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ زﻟﺰﻟﻪ‬

‫اﻋﻀﺎي ﮐﻤﯿﺘﻪ ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺘﻦ اﺻﻠﯽ‬

‫‪ -1‬دﮐﺘﺮ اﻓﺸﯿﻦ ﮐﻼﻧﺘﺮي‬
‫‪ -2‬دﮐﺘﺮ اﻣﯿﺪ ﺑﻬﺎر‬
‫‪ -3‬ﻣﻬﻨﺪس رﯾﺤﺎﻧﻪ ﺷﻔﯿﻌﯽ ﭘﻨﺎه‬

‫ﺑﺎزﺧﻮاﻧﯽ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺮﯾﻒ‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ ﺑﺨﺸﯽ‬

‫اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه ﻫﺪاﯾﺖ و راﻫﺒﺮي )ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر(‬

‫ﻣﻌﺎون اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ اﺟﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺎورﯾﻦ و ﭘﯿﻤﺎﻧﮑﺎران‬ ‫‪ -1‬ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﺗﻮﺗﻮﻧﭽﯽ‬
‫رﯾﯿﺲ ﮔﺮوه اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ اﺟﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺎورﯾﻦ و ﭘﯿﻤﺎﻧﮑﺎران‬ ‫‪ -2‬ﻓﺮزاد ﭘﺎرﺳﺎ‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺐ اﻋﻀﺎي ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪه و ﻫﻤﮑﺎران وﯾﺮاﯾﺶ ﻧﺨﺴﺖ )ﺳﺎل ‪(1389‬‬

‫اﻋﻀﺎي ﮐﺎرﮔﺮوه ﺗﻬﯿﻪﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ زﻟﺰﻟﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ و ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ زﻟﺰﻟﻪ‬ ‫‪ -1‬دﮐﺘﺮ اﻓﺸﯿﻦ ﮐﻼﻧﺘﺮي )ﻣﺪﯾﺮ ﭘﺮوژه(‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ اﻣﯿﺮ ﮐﺒﯿﺮ )ﭘﻠﯽ ﺗﮑﻨﯿﮏ ﺗﻬﺮان(‬ ‫‪ -2‬دﮐﺘﺮ ﺗﻮرج ﺗﻘﯽﺧﺎﻧﯽ‬

‫اﻋﻀﺎي ﮐﺎرﮔﺮوه ﺑﺎزﺧﻮاﻧﯽ و ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻧﻤﻮدن ﻧﺸﺮﯾﻪ‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ زﻟﺰﻟﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ و ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ زﻟﺰﻟﻪ‬ ‫‪ -1‬اﻣﯿﺪ ﺑﻬﺎر‬
‫دﻓﺘﺮ ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ اﺟﺮاﯾﯽ‬ ‫‪ -2‬ﻋﻠﯽ ﺗﺒﺎر‬
‫دﻓﺘﺮ ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ اﺟﺮاﯾﯽ‬ ‫‪ -3‬ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ ﺧﺎﺷﻌﯽ‬
‫دﻓﺘﺮ ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ اﺟﺮاﯾﯽ‬ ‫‪ -4‬ﺷﻬﺮزاد روﺷﻦﺧﻮاه‬
‫دﻓﺘﺮ ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ اﺟﺮاﯾﯽ‬ ‫‪ -5‬ﺣﺎﻣﺪ ﺳﺮﻣﺴﺖ‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬
‫‪1‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول – ﮐﻠﯿﺎت‬
‫‪3‬‬ ‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪4‬‬ ‫‪ -2-1‬ﮔﺴﺘﺮه‬
‫‪4‬‬ ‫‪ -3-1‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‬
‫‪6‬‬ ‫‪ -4-1‬ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫‪9‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ -‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﺮزهاي‬

‫‪11‬‬ ‫‪ -1-2‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪12‬‬ ‫‪ -2-2‬اﻧﻮاع ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﺮزهاي‬

‫‪12‬‬ ‫‪ -3-2‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫‪13‬‬ ‫‪ -1-3-2‬اﻧﻮاع ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ‬

‫‪14‬‬ ‫‪ -2-3-2‬ﺳﺨﺘﯽ اﻓﻘﯽ و ﻗﺎﺋﻢ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ‬

‫‪14‬‬ ‫‪ -3-3-2‬ﺳﺎﺧﺖ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫‪15‬‬ ‫‪ -4-3-2‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫‪15‬‬ ‫‪ -1-4-3-2‬رﻓﺘﺎر ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎرﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ و ﻗﺎﺋﻢ‬

‫‪17‬‬ ‫‪ -2-4-3-2‬ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎرﻫﺎي ﻓﺸﺎري‬

‫‪17‬‬ ‫‪ -3-4-3-2‬ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎرﻫﺎي ﮐﺸﺸﯽ‬

‫‪18‬‬ ‫‪ -4-4-3-2‬دوام‬

‫‪19‬‬ ‫‪ -5-4-3-2‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آﺗﺶ‬

‫‪19‬‬ ‫‪ -6-4-3-2‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ‬

‫‪19‬‬ ‫‪ -7-4-3-2‬ﻣﻬﺎر ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺟﺪاﺳﺎز‬

‫‪19‬‬ ‫‪ -8-4-3-2‬واژﮔﻮﻧﯽ‬

‫أ‬
‫‪19‬‬ ‫‪ -9-4-3-2‬ﺑﺎزرﺳﯽ‬

‫‪20‬‬ ‫‪ -10-4-3-2‬ﮐﻨﺘﺮل ﮐﯿﻔﯿﺖ‬

‫‪20‬‬ ‫‪ -4-2‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‬

‫‪21‬‬ ‫‪ -5-2‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد‬

‫‪22‬‬ ‫‪ -6-2‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‬

‫‪25‬‬ ‫‪ -7-2‬اﻧﻮاع دﯾﮕﺮ وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي‬

‫‪27‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ -‬ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‬

‫‪29‬‬ ‫‪ -1-3‬ﮐﻠﯿﺎت‬
‫‪29‬‬ ‫‪ -2-3‬ﻣﺪل ﺳﺎزي و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﺎزه ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫‪29‬‬ ‫‪ -1-2-3‬ﻣﺪلﻫﺎي ﻋﺪدي ﺳﺎزه و ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫‪30‬‬ ‫‪ -2-2-3‬ﻣﺪلﻫﺎي رﻓﺘﺎري وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫‪33‬‬ ‫‪ -3-3‬ﻃﺮاﺣﯽ وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‬

‫‪34‬‬ ‫‪ -1-3-3‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد داراي ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫‪34‬‬ ‫‪-1-1-3-3‬ﻣﺪل رﻓﺘﺎري ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد داراي ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫‪37‬‬ ‫‪ -2-1-3-3‬ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد داراي ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫‪44‬‬ ‫‪ -2-3-3‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‬

‫‪44‬‬ ‫‪ -1-2-3-3‬ﻣﺪل رﻓﺘﺎري ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‬

‫‪45‬‬ ‫‪ -2-2-3-3‬ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‬

‫‪53‬‬ ‫‪ -3-3-3‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‬

‫‪53‬‬ ‫‪ -1-3-3-3‬ﻣﺪل رﻓﺘﺎري ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‬

‫‪55‬‬ ‫‪ -2-3-3-3‬ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‬

‫‪57‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ -‬ﻣﯿﺮاﮔﺮﻫﺎ و ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ‬

‫‪59‬‬ ‫‪ -1-4‬ﮐﻠﯿﺎت‬

‫ب‬
‫‪59‬‬ ‫‪ -2-4‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺗﺠﻬﯿﺰات‬

‫‪61‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﯾﯽ در ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫‪63‬‬ ‫‪ -1-5‬ﮐﻠﯿﺎت‬
‫‪63‬‬ ‫‪ -2-5‬ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ در زﻣﺎن ﻃﺮاﺣﯽ‬
‫‪64‬‬ ‫‪ -3-5‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﺴﺘﺮ‬
‫‪64‬‬ ‫‪ -4-5‬اﺛﺮ ﻧﻮع ﺧﺎك‬
‫‪64‬‬ ‫‪ -5-5‬آﺛﺎر ﺣﻮزهي ﻧﺰدﯾﮏ‬
‫‪65‬‬ ‫‪ -6-5‬اﺛﺮ ﻣﻮﻟﻔﻪي ﻗﺎﺋﻢ زﻣﯿﻦﻟﺮزه‬
‫‪65‬‬ ‫‪ -7-5‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﻮدﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫‪65‬‬ ‫‪ -8-5‬ارﺗﻔﺎع ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫‪65‬‬ ‫‪ -9-5‬رﻓﺘﺎر روﺳﺎزه‬
‫‪65‬‬ ‫‪ -10-5‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي در ارﺗﻔﺎع‬
‫‪66‬‬ ‫‪ -11-5‬ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ‬
‫‪66‬‬ ‫‪ -12-5‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آﺗﺶ‬
‫‪67‬‬ ‫‪ -13-5‬ﺳﺨﺘﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‬
‫‪68‬‬ ‫‪ -14-5‬ﭼﯿﺪﻣﺎن ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﭘﻼن‬
‫‪68‬‬ ‫‪ -15-5‬ﺗﻌﻮﯾﺾ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي‬
‫‪68‬‬ ‫‪ -16-5‬ﻓﺎﺻﻠﻪي آزاد ﺟﺎﻧﺒﯽ و ﻗﺎﺋﻢ‬
‫‪69‬‬ ‫‪ -17-5‬ﻃﺮح اﻋﻀﺎي ﺳﺎزهاي ﻣﺠﺎور واﺣﺪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز‬
‫‪70‬‬ ‫‪ -18-5‬ﺟﺰﯾﯿﺎت اﺟﺮاﯾﯽ ﻣﻌﻤﺎري‬
‫‪76‬‬ ‫‪ -19-5‬ﺟﺰﯾﯿﺎت اﺟﺮاﯾﯽ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ‬
‫‪79‬‬ ‫‪ -20-5‬ﮐﻨﺘﺮل ﮐﯿﻔﯿﺖ وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‬
‫‪80‬‬ ‫‪ -1-20-5‬آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﺳﻨﺠﺶ ﮐﯿﻔﯿﺖ‬
‫‪81‬‬ ‫‪ -2-20-5‬ﺛﺒﺖ ﻧﺘﺎﯾﺞ‬
‫‪81‬‬ ‫‪ -3-20-5‬آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﯿﻪ در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ‬

‫ج‬
‫‪82‬‬ ‫‪ -4-20-5‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﯽ دو ﺟﻬﺘﻪ‬
‫‪82‬‬ ‫‪ -5-20-5‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ و ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ‬
‫‪82‬‬ ‫‪ -6-20-5‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎد‬
‫‪82‬‬ ‫‪ -7-20-5‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﯿﺮو‪-‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن‬
‫‪83‬‬ ‫‪ -8-20-5‬آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه‬
‫‪84‬‬ ‫‪ -21-5‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي اﻗﺘﺼﺎدي ﻃﺮحﻫﺎي داراي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‬
‫‪85‬‬ ‫‪ -22-5‬ﮐﻨﺘﺮل ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻃﺮاﺣﯽ‬
‫‪86‬‬ ‫‪ -23-5‬ﻣﺪارك ﻓﻨﯽ ﻃﺮح‬

‫‪87‬‬ ‫ﭘﯿﻮﺳﺖ ‪ :1‬ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‬

‫‪91‬‬ ‫ﭘﯿﻮﺳﺖ ‪ :2‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﺪول ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‬

‫‪95‬‬ ‫ﭘﯿﻮﺳﺖ ‪ :3‬ﻣﺜﺎل ﻃﺮاﺣﯽ واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫‪105‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺮاﺟﻊ‬

‫‪107‬‬ ‫واژهﻧﺎﻣﻪ ﻓﺎرﺳﯽ ‪ -‬اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‬

‫د‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺷﮑﺎل‬

‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﮐﻠﯿﺎت‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -1-1‬رﻓﺘﺎر ﺳﺎزه )اﻟﻒ( ﺑﺪون ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي و اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﮑﻞﭘﺬﯾﺮي‪) ،‬ب( ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬
‫‪3‬‬ ‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي‬
‫‪5‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -2-1‬ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي و اﺟﺰاي آن‬
‫‪5‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -3-1‬ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﯿﻒ ﭘﺎﺳﺦ زﻟﺰﻟﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﺮزهاي‬

‫‪13‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -1-2‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬
‫‪16‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -2-2‬ﺗﺎﺛﯿﺮ ورﻗﻪﻫﺎي ﻓﻮﻻد ﺑﺮ روي ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ‬
‫‪17‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -3-2‬ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﯿﺮو در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬
‫‪18‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -4-2‬اﺛﺮ اﮐﺴﯿﺪاﺳﯿﻮن ﺑﺮ روي ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮏ‬
‫‪20‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -5-2‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‬
‫‪21‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪–6-2‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد‬
‫‪23‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ – 7-2‬ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‬
‫‪23‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ –8-2‬ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻌﺮ دوﮔﺎﻧﻪ‬
‫‪25‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ – 9-2‬ﺟﺪاﺳﺎز ﮐﺎﺳﻪاي‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي‬

‫‪30‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -1-3‬ﻣﺪلﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در زﻣﺎن ﺗﺤﺮﯾﮏ‬
‫‪32‬‬ ‫ﺷﮑﻞ‪ -2– 3‬ﻣﺪل دوﺧﻄﯽ ﯾﮏ ﺟﺪاﺳﺎز‬
‫‪34‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -3-3‬ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﻧﯿﺮو‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﺑﺮاي ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد‬
‫‪35‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -4-3‬ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ ﻣﻤﺎﺳﯽ و ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد‬
‫‪37‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -5-3‬ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫ه‬
‫‪39‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -6-3‬ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ‪ A‬و ‪Af‬‬

‫‪40‬‬ ‫ﺷﮑﻞ‪ -7-3‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ‪ β ،Are ، Δs‬و ‪d‬‬

‫‪42‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -8-3‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﮐﻨﺘﺮل ﭼﺮﺧﺶ ﺟﺪاﺳﺎز‬

‫‪43‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -9-3‬ﻧﻤﻮدار ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد و ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬
‫‪44‬‬ ‫ﺷﮑﻞ‪ -10-3‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﯿﺮو – ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﺑﺮاي ﺗﮑﯿﻪ ﮔﺎه ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ – ﺳﺮﺑﯽ‬
‫‪45‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -11-3‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‬
‫‪52‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -12-3‬ﻧﻤﻮدار ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‬
‫‪53‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -13-3‬ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﻧﯿﺮو – ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎهﻫﺎي ﻟﻐﺰﺷﯽ‬
‫‪55‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -14-3‬ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﯾﮏ ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﯾﯽ در ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫‪64‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -1-5‬ﺑﺎ ﻧﺮم ﺷﺪن ﺧﺎك ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺎزه در دورهي ﺗﻨﺎوبﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‬
‫‪66‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -2-5‬ﺟﺪاﺳﺎزي در ارﺗﻔﺎع‬
‫‪66‬‬ ‫ﺷﮑﻞ‪ -3-5‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺳﺎزهي زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ‬
‫‪67‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -4-5‬ﭼﯿﺪﻣﺎن )ﺗﻌﺪاد و اﺑﻌﺎد ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ آنﻫﺎ و ﻓﻮاﺻﻞ آنﻫﺎ از ﻫﻢ( در ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻃﺮاﺣﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ‬
‫‪69‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -5-5‬رواداري در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫‪70‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -6-5‬ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﻨﺶ ﺑﺮ روي ﺟﺪاﺳﺎز‬
‫‪71‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -7-5‬آزﻣﺎﯾﺸﺎت ﺟﺰﺋﯿﺎت اﺟﺮاﯾﯽ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺪه در ﺑﺮش ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫‪72‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -8-5‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ رواداريﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ در ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬
‫‪75‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -9-5‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رواداريﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ در ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫‪77‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -10-5‬ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺗﺎﺳﯿﺴﺎﺗﯽ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮ در ﻣﺤﻞ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ زﻣﯿﻦ‬
‫‪80‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -11-5‬ﻧﻤﻮدار ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ارﺳﺎل ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‬
‫‪83‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -12-5‬ﻣﺸﺨﺼﺎت اﺳﻤﯽ ﻣﺪل دوﺧﻄﯽ ﻧﯿﺮو‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺟﺪاﺳﺎز‬
‫‪85‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -13-5‬ﻫﺰﯾﻨﻪي اﺟﺮا و ﺧﻄﺮﭘﺬﯾﺮي زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬

‫و‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺪاول‬

‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬

‫‪63‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ -1-5‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‬

‫ز‬
‫ح‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﺼﺎوﯾﺮ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬

‫‪73‬‬ ‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪-1-5‬اﻟﻒ‪ -‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن اﻣﮑﺎن ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ و ﻗﺎﺋﻢ در ﮐﻨﺎرهﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬
‫‪73‬‬ ‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪-1-5‬ب‪ -‬اﯾﺠﺎد ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ و ﻗﺎﺋﻢ در ﻣﺤﻞ ﭘﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺷﯿﺎر‬
‫‪74‬‬ ‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ -2-5‬ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن اﻣﮑﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺟﺎﻧﺒﯽ در ﻣﺤﻞﻫﺎي ﺗﻤﺎس ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺎ اﻃﺮاف‬
‫‪78‬‬ ‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪-3-5‬اﻟﻒ‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از اﺗﺼﺎﻻت اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮ در ﻣﺤﻞ ﻋﺒﻮر ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت از ﻃﺒﻘﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪-3-5‬ب‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ﻣﺘﺤﺮك در ﻣﺤﻞ ﻋﺒﻮر ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮ از ﻃﺒﻘﻪي‬
‫‪78‬‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫ط‬
 ‫ﻋﻼﻣ ﺖ ﻫﺎ و ﻧ ﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎ‬

‫ﻋﻼﻣﺎت و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي زﯾﺮ در اﯾﻦ راﻫﻨﻤﺎ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽروﻧﺪ‪:‬‬

‫ﻗﻄﺮ ﺟﺪاﺳﺎز داﯾﺮه اي‬ ‫‪d‬‬
‫ﻃﻮل ﺿﻠﻊ در ﺟﺪاﺳﺎز ﭼﺎرﮔﻮش‬ ‫‪B‬‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﻻﺳﺘﯿﮏ‬ ‫‪tr‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮏ‬ ‫‪N‬‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ورﻗﻪ ﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‪.‬‬ ‫‪ts‬‬
‫ﻧﯿﺮوي ﻗﺎﺋﻢ ﻧﺎﺷﯽ از وزن ﺳﺎزه ﺑﺮ روي ﺟﺪاﺳﺎز‬ ‫‪PDL+LL‬‬
‫دوره ﺗﻨﺎوب اﺻﻠﯽ ﺳﺎزه ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬ ‫‪TD‬‬
‫ﺳﺨﺘﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻣﻌﺎدل ﺟﺪاﺳﺎز‬ ‫‪Keff‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﻣﻮﺛﺮ‬ ‫‪γeff‬‬
‫ﻣﺪول ﯾﺎﻧﮓ‬ ‫‪E‬‬
‫ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ‬ ‫‪G‬‬
‫ﺗﻨﺶ ﻓﺸﺎري ﻣﺠﺎز ﺑﺮ روي ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه‬ ‫‪σc‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﻃﺮح‬ ‫‪DD‬‬
‫ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﻞ‬ ‫‪S‬‬
‫ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه‬ ‫‪Kv‬‬
‫ﺳﺨﺘﯽ اﻓﻘﯽ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه‬ ‫‪Kh‬‬
‫ﻣﺪول ﻓﺸﺎري ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ورﻗﻪ ﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ و ﻓﻮﻻدي‪Ec=E(1+2kS2) ،‬‬ ‫‪Ec‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻣﻞ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه )ﺗﺤﺖ ﺑﺎر(‬ ‫‪A‬‬
‫ﮐﻞ ارﺗﻔﺎع ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮏ‬ ‫‪tt‬‬
‫ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻼح در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺪول ﻓﺸﺎري ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ورﻗﻪﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ و ﻓﻮﻻدي‬ ‫‪k‬‬
‫ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﻞ= ‪) A/Af‬ﮐﻠﯽ ‪(1993‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﺧﺎرج از ﺑﺎرﮔﺬاري در اﻃﺮاف ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه‬ ‫‪Af‬‬
‫ﺳﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺪاﺳﺎز‬ ‫‪A1, A2, A3‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﮐﺸﺸﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ در زﻣﺎن ﮔﺴﯿﺨﺘﮕﯽ‪.‬‬ ‫‪εb‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺮاي اﺣﺘﺮاز از ﮔﺴﯿﺨﺘﮕﯽ‬ ‫‪Asf‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه‬ ‫‪Δs‬‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﻻﺳﺘﯿﮏ‬ ‫‪tr‬‬
 ‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ورق ﻓﻮﻻدي‬ ‫‪ ti‬و ‪ti+1‬‬
‫ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز در ﻓﻮﻻد‬ ‫‪fy‬‬
‫𝑑‬ ‫‪𝑏√3‬‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎز ﭼﺎرﮔﻮش و ‪ 2‬ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎز داﯾﺮه اي(‬ ‫‪2‬‬
‫ﺷﻌﺎع ژﯾﺮاﺳﯿﻮن ﺟﺪاﺳﺎز )‬ ‫‪R‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺳﻔﺘﯽ ﻣﺸﺨﺼﯽ از ﻻﺳﺘﯿﮏ را ﻣﯽﺗـﻮان ﺑـﺎ آزﻣـﺎﯾﺶ و از ﺟـﺪاوﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫‪k‬و‪E‬‬
‫ﺟﺪول ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﯿﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎره ‪ 2‬ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ﺗﺎﯾﯿﺪ ﺷﺪه اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ در ﺟﺪاﺳﺎز ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﺸﺎر‬ ‫‪γc‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ در ﺟﺪاﺳﺎز ﻧﺎﺷﯽ از ﭘﯿﭽﺶ‬ ‫‪γt‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ در ﺟﺪاﺳﺎز ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﯽ‬ ‫‪γeq‬‬
‫اﺑﻌﺎد ﺳﺎزه‬ ‫‪b‬و‪l‬‬
‫ﺧﺮوج از ﻣﺮﮐﺰﯾﺖ ﺳﺎزه‬ ‫‪e‬‬
‫ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ روي ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ وزن ﺳﺎزه و ﻧﯿﺮوي زﻟﺰﻟﻪ‬ ‫‪PDL+PLL+EQ‬‬
‫ارﺗﻔﺎع ﮐﻞ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ‬ ‫‪h‬‬
‫ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺟﺪاﺳﺎز‬ ‫‪keff‬‬
‫ﺑﻌﺪ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﯾﺎ ﻗﻄﺮ آن‬ ‫‪L‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ‬ ‫‪Qd‬‬
‫ﻣﯿﺰان اﻧﺮژي از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻪ در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ‬ ‫‪Wd‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺸﺨﺼﻪ‬ ‫‪Qd =AP×fpy‬‬
‫ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺳﺮب ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ‬ ‫‪fpy‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ‬ ‫‪AP‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ در ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺴﻠﯿﻢ‬ ‫‪dy‬‬
‫ﺳﺨﺘﯽ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت دو ﺧﻄﯽ ﻣﺪل ﻣﯽﺷﻮد‬ ‫‪kp‬‬
‫ارﺗﻔﺎع ﻣﻮﺛﺮ ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ‬ ‫‪hp‬‬
‫ﻗﻄﺮ ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ‬ ‫‪Φp‬‬
‫ﺿﺮﯾﺐ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻨﻨﺪه اﺛﺮ ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ در ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ‬ ‫‪fl‬‬
‫ﺷﻌﺎع اﻧﺤﻨﺎي ﺳﻄﺢ ﺟﺪاﺳﺎز اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‪ -‬ﭘﺎﻧﺪوﻟﯽ‬ ‫‪RFPS‬‬
‫ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎك ﺳﻄﺢ ﺟﺪاﺳﺎز اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‪ -‬ﭘﺎﻧﺪوﻟﯽ‬ ‫‪μ‬‬
‫ﺷﺘﺎب ﺟﺎذﺑﻪ زﻣﯿﻦ‬ ‫‪g‬‬
‫ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺟﺪاﺳﺎز‬ ‫‪β‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﻗﺎﺋﻢ ﺳﺎزه ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎز اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‪-‬ﭘﺎﻧﺪوﻟﯽ در زﻣﺎن ارﺗﻌﺎش‬ ‫‪δv‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﯿﻒ ﻃﺮح ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺪول )‪ (3‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪2800‬‬ ‫‪ Ts‬و ‪S‬‬
 ‫ﺿﺮﯾﺐ رﻓﺘﺎر ﺳﺎزه ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﻣﻄﺎﺑﻖ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ‬ ‫‪RI‬‬
‫ﺿﺮﯾﺐ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻨﺪرج در دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ‬ ‫‪ BD‬و ‪BM‬‬
‫ﺑﺮش ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻋﻀﺎي ﺳﺎزهاي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي‬ ‫‪Vs‬‬
‫ﺑﺮش ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻋﻀﺎي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﯾﺎ اﻋﻀﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ از ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي‬ ‫‪Vb‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﮐﻞ ﻃﺮح‬ ‫'‪DD‬‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﮐﻞ‬ ‫'‪DM‬‬

‫ﺑﺮش ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮاي ﺳﻄﺢ ﺗﻘﺎﺿﺎي زﻟﺰﻟﻪ ﻃﺮح‬ ‫‪VsD‬‬

‫ﺑﺮش ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮاي ﺳﻄﺢ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ زﻟﺰﻟﻪ ﻣﺤﺘﻤﻞ‬ ‫‪VsM‬‬
‫‪K D,max‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﻃﺮح در ﺟﻬﺖ اﻓﻘﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫‪K D,min‬‬
‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﻃﺮح در ﺟﻬﺖ اﻓﻘﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫‪K M ,max‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن در ﺟﻬﺖ اﻓﻘﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫‪K M ,min‬‬
‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن در ﺟﻬﺖ اﻓﻘﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻛﻠﻴﺎت‬
 ‫‪3‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ -‬ﻛﻠﻴﺎت‬

‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺟﺪاﻛﺮدن ﻛﻞ ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﺎزه از زﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺳﺎزه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﻟﺮزهاي آن‬
‫ﺑﺨﺶ در زﻣﺎن روﻳﺪاد زﻟﺰﻟﻪ‪.‬‬
‫روش ﻣﺮﺳﻮم ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺮزهاي ﺳﺎزهﻫﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺳﺎزه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺮزهاي‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﺟﺎﻧﺒﻲ‬
‫در ﺳﺎزه‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي آن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪي اﺟﺮاي اﻳﻦ روش‪ ،‬اﺑﻌﺎد اﻋﻀﺎي ﺳﺎزهاي و اﺗﺼﺎﻻت‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل اﻋﻀﺎي ﻣﻘﺎوم ﻟﺮزهاي ﻫﻤﭽﻮن ﻣﻬﺎرﺑﻨﺪ ﻳﺎ دﻳﻮار ﺑﺮﺷﻲ ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎي ﺳﺨﺖﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺳﺎزه اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺣﺮﻛــﺖ‬ ‫ﺣﺮﻛــﺖ‬
‫زﻟﺰﻟـــﻪ‬ ‫زﻟﺰﻟـــﻪ‬
‫)ب(‬ ‫)اﻟﻒ(‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -1-1‬رﻓﺘﺎر ﺳﺎزه )اﻟﻒ( ﺑﺪون ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي و اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي‪) ،‬ب( ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺨﺘﻲ ﺳﺎزه ﻛﻪ ﺟﺬب ﻧﻴﺮوي ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻧﺎﺷﻲ از زﻟﺰﻟﻪ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ و ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ اﺑﻌﺎد اﻋﻀﺎي ﺳﺎزهاي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺎﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ارزش اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﺮوژه ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آن‪ ،‬در روشﻫﺎي ﻣﺮﺳﻮم ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺑﺮوز آﺳﻴﺐ در اﺟﺰاي‬
‫ﺳﺎزه و ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞﻫﺎي ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ در اﻋﻀﺎي ﺳﺎزهاي و ﻏﻴﺮﺳﺎزهاي ﻳﺎ وﻗﻮع ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن و ﺷﺘﺎبﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در‬
‫ﻃﺒﻘﺎت‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻛﻨﺘﺮل و ﻣﻬﺎر آﺳﻴﺐﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از زﻟﺰﻟﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺗﻜﺎنﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺷﺪﻳﺪ ﻛﺎري دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺸﺎﻫﺪات‬
‫ﭘﺲ از روﻳﺪاد زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺳﺎزهﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ روشﻫﺎي ﻣﺮﺳﻮم ﻃﺮاﺣﻲ و ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺷﺘﺎب ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را در ﻃﺒﻘﺎت‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﻠﺐ آراﻣﺶ از ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬آﺳﻴﺐ در اﺟﺰاي ﻏﻴﺮﺳﺎزهاي و ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬و اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻄﻊ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺷﺮﻳﺎنﻫﺎي ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮق و آب را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي دﺳﺘﻪاي از ﺳﺎزهﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي داراي ارزش ﻫﻨﺮي‪ ،‬ﭘﻞﻫﺎي ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺮق‪ ،‬ﻣﻮزهﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﺳﻴﺐ در آﻧﻬﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺑﺮاي ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺳﺎزهﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ‬
‫ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬روش ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺮﺳﻮم ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﻜﻞﭘﺬﻳﺮي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻳﻦ روش ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﻧﻴﺎزﻫﺎي‬
‫ﺷﻬﺮي ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺻﺮف اﻳﺠﺎد ﺷﺮﻳﺎنﻫﺎي ﺣﻴﺎﺗﻲ و ﺳﺎزهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم‬
‫ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ اﻳﻤﻨﻲ اﻳﻦ ﺑﻨﺎﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ روﻳﺪادﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ زﻟﺰﻟﻪ در آﻳﻨﺪه را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪.‬‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪4‬‬

‫ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ داﻧﺶ ﻓﻨﻲ و ﺗﺠﺮﺑﻪي زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮور ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه و ﺿﻤﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ در‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪي ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﻛﻨﺘﺮل ﻟﺮزهاي ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﺳﺎزهﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺪف‬
‫ﻛﺎﺳﺘﻦ آﺳﻴﺐ ﻟﺮزهاي در ﻃﺮاﺣﻲ و ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎد ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ روش‪ ،‬رﻓﺘﺎر دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﺳﺎزه در ﺣﺪ‬
‫اﻣﻜﺎن‪ ،‬در ﻣﺤﺪودهي از ﻗﺒﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻴﺰان آﺳﻴﺐﻫﺎي ﻟﺮزهاي ﺑﻪ اﺟﺰاي ﺳﺎزهاي و ﻏﻴﺮﺳﺎزهاي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ داﻧﺶ ﻓﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻳﺎد ﺷﺪه در ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺎزهﻫﺎ ﻳﺎ زوال ﺳﺎزه در ﻃﻮل ﺧﺪﻣﺖ رﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه‬
‫ﺗﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎزهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻃﻲ ارزﻳﺎﺑﻲﻫﺎي ﻣﺠﺪد ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻮردﻧﻈﺮ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬روش ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي در زﻣﻴﻨﻪي‬
‫ﺑﻬﺴﺎزي و ﻣﻘﺎومﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺳﺎزهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روش ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آزادي ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻃﺮاﺣﺎن و ﻣﺠﺮﻳﺎن‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺑﻬﺴﺎزي ﻟﺮزهاي ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎل ﻧﺤﻮهي اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻬﺴﺎزي ﻟﺮزهاي‬
‫و ﻧﺼﺐ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و دﻗﺖ ﻛﺎﻓﻲ دارد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ذﻳﻞ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺰﻳﻨﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻤﻠﻜﺮد و اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎﻻ‪ :‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد آنﻫﺎ در وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﭘﺲ از زﻟﺰﻟﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﻫﺎي اﻣﺪادرﺳﺎﻧﻲ و ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻲ؛‬
‫‪ -2‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي داراي ارزش ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﻫﻨﺮي )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﮔﺰﻳﻨﻪ در ﺑﻬﺴﺎزي ﻟﺮزهاي(؛‬
‫‪ -3‬ﺑﺨﺶﻫﺎي اﺻﻠﻲ از ﺷﺮﻳﺎنﻫﺎي ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﭘﻞﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻳﺎ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ؛‬
‫‪ -4‬واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي داراي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮔﺮانﻗﻴﻤﺖ ﻳﺎ راﻫﺒﺮدي؛‬
‫‪ -5‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﺳﻴﺐ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ در آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺟﺪي ﺑﺮاي ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -2-1‬ﮔﺴﺘﺮه‬

‫اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ و ﺳﺎزهﻫﺎي ﺣﻮزهي ﺷﻤﻮل "آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ )اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ "(2800‬و "دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي داراي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي" اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮاردي ﺑﻪ ﺑﻬﺴﺎزي ﻟﺮزهاي ﺳﺎزهﻫﺎ‬
‫در اﻳﻦ راﻫﻨﻤﺎ اﺷﺎره ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬در ﺻﻮرت وﺟﻮد اﺧﺘﻼف‪ ،‬ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﺮﺑﻮط در ﺳﺎﻳﺮ ﻧﺸﺮﻳﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻫﻤﭽﻮن ﻧﺸﺮﻳﻪي‬
‫ﺷﻤﺎرهي ‪ 360‬اﻳﻦ دﻓﺘﺮ در اوﻟﻮﻳﺖ ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫‪ -3-1‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﺳﻴﺐﻫﺎي ﺳﺎزهاي و ﻣﺸﻜﻼت ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ در ﻃﻲ زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪" ،‬روش ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ" در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫"روش ﻣﺮﺳﻮم ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ" ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺪهي ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزه ﺟﺪاﺷﺪه از ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻧﻴﺮوي زﻣﻴﻦﻟﺮزه از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ورود اﻧﺮژي ﻟﺮزهاي ﺑﻪ ﺳﺎزه ﺑﻨﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻳﺪه در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ در ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎري در ﻃﺮاﺣﻲ و‬
‫اﺟﺮاي ﺳﺎزهﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺳﺎزهاي ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻟﺮزهاي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎرف دارد‪.‬‬
 ‫‪5‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ -‬ﻛﻠﻴﺎت‬

‫در ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي دورهي ﺗﻨﺎوب اﺻﻠﻲ ﺳﺎزه ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪ (2-1‬ﺑﻴﻦ روﺳﺎزه و ﺑﺨﺶ ﭘﺎﻳﻴﻦدﺳﺖ آن ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺣﺎل ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ و ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻤﮕﻲ در ﻳﻚ ﺗﺮاز اﻓﻘﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ‪ ،‬ﻫﺪف‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻳﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزه در ﺗﺮازﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫روﺳﺎزه‬

‫اﻋﻀﺎي ﺳﺎزه اي ﻛﻪ ﻧﻴﺮو را ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي و روﺳﺎزه ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺟﺪاﺳﺎز‬

‫ﺳﺎزه زﻳﺮ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫ﺗﺮاز‬
‫ﺟﺪاﺳﺎز‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -2-1‬ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي و اﺟﺰاي آن‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﺎزه ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﻟﺮزهاي ﺳﺎزهﻫﺎ در زﻣﺎن وﻗﻮع ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺑﺎ دورهي ﺗﻨﺎوب ﺣﺎﻛﻢ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ در ﺷﻜﻞ )‪ (3-1‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪهاﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎزهﻫﺎي ﺑﺎ ﭘﺎﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺗﺸﺎﺑﻪ ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻜﻲ دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫ﺳﺎزه ﺑﺎ دورهي ﺗﻨﺎوب ﺣﺎﻛﻢ در ارﺗﻌﺎش ﻧﺎﺷﻲ از زﻟﺰﻟﻪ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي در واﻗﻊ ﺑﺎﻋﺚ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﺪن دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﺎزه‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻃﻴﻒ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﺘﺎب زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻴﺮوﻫﺎ و ﺷﺘﺎبﻫﺎ در ﺳﺎزه ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪900‬‬
‫‪h=0.05‬‬ ‫‪h=0.05‬‬
‫‪h=0.10‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪h=0.10‬‬
‫‪h=0.20‬‬ ‫‪h=0.20‬‬
‫‪20‬‬
‫‪700‬‬
‫)‪Abs. Acc. Spect.(cm/s 2‬‬

‫‪600‬‬
‫)‪Disp. Spect.(cm‬‬

‫‪15‬‬
‫‪500‬‬

‫‪400‬‬
‫‪10‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ دوره ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﻴ ﻌﻲ‬
‫‪300‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺮاﻳﻲ‬
‫‪200‬‬
‫‪5‬‬

‫‪100‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪5‬‬
‫)‪Natural Period(sec‬‬ ‫)‪Natural Period(sec‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -3-1‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﻴﻒ ﭘﺎﺳﺦ زﻟﺰﻟﻪ‬

‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪6‬‬

‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺘﺎب ﻣﺘﺮادف ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻲ ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮد اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ در ﻃﻲ زﻟﺰﻟﻪ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از اﻳﻦرو ﺳﺎز و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺗﻌﺒﻴﻪ ﻣﻲﮔﺮدد ﺗﺎ ﺿﻤﻦ‬
‫ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻮدن ﺷﺘﺎب ﺳﺎزه‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎز و ﻛﺎر اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪهي ﺗﺸﺪﻳﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﺷﻲ از وﺟﻮد‬
‫ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي ﺑﺎ دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﻮﻻﻧﻲ در ﺣﺮﻛﺖ زﻣﻴﻦ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ در ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻣﻴﺮاﻳﻲ زﻳﺎد در‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺧﻮد ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻴﺮوي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﺎزه ﻣﻲﮔﺮدد و ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻮي ﻃﺮاح ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻻزم اﺳﺖ ﻳﻚ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي داراي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ ﻧﺎﺷﻲ از وزن و ﭘﺎﺳﺦ زﻟﺰﻟﻪ در زﻣﺎن زﻟﺰﻟﻪ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫‪ -2‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎرﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ دوره ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺳﺨﺘﻲ ﻛﺎﻓﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫‪ -3‬در ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ در راﺳﺘﺎي اﻓﻘﻲ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي ﻻزم را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫‪ -4‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺟﺬب اﻧﺮژي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫‪ -5‬ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم روﻳﺪاد زﻟﺰﻟﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اوﻟﻴﻪ را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﭼﻨﺪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﻃﺮاح‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻮدن ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‪ ،‬در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‪ ،‬ﻣﻬﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﻌﺪ اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪي آزاد ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﺎﻳﺪ در اﻃﺮاف ﺳﺎزه در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ ﺣﺮﻛﺖ در ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪ -‬ﺗﻜﻴﻪﮔﺎهﻫﺎ و ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ؛‬
‫‪ -‬ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ‪.‬‬
‫ﺗﻜﻴﻪﮔﺎهﻫﺎ و ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﻓﺼﻞﻫﺎي ‪ 2‬و ‪ 3‬اﻳﻦ راﻫﻨﻤﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬اﻳﻦ راﻫﻨﻤﺎ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻛﻨﺎر اﻳﻦ‬
‫اﺟﺰا‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻣﻜﺎﻧﺎت دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢﺳﺎزي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ در ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي اﻳﺠﺎد ﮔﺮدد ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬اﻳﻦ راﻫﻨﻤﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺷﺮح ﻧﺤﻮهي ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي رواﺑﻂ اراﺋﻪ ﺷﺪه در اﻳﻦ راﻫﻨﻤﺎ در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -4-1‬ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي داراي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي ﺑﻪ دو روش ﻧﻴﺮوي ﻣﻌﺎدل و دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺳﭙﺲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮﻳﻚ از روشﻫﺎي‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻻزم در دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي داراي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي اراﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ‬
‫روش ﻧﻴﺮوي ﻣﻌﺎدل اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي دﻗﻴﻖﺗﺮ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻃﺮح و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺒﻨﺎي ﻃﺮاﺣﻲ اوﻟﻴﻪ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﺮزهاي ﺑﻪ روش ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه در اﻳﻦ راﻫﻨﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺸﺨﺼﺎت اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻃﺮح اوﻟﻴﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ روﻧﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﺎ ﺣﺼﻮل ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻜﺮار‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬
 ‫‪7‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ -‬ﻛﻠﻴﺎت‬

‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﺗﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه در زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻬﺘﺮ از ﺳﺎزهﻫﺎي ﺑﺎ ﭘﺎي ﮔﻴﺮدار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد واﻗﻌﻲ‬
‫ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ﻧﻴﺎز ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﻲ و ﺷﺘﺎب ﻃﺒﻘﻪ ﺗﺤﺖ دﺳﺘﻪاي از‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت ﻟﺮزهاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺳﺎزه ﭘﺲ از زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ FEMA P-58‬روش ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﻋﻤﻠﻜﺮد )‪ (FEMA 2012‬و ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺑﺎ اﺑﻌﺎد واﻗﻌﻲ ﺑﺮاي ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﻧﺮماﻓﺰار ‪FEMA ) HAZUS‬‬
‫‪ (1999‬ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬در ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻟﺮزهاي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺑﺎﻳﺪ اﺛﺮات ﺿﺮﺑﻪاي آن ﺑﺮ ﺷﺘﺎبﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻮد زﻳﺮا اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي در ﻧﻴﺎز ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در آﺳﻴﺐ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻘﻒﻫﺎ و ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ و ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻮﺛﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺎ ﭘﺎي ﮔﻴﺮدار‪ ،‬از دﺳﺖ دادن ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤﻲرود ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ آﺳﻴﺐ ﻋﻤﺪهي ﺳﺎزهاي ﻳﺎ ﻏﻴﺮﺳﺎزهاي ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺷﻮد دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺣﺘﻲ در ﺻﻮرت ﺗﺠﺮﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﻣﺤﺪود ﻳﺎ ﺑﺪون‬
‫آﺳﻴﺐ ﺳﺎزهاي در ﻧﺘﻴﺠﻪي آﺳﻴﺐﻫﺎي وارده ﺑﻪ اﺟﺰاي ﻏﻴﺮﺳﺎزهاي ﻳﺎ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت آن‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎراﻳﻲ ﺧﻮد را از دﺳﺖ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪8‬‬

‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزهاي‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮي‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬ ‫ﻃﺮح ﺳﺎزهاي‬ ‫ﻃﺮح ﻣﻌﻤﺎري‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ‪ S ،Ts ،A‬و ‪RI‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻴﺮاﻳﻲ ‪BM, BD‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪TD‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪ K eff‬ﺑﺮ اﺳﺎس وزن و ‪TD‬‬
‫ﺑﺮاورد ‪DD‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪ Vs‬و ‪Vb‬‬
‫ﻃﺮح اوﻟﻴﻪ روﺳﺎزه )ﺑﺎرﮔﺬاري(‬

‫ﻃﺮح ﭼﻴﺪﻣﺎن واﺣﺪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز‪ -‬ﻃﺮح اوﻟﻴﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز‬

‫اﻧﺘﺨﺎب روش ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻣﺪل دﻗﻴﻖ‬

‫ﻣﻘﺪار ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﻐﻴﺮﻣﻜﺎن ﻃﺮح‬

‫ﻣﻘﺪار ﻧﻬﺎﻳﻲ دوره ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﺎزه ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫ﻣﻨﻔﻲ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬

‫ﺧﻴﺮ‬

‫اﻧﻄﺒﺎق ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺪل ﻋﺪدي‬

‫ﭘﺎﻳﺎن‬ ‫ﺑﻠﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‬

‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﺮزهاي‬

‫‪11‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ دو م‪ -‬ﺟ ﺪا ﺳﺎزﻫﺎي ﻟ ﺮزه ا ي‬

‫‪ -1-2‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫در ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﮐﻞ ﯾﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﺎزه ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﻟﺮزهاي آن ﺑﺨﺶ در زﻣﺎن زﻟﺰﻟﻪ از زﻣﯿﻦ ﯾﺎ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺳﺎزه ﺟﺪا‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺸﺨﺼﺎت دﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ ﺳﺎزه‪ ،‬اﻫﺪاف ﻋﻤﻠﮑﺮدي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻃﺮاح و ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﻄﺮ ﻟﺮزهاي‬
‫ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺻﻮرت ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬وﻇﯿﻔﻪي اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ اﯾﺠﺎد ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺳﺎزه و‬
‫ﻣﺤﺪودهي دورهي ﺗﻨﺎوب ﺣﺎﮐﻢ در ارﺗﻌﺎش زﻣﯿﻦﻟﺮزه اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ در ﻣﺤﻞ ﺳﺎزهي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬اﻧﺮژي ارﺗﻌﺎﺷﯽ ﻧﺎﺷﯽ از زﻟﺰﻟﻪ‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺟﺬب ﺷﺪه و از اﻧﺘﻘﺎل آن ﺑﻪ ﺳﺎزه ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺟﺪاﺳﺎز وﺳﯿﻠﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎزهي روي ﺧﻮد را از ﺑﺨﺶ زﯾﺮﯾﻦ ﺟﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ در زﻣﺎن ﺑﺮوز زﻟﺰﻟﻪ ﻫﯿﭻ ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﺑﻪ ﺳﺎزه ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ اﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ‪ ،‬ﺳﺎزه را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ از زﻣﯿﻦ ﺟﺪا ﻧﻤﻮده و آن را ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻨﺎور درآورد‪ .‬اﻣﺎ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺷﮑﺎﻻت‬
‫اﺟﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﻌﯿﺎر ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺳﺎزه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ در زﻣﺎن ﺗﺤﺮﯾﮏ زﻟﺰﻟﻪ را ﻧﯿﺰ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﻻزم اﺳﺖ وﺳﺎﯾﻞ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي داراي وﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن و ﻧﯿﺮو را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار داده و‬
‫ﻣﯿﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻟﺮزهاي ﻧﯿﺮو‪-‬ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه را ﺑﺮآورده ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫ﺳﻄﻮح ﻟﺮزهاي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺮاﺣﻞ ﻃﺮاﺣﯽ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در زﻣﺎن ﻃﺮاﺣﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺨﺘﯽ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ )اﻓﺰاﯾﺶ دوره ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺳﺎزه(‪ ،‬ﺷﺘﺎب ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻪ روﺳﺎزه ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﻧﺴﺒﯽ ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي و ﭘﺎﺳﺦ ﺷﺘﺎب ﺳﺎزه ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﮑﺲ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﺎﻫﺶ در ﺳﺨﺘﯽ‬
‫ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ در آن ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺎزوﮐﺎر اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﻣﯽﺗﻮان ﻫﻢ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﺷﺘﺎب ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دﺳﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد و ﻫﻢ ﻣﯿﺰان ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﻧﺴﺒﯽ ذﮐﺮ ﺷﺪه را در‬
‫ﻣﺤﺪودهي ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﮕﺎه داﺷﺖ‪ .‬ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻻزم اﺳﺖ ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ روﺳﺎزه ﭘﺲ از ﺧﺎﺗﻤﻪي ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻟﺮزهاي ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اوﻟﯿﻪي ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮدد‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻌﺎرف ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ ﻓﺸﺎري ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ ﮐﺸﺸﯽ آنﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﯿﺮوﻫﺎي‬
‫ﺟﺎﻧﺒﯽ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ ﻧﺎﺷﯽ از زﻟﺰﻟﻪ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺣﺮﮐﺖ ﮔﻬﻮارهاي در ﺳﺎزه وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻻزم اﺳﺖ در ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ ﮐﺎﻓﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺣﺮﮐﺖ ﮔﻬﻮارهاي ﺳﺎزه در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽﮔﺮدد ﺗﺎ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ‪ ،‬اﻫﺪاف ﻃﺮاﺣﯽ ﺗﺤﺖ زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺷﺪﯾﺪ را ﻓﺮاﻫﻢ آورد‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻻزم اﺳﺖ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ در اﯾﻦ ﺗﺮاز و ﺣﺮﮐﺖ در روﺳﺎزه ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري اﺣﺘﺮاز ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ‬
‫در ﻫﻨﮕﺎم ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﺳﺨﺘﯽ اوﻟﯿﻪي ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺣﺮﮐﺖﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪي ﻧﺎﺷﯽ از وزش ﺑﺎد و ﻟﺮزهﻫﺎي ﺑﺎ داﻣﻨﻪي ﮐﻢ )ﺑﺎرﻫﺎي‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري( ﺑﺮاي آن ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﻨﺎر ﻣﻮارد ﻓﻮق ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﺟﺮاﯾﯽ و دوام اﯾﻦ ﺗﺠﻬﯿﺰات در زﻣﺎن ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻧﻮع وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي در ﮐﻨﺎر ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻓﻨﯽ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي اﻗﺘﺼﺎدي ﻃﺮح اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺮاح‬
‫ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﺰﯾﻨﻪ وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي‪ ،‬ﻓﻀﺎي ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﯽ ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه و ﺳﺎﯾﺮ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﺗﺮاز‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي‪ ،‬اﻫﻤﯿﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻟﺮزهﺧﯿﺰي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﭘﺮوژه ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﺎ ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي و‬
‫وﺳﺎﯾﻞ ﻻزم ﺑﺮاي آن ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪12‬‬

‫‪ -2-2‬اﻧﻮاع ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﺮزهاي‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﺮزهاي را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ و ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي زﯾﺮ از ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽروﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي )و ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﮐﻢ(؛‬
‫‪ -‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد؛‬
‫‪ -‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‪.‬‬
‫از ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي زﯾﺮ در ﺻﻨﻌﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﺗﺨﺖ‬
‫‪ -‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ آوﻧﮕﯽ‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدهي ﻫﻤﺰﻣﺎن از ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ و اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‪ ،‬اﯾﻦ دو ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ در ﻣﻮارد زﯾﺮ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﺮي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ و ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ؛‬
‫‪ -‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﻮازي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ و ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ‪.‬‬

‫‪ -3-2‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﯾﮑﯽ از ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺳﺎزه و وﻇﯿﻔﻪي ﺟﺪا‬
‫ﻧﻤﻮدن ارﺗﻌﺎش روﺳﺎزه از ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن و ﻃﺮاﺣﺎن ﺑﺮآورده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ‬
‫در ﺷﮑﻞ )‪ (1-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ از ورقﻫﺎي ﻧﺎزك ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ و ﻓﻮﻻدي ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮ روي ﻫﻢ ﭼﯿﺪه ﺷﺪه و ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر و ﺣﺮارت ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻣﺘﻮرق و ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ در ﻣﯽآﯾﻨﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻻﺳﺘﯿﮏﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ رﻓﺘﺎر ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه اي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﮐﯿﺐ رﻓﺘﺎرﻫﺎي‬
‫ﻫﯿﺴﺘﺮزﯾﺲ و وﯾﺴﮑﻮاﻻﺳﺘﯿﮏ را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﮑﯿﻪﮔﺎهﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﮐﻢ در ﮐﺮﻧﺶ ﻫﺎي ﺑﺮﺷﯽ ﺑﺰرگ اﺳﺎﺳﺎ‬
‫رﻓﺘﺎر وﯾﺴﮑﻮز ﺧﻄﯽ و ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﺧﻄﯽ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﮐﺮﻧﺶﻫﺎي ﺑﺮﺷﯽ ﻣﺤﺪوده ‪ 0‬ﺗﺎ ‪ ،2‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮي‬
‫ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 0.07‬ﻣﯿﺮاﯾﯽ وﯾﺴﮑﻮز ﻣﻌﺎدل دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﮐﻪ در اﺑﺘﺪا ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮي در ﭘﺎﯾﻪي ﭘﻞﻫﺎ در زﻣﺎن اﻧﺒﺴﺎط و اﻧﻘﺒﺎض‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﻓﻊ ﻣﺸﮑﻞ ارﺗﻌﺎش ﻧﺎﺷﯽ از ﺣﺮﮐﺖ ﻗﻄﺎرﻫﺎي زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﮐﺎرﮐﺮد ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪.().‬‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﺰﯾﻨﻪي ﺗﻮﻟﯿﺪ آﻧﻬﺎ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ اﻧﻮاع ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺗﻐﯿﯿﺮات دﻣﺎي ﻣﺤﯿﻂ و ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﮐﻢ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻣﯿﺮاﮔﺮﻫﺎي اﻟﺤﺎﻗﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ دو م‪ -‬ﺟ ﺪا ﺳﺎزﻫﺎي ﻟ ﺮزه ا ي‬

‫ف هحفص‬‫و يناقو‬
‫تا يا ه خاروس‬
‫لاص‬

‫تسال‬
‫كي‬
‫ف هقرو‬
‫يدالو‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -1-2‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫‪ -1-3-2‬اﻧﻮاع ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ‬

‫ﻻﺳﺘﯿﮏﻫﺎ ﯾﺎ اﻻﺳﺘﻮﻣﺮﻫﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎﺗﯽ از ﭘﻠﯿﻤﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻓﯿﻠﺮﻫﺎ )ﭘﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ(‪ ،‬روﻏﻦ‪ ،‬ﺷﺘﺎبدﻫﻨﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮاد ﺿﺪ ازن‪ ،‬ﻣﻮاد دﯾﺮﮔﯿﺮ و ﮐﻨﺪﮔﯿﺮﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﻠﻮط و ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺮارت ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﮐﯿﺐ و وﻟﮑﺎﻧﯿﺰه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻻﺳﺘﯿﮏﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد را در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ دارﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﻧﺌﻮﭘﺮن‪ ،‬ﺑﻮﺗﯿﻞ و ﻧﯿﺘﺮﯾﻞ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت‬
‫ﻫﺮ دو ﻧﻮع ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﺪار اﺳﺖ و ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻃﻮﻻﻧﯽﻣﺪت ﺧﺰش از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬از‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺨﻮﺑﯽ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ و ﺳﺎزهﻫﺎي ﻏﯿﺮﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺧﺪﻣﺖرﺳﺎﻧﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻻي‬
‫‪ 50‬ﺳﺎل ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﻪي اﯾﻦ ﻻﺳﺘﯿﮏﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري‪ ،‬ﻓﺮآﯾﻨﺪ "ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ ﺷﺪن ﮐﺮﻧﺸﯽ" از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﺑﺮوز ﺗﺮك در ﻻﺳﺘﯿﮏ‬
‫را ﻣﺤﺪود ﮐﺮده ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ در ﮐﺮﻧﺶﻫﺎي زﯾﺎد ﺳﺨﺘﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﺑﯽروﯾﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﮔﺮدد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ اﯾﻤﻨﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎنﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻘﺪار در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪي ﻻﺳﺘﯿﮏﻫﺎ وﯾﮋﮔﯽ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ ﺷﺪن را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻻﺳﺘﯿﮏ اﺳﺘﺎﯾﺮن ﺑﻮﺗﺎدﯾﻦ‬
‫)‪ (SBR‬داراي وﯾﮋﮔﯽ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ ﺷﺪن ﮐﺮﻧﺸﯽ ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻻﺳﺘﯿﮏ در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ‬
‫ﻃﺒﯿﻌﯽ از ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻻﺳﺘﯿﮏﻫﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﺮزهاي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺎرﮔﯽ‪ ،‬اﻓﺖ ﮐﻢ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺎﺷﯽ از ﺧﺴﺘﮕﯽ در ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎنﻫﺎي زﯾﺎد‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺰش و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﻢ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت در دﻣﺎﻫﺎي‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﭘﺲ از آن ﻧﺌﻮﭘﺮن ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻻﺳﺘﯿﮏ دﯾﮕﺮي در ﺳﺎﺧﺖ اﯾﻦ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮏﻫﺎي ﺑﻮﺗﯿﻞ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در دﻣﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﻻﺳﺘﯿﮏﻫﺎي ﻧﯿﺘﺮﯾﻞ ﺑﺮاي ﻣﻮارد ﻣﺤﺪودي در ﺳﺎزهﻫﺎي درﯾﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪهاﻧﺪ‪) .‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ و در ﻣﺤﺪودهي ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 4‬درﺻﺪ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ رو ﻃﺮاح در زﻣﺎن ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﯿﺮي اﯾﻦ ﻧﻮع ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺳﺎز و ﮐﺎري دﯾﮕﺮ اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﻬﺘﺮ اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﻣﻮاد ﭘﺮﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻻﺳﺘﯿﮏ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬رﻓﺘﺎر ﻧﯿﺮو‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﯾﺎدي ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻧﻮع و ﻣﯿﺰان ﻣﺎدهي ﭘﺮﮐﻨﻨﺪه در آنﻫﺎ دارد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮاد ﭘﺮﮐﻨﻨﺪه ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﻣﻮارد زﯾﺮ ﻣﯽﮔﺮدد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﺑﯿﺶﺗﺮ؛‬
‫‪ -2‬ﺳﺨﺘﯽ اوﻟﯿﻪي ﺑﯿﺶﺗﺮ؛‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪14‬‬

‫‪ -3‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﺑﺮﺷﯽ ﮐﻢﺗﺮ‪.‬‬

‫ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ روش ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 20‬درﺻﺪ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﭘﺮﮐﻨﻨﺪهي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ اﮐﺴﯿﺪﻫﺎي ﻓﻠﺰي‪ ،‬رس و ﺳﻠﻮﻟﺰ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎدهي ﭘﺮﮐﻨﻨﺪهاي ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ دوده اﺳﺖ‪(Taylor et al., 1992) .‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻد ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ وزن آنﻫﺎ ﺷﺪه و ﮐﺎر‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﺼﺐ را دﺷﻮار ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ در ﮐﻨﺎر اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪي ﺳﺎﺧﺖ و ﻧﺼﺐ آنﻫﺎ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﺧﯿﺮا روشﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻢﻫﺰﯾﻨﻪﺗﺮ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ اراﯾﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ روشﻫﺎ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي اﻟﯿﺎﻓﯽ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ورقﻫﺎي‬
‫ﻓﻮﻻدي ﺷﺪه و وزن اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ را ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ‪ ،‬ﻻﺳﺘﯿﮏﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﺳﻔﺘﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻔﺘﯽ ﺑﺎ ﺑﻌﻀﯽ از ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻣﻬﻢ ﻻﺳﺘﯿﮏ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ و ﻣﺪول ﻓﺸﺎري آن ارﺗﺒﺎط دارد‪ .‬ﯾﮏ واﺣﺪ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ درﺟﻪي ﺳﻔﺘﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ )‪ (IRHD‬اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻻﺳﺘﯿﮏ وﻟﮑﺎﻧﯿﺰه ﺑﯿﻦ ‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 100‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻘﺪار ‪ IRHD‬ﺑﺮاي ﻣﺪاد ﭘﺎكﮐﻦ ‪ 30‬و ﺑﺮاي ﻻﺳﺘﯿﮏ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ در‬
‫ﺣﺪود ‪ 60‬اﺳﺖ‪ .‬ﻻﺳﺘﯿﮏﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ داراي ‪ IRHD‬در ﺣﺪود ‪ 50‬ﺗﺎ ‪ 60‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﺪوﻟﯽ ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﯾﺎدﺷﺪه از ﯾﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه در ﯾﮏ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻻﺳﺘﯿﮏ در ﭘﯿﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎره ‪ 1‬اراﺋﻪ ﺷﺪهاﺳﺖ‪.‬‬
‫واﺣﺪ دﯾﮕﺮ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺳﻔﺘﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏﻫﺎ ‪ durometer‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ واﺣﺪ در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ D2240 ASTM‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -2-3-2‬ﺳﺨﺘﯽ اﻓﻘﯽ و ﻗﺎﺋﻢ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ‬

‫در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﺑﺮ روي ﺳﺨﺘﯽ ﺟﺪاﺳﺎز اﺛﺮ دارﻧﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان‬
‫ﻣﻮاد ﻣﺼﺮﻓﯽ و ﺗﺎﺛﯿﺮ آنﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻻزم اﺳﺖ در زﻣﺎن ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﮐﻤﺎﻧﺶ ﯾﺎ ﻧﺎﭘﺎﯾﺪاري ﺟﺪاﺳﺎز‬
‫ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻻﺳﺘﯿﮏ و ﻓﻮﻻد ﻣﺘﻮرق ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي ﻗﺎﺋﻢ ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﺘﻮن‬
‫ﺑﺎﻻي ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدهي ﻣﻨﺎﺳﺐ از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮏ‪ ،‬داراي ﺳﺨﺘﯽ ﮐﻢ و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن زﯾﺎد در‬
‫ﺟﻬﺖ اﻓﻘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﯽ اﻓﻘﯽ ﺣﺪود ﯾﮏ ﻫﺰارم ﺳﺨﺘﯽ ﻋﻤﻮدي ﺧﻮد ﻫﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -3-3-2‬ﺳﺎﺧﺖ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺑﻪ دو روش ﺳﺮد و ﮔﺮم ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬روش ﮔﺮم در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﯿﺶﺗﺮ از روش ﺳﺮد‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫در روش ﺳﺮد‪ ،‬ورقﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺎ ﭼﺴﺐ ﺑﻪ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻد ﭼﺴﺒﺎﻧﺪه ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﺧﺸﮏ ﺷﺪن ﮐﺎﻣﻞ ﭼﺴﺐ در دﻣﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﯾﺎ‬
‫دﻣﺎي ﺑﺎﻻ )ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﮔﺮﻣﺎدﻫﯽ( ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺧﺸﮏ ﺷﺪن ﭼﺴﺐ در ﺑﯿﻦ ﻻﯾﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪي دوم اﺟﺮا ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬در‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪي دوم ﯾﮏ ﻻﯾﻪي ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺑﺎ ﭼﺴﺐ ﺑﻪ دور ﺟﺪاﺳﺎز ﭼﺴﺒﺎﻧﺪه ﺷﺪه و دوﺑﺎره ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺧﺸﮏ ﮐﺮدن اﯾﻦ ﭼﺴﺐ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻻﯾﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ دوم ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي از دﺳﺘﺮﺳﯽ اﮐﺴﯿﮋن و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاد ﺧﺎرﺟﯽ و ﺑﺮوز ﺧﻮردﮔﯽ در ﻓﻮﻻد اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ دو م‪ -‬ﺟ ﺪا ﺳﺎزﻫﺎي ﻟ ﺮزه ا ي‬

‫در روش ﮔﺮم‪ ،‬ﻻﺳﺘﯿﮏ ﭘﺲ از ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﻮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿﻤﻪ ﻣﺎﯾﻊ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﯿﻦ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي رﯾﺨﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻓﺎﺻﻠﻪي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﯿﻦ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي از ﭘﺮچ‪ ،‬ﮔﻮهﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﯾﺎ ﭘﯿﻦﻫﺎﯾﯽ ﺑﯿﻦ آنﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ روش‬
‫ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي از ﻗﺒﻞ ﺑﺎ روﺷﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﺪ ﺑﻼﺳﺖ ﮐﺎﻣﻼ ﺗﻤﯿﺰ و آﻣﺎدهﺳﺎزي ﺷﺪه و ﺳﻄﺢ آنﻫﺎ ﭼﺴﺐ زده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬
‫ﺣﺮارت داده ﺷﺪه و ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﺗﺎ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﮐﺎﻣﻼ ﺟﻮش ﺧﻮرده و ﭼﺴﺐ ﺧﺸﮏ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪي اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪن‬
‫ﻗﻄﻌﺎﺗﯽ ﺑﺪون ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺠﺰا و ﮐﺎﻣﻼ ﯾﮑﺪﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ‪ ،‬ﻃﻮل ﻋﻤﺮ و ﻋﻤﻠﮑﺮد آنﻫﺎ ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ روش ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي‬
‫از ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﺟﺪاﺳﺎز در ﻃﻮل زﻣﺎن و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﺎﺟﻢ ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﭘﻮﺷﺶ ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ دور آن ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ارﺗﻘﺎي‬
‫ﮐﯿﻔﯿﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ در ﻃﻮل زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻮادي ﺑﻪ آن اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻓﺮاوان دارد‪ .‬ﺑﻪ وﯾﮋه ﺑﻪ ﻧﮑﺎت زﯾﺮ در ﻃﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪ -‬ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﻮاد ﺧﺎم ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺳﺎﺧﺖ ﻻﺳﺘﯿﮏ؛‬
‫‪ -‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺧﻤﯿﺮﮐﺮدن و ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﻮاد؛‬
‫‪ -‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ورقﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ و ﻓﻮﻻدي؛‬
‫‪ -‬آﻣﺎدهﺳﺎزي ﺳﻄﺢ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي و ﮐﺸﯿﺪن ﻣﻮاد ﭼﺴﺒﯽ ﺑﺮ روي آنﻫﺎ؛‬
‫‪ -‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﺮاوري ﻣﺤﺼﻮل )دﻣﺎ و زﻣﺎن( ﺑﺮاي ﺧﺸﮏ ﮐﺮدن ﭼﺴﺐ و ﻓﺮاوري ﻻﺳﺘﯿﮏ‪.‬‬

‫‪ -4-3-2‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﺘﻌﺎرف‬
‫ﺻﻔﺤﺎت ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ‪ ،‬ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي و ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ ﻗﺮار زﯾﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺻﻔﺤﺎت ﻓﻮﻻدي در ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ‪ 2.5‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺣﺪود ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ و ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﯾﻪي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﯿﻦ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺑﯿﻦ ‪7‬‬
‫ﺗﺎ ‪ 20‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﯿﺰان ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻗﺎﺋﻢ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎز را ﮐﺎﻫﺶ داده و ﻣﺎﻧﻊ ﺑﯿﺮونزدﮔﯽ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ آن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﺳﺨﺘﯽ ﺟﺪاﺳﺎز در ﮐﺸﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ از ﺳﺨﺘﯽ آن‬
‫در ﻓﺸﺎر ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺻﻔﺤﺎت ﻓﻮﻻدي ﻣﺎﻧﻊ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬روي ﺳﺨﺘﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ آن ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞﻣﻼﺣﻈﻪاي ﻧﻤﯽﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬

‫در اداﻣﻪ ﺑﻪ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻋﻤﻠﮑﺮدي ﻻﺳﺘﯿﮏﻫﺎي ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي از ﺟﻤﻠﻪ رﻓﺘﺎر آنﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎرﻫﺎي ﻓﺸﺎري‪ ،‬ﮐﺸﺸﯽ‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎي ﺗﻮام‬
‫ﺟﺎﻧﺒﯽ و ﻗﺎﺋﻢ‪ ،‬و ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1-4-3-2‬رﻓﺘﺎر ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎرﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ و ﻗﺎﺋﻢ‬

‫ﺷﮑﻞ )‪ (2-2‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر ﺟﺪاﺳﺎز ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﻣﺴﻠﺢ ﺷﺪن ﺑﻪ‬
‫ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺗﺤﺖ ﻧﯿﺮوي ﻓﺸﺎري و ﻧﯿﺮوي ﺑﺮﺷﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪16‬‬

‫ب‬
‫تسال كول‬
‫يكي‬ ‫ت‬
‫تسال هاگ هيك‬
‫ب يكي‬
‫ف يا ه هقرو ا‬
‫يدالو‬

‫هيلوا تيعضو‬

‫‪P‬‬
‫‪P‬‬

‫ف‬
‫راش‬

‫‪Q‬‬ ‫‪Q‬‬

‫ب‬
‫شر‬
‫ت‬
‫ب لكش رييغ‬
‫يشر‬ ‫ت‬
‫ب لكش رييغ‬
‫يشر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -2-2‬ﺗﺎﺛﯿﺮ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻد ﺑﺮ روي ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻋﺪدي و آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ‪ ،‬ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﻨﺶ و ﻧﯿﺮوي ﻓﺸﺎري داﺧﻠﯽ در اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در ﺷﮑﻞ‬
‫)‪ (3-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ‪ ،‬ورق ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﯽ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﯿﺮون دارد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ‬
‫ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻗﺎدر ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ )‪ ،(3-2‬ﺗﻨﺶ ﻓﺸﺎري در ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎ ﺗﻮزﯾﻌﯽ ﺳﻬﻤﯽ ﺷﮑﻞ‬
‫داراي ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻘﺪار ﺧﻮد در ﻣﺮﮐﺰ ﺟﺪاﺳﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﺛﺮ ﮔﯿﺮداري ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي و وﯾﮋﮔﯽ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ )ﺿﺮﯾﺐ‬
‫ﭘﻮاﺳﻦ ﺣﺪود ‪ (0/5‬و در ﻧﺘﯿﺠﻪي آنﻫﺎ ﺑﺮوز ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨﺶ ﻓﺸﺎري ﺳﻪ ﻣﺤﻮري )ﻓﺸﺎر ﻫﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮑﯽ( اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﺤﺖ‬
‫ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬درﺻﺪ اﻻﺳﺘﯿﺴﯿﺘﻪي ﻇﺎﻫﺮي ﺟﺪاﺳﺎز‪ ،‬از درﺻﺪ اﻻﺳﺘﯿﺴﯿﺘﻪي ﻇﺎﻫﺮي ﺧﻮد ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در زﻣﺎن اﻋﻤﺎل ﺑﺎر اﻓﻘﯽ ﺑﻪ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﺑﺮﺷﯽ ورقﻫﺎي‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ را ﻣﺤﺪود ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﺑﺮﺷﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺷﺪه و ﺳﺨﺘﯽ اﻓﻘﯽ ﮐﻤﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺰرگ‬
‫ﺷﺪن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﺑﺮﺷﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺮوي ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻨﺶ ﺗﻮزﯾﻊ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﺪاﺳﺎز ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ ﺗﻨﺶ ﮐﺸﺸﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه در ﺳﻤﺖ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ در ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻫﻢ در ﻣﺮﮐﺰ ﺟﺪاﺳﺎز ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨﺶ ﻓﺸﺎري ﺳﻪ ﻣﺤﻮري اداﻣﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻋﻼوه‬
‫ﺑﺮ ﺣﻔﻆ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻣﯿﺰان ﮐﺎﻫﺶ ارﺗﻔﺎع ﺟﺪاﺳﺎز ﻫﻢ ﮐﻢﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از اﯾﻦ رو ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﺨﺶ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﺪاﺳﺎز از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﺑﺎر داراي اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در زﻣﺎن زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﻟﻨﮕﺮ واژﮔﻮﻧﯽ در ﺳﺎزه و ارﺗﻌﺎش ﻏﯿﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﭘﯽ‪ ،‬ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻓﺸﺎري اﺿﺎﻓﯽ در ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ‬
‫آﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎل ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ ﺑﺎرﺑﺮي و ﭘﺎﯾﺪاري ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ اﯾﻦ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد‬
‫ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺗﻨﺶ ﻓﺸﺎري ﺗﺎﺛﯿﺮي ﺑﺮ روي ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺮﺷﯽ آنﻫﺎ وارد ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﺨﺎب اﺑﻌﺎد و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎز‬
‫ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﺑﺮﺷﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز ﭘﺪﯾﺪهي ﺳﺨﺖ ﺷﺪﮔﯽ در رﻓﺘﺎر ﻧﯿﺮو ‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﺟﺪاﺳﺎز ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در ﺟﺪاﺳﺎز ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻧﯿﺮوي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﺎزه و در ﻧﺘﯿﺠﻪي آن ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻃﺒﻘﺎت را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ دو م‪ -‬ﺟ ﺪا ﺳﺎزﻫﺎي ﻟ ﺮزه ا ي‬

‫‪P‬‬

‫تسال هقرو‬‫كي‬
‫ف هقرو‬‫ينايم دالو‬

‫)‪M=0.5(Pd+Qh‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪P‬‬

‫‪h‬‬

‫‪d‬‬

‫‪Q‬‬ ‫‪P‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -3-2‬ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﯿﺮو در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫‪ -2-4-3-2‬ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎرﻫﺎي ﻓﺸﺎري‬

‫در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺑﺎ ﻓﺮض ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻮدن ارﺗﻔﺎع ﻻﯾﻪﻫﺎ‪ ،‬اﮔﺮ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮏ را ﮐﺎﻫﺶ داده و‬
‫ﺗﻌﺪاد آن را اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﯿﻢ )ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﻞ ﯾﮏ ﺑﻌﺪي ﺑﺰرگﺗﺮ( ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ ﺟﺪاﺳﺎز اﻓﺰوده و ﻧﯿﺮو و ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ راﺑﻄﻪي ﺧﻄﯽ ﭘﯿﺪا ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﮐﺮد‪ .‬از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﺿﺨﯿﻢﺗﺮ ﺷﺪن ﺿﺨﺎﻣﺖ ﯾﮏ ﻻﯾﻪي ﻻﺳﺘﯿﮏ و ﮐﺎﻫﺶ ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﻞ ﯾﮏ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺟﺪاﺳﺎز‬
‫ﻗﺎدر ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ اﺛﺮ ﻧﯿﺮوﻫﺎ در ﺟﻬﺖ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -3-4-3-2‬ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎرﻫﺎي ﮐﺸﺸﯽ‬

‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ ﻧﺎﺷﯽ از زﻟﺰﻟﻪ وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺘﻮنﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﮐﺸﺸﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﮐﺸﺸﯽ رﻓﺘﺎري دو ﺧﻄﯽ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﺨﺘﯽ ﮐﺸﺸﯽ اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ از‬
‫ﺳﺨﺘﯽ آنﻫﺎ در ﺟﻬﺖ ﻓﺸﺎري ﮐﻢﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺪاوم اﻋﻤﺎل ﺑﺎر ﮐﺸﺸﯽ در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﻻﺳﺘﯿﮏ از ﻓﻮﻻد ﺟﺪاﺷﺪه و ﺣﻔﺮهﻫﺎﯾﯽ در ﺑﯿﻦ ﻻﯾﻪﻫﺎي‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮏ و ﻓﻮﻻد ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮوز اﯾﻦ ﺣﻔﺮهﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ در ﺟﻬﺖ ﻓﺸﺎري ﺗﺎ ﺣﺪ ‪ 50‬درﺻﺪ ﻣﯿﺰان اوﻟﯿﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬از‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪18‬‬

‫اﯾﻦ رو ﺗﺤﺖ ﮐﺸﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ اﺛﺮ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺮ روي آنﻫﺎ داﺷﺘﻪ و ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﯽﮔﺮدد‪ .‬آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻫﻢ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﯿﺰان‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺗﻨﺶ ﮐﺸﺸﯽ ﺑﺮ روي اﯾﻦ ﺗﺠﻬﯿﺰات را در ﺣﺪ ﮐﻢﺗﺮ از ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم ﺑﺮ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -4-4-3-2‬دوام‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻻﺳﺘﯿﮏ و ﻓﻮﻻد ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن دﭼﺎر ﺗﻐﯿﯿﺮ در وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﻬﯽ از اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻻﺳﺘﯿﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻣﺎدهاي آﻟﯽ اﺳﺖ و وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي آن ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺮوز اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﮐﺮد‪:‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﮔﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮر‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮات دﻣﺎ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺧﺎرﺟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ داﺧﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﭘﻠﯿﻤﺮ‪ ،‬ﻣﻮاد ﭘﺮﮐﻨﻨﺪه و ﻓﺮم ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﭘﻞﻫﺎ و ﻏﯿﺮه ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﻣﺤﯿﻄﯽ دور از ﻧﻮر و ﺣﺮارت ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﭘﺪﯾﺪه اﮐﺴﯿﺪاﺳﯿﻮن ﻻﺳﺘﯿﮏ‬
‫ﻣﻌﻄﻮف ﮔﺮدد‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ داﺧﻠﯽ اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ در اﯾﻦ ﮔﺮوه از ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺨﺘﯽ‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮏ )ﭘﻠﯿﻤﺮ( ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻮﻟﻔﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﻞ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﺗﺼﺎل‬
‫ﺑﺎ ﻣﺪاﺧﻠﻪي اﮐﺴﯿﮋن‪ ،‬ﻗﻄﻊ و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﭘﻠﯿﻤﺮ دﯾﮕﺮي ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪي ﺗﮑﺮار اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﺒﮑﻪاي ﺟﺪﯾﺪي در ﻻﺳﺘﯿﮏ‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬آزادي ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎ ﻣﺤﺪود ﺷﺪه و ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺳﺨﺖﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ )‪ (4-2‬اﯾﻦ اﻣﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﺳﺎده ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﭘﺪﯾﺪه ﺗﻨﻬﺎ در ﺑﺨﺶ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﺳﻄﺢ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ رخ ﻣﯽدﻫﺪ و ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه داﺧﻠﯽ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﺎزك ﺑﻮدن ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻد و ﺗﻤﺎس‬
‫ﻣﺤﺪود اﮐﺴﯿﮋن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻻﺳﺘﯿﮏ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﮐﺴﯿﺪاﺳﯿﻮن‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺰش در ﻃﻮل زﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻃﺮاح ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و در زﻣﺎن ﺳﺎﺧﺖ ﺗﻤﻬﯿﺪات ﻻزم ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻮدن آن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪S‬‬ ‫‪S‬‬

‫‪S‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -4-2‬اﺛﺮ اﮐﺴﯿﺪاﺳﯿﻮن ﺑﺮ روي ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮏ‬

‫‪19‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ دو م‪ -‬ﺟ ﺪا ﺳﺎزﻫﺎي ﻟ ﺮزه ا ي‬

‫‪ -5-4-3-2‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آﺗﺶ‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آﺗﺶ ﺑﺮاي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻮردﻧﯿﺎز در ﺑﺮاﺑﺮ آﺗﺶ ﺑﺮاي ﺳﺘﻮنﻫﺎ‪ ،‬دﯾﻮارﻫﺎ ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ‬
‫اﻋﻀﺎي ﺑﺎرﺑﺮ ﺛﻘﻠﯽ در ﻫﻤﺎن ﻣﺤﺪوده از ﺳﺎزه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ آﺗﺶ ﺑﺮ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي رﻓﺘﺎر ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺟﺪاﺳﺎز اﺛﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻻزم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎرﻫﺎي ﺛﻘﻠﯽ ﺣﻔﻆ ﮔﺮدد و ﭘﺎﯾﺪاري ﺳﺎﯾﺮ اﻋﻀﺎي ﺳﺎزه ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺪاﺳﺎز ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﻧﯿﺰ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺪاﺳﺎز در ﺑﺮاﺑﺮ آﺗﺶ ﻻزم اﺳﺖ از ﺗﻤﻬﯿﺪاﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي ﭘﻮﺷﺶﻫﺎي ﺿﺪ ﺣﺮﯾﻖ‬
‫ﯾﺎ ﺗﺨﺘﻪﻫﺎي ﮔﭽﯽ در اﻃﺮاف ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎ ﻫﺪف ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ آن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺮارت زﯾﺎد ﯾﺎ ﺣﺮﯾﻖ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪ -6-4-3-2‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ‬
‫ﻻزم اﺳﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺎ اﻣﮑﺎن اﯾﺠﺎد اﺛﺮات ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻣﻔﯿﺪ ﺳﺎزه ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻞ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﮐﯿﻔﯿﺖ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪاي و‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺎﻫﯽ‪ ،‬اﺛﺮ ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ‪ ،‬آﻟﻮدﮔﯽ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻓﺮم ﯾﺎﻓﺘﮕﯽ )زوال ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺗﺤﺖ ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي ﺗﮑﺮار ﺷﻮﻧﺪه(‪ ،‬دﻣﺎ‪ ،‬اﺛﺮات‬
‫ﺳﺮﻋﺖ و ﭘﻮﺷﺶ را ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﺛﺮات ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺮاح در ﺗﺤﻠﯿﻞﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﺛﺮ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﯽ ﺿﻮاﺑﻂ ﺑﯿﻦ‬
‫اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﺷﺘﻮ ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ ﺿﺮاﯾﺐ اﺻﻼح ﻣﺸﺨﺼﺎت در ﻃﺮاﺣﯽ وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎز در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ -7-4-3-2‬ﻣﻬﺎر ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺟﺪاﺳﺎز‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻬﺎرﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﺮاي ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻮدن ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﯽﮔﺮدد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﻣﻬﺎرﻫﺎي‬
‫ﺟﺎﻧﺒﯽ در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻻزم اﺳﺖ از روش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ ﺳﺎزه در ﺳﻄﺢ ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ زﻟﺰﻟﻪي ﻣﺤﺘﻤﻞ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﻮدن اﺛﺮات ﻣﻬﺎر ﺟﺎﻧﺒﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -8-4-3-2‬واژﮔﻮﻧﯽ‬

‫در ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻻزم اﺳﺖ واژﮔﻮﻧﯽ ﮐﻠﯽ ﺳﺎزه و ﺗﻨﺶﻫﺎي اﺿﺎﻓﯽ در اﺟﺰا ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺑﺮﮐﻨﺶ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﺰﯾﯿﺎت اﺗﺼﺎل در ﺑﻌﻀﯽ از وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ در ﮐﺸﺶ ﮐﺎراﯾﯽ وﺳﯿﻠﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﺛﺮات ﺑﺮﮐﻨﺶ‬
‫در ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد اﻓﻘﯽ وﺳﯿﻠﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي دﭼﺎر ﻣﺸﮑﻞ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺿﻌﻒ ﺟﺰﯾﯿﺎت اﺗﺼﺎل وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي در‬
‫ﮐﺸﺶ ﺑﺎﯾﺪ در ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده از ﻇﺮﻓﯿﺖ ﮐﺸﺸﯽ ﯾﮏ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻞ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺮﮐﻨﺶ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ‬
‫و آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮐﻔﺎﯾﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ در ﺗﺤﻤﻞ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﮐﺸﺸﯽ در ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -9-4-3-2‬ﺑﺎزرﺳﯽ‬

‫اﮔﺮﭼﻪ اﻏﻠﺐ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﭘﺲ از زﻟﺰﻟﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﻧﯿﺎز ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎزرﺳﯽ‪ ،‬ﺗﻌﻤﯿﺮ و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻮاره‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﻻزم اﺳﺖ ﺳﺎزه ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اوﻟﯿﻪ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻄﻮر دورهاي‪ ،‬ﺑﺎزرﺳﯽ‬
‫ﺷﺪه و ﺑﺨﺶﻫﺎي آﺳﯿﺐ دﯾﺪه ﺗﻌﻤﯿﺮ ﯾﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﺲ از وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪي ﺳﻄﺢ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪20‬‬

‫‪ -10-4-3-2‬ﮐﻨﺘﺮل ﮐﯿﻔﯿﺖ‬

‫ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺟﻬﺖ آزﻣﺎﯾﺶ و ﺑﺎزرﺳﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻧﺼﺐ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﺮ ﭘﺮوژه روشﻫﺎي ﺑﺎزرﺳﯽ وﯾﮋه و‬
‫آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎﯾﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻧﻮع ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺰاﻣﺎت ﺧﺎص ﮐﻨﺘﺮل ﮐﯿﻔﯿﺖ در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬اﯾﻦ راﻫﻨﻤﺎ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -4-2‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‬

‫اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎز ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در داﺧﻞ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد و ﺟﺬب اﻧﺮژي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻌﺒﯿﻪي ﯾﮏ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ در ﻣﯿﺎن ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﻣﯽﺗﻮان‬
‫ﺑﺮ ﺧﺼﯿﺼﻪي ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﮐﻢ آﻧﻬﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺳﻮراخ از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪهاي ﺑﺎ ﻗﻄﺮي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ از ﻗﻄﺮ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‬
‫در ﻣﺮﮐﺰ ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﻌﺒﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر درون آن ﺳﻮراخ ﺟﺎﺳﺎزي ﺷﺪ‪ ،‬دو ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﯾﮑﯽ ﺷﺪه و ﺟﺪاﺳﺎز‬
‫ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ )‪ (5-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬دﻟﯿﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺮب ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎز اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻠﺰ ﺳﺮب‬
‫داراي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ﺑﻠﻮري اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻠﻮري ﺳﺮب ﺑﺎ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﻬﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻠﻮري اوﻟﯿﻪ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﺴﻠﯿﻢﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي ارﺗﻌﺎﺷﯽ دﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﭘﺪﯾﺪهي ﺧﺴﺘﮕﯽ در آن ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻧﯿﺮوي ﺟﺎﻧﺒﯽ وارده ﺑﻪ آن ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻧﯿﺮوي ﺟﺎﻧﺒﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ ﻣﺎﻧﻊ از‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﺟﺪاﺳﺎز ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﺟﺪاﺳﺎز ﺳﺨﺘﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮي از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ از ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﺎرﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺳﻄﺢ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎد ﯾﺎ زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﺧﻔﯿﻒ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﯿﺮوي ﺟﺎﻧﺒﯽ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﺟﺪاﺳﺎز و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن‬
‫ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﺣﺪ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﯽرﺳﺪ و ﺳﺨﺘﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺳﺮب ‪ 8‬ﺗﺎ‬
‫‪ 10‬ﻧﯿﻮﺗﻦ ﺑﺮ ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪن در زﻣﺎن ارﺗﻌﺎش‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻣﯿﺮاﯾﯽ را از ﺣﺪود ‪3‬‬
‫درﺻﺪ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ %15‬ﺗﺎ ‪ %35‬ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ رﻓﺘﺎر ﻫﯿﺴﺘﺮزﯾﺲ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺪار ﺑﻮده و ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از‬
‫اﻧﺮژي را در زﻣﺎن رﺧﺪاد زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺰرگ ﻣﺴﺘﻬﻠﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر ﻫﯿﺴﺘﺮزﯾﺲ اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت دوﺧﻄﯽ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﯽ‬
‫اوﻟﯿﻪاي در ﺣﺪود ‪ 9‬ﺗﺎ ‪ 16‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺨﺘﯽ ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﯿﻢ آنﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ف هحفص‬‫و يناقو‬
‫تس ه‬
‫برس ه‬
‫ي‬ ‫تا يا ه خاروس‬
‫لاص‬

‫تسال‬
‫كي‬
‫ف هقرو‬
‫يدالو‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -5-2‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‬

‫‪21‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ دو م‪ -‬ﺟ ﺪا ﺳﺎزﻫﺎي ﻟ ﺮزه ا ي‬

‫ﺑﺨﺶ ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ اﯾﻦ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي اﺳﺖ و وﻇﯿﻔﻪي ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﯿﺮوي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﺒﺪا را‬
‫ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن ارﺗﻌﺎش ﺳﺎزه ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارد‪.‬‬
‫‪ -5-2‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد‬

‫روش ﻣﻮﺛﺮ دﯾﮕﺮ ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ اﻋﻢ از اﯾﻨﮑﻪ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﯾﺎ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺻﻼح ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻻﺳﺘﯿﮏ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬اﻓﺰودن ﮐﺮﺑﻦ ﺳﯿﺎه ﯾﺎ اﻧﻮاع دﯾﮕﺮ ﭘﺮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت آن را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﺪ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎدﺗﺮ‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد ﺗﻨﻬﺎ از ﻻﺳﺘﯿﮏ و ورقﻫﺎي ﻧﺎزك ﻓﻮﻻدي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﮐﻨﺎر‬
‫اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮي ﻻزم ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ 6-2‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﺟﺪاﺳﺎز ﻫﺎي‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪–6-2‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﯿﻒ اﺛﺮ ﻧﯿﺮوي ﺟﺎﻧﺒﯽ اﻋﻤﺎﻟﯽ ﺑﺮ روي اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎز و ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺣﺎﺻﻞ از آن ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮان از ﻣﺪل دوﺧﻄﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد ﺗﺎﺑﻌﯽ از ﮐﺮﻧﺶﻫﺎي ﺑﺮﺷﯽ آن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ از ﺣﺪود ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ‬
‫‪ %15‬در ﮐﺮﻧﺶ ﺑﺮﺷﯽ ﮐﻢ ﺗﺎ ‪ %10‬در ﮐﺮﻧﺶ ﺑﺮﺷﯽ ﺑﺎﻻ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد ﺑﮕﻮﻧﻪاي ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ اﺛﺮات ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮات دﻣﺎﯾﯽ‪ ،‬و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﺮم‬
‫ﯾﺎﻓﺘﮕﯽ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﺮم ﯾﺎﻓﺘﮕﯽ ﻃﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪي اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ ﮐﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺗﺤﺖ ﯾﮏ ﯾﺎ ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺸﺘﺮي ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﺎ داﻣﻨﻪ زﯾﺎد ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﯿﺪه و ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﮔﺮدد ﺟﺪاﺳﺎز در ﺳﻄﻮح ﮐﺮﻧﺸﯽ‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ از ﻣﯿﺰاﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ در ﻻﺳﺘﯿﮏ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي ﻫﯿﺴﺘﺮزﯾﺲ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮي را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻓﺮض ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﺮم ﯾﺎﻓﺘﮕﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل اﺻﻼح ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺨﺶ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﺮم ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ ﻻﺳﺘﯿﮏ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﯿﺰان ﮔﺴﺘﺮش اﯾﻦ اﺻﻼح ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ‪-‬‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﺪل ﻫﺎي رﯾﺎﺿﯽ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﯿﺎن ﻣﺸﺨﺼﺎت اوﻟﯿﻪ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد را‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻠﯿﻞﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﺪلﻫﺎي ﻫﯿﺴﺘﺮزﯾﺲ ﭘﺎﯾﺪار و اﺳﺘﻔﺎده از آن در ﺗﺤﻠﯿﻞ دﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺳﺨﺘﯽ و ﻣﯿﺮاﯾﯽ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺟﺪاﺳﺎز ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ آن ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫‪22‬‬

‫‪ -6-2‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ‬

‫در اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺟﺪاﺳﺎزي‪ ،‬روﺳﺎزه اﺟﺎزه ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ در زﻣﺎن رﺧﺪاد زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺰرگ ﺑﺮ روي ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﻠﻐﺰد‪ .‬ﺳﺎزه ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺗﺠﺎوز‬
‫ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺷﻲ در ﻃﺒﻘﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه از ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺮوي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺑﺮ روي آنﻫﺎ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻟﻐﺰش ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ از ارﺳﺎل ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻟﺮزهاي ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺳﺎزه ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎل ﻧﻴﺮوي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﺮك زﻟﺰﻟﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ را ﻣﺴﺘﻬﻠﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﺪاﺳﺎز ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻧﻴﺮوي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺑﻪ روﺳﺎزه و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺳﺎزه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎ زﻳﺎد ﺑﻪ ﺳﺎزه ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات در ﺟﺪاﺳﺎزي ﺳﺎزهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺑﺰار دﻗﻴﻖ و ﺣﺴﺎس ﺑﻪ‬
‫ارﺗﻌﺎش در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ در آنﻫﺎ ﻧﺼﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي دﻗﻴﻖ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﻮﺟﻮد در ارﺗﻌﺎش ﺗﺤﺮﻳﻚ‬
‫ﺣﺴﺎس ﻧﺒﻮده و ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ از آن ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺘﺎب ﻣﻮﺟﻮد در ﻃﺒﻘﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ‬
‫اﺻﻄﻜﺎك در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬از اﻳﻦ رو ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك ﻣﻲﺗﻮان ﺷﺘﺎب اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﺎزه در ﻃﻲ‬
‫ارﺗﻌﺎش را ﻛﺎﻫﺶ داد‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان اﺻﻄﻜﺎك ﻣﻮادي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻔﻠﻮن و ﻓﻮﻻد اﺳﺘﻴﻞ ﻛﺎراﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ از ﺧﻮد‬
‫ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻴﺰان دﻟﺨﻮاه ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه در ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ اوﻟﻴﻪ داراي ﺻﻔﺤﺎت ﻟﻐﺰﺷﻲ ﻣﺴﻄﺢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوي ﻣﻘﺎوم در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﺣﺎﺻﻞ از ﺿﺮب‬
‫ﺑﺎرﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ وارده ﺑﻪ ﺟﺪاﺳﺎز در ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻘﺺ ﻋﻤﺪهي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻟﻐﺰش اﻓﻘﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺎزهي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﭘﺲ از وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اوﻟﻴﻪي ﺧﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺳﺎزه از‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻣﻘﺎوم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﺻﻄﻜﺎك ﻛﻤﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن از ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲاﻳﺴﺘﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﮔﺮدد ﺳﺎزه در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ اﻧﺪﻛﻲ دورﺗﺮ از‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﺟﺪاﺳﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﭘﺲﻟﺮزهﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ از ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮار ﻓﻌﻠﻲ ﺧﻮد ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻮده و در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﺑﺎز ﻫﻢ‬
‫دورﺗﺮ از ﻣﻜﺎن اﺻﻠﻲ ﺧﻮد ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از داﻣﻨﻪي ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻣﺠﺎز ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺧﺎرج ﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ آن‬
‫ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪي ﺗﻮﻗﻒ ﺳﺎزه از ﻣﺮﻛﺰ ﺟﺪاﺳﺎز ﭘﺲ از زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎز اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻟﻐﺰﺷﻲ ﻛﺮوي ﻳﺎ ﻣﻘﻌﺮ اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻧﻮع ﺟﺪاﺳﺎز ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ )‪ (7-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ داﺧﻠﻲ اﻳﻦ ﺟﺪاﺳﺎز از ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻌﺮ‬
‫ﻓﻮﻻد اﺳﺘﻴﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪي ﻓﻮﻻدي ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﻳﺎد و اﺻﻄﻜﺎك ﻛﻢ ﺑﺮ روي آن ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺳﻄﺢ‬
‫ﻟﻐﺰش ﻛﺮوي ﺑﺎ ﻻﻳﻪاي از ﺗﻔﻠﻮن ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ %3‬ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ اﻋﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎز را در دو راﺳﺘﺎي اﻓﻘﻲ و‬
‫ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻲراﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺣﺬف ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺸﻲ از ﻧﻴﺮوي ﻗﺎﺋﻢ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺑﺼﻮرت‬
‫ﻣﻮﻟﻔﻪاي در راﺳﺘﺎي ﻣﻤﺎس ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻛﺮوي ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮده و ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺪاﺳﺎز دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺮﻛﺰي ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮدد‪ .‬ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺪاﺳﺎز‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوي اﺻﻄﻜﺎك ﻣﺴﺎوي ﻳﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از اﻳﻦ ﻣﻮﻟﻔﻪي ﻣﻤﺎﺳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه از ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺷﻌﺎع اﻧﺤﻨﺎي‬
‫اﻳﻦ ﺟﺪاﺳﺎز دورهي ﺗﻨﺎوب ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ وزن ﺳﺎزه ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺑﺮأورد ﺷﺪه‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دورهي ﺗﻨﺎوب ﺗﻐﻴﻴﺮي ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪23‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ -‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﺮزهاي‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﺳﺘﻮن‬

‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻌﺮ‬
‫ﭘﻲ‬
‫ﻗﻄﻌﻪ ﻓﻮﻻدي ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﻳﺎد‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 7-2‬ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺧﺼﻴﺼﻪﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪ در ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ‪ ،‬ﻛﻪ اﺻﻄﻜﺎك اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻻزم‬
‫ﺑﺮاي آﻏﺎز ﻟﻐﺰش‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻧﻴﺮوﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺪاوم ﺣﺮﻛﺖ ﻟﻐﺰﺷﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻴﺮوي اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫اﺻﻄﻜﺎك ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻟﻐﺰﻧﺪه اﻧﺤﻨﺎدار ﻓﻌﺎل ﺷﺪه و در راﺳﺘﺎي ﺳﻄﺢ ﻛﺮوي آﻏﺎز ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك از ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ‬
‫اﻋﻤﺎﻟﻲ و ﺳﺮﻋﺖ ﻟﻐﺰش ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬درﺣﺎﻟﻴﻜﻪ در ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك ﺗﺎ اﻧﺪازهي زﻳﺎدي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻲ ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﭘﻮﺷﺶ ﺗﻔﻠﻮن روي ﺳﻄﺢ ﻓﻮﻻد ﺿﺪزﻧﮓ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻣﻮﺛﺮي ﺳﻄﺢ‬
‫ﻟﻐﺰش را از ﺧﻮردﮔﻲ ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻟﻐﺰش ﺟﺪاﺳﺎز ﻓﻘﻂ در ﺣﻴﻦ وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﺗﻔﻠﻮن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﻤﺎم‬
‫دورهي ﻋﻤﺮ ﻃﺮاﺣﻲ دوام داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺛﺮات ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮات دﻣﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ روي ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎز اﺛﺮ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ –8-2‬ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻌﺮ دوﮔﺎﻧﻪ‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻬﺒﻮد رﻓﺘﺎر اﻳﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺑﺎ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻟﻐﺰﺷﻲ ﻣﻘﻌﺮ ﻧﻴﺰ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪8-2‬‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ از ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎ دو ﺳﻄﺢ ﻟﻐﺰﺷﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ اﻓﻘﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬اﺑﻌﺎد ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺑﺎ دو ﺳﻄﺢ‬
‫ﻟﻐﺰﺷﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻟﻐﺰﺷﻲ‪ ،‬از اﻧﺪازهي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ اﻓﻘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در دو ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻌﺮ در‬
‫ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﺪاﺳﺎزي ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺮوي اﻋﻤﺎﻟﻲ از ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺎ ﺟﺮم ﺳﺎزه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﺟﺮم ﺳﺎزه ﺑﺎ ﻣﺮﻛﺰ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي ﻳﻜﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪي آن ﭘﻴﭽﺶ در ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي ﺳﺎزهﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺘﻘﺎرن ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫‪24‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ در اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺎزه ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﻟﺮزه دﻗﻴﻘﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اوﻟﻴﻪي ﺧﻮد ﺑﺎز ﻧﮕﺮدد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻻزم اﺳﺖ ﻃﺮاح در زﻣﺎن ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي دﻗﻴﻖ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮ روي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ رﻓﺘﺎر ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬از ﻋﻤﻠﻜﺮد آن اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ و در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﺣﺘﺮاز از وﻗﻮع اﺷﻜﺎﻻت‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﺮاح ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ در ﻃﻮل دورهي ﺳﺎﺧﺖ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺟﺪاﺳﺎز ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﻣﺒﺬول دارد‪:‬‬
‫‪ -‬اﻣﻜﺎن ﺟﻮش ﺧﻮردن ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﻃﻮل زﻣﺎن؛‬
‫‪ -‬وﻗﻮع ﻳﺦزدﮔﻲ؛‬
‫‪ -‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﻮردﮔﻲ؛‬
‫‪ -‬از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺳﻄﻮح ﻛﻢ اﺻﻄﻜﺎك در اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﻃﻮل زﻣﺎن و در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬از اﻳﻦرو ﺑﺎزدﻳﺪﻫﺎي ﻣﻨﻈﻢ و‬
‫دورهاي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺘﺮل وﺿﻌﻴﺖ اﻳﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪(Skinner et al., 1993) .‬‬
‫در زﻣﺎن ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد ﻣﻴﺰان دﻗﻴﻖ ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك در آن‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات آن در زﻣﺎن ﺣﺮﻛﺖ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ آن ﺑﻪ‬
‫ﻛﻤﻚ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻣﻮرد ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻧﻴﺮو– ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﻐﺰﺷﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ درﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ دوﺟﻬﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺮارت‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ و آﺛﺎر ﺳﻦ در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻣﻔﻴﺪ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺪلﺳﺎزي ﻋﺪدي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﻐﺰﺷﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻳﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﺼﺎﻟﺢ آن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﺪل ﻋﺪدي ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﺪﻗﻴﻖ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫در ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮام از دو ﻧﻮع ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ و ﻟﻐﺰﺷﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي‬
‫ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ اﻳﻦ دو ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲﻫﺎي اﻓﻘﻲ آنﻫﺎ ﻣﺒﺬول ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ دو ﻧﻮع ﺟﺪاﺳﺎز در‬
‫ﻣﺠﺎورت ﻫﻢ در زﻳﺮ اﻋﻀﺎي ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻲ زﻳﺎد ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﻮارﻫﺎي ﺑﺮﺷﻲ ﺑﺘﻦآرﻣﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﺎز ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮدد ﺑﺎز ﺗﻮزﻳﻊ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﺎرﻫﺎي ﺛﻘﻠﻲ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫اﻧﻮاع دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ از ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ از آن ﻣﻴﺎن ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎي ﻓﻮﻻدي در‬
‫ﻣﺤﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻧﻴﺮوي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪه در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدهي‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن از ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻧﻴﺮوي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ و ﻓﺮاﻳﻨﺪ‬
‫اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺟﺪاﺳﺎز اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در زﻣﺎن اﻳﺠﺎد ﻣﺪل ﻋﺪدي ﺑﺮاي رﻓﺘﺎر ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮهي‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ اﻳﻦ دو رﻓﺘﺎر ﺗﻮﺟﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻧﻮع دﻳﮕﺮي از ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﻻﺳﺘﻴﻚ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻻﻳﻪي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﭘﻮﺷﻴﺪه‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻔﻠﻮن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ و ﺑﺎ ﻳﻚ ﻫﺴﺘﻪي ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ در ﺗﻤﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺴﺘﻪي ﻣﺮﻛﺰي ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﻧﻴﺮوي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪه را در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد ﻣﻲآورد و اﺻﻄﻜﺎك ﺑﻴﻦ ﺻﻔﺤﺎت ﺑﺎﻋﺚ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ اﻧﺮژي ارﺗﻌﺎﺷﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫)‪22Mostaghel and Khodaverdian, 198‬‬

‫‪25‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ -‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﺮزهاي‬

‫‪ -7-2‬اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻛﺎﺳﻪايﻛﻪ در اﺑﺘﺪا در اروﭘﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻧﻮع ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ و ﻟﻐﺰﺷﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻻﺳﺘﻴﻚ اﻳﻦ ﺟﺪاﺳﺎز‬
‫در ﻳﻚ ﺟﺎم ﺷﺒﻴﻪ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻي آن از ﺗﻔﻠﻮن ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺷﻜﻞ ‪ 9-2‬ﺑﺮﺷﻲ از ﺟﺪاﺳﺎز ﻛﺎﺳﻪاي اراﺋﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﺪاﺳﺎز ﭘﻴﺴﺘﻮن ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺤﺼﻮر اﺳﺖ‪ ،‬در ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻻﺳﺘﻴﻚ از ﺑﻴﺮونزدﮔﻲ ﺣﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺟﺪاﺳﺎز ﻛﺎﺳﻪاي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﻴﭽﺸﻲ دارد ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺳﻄﺢ ﻟﻐﺰش در اﺛﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از زﻟﺰﻟﻪ ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖﺗﺮي ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ‪ ،‬ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ روﺳﺎزه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 9-2‬ﺟﺪاﺳﺎز ﻛﺎﺳﻪاي‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻧﻴﺮوي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي‬
‫ﻟﻐﺰﺷﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺎرﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﺎ اﻧﺪازهي زﻳﺎدي ﺑﻪ ﻧﺤﻮهي ﺗﻮزﻳﻊ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ دارد‪.‬‬
‫اﮔﺮ در ﺟﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻛﺸﺸﻲ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ‬
‫ﺑﮕﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎي ﺛﻘﻠﻲ را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﻮارد اﺟﺮا ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي در ﻛﻨﺎر ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ از ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎي ﺗﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﺷﻮﻧﺪه ﻳﺎ ﻟﺰج وﻳﺴﻜﻮز( اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﭽﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺑﺮﮔﺸﺖﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي ﻓﻨﺮي ﺷﻜﻞ و ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﺷﻤﻊ‬
‫ﻏﻼفدار ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﻳﻲ در اﻳﻦ ﺣﻮزه اراﺋﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.(7‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫ﻟﺮزهاي‬
‫‪29‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﺳﻮ م‪ -‬ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎزي ﻟ ﺮزه اي‬

‫‪ -1-3‬ﮐﻠﯿﺎت‬

‫در ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي ﺑﺎﯾﺪ از "دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي داراي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي" و‬
‫"آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ‪ -‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ 2800‬اﯾﺮان" اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ از راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﯽ‬
‫ﯾﮏ ﺳﺎزهي داراي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي و ﻗﻄﻌﺎت ﺟﺪاﺳﺎز ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬در اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺼﺎﻟﺢ دﺳﺘﮕﺎه ﺟﺪاﺳﺎز‪ ،‬و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﻓﻨﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﮐﯿﻔﯿﺖ آنﻫﺎ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ در اﺑﺘﺪا ﻣﻔﺎد دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ و آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪي ﯾﺎدﺷﺪه رﻋﺎﯾﺖ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -2-3‬ﻣﺪلﺳﺎزي و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ رﻓﺘﺎر ﺳﺎزهي ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻧﺘﻈﺎري ﮐﻪ از ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎز و ﺳﺎزهي ﺑﺎﻻي آن دارﯾﻢ‬
‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ رﻓﺘﺎري و ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﺗﺨﺎذ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر در زﯾﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي آﯾﻨﺪه ﻣﺪلﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎز و ﻣﺪلﻫﺎي‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه اراﺋﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن و ﻧﯿﺮوي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي و ﭘﺎﺳﺦ ﮐﻠﯽ ﺳﺎزه در‬
‫ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪﻟﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻣﻔﺎد ﺑﻨﺪ ‪ 5-6‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ رﻋﺎﯾﺖ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -1-2-3‬ﻣﺪلﻫﺎي ﻋﺪدي ﺳﺎزه و ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻋﺪدي ﺑﺎ اﻫﺪاف ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺮاح اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻣﺪل ﻋﺪدي ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزي روﺳﺎزه ﺑﺎ ﯾﮏ ﺟﺮم‬
‫ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ و ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﻨﺮ و ﻣﯿﺮاﮔﺮ ﻣﻌﺎدل اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺪل ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ رﻓﺘﺎر ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري‬
‫ﻟﺮزهاي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ ﻣﺪلﺳﺎزي دﻗﯿﻖ از رﻓﺘﺎر روﺳﺎزه وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺪل دوﺑﻌﺪي ﺑﺎ ﺟﺮمﻫﺎي ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺮ روي رﻓﺘﺎر ﻃﺒﻘﺎت و رﻓﺘﺎر ﻣﻮدي روﺳﺎزه اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ رﻓﺘﺎر ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺪل ﺧﻄﯽ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﺧﻄﯽ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﻬﺘﺮ رﻓﺘﺎر ﺳﺎزه‬
‫در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﯽﺗﻮان از ﻣﺪلﻫﺎي دﻗﯿﻖﺗﺮ ﮐﻪ در آن ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻋﻀﺎ ﺑﺎ ﺟﺰﯾﯿﺎت ﻣﺪل ﺷﺪه و ﻣﺪل رﻓﺘﺎر ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ ﺑﺮاي آنﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي اﺟﺰا ﻣﺤﺪود اﻣﮑﺎن اﯾﺠﺎد ﻣﺪﻟﯽ ﺳﻪﺑﻌﺪي‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ واﻗﻌﯿﺖ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي دﻗﯿﻖﺗﺮ رﻓﺘﺎر اﺟﺰاي ﺳﺎزه و‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻘﺪور ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪلﻫﺎ اﺛﺮات ﭘﯿﭽﺶ روﺳﺎزه و اﺛﺮ ﺗﺤﺮﯾﮏﻫﺎي ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد ﻃﺮاح در ﻣﺪلﺳﺎزي و ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮي اﯾﻦ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ از ﺟﺰﯾﯿﺎت اﺟﺮاﯾﯽ ﺳﺎزهي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ آﮔﺎه ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻧﺤﻮهي ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت اﻋﻀﺎي ﺳﺎزهاي و ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي‪ ،‬ﻧﺤﻮهي ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﺎرﮔﺬاري در ﻧﺮماﻓﺰار و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﺳﺘﻨﺘﺎج از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ آﺷﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫روشﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪ -‬روش ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻣﻌﺎدل؛‬

‫‪ -‬روش دﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ؛‬

‫‪ -‬روش ﻃﯿﻒ ﭘﺎﺳﺦ؛‬

‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎ ﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪30‬‬

‫‪ -‬روش ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪي زﻣﺎﻧﯽ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﯾﮏ از روشﻫﺎي ذﮐﺮ ﺷﺪه در اﯾﻦ ﺑﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻣﺬﮐﻮر در "دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ" ﺑﻪ ﮐﺎر روﻧﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ در‬
‫اﻧﺘﺨﺎب روش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﺎزه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ اﺳﺖ از‪:‬‬

‫وﺿﻌﯿﺖ ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه؛‬

‫ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت ﺳﺎزه؛‬

‫ارﺗﻔﺎع ﺳﺎزه؛‬

‫دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه؛‬

‫ﺷﮑﻞ و ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﺎزه )ﻣﻨﻈﻢ ﯾﺎ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﺑﻮدن ﺳﺎزه(؛‬

‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ در ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﯿﺮوي ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﺒﺪا؛‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺳﺎزه؛‬

‫‪ -2-2-3‬ﻣﺪلﻫﺎي رﻓﺘﺎري وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫ﭼﻬﺎرﮔﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﻧﯿﺮو‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ زﯾﺮ اﯾﻦ رﻓﺘﺎرﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر اﯾﺪهآل ﺑﺎ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ )‪ (D‬ﺑﺮاي زﻟﺰﻟﻪي ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار "اﻟﻒ" ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﺧﻄﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺟﺪاﺳﺎزي در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻟﺮزهاي دوره ﺗﻨﺎوب‬
‫ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺛﺎﺑﺘﯽ دارد ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻧﯿﺎز ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪل رﻓﺘﺎري ﻧﯿﺮوي اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در روﺳﺎزه ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﺎن ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي اﯾﻦ ﻣﺪل رﻓﺘﺎري ﻻزم اﺳﺖ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺟﺪاﺳﺎز ﻧﯿﺰ ﺑﻪ روش ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﻣﻨﻈﻮر ﮔﺮدد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﻓﺮض ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻟﺰج )وﯾﺴﮑﻮز( ﺑﺮاي اﻟﻤﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎز و ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -1-3‬ﻣﺪلﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در زﻣﺎن ﺗﺤﺮﯾﮏ‬

‫‪31‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﺳﻮ م‪ -‬ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎزي ﻟ ﺮزه اي‬

‫ﻧﻤﻮدار "ب" رﻓﺘﺎر دوﺧﻄﯽ ﯾﮏ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎز ﺳﺨﺖ ﺷﻮﻧﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ اوﻟﯿﻪي ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ دارد )ﯾﺎ ﻣﻌﺎدل‬
‫آن‪ ،‬دوره ﺗﻨﺎوب ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻠﻨﺪ(‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن در ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ از ﺳﺨﺘﯽ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﺑﺎﻻﯾﯽ )ﯾﺎ دوره ﺗﻨﺎوب ﻣﻮﺛﺮ ﮐﻮﺗﺎه(‬
‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ از ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬روﺳﺎزه در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺧﻄﯽ ﻣﻌﺎدل در ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻫﺎي ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺤﺖ‬
‫ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار "پ" رﻓﺘﺎر دوﺧﻄﯽ ﯾﮏ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎز ﻧﺮم ﺷﻮﻧﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺳﺨﺘﯽ اوﻟﯿﻪ ﺑﺎﻻﯾﯽ دارد )دوره‬
‫ﺗﻨﺎوب ﻣﻮﺛﺮ ﮐﻮﺗﺎه( ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺳﺨﺘﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ آن ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ )دوره ﺗﻨﺎوب ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻠﻨﺪ(‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻌﺎرف‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﺑﺎﻻ )‪ ،(HDRB‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ )‪ (LRB‬و‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨﺪه‪ ،‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬در ﯾﮏ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻧﺮم ﺷﻮﻧﺪه‪ ،‬زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽها از ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬روﺳﺎزه ﺗﺤﺖ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪاي ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﺧﻄﯽ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮي را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻧﻤﻮدار "ت"‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﯾﮏ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ اﯾﺪهآل ﺑﺪون ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻧﯿﺮوي ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪه ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ در اﯾﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎك و در ﻧﺘﯿﺠﻪي آن ﻧﯿﺮوي اﺻﻄﮑﺎك اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در ﺳﻄﺢ ﻟﻐﺰش ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﯿﺮوي زﻟﺰﻟﻪ دورهي ﺗﻨﺎوب ﻣﻮﺛﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﯿﺮوي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﺎزه ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺘﯽ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺪم وﺟﻮد ﻧﯿﺮوي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﺒﺪا اﯾﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎ اﻏﻠﺐ در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪاي ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ را ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﻃﺮاﺣﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در زﻟﺰﻟﻪ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ روي آنﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻠﯽ اﯾﻦ‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﻻزم ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﺪلﺳﺎزي‪ ،‬ﻃﺮاح ﺑﺎﯾﺪ ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﻨﺪرج در "دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ" در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ را در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﺪل اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در ﺻﻮرت‬
‫ﻧﯿﺎز ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺿﻮاﺑﻂ و آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮاح ﺑﺎﯾﺪ در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺼﺎﻟﺢ در ﻣﺪل‪ ،‬در ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي ﻣﺪل و در اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﯾﺞ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺗﻔﺎوت رﻓﺘﺎر‬
‫ﻣﺪل ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﺳﺎزهي واﻗﻌﯽ‪ ،‬ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت و ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ در ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺼﺎﻟﺢ‪ ،‬ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ در رﻓﺘﺎر اﻋﻀﺎ‪ ،‬ﺑﺎر ورودي و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮارد را‬
‫ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪل رﯾﺎﺿﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻧﯿﺮو‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن آنﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ‬
‫ﻣﻨﺪرج در ﺑﺨﺶ "آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي" در "دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ" و ﯾﺎ "آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز" در اﯾﻦ راﻫﻨﻤﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و اﺻﻼح ﮔﺮدد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺪلﺳﺎزي ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ﺗﺎ ﺟﺰﯾﯿﺎت زﯾﺮ را در ﺑﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺗﻮزﯾﻊ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﭘﻼن‬

‫‪ -2‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن اﻓﻘﯽ و ﭘﯿﭽﺸﯽ روﺳﺎزه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻗﺮارﮔﯿﺮي ﺟﺮم در روﺳﺎزه‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎ ﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪32‬‬

‫‪ -3‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ﻧﯿﺮوﻫﺎي واژﮔﻮﻧﯽ و ﺑﺮﮐﻨﺶ ﺑﺮاي ﮐﻠﯿﻪي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‬

‫‪ -4‬ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﻮدن اﺛﺮات ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ‪ ،‬ﺑﺎر دوﻃﺮﻓﻪ و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري‬

‫در اﯾﻦ راﻫﻨﻤﺎ از ﯾﮏ ﻣﺪل ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮاي ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزي رﻓﺘﺎر ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﺮزهاي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﯾﻦ ﻣﺪل ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫ﻧﻮع ﺟﺪاﺳﺎز در ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪" .‬ﻣﺪل ﻋﻤﻮﻣﯽ دوﺧﻄﯽ" ﮐﻪ در اﯾﻦ راﻫﻨﻤﺎ ﺑﺮاي ﺑﯿﺎن راﺑﻄﻪي ﻣﯿﺎن ﻧﯿﺮوي ﺑﺮﺷﯽ و‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮔﺮدد‪" :‬ﺳﺨﺘﯽ ارﺗﺠﺎﻋﯽ" ‪" ،ke ،‬ﺳﺨﺘﯽ ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﯿﻢ"‬
‫‪ ،kp ،‬و "ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺸﺨﺼﻪ‪ .Q ،‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﺑﺎرﮔﺬاري و ﺑﺎرﺑﺮداري را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺸﺨﺼﻪ‪ ،Q ،‬ﺗﺨﻤﯿﻨﯽ از ﭘﺎﯾﺪاري رﻓﺘﺎر ﻫﯿﺴﺘﺮﺗﯿﮏ آن را اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺨﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺑﻮده و ﺑﺮآورد ﻗﺎﺑﻞﻗﺒﻮﻟﯽ از رﻓﺘﺎر ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻣﺪل دوﺧﻄﯽ اﯾﺪهآل ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ دادهﻫﺎي‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ -2– 3‬ﻣﺪل دوﺧﻄﯽ ﯾﮏ ﺟﺪاﺳﺎز‬

‫در ﺻﻮرت اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻠﯿﻞﻫﺎي ﺧﻄﯽ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎز و وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺑﺎ ﻣﺪل ﻣﻌﺎدل ﺧﻄﯽ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ و ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻌﺎدل وﯾﺴﮑﻮز ﺑﺮاي ﻣﺪلﺳﺎزي وﺳﯿﻠﻪي ﺟﺪاﺳﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺮاي ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻘﺪار ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ )ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻄﻮح ﻋﻤﻠﮑﺮدي ﺧﺎص( ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻌﺎدل ﺳﺨﺘﯽ و ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﺧﻄﯽ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺼﺤﯿﺢ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫"ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ" ﯾﮏ ﺟﺪاﺳﺎز‪ ،keff ،‬در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﯿﻢ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮاﺳﺎس ﺟﻤﻼت ﺳﺨﺘﯽ ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﯿﻢ‪ ،kp ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪ‪ ،Q ،‬و ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ‪ ،D ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪:‬‬

‫𝑄‬ ‫)‪(1-3‬‬
‫‪𝑘𝑘𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠 = 𝑘𝑘𝑝𝑝 +‬‬
‫𝐷‬

‫ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺗﺴﻠﯿﻢ‪ Dy ،‬ﻧﯿﺰ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﯽ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي راﯾﺎﻧﻪاي ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺪل دوﺧﻄﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬را‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮاﺳﺎس ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ‪ ،kp ،ke‬و ‪ Q‬ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬

‫𝑄‬ ‫)‪(2-3‬‬
‫= 𝑦𝐷‬
‫𝑝𝑝𝑘𝑘 ‪𝑘𝑘𝑒 −‬‬
‫‪33‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﺳﻮ م‪ -‬ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎزي ﻟ ﺮزه اي‬

‫ﻧﯿﺮوي ﺗﺴﻠﯿﻢ‪ ،Fy ،‬در ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺗﺴﻠﯿﻢ‪ Dy ،‬ﺑﺎ راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝑦𝐷 𝑝𝑝𝑘𝑘 ‪𝐹𝑦 = 𝑄 +‬‬ ‫)‪(3-3‬‬

‫"ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ" ‪ ،βeff ،‬ﻣﻌﯿﺎري از ﻣﯿﺰان ﺟﺬب اﻧﺮژي در ﺣﻠﻘﻪي ﮐﺎﻣﻞ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﺎ داﻣﻨﻪي ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪:‬‬

‫𝐷𝐷𝐸𝐸‬ ‫)‪(4-3‬‬
‫= 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑒𝛽‬
‫‪2𝜋𝑘𝑘𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠 𝐷2‬‬

‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ ‪ ED‬ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﺗﻠﻒ ﺷﺪه در ﯾﮏ ﺣﻠﻘﻪي ﮐﺎﻣﻞ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﺷﮑﻞ )‪ (2-3‬ﺑﺮاي ﻣﺪل دوﺧﻄﯽ‪ ED ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺳﻄﺢ ﻣﺤﺼﻮر در ﻫﺮ ﺣﻠﻘﻪي ﻫﺴﺘﺮزﯾﺲ ﻣﺤﺪود ﺑﯿﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ ‪ –D‬و ‪ +D‬ﺑﺮآورد ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪،‬‬

‫)‪ ED = 4Q(D-Dy‬و ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ ‪ ،βeff‬ﺑﻪ ﻓﺮم زﯾﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬

‫) 𝑦𝐷 ‪4𝑄(𝐷 − 𝐷𝑦 ) 2𝑄(𝐷 −‬‬ ‫)‪(5-3‬‬

‫= 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑒𝛽‬ ‫=‬
‫‪2𝜋𝑘𝑘𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠 𝐷 2‬‬ ‫‪𝜋𝑘𝑘𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠 𝐷 2‬‬

‫در ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ و ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ در ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ ‪ ،DM ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -3-3‬ﻃﺮاﺣﯽ وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‬

‫در ﺷﺮاﯾﻂ اﯾﺪهآل اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪاﺳﺎزيﺷﺪه ﺑﻪ ﺟﺎي ﻃﺒﻘﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬در درﺟﻪ اول در ﻗﺎﻟﺐ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞﻫﺎي ﺑﺰرگ در ﺗﺮاز ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎز اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺗﺪوﯾﻦ ﮔﺮدﯾﺪه ﺗﺎ‬
‫ﺳﺨﺘﯽ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻮدن رﻓﺘﺎر ﻏﯿﺮارﺗﺠﺎﻋﯽ روﺳﺎزه ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫اﮔﺮﭼﻪ ﮐﻨﺘﺮل آﺳﯿﺐ ﻫﺪف ﺗﺼﺮﯾﺢ ﺷﺪه اﯾﻦ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮاي ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن ﭘﺎﺳﺦ ﻏﯿﺮارﺗﺠﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐ در ﺳﺎزهﻫﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫در ﺣﺎﻟﺖ ﮐﻠﯽ‪ ،‬از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي داراي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود اﻫﺪاف ﻋﻤﻠﮑﺮدي زﯾﺮ را در زﻣﺎن زﻟﺰﻟﻪ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪:‬‬

‫در روﯾﺪادﻫﺎي ﻟﺮزهاي ﺿﻌﯿﻒ و ﻣﺘﻮﺳﻂ آﺳﯿﺐ در اﻋﻀﺎي ﺳﺎزهاي‪ ،‬اﺟﺰاي ﻏﯿﺮﺳﺎزهاي و ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺗﻔﺎق‬ ‫‪-‬‬
‫ﻧﯿﻔﺘﺪ‪.‬‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎ ﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪34‬‬

‫در روﯾﺪادﻫﺎي ﻟﺮزهاي ﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي دﭼﺎر آﺳﯿﺐ و ﺷﮑﺴﺖ ﻧﺸﺪه‪ ،‬آﺳﯿﺐ ﺟﺪي ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﺳﺎزهاي‪ ،‬آﺳﯿﺐ‬
‫ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻪ اﺟﺰاي ﻏﯿﺮ ﺳﺎزهاي وارد ﻧﮕﺮدﯾﺪه و وﻗﻔﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﺧﺪﻣﺖرﺳﺎﻧﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺗﻔﺎق ﻧﯿﻔﺘﺪ‪ .‬در ﻃﺮاﺣﯽ اﺑﻌﺎد و ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﻫﻨﺪﺳﯽ وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي‪ ،‬در اﯾﻦ راﻫﻨﻤﺎ از ﻓﻠﺴﻔﻪي ﻃﺮاﺣﯽ ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﭘﯿﺮوي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺒﻨﺎ‪ ،‬در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ﺑﺎر ﻣﺤﻮري‬
‫ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺮ روي ﺟﺪاﺳﺎز‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺮده ‪ ،DL‬ﺑﺎر زﻧﺪه ‪ LL‬و ﺑﺎر ﻣﺤﻮري ﻧﺎﺷﯽ از زﻟﺰﻟﻪ ‪) EQ‬در ﺻﻮرت ﻟﺰوم( ﺑﺪون ﺿﺮﯾﺐ در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب اﺑﻌﺎد ﻫﻨﺪﺳﯽ ﯾﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﭘﺬﯾﺮش‪ ،‬ﻣﺒﻨﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻃﺮاﺣﯽ )‪ (D‬از ﻣﻘﺪار وزن ﻣﻮﺛﺮ ﺳﺎزه )‪ (DL+αLL‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺿﺮﯾﺐ‬
‫‪ α<=1.0‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﺎر زﻧﺪه و ﺑﺮف در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ﻧﯿﺮوي ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻟﺮزهاي و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺪول ‪ 1-3‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﻤﺎرهي ‪2800‬‬
‫اﯾﺮان ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -1-3-3‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد داراي ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫‪-1-1-3-3‬ﻣﺪل رﻓﺘﺎري ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد داراي ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫ﻣﺪل ﻫﯿﺴﺘﺮﺗﯿﮏ ﻫﻤﻮار و دوﺧﻄﯽ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﺪﻟﺴﺎزي رﻓﺘﺎر ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﮑﻞ )‪ (2-3‬را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﮐﺮﻧﺶ‬
‫ﺑﺮﺷﯽ در زﯾﺮ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺳﺨﺖ ﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1.5‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻃﻮل اﯾﻦ ﻣﺤﺪوده ﮐﺮﻧﺸﯽ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﺳﺨﺖ ﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻻﺳﺘﻮﻣﺮﻫﺎ از ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ داراي ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻤﺎﺳﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻤﺎﺳﯽ ﭘﯿﺶ از ﺷﺮوع ﺳﺨﺖ ﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -3-3‬ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﻧﯿﺮو‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﺑﺮاي ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد‬

‫در ﺷﮑﻞ )‪ (4-3‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﺎﯾﺶ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎهﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه ﻣﺒﯿﻦ‬
‫آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺑﺎرﮔﺬاري و ﺗﻨﺶ ﻓﺸﺎري در ﻣﺤﺪوده ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺛﺮات ﻣﺤﺪودي روي ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ ﻣﻤﺎﺳﯽ و ﺿﺮﯾﺐ ﻣﯿﺮاﺋﯽ‬
‫ﻣﻌﺎدل دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﺳﻮ م‪ -‬ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎزي ﻟ ﺮزه اي‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -4-3‬ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ ﻣﻤﺎﺳﯽ و ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد‬

‫ﺳﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﻣﺪل دوﺧﻄﯽ ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ‬
‫ﻣﻤﺎﺳﯽ ‪ ،G ،‬و ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ‪ ،βeff ،‬آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ ﻣﻤﺎﺳﯽ از آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي دﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ ﺑﺮش ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﮐﻪ از آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﺑﯿﻦ ‪ %10‬ﺗﺎ ‪ %20‬ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪،‬‬
‫ﺳﺨﺘﯽ ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪:‬‬

‫𝑏𝐴𝐴𝐺𝐺‬ ‫)‪(6-3‬‬
‫= 𝑝𝑝𝑘𝑘‬
‫𝑡𝑡𝑡𝑡‬

‫ﮐﻪ ‪ Ab‬ﺳﻄﺢ ﻣﺤﺼﻮر ﻻﺳﺘﯿﮏ‪ ،‬و ‪ tt‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﻻﺳﺘﯿﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺸﺨﺼﻪ‪ ،Q ،‬از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪:‬‬

‫‪𝜋𝛽𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠 𝑘𝑘𝑝𝑝 𝐷2‬‬ ‫)‪(7-3‬‬

‫=𝑄‬
‫𝑦𝐷‪�2 − 𝜋𝛽𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠 �𝐷 − 2‬‬

‫ﮐﻪ ‪ D‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺟﺪاﺳﺎز اﺳﺖ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ‪ ،kp ،ke‬و ‪ Q‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ ﻣﻘﺪار ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ‬
‫ﺗﺴﻠﯿﻢ‪ ،Dy ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ‪ ،Dy‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺿﺮﯾﺒﯽ از ﺿﺨﺎﻣﺖ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮏ‪ ،tt ،‬ﺑﯿﺎن ﺷﻮد‪ ، Dy = λ tt :‬ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﺿﺮﯾﺐ ‪ ،λ‬ﺑﯿﻦ ‪ 0.05‬ﺗﺎ ‪ 0.1‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ ،Dy ،kp‬و ‪ ، Q‬ﻧﯿﺮوي ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺟﺪاﺳﺎز‪ ،Fy ،‬ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬

‫𝑦𝐷 𝑝𝑝𝑘𝑘 ‪𝐹𝑦 = 𝑄 +‬‬ ‫)‪(8-3‬‬

‫ﺳﺨﺘﯽ ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد ﺑﺎ راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎ ﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪36‬‬

‫𝑦𝐹‬ ‫𝑄‬ ‫‪𝜋𝛽𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠 𝐷 2‬‬ ‫)‪(9-3‬‬

‫= 𝑒𝑘𝑘‬ ‫‪= 𝑘𝑘𝑝𝑝 +‬‬ ‫‪= 𝑘𝑘𝑝𝑝 �1 +‬‬ ‫�‬
‫𝑦𝐷‬ ‫𝑦𝐷‬ ‫� 𝑡𝑡𝑡𝑡𝜆‪𝜆𝑡𝑡𝑡𝑡 �(2 − 𝜋𝛽𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠) 𝐷 − 2‬‬

‫ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ‪ Dy = λ tt‬در راﺑﻄﻪي ) ‪ ،(βeff‬ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ در ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻃﺮح ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﺑﺪﺳﺖ آﯾﺪ‪:‬‬

‫) 𝑡𝑡𝑡𝑡𝜆 ‪2𝑄(𝐷 −‬‬ ‫)‪(10-3‬‬

‫= 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑒𝑘𝑘‬
‫‪𝜋𝛽𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠 𝐷2‬‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﺤﺪودي ﻧﯿﺰ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻗﺎﺋﻢ ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺳﺨﺘﯽ‬
‫ﻗﺎﺋﻢ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎهﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﻧﯿﺰ از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫𝐴𝐴 𝑐𝑐𝐸𝐸‬ ‫)‪(11-3‬‬

‫= 𝑣𝑣𝐾𝐾‬
‫𝑡𝑡𝑡𝑡‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ Ec‬ﻣﺪول ﻓﺸﺎري ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺑﯿﻦ رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﺪول ﻓﺸﺎري رواﺑﻄﻪ زﯾﺮ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﮑﯿﻪﮔﺎهﻫﺎي داﯾﺮوي ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪−1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫)‪(12-3‬‬
‫𝐺𝐺‪𝐸𝐸𝑐𝑐 = �6‬‬ ‫‪𝑆2‬‬
‫�𝐾𝐾‪+ 3‬‬ ‫‪or‬‬ ‫)‪Ec=E(1+2kS2‬‬
‫𝑓𝑓𝑒‬

‫در راﺑﻄﻪ ﻓﻮق ‪K‬ﻣﺪول ﺣﺠﻤﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ ) ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2000 Mpa‬ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد ( و ‪ s‬ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ‬
‫ﺷﮑﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه داﯾﺮوي ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ φ‬و‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﻻﺳﺘﯿﮏ ‪ tt‬ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﻞ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬

‫∅‬ ‫)‪(13-3‬‬
‫= 𝑆𝑆‬
‫𝑡𝑡𝑡𝑡‪4‬‬

‫ﺗﮑﯿﻪﮔﺎهﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﻠﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 12‬اﻟﯽ ‪ 20‬ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪،Geff=1Mpa ، S=15‬‬
‫‪ K =2000Mpa‬ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﺆﺛﺮ اﻓﻘﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﻌﺎدل‪ 700‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دوره ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ ارﺗﻌﺎش ﻗﺎﺋﻢ‬
‫)ﺣﺪود ‪ (26‬ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﻤﺘﺮ از دوره ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ ارﺗﻌﺎش اﻓﻘﯽ ﺑﻮده و در ﻣﺤﺪوده ﮐﻤﺘﺮ از ‪0/1‬‬ ‫‪700‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه در ﺣﺪود‬
‫ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻗﺮار دارد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار دوره ﺗﻨﺎوب ﻗﺎﺋﻢ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﺷﺘﺎب زﻣﯿﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺪاﺳﺎز را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﺎﺛﯿﺮ اﯾﻦ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺸﺨﺺ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮرد دﯾﮕﺮ در‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﻟﺮزهاي ﺳﺎزه ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ارﺗﻔﺎع ﯾﮏ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬درﺣﺎﻟﯿﮑﻪ‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎﻫﺶ ارﺗﻔﺎع ﻣﻌﻤﻮﻻ ﮐﻢ اﺳﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﺋﻢ ﺻﻠﺐ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد )ﻫﻤﭽﻮن ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﻐﺰﺷﯽ( ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ﺳﺎزﮔﺎري ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎنﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎزﺗﻮزﯾﻊ‬
‫ﺑﺎرﻫﺎ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪37‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﺳﻮ م‪ -‬ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎزي ﻟ ﺮزه اي‬

‫‪ -2-1-3-3‬ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد داراي ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﯽ درﻃﺮاﺣﯽ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎهﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪ 5-3‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -5-3‬ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬

‫‪ :d‬در ﺟﺪاﺳﺎز داﯾﺮهاي‪ ،‬ﻗﻄﺮ؛‬

‫‪ :B‬در ﺟﺪاﺳﺎز ﭼﻬﺎرﮔﻮش‪ ،‬ﻃﻮل ﺿﻠﻊ؛‬

‫‪ :tr‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﯾﮏ ﻻﯾﻪي ﻻﺳﺘﯿﮏ؛‬

‫‪ :N‬ﺗﻌﺪاد ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮏ؛‬

‫‪ :ts‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‪.‬‬

‫ﮔﺎمﻫﺎي ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ زﯾﺮ اﺳﺖ‪ .‬در روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻨﻈﻮر از ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن در ﺑﺮﺧﯽ آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﻃﺮاﺣﯽ و در ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺗﻌﯿﯿﻦ وزن ﻣﻮﺛﺮ ﻟﺮزهاي ﺳﺎزه ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎر ﻣﺮده و درﺻﺪي از ﺑﺎر زﻧﺪه ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﻤﺎره ‪ 2800‬اﯾﺮان و ﻧﯿﺮوي ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺮ‬
‫روي ﺟﺪاﺳﺎز )‪.(PDL+LL‬‬

‫‪ -2‬ﺗﻌﯿﯿﻦ دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺻﻠﯽ ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه )‪.(T‬‬

‫‪ -‬دورهي ﺗﻨﺎوب اﺻﻠﯽ ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ‪ T‬ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬در ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻌﯿﺎر ﮐﻠﯽ ﺣﺪود ‪3‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ دورهي ﺗﻨﺎوب اﺻﻠﯽ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎزه ﺑﺎ ﭘﺎﯾﻪي ﺛﺎﺑﺖ )ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺟﺮم و ﻫﻤﺎن ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎرﺑﺮ ﻟﺮزهاي( ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -3‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ و وزن ﺳﺎزه ﺳﺨﺘﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺟﺪاﺳﺎز ‪ ،keff‬ﺑﺎر راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫𝑊‬ ‫𝜋‪2‬‬ ‫)‪(14-3‬‬

‫= 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑒𝑘𝑘‬ ‫) 𝐷𝐷𝐷𝐷‪+ ( )2 , (𝑊 = 𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬
‫𝑘𝑘‬ ‫𝑇‬

‫‪ -4‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﻣﻮﺛﺮ )‪ ،(γeff‬ﻣﺪول ﯾﺎﻧﮓ )‪ (E‬و ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ )‪ (G‬ﺑﺮاي ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎ ﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪38‬‬

‫از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از آزﻣﺎﯾﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺪول ﯾﺎﻧﮓ ﯾﺎ ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪي ﺳﺎزﻧﺪهي ﻻﺳﺘﯿﮏ اراﯾﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول اراﯾﻪ ﺷﺪه در ﭘﯿﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎرهي ‪ ،1‬ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ راﻫﻨﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎدﯾﺮ اوﻟﯿﻪي‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻻﺳﺘﯿﮏ ‪) γ ≈ 100 to 150‬درﺻﺪ(‬

‫‪ -‬ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﻮاد ﻣﻮﺟﻮد در ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد و در ﺣﺪود ‪ G ≈ 0.69 to 0.86 MPa‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -5‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻌﺎدل ﻣﻮﺛﺮ ‪.ξeff‬‬

‫ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻮاد ﭘﺮﮐﻨﻨﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ دودهي ﮐﺮﺑﻦ در ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺮاﯾﯽ در رﻓﺘﺎر دﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ ﺟﺪاﺳﺎز و دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﺗﺎ ﺣﺪ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 15‬درﺻﺪ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -6‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻓﺸﺎر ﻣﺠﺎز ﺑﺮ روي ﺟﺪاﺳﺎز )‪.(σc‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺠﺮﺑﯽ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار در ﺣﺪود ‪ 6/9‬ﺗﺎ ‪ 7/84‬ﻧﯿﻮﺗﻦ ﺑﺮ ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻗﻄﻌﯽ اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس آزﻣﺎﯾﺶ ﯾﺎ ﮔﺰارش ﺗﺎﯾﯿﺪ ﺷﺪهي ﺳﺎزﻧﺪهي ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﻮد‪(Kelly, 1997) .‬‬

‫‪ -7‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﻃﺮح ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي )‪ (D‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ و روشﻫﺎي ﻣﻨﺪرج در دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ‪.‬‬

‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟﺮا ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﻃﺮح )‪ (D‬را ﺑﺎ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺣﺪود ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳﺨﺘﯽ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ )ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﺪود ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳﺨﺘﯽ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن )‪ ،(D‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﻟﺮزهﺧﯿﺰي ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺿﺮﯾﺐ ﻃﯿﻔﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻌﯽ از‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه‪ ،‬دورهي ﺗﻨﺎوب اﺻﻠﯽ ﺳﺎزه و ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -8‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﮐﻞ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ آن‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه در ﺑﻨﺪ‬
‫‪ 7‬و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﻻﺳﺘﯿﮏ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه در ﺑﻨﺪ ‪ ،4‬ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝐷‬ ‫)‪(15-3‬‬
‫= 𝑡𝑡𝑡𝑡‬
‫𝑥𝑎𝑚𝛾‬

‫‪A‬‬
‫= ‪ ( S‬ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎز از راﺑﻄﻪي‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي اﺑﻌﺎد ﺟﺪاﺳﺎز ﻫﻤﭽﻮن ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﻞ )‬
‫‪Af‬‬
‫زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪:‬‬

‫𝐴𝐴 𝑐𝑐𝐸𝐸‬ ‫)‪(16-3‬‬

‫𝑣𝑣𝐾𝐾‬ ‫𝑡𝑡‬ ‫) ‪𝐸𝐸𝑐𝑐 𝐸𝐸(1 + 2𝑘𝑘𝑆𝑆 2‬‬
‫= 𝑡𝑡 =‬ ‫=‬ ‫‪≥ 400‬‬ ‫‪𝑘𝑘𝑜𝑟 𝑆𝑆 > 10‬‬
‫‪𝐾𝐾ℎ‬‬ ‫𝐴𝐴𝐺𝐺‬ ‫𝐺𝐺‬ ‫𝐺𝐺‬
‫𝑡𝑡𝑡𝑡‬
‫‪39‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﺳﻮ م‪ -‬ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎزي ﻟ ﺮزه اي‬

‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫‪ :Kv‬ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺎﻟﺸﺘﮏ؛‬

‫‪ :Kh‬ﺳﺨﺘﯽ اﻓﻘﯽ ﺑﺎﻟﺸﺘﮏ‬

‫‪ :G‬ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ در ﻣﺤﺪودهي ‪ 0/4‬ﺗﺎ ‪ 1/0‬ﻣﮕﺎﭘﺎﺳﮑﺎل‬

‫‪ :E‬ﻣﺪول ﯾﺎﻧﮓ در ﻣﺤﺪودهي ‪ 1/5‬ﺗﺎ ‪ 5/0‬ﻣﮕﺎﭘﺎﺳﮑﺎل‬

‫‪−1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫� = 𝑐𝑐𝐸𝐸‬ ‫‪2 +‬‬ ‫�‬ ‫‪or‬‬ ‫‪ :Ec‬ﻣﺪول ﻓﺸﺎري ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ورقﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ و ﻓﻮﻻدي‪Ec=E(1+2kS2) ،‬‬
‫𝑆 𝑓𝑓𝑒𝐺𝐺‪6‬‬ ‫𝐾𝐾‪3‬‬

‫‪ :A‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﻟﺸﺘﮏ )ﺗﺤﺖ ﺑﺎر(‬

‫‪ :tt‬ﮐﻞ ارﺗﻔﺎع ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮏ‬

‫‪ :k‬ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻼح در ﻣﺤﺪودهي ‪ 1‬ﺗﺎ ‪0/5‬‬

‫‪ :S‬ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﻞ )‪)(A/Af‬ﮐﻠﯽ ‪(1993‬‬

‫‪ :Af‬ﺳﻄﺢ ﺧﺎرج از ﺑﺎرﮔﺬاري در اﻃﺮاف ﯾﮏ ﻻﯾﻪ از ﺟﺪاﺳﺎز )ﺷﮑﻞ ‪.(6-3‬‬

‫‪A‬‬
‫‪Af‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪tt‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -6-3‬ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ‪ A‬و ‪Af‬‬

‫‪ -9‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﯾﻪي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ و اﺑﻌﺎد آن از ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ‪(A1, A2,‬‬
‫)‪ A3‬در ﻃﯽ ﻋﻤﻠﯿﺎت زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ( ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﻃﺮاﺣﯽ و ﺗﻨﺶ ﻓﺸﺎري ﻣﺠﺎز‪ ،‬ﻣﻘﺪار )‪ (A1‬از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬

‫𝐷𝐷𝐷𝐷‪𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬ ‫)‪(17-3‬‬
‫= ‪𝐴𝐴1‬‬
‫𝑐𝑐𝜎𝜎‬

‫ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ در ﺑﻨﺪ‪ ،1‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ب( ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪ A2‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ روش زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝐷𝐷𝐷𝐷‪6 × 𝑆𝑆. 𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬ ‫)‪(18-3‬‬

‫= ‪𝐴𝐴2‬‬
‫𝑐𝑐𝛾 ‪𝐸𝐸𝑐𝑐.‬‬
‫𝐿𝐿‪⃒𝐷𝐿+‬‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎ ﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪40‬‬

‫‪ γ c‬ﺑﺎﯾﺪ از ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﮐﺸﺸﯽ‬ ‫‪DL + LL‬‬

‫ﻣﻘﺪار در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺗﺤﺖ اﯾﻦ ﺑﺎر‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮏ در زﻣﺎن ﮔﺴﯿﺨﺘﮕﯽ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺿﺮﯾﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻋﺪد ‪ 3‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫𝑏𝜀‬ ‫)‪(19-3‬‬
‫𝑐𝑐𝛾‬ ‫≤‬
‫𝐿𝐿‪⃒𝐷𝐿+‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪bε‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﮐﺸﺸﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ در زﻣﺎن ﮔﺴﯿﺨﺘﮕﯽ‪.‬‬

‫پ( ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪ A3‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺮاي ﮔﺴﯿﺨﺘﮕﯽ ﺑﺮﺷﯽ‪ ،Asf ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ‪ Asf‬ﺑﺮاي اﺣﺘﺮاز از ﮔﺴﯿﺨﺘﮕﯽ در ﺑﺮش از راﺑﻄﻪي زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝑡𝑡𝑡𝑡 ‪𝑘𝑘𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠 .‬‬ ‫)‪(20-3‬‬

‫= 𝑠𝑠𝑠𝑠𝐴𝐴‬
‫𝐺𝐺‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ Asf‬اﺑﻌﺎد ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﻃﻮل و ﻋﺮض ﺟﺪاﺳﺎز ﭼﻬﺎرﮔﻮش )‪ (L, B‬ﯾﺎ ﻗﻄﺮ ﺟﺪاﺳﺎز داﯾﺮهاي )‪.(d‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﻮﺛﺮ ‪ A3‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻄﺢ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ‪ Are‬از رواﺑﻂ زﯾﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪:‬‬

‫‪d‬‬

‫‪Δs‬‬

‫‪β‬‬

‫‪Are‬‬
‫‪Δs‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ -7-3‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ‪ β ،Are ، Δs‬و ‪d‬‬

‫) ‪A3 = Are = L × ( B - ∆S‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﻮش‬

‫‪d2‬‬ ‫‪Δs‬‬
‫= ‪A3 = Are‬‬ ‫) ‪× ( β - sin β‬‬ ‫‪،‬‬ ‫( ×‪β = 2 cos -1‬‬ ‫)‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي داﯾﺮهاي‬
‫‪4‬‬ ‫‪d‬‬

‫در اﯾﻦ رواﺑﻂ ‪ Δs‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺟﺪاﺳﺎز‪ B ،‬ﻋﺮض ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي در اﻣﺘﺪاد ﻣﻮازي ‪ Δs‬در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﻮش و ‪ d‬ﻗﻄﺮ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي داﯾﺮهاي اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪41‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﺳﻮ م‪ -‬ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎزي ﻟ ﺮزه اي‬

‫ت( ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺎﻟﺸﺘﮏ ﺑﺮاﺑﺮ ﻻﯾﻪي ﻻﺳﺘﯿﮏ ‪:tr‬‬

‫‪d‬‬
‫= ‪tr‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي داﯾﺮهاي‬
‫‪4S‬‬

‫‪B× L‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﻮش‬

‫= ‪tr‬‬
‫‪2( L + B ) × S‬‬
‫‪tt‬‬
‫=‪N‬‬ ‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﻣﻘﺪار ‪ tr‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ tr‬و ‪ tt‬ﺗﻌﺪاد ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪tr‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ث( ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺎﻟﺸﺘﮏ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﻪ ﻣﻘﺪار ﻓﻮق‪:‬‬
‫)‪A=max (A1, A2, A3‬‬

‫]‪Kell‬‬ ‫‪ -10‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ‪ ts‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻓﻮﻻد ﻣﺼﺮﻓﯽ از راﺑﻄﻪي زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝐷𝐷𝐷𝐷‪2(𝑡𝑡𝑖 + 𝑡𝑡𝑖+1 ) × 𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬ ‫)‪(21-3‬‬

‫≥ 𝑠𝑠𝑡𝑡‬
‫𝑦𝑘𝑘 𝑒𝑟𝑟𝐴𝐴‬

‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ‪ ti ،‬و ‪ ti+1‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ورق ﻓﻮﻻدي و ‪ fy‬ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﻓﻮﻻد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ‬
‫‪ Are‬ﺑﺮاﺳﺎس اﺑﻌﺎد اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه در ﺑﻨﺪ ‪-9‬ث ﻣﺠﺪدا ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ زﯾﺎد ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ وزن ﺟﺪاﺳﺎز و اﯾﺠﺎد ﻣﺸـﮑﻞ در ﺣﻤـﻞ و ﻧﺼـﺐ آن‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار در ﺣﺪود ‪ 2/0‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -11‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻧﺎﭘﺎﯾﺪاري ﺟﺪاﺳﺎز‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻨﺶ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در آن ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﺣﺪود ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺗﺠﺎوز ﮐﻨـﺪ‪ .‬ﮐﻤـﺎﻧﺶ ﺟﺪاﺳـﺎز در‬
‫ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺳﺎزهﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺳﺒﮏ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺣﺪود ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﺮار زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫𝑑𝑆𝑆𝐺𝐺𝜋‬ ‫)‪(22-3‬‬
‫⎧‬
‫𝑃𝑃‬ ‫𝑡𝑡𝑡𝑡‪⎪2√2‬‬
‫𝑟𝑟𝑐𝑐𝜎𝜎 < = 𝑐𝑐𝜎𝜎‬ ‫=‬
‫𝐴𝐴‬ ‫𝐿𝑆𝑆𝐺𝐺𝜋 ⎨‬
‫⎪‬
‫𝑡𝑡𝑡𝑡‪⎩ √6‬‬
‫‪ :σcr‬ﺗﻨﺶ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﮐﻤﺎﻧﺶ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﻘﻄﻊ ﭼﻬﺎرﮔﻮش )‪ (L, B‬و داﯾﺮهاي )‪(d‬‬

‫‪ -12‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﺟﺪاﺳﺎز )‪ (γmax‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺪود ﮔﺮدد‪ .‬آﺷﺘﻮ )‪(AASHTO‬‬

‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺿﺮﯾﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن ‪ 3‬ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ راﺑﻄﻪي زﯾﺮ ﻣﺤﺪود ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝑏𝜀 𝐷𝐷𝐷𝐷‪𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬ ‫)‪(23-3‬‬

‫× 𝑆𝑆‪𝛾𝑐𝑐 ≈ 6‬‬ ‫≤‬
‫𝐴𝐴 𝑐𝑐𝐸𝐸‬ ‫‪3‬‬

‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ‪ S‬و ‪ EC‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺳﺎس اﺑﻌﺎد اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﻣﺠﺪدا ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎ ﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪42‬‬

‫‪ -13‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﯽ در ﺣﺪ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﻮدن اﺛﺮات زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن ‪ 1/33‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﺣﺪاﮐﺜﺮ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻓﺸﺎر )‪ ،(γc‬ﭘﯿﭽﺶ )‪ (γt‬و ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻟﺮزهاي )‪ (γeq‬ﺑﺎﯾﺪ در راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﺻﺪق ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫𝑏𝜀‬ ‫)‪(24-3‬‬
‫< 𝑞𝑒𝛾 ‪𝛾𝑐𝑐 + 𝛾𝑡𝑡 +‬‬
‫‪1.33‬‬

‫𝑄𝐸‪6𝑆𝑆 × 𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬ ‫)‪(25-3‬‬

‫= 𝑐𝑐𝛾‬
‫𝑒𝑟𝑟𝐴𝐴 × 𝑐𝑐𝐸𝐸‬

‫‪𝐵2‬‬ ‫𝑒𝐷‪12‬‬ ‫)‪(26-3‬‬

‫≈ 𝑡𝑡𝛾‬ ‫‪× 2‬‬
‫‪2𝑡𝑡𝑡𝑡 𝑡𝑡𝑟𝑟 𝑏 + 𝑙 2‬‬

‫𝐷‬ ‫)‪(27-3‬‬
‫= 𝑞𝑒𝛾‬
‫𝑡𝑡𝑡𝑡‬

‫‪ b‬و ‪ :l‬اﺑﻌﺎد ﺳﺎزه ﺑﺎ ﭘﻼن ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‬

‫‪ :e‬ﺧﺮوج از ﻣﺮﮐﺰﯾﺖ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺳﺎزه در ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪي ‪ 5‬درﺻﺪ ﺑﻌﺪ ﺳﺎزه ﻋﻤﻮد ﺑﺮ راﺳﺘﺎي زﻟﺰﻟﻪی ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺧﺮوج از ﻣﺮﮐﺰﯾﺖ ﺗﺼﺎدﻓﯽ‬

‫‪ :PDL+LL+EQ‬ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ روي ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ و ﻧﯿﺮوي ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻧﺎﺷﯽ از زﻟﺰﻟﻪ‪.‬‬

‫‪ :Are‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در ﺑﻨﺪ ‪9‬‬

‫‪ -14‬ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﭼﺮﺧﺶ ﺟﺪاﺳﺎز‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﺤﺖ زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮاﯾﻂ زﯾﺮ را ارﺿﺎ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫𝐿 × 𝑄𝐸‪𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬ ‫)‪(28-3‬‬
‫= 𝑡𝑡𝑢𝑜 𝑙𝑙𝑜𝑟𝑟𝛿 ≤ 𝐷‬
‫‪𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+𝐷𝐷𝐷𝐷+𝐸𝑄 + 𝑘𝑘𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠 ℎ‬‬

‫ﮐﻪ در آن‪ :h ،‬ارﺗﻔﺎع ﮐﻞ ﺟﺪاﺳﺎز؛ ‪ :keff‬ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺟﺪاﺳﺎز و ‪ :L‬ﺑﻌﺪ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﺟﺪاﺳﺎز ﯾﺎ ﻗﻄﺮ آن اﺳﺖ‪] .‬ﻫﻨﺪﺑﻮك زﻟﺰﻟﻪ[‬

‫‪PDL+LL+EQ‬‬
‫‪δroll-out‬‬ ‫‪L-δroll-out‬‬

‫‪F‬‬

‫‪h‬‬

‫‪F‬‬
‫‪L‬‬

‫‪PDL+LL+EQ‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -8-3‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﮐﻨﺘﺮل ﭼﺮﺧﺶ ﺟﺪاﺳﺎز‬

‫ﮔﺎمﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ذﮐﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﻻ در ﻧﻤﻮدار )‪ (9-3‬ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪43‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﺳﻮ م‪ -‬ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎزي ﻟ ﺮزه اي‬

‫ﺳﺎزه ﺑﺎ ﭘﺎﯾﻪ ﮔﯿﺮدار‬ ‫ﺳﺎزه ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺳﺘﺎﺗﯿﮑﯽ ﺳﺎزه‬ ‫دوره ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺻﻠﯽ‪T :‬‬

‫ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﻃﺮح‪D :‬‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﺪاﺳﺎز‬

‫ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﻃﺮاﺣﯽ‬ ‫‪D ،ξeff ،Keff‬‬

‫‪PDL+LL‬‬
‫ﺑﺮآورد ‪γmax‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪tr‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪A1 , A2‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪A3‬‬

‫)‪A=max (A1, A2, A3‬‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ‪tt‬‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ‪tr‬‬

‫ﺧﯿﺮ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺮﻧﺶ ﺑﺮﺷﯽ و ﭘﺎﯾﺪاري ﺗﺤﺖ ‪PDL+LL‬‬
‫ﺑﻠﻪ‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﺤﺖ ﺑﺎر زﻟﺰﻟﻪ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ‪PDL+LL+EQ‬‬

‫ﮐﻨﺘﺮل ﭘﺎﯾﺪاري و ﭼﺮﺧﺶ ﺗﺤﺖ ‪PDL+LL+EQ‬‬ ‫ﺧﯿﺮ‬

‫ﺑﻠﻪ‬
‫ﭘﺎﯾﺎن‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -9-3‬ﻧﻤﻮدار ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد و ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎ ﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪44‬‬

‫‪ -1-2-3-3‬ﻣﺪل رﻓﺘﺎري ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‬

‫ﻣﻨﺤﻨﯽ اﯾﺪه آل ﺷﺪه ﻧﯿﺮو‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﺑﺮاي رﻓﺘﺎر ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ در ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ -10-3‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﯿﺮو – ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﺑﺮاي ﺗﮑﯿﻪ ﮔﺎه ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ – ﺳﺮﺑﯽ‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺸﺨﺼﻪ‪ ،Q ،‬در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮﺷﯽ ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ آن ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺑﺮﺷﯽ‬
‫ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ در ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬اﻣﺎ رﻓﺘﺎر ﻫﯿﺴﺘﺮﺗﯿﮏ اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎز ﺣﺘﯽ در ﺗﻌﺪاد ﺗﮑﺮارﻫﺎي زﯾﺎد ﺑﺎرﻫﺎي رﻓﺖ و‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﭘﺎﯾﺪار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺸﺨﺼﻪ‪ ،Q ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺳﺮب‪ ،fyl ،‬و ﺳﻄﺢ ﻫﺴﺘﻪ‬
‫ﺟﺎﺳﺎزي ﺷﺪهي ﺳﺮب ‪ Al ،‬ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝑙𝑦𝑘𝑘 ‪𝑄 = 𝐴𝐴1‬‬ ‫)‪(29-3‬‬

‫ﺳﺨﺘﯽ ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﯿﻢ ‪ ،kp ،‬ﻧﯿﺰ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝐷𝐷𝑘𝑘𝐺𝐺 𝑏𝐴𝐴‬ ‫)‪(30-3‬‬

‫= 𝑝𝑝𝑘𝑘‬
‫𝑡𝑡𝑡𝑡‬

‫ﮐﻪ در آن ‪ Ab‬ﺳﻄﺢ ﻣﺤﺼﻮر ﻻﺳﺘﯿﮏ ‪ tt ،‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﻻﺳﺘﯿﮏ‪ ،‬و ﺿﺮﯾﺐ ‪ ،fL‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1.5‬درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ‪ G‬ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ ﻣﻤﺎﺳﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ از آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي دﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺳﺨﺘﯽ اﯾﻦ ﻧﻮع‬
‫ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﯿﻢ )‪ (kp‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﯿﺶ از ﺳﺨﺘﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﺑﺪون ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺨﺘﯽ ارﺗﺠﺎﻋﯽ‪ ،ke ،‬ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ آن را ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﺗﺨﻤﯿﻦ زد‪:‬‬

‫𝑝𝑝𝑘𝑘‪6.5𝑘𝑘𝑝𝑝 ≤ 𝑘𝑘𝑒 ≤ 10‬‬ ‫)‪(31-3‬‬

‫‪45‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﺳﻮ م‪ -‬ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎزي ﻟ ﺮزه اي‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس راﺑﻄﻪ )‪ ،(DY‬ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺗﺴﻠﯿﻢ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻓﺮض ‪ ke = κ kp‬ﺑﺪﺳﺖ آورد ﮐﻪ در آن ﺿﺮﯾﺐ ‪ κ‬ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺨﺘﯽ ارﺗﺠﺎﻋﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺑﺎ ﻣﻘﺪاري ﺑﯿﻦ ‪ 6.5‬اﻟﯽ ‪ 10‬ﺑﻪ ﻓﺮم زﯾﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝑄‬ ‫𝑄‬ ‫𝑄‬ ‫)‪(32-3‬‬

‫= 𝑦𝐷‬ ‫≈‬ ‫=‬
‫𝑝𝑝𝑘𝑘)‪𝑘𝑘𝑒 − 𝑘𝑘𝑝𝑝 𝜅𝑘𝑘𝑝𝑝 − 𝑘𝑘𝑝𝑝 (𝜅 − 1‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻧﻤﻮدن ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺗﺴﻠﯿﻢ و ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ در راﺑﻄﻪ )‪" ،(βeff‬ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ" ﺑﺎ ﻋﺒﺎرتﻫﺎي ‪ ،kp ،Q‬و ‪ κ‬ﺑﻪ ﻓﺮم زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪:‬‬

‫) 𝑦𝐷 ‪2𝑄(𝐷 −‬‬ ‫�𝑄 ‪2𝑄�(𝜅 − 1)𝑘𝑘𝑝𝑝 𝐷 −‬‬ ‫)‪(33-3‬‬

‫= 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑒𝛽‬ ‫‪2‬‬
‫=‬
‫𝐷 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑒𝑘𝑘𝜋‬ ‫𝐷�𝑄 ‪𝜋(𝜅 − 1)𝑘𝑘𝑝𝑝 �𝑘𝑘𝑝𝑝 𝐷 +‬‬

‫ﭘﺲ از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺸﺨﺼﻪ‪ ،Q ،‬و ﺳﺨﺘﯽ ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﯿﻢ‪ ،kp ،‬از آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﯿﻪ‪ ،‬ﻣﺪل دوﺧﻄﯽ اراﺋﻪ‬
‫ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ ﺳﺎزهي ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ -2-2-3-3‬ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﻧﻮع از ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪:‬‬

‫‪ -‬ﻃﺮاﺣﯽ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ؛‬

‫‪ -‬ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺨﺶ ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -11-3‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‬

‫ﺑﺴﯿﺎري از ﮔﺎمﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎز ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردي اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑـﺎ ﻣﯿﺮاﯾـﯽ زﯾـﺎد ﻗﯿـﺪ ﮔﺮدﯾـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎي زﯾﺮ در ﻣﻮرد ﻧﺤﻮهي ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎز اراﯾﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺗﻌﯿﯿﻦ وزن ﻣﻮﺛﺮ ﻟﺮزهاي ﺳﺎزه ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎر ﻣﺮده و درﺻﺪي از ﺑﺎر زﻧﺪه ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﻤﺎره ‪ 2800‬اﯾﺮان و ﻧﯿﺮوي ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺮ‬
‫روي ﺟﺪاﺳﺎز )‪.(PDL+LL‬‬

‫‪ -2‬ﺗﻌﯿﯿﻦ دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺻﻠﯽ ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه )‪.(T‬‬

‫‪ -‬دورهي ﺗﻨﺎوب اﺻﻠﯽ ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ‪ T‬ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬در ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻌﯿﺎر ﮐﻠﯽ ﺣﺪود ‪3‬‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎ ﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪46‬‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ دورهي ﺗﻨﺎوب اﺻﻠﯽ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎزه ﺑﺎ ﭘﺎﯾﻪي ﺛﺎﺑﺖ )ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺟﺮم و ﻫﻤﺎن ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎرﺑﺮ ﻟﺮزهاي( ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -3‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ و وزن ﺳﺎزه ﺳﺨﺘﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺟﺪاﺳﺎز ‪ ، keff‬ﺑﺎر راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫𝑊‬ ‫𝜋‪2‬‬ ‫)‪(34-3‬‬

‫= 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑒𝑘𝑘‬ ‫) 𝐷𝐷𝐷𝐷‪+ ( )2 , (𝑊 = 𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬
‫𝑘𝑘‬ ‫𝑇‬

‫‪ -4‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﻣﻮﺛﺮ )‪ ،(γeff‬ﻣﺪول ﯾﺎﻧﮓ )‪ (E‬و ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ )‪ (G‬ﺑﺮاي ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از آزﻣﺎﯾﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺪول ﯾﺎﻧﮓ ﯾﺎ ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪي ﺳﺎزﻧﺪهي ﻻﺳﺘﯿﮏ اراﯾﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول اراﯾﻪ ﺷﺪه در ﭘﯿﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎرهي ‪ ،1‬ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ راﻫﻨﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎدﯾﺮ اوﻟﯿﻪي‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻻﺳﺘﯿﮏ ‪) γ ≈ 100 to 150‬درﺻﺪ(‬

‫‪ -‬ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﻮاد ﻣﻮﺟﻮد در ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد و در ﺣﺪود ‪ G ≈ 0.69 to 0.86 MPa‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -5‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻌﺎدل ﻣﻮﺛﺮ ‪.ξeff‬‬

‫ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻮاد ﭘﺮﮐﻨﻨﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ دودهي ﮐﺮﺑﻦ در ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺮاﯾﯽ در رﻓﺘﺎر دﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ ﺟﺪاﺳﺎز و دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺮاﯾﯽ زﯾﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﺗﺎ ﺣﺪ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 15‬درﺻﺪ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -6‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻓﺸﺎر ﻣﺠﺎز ﺑﺮ روي ﺟﺪاﺳﺎز )‪.(σc‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺠﺮﺑﯽ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار در ﺣﺪود ‪ 6/9‬ﺗﺎ ‪ 7/84‬ﻧﯿﻮﺗﻦ ﺑﺮ ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻗﻄﻌﯽ اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس آزﻣﺎﯾﺶ ﯾﺎ ﮔﺰارش ﺗﺎﯾﯿﺪ ﺷﺪهي ﺳﺎزﻧﺪهي ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﻮد‪(Kelly, 1997) .‬‬

‫‪ -7‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي )‪ (D‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ و روشﻫﺎي ﻣﻨﺪرج در دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ‪.‬‬

‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟﺮا ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن )‪ (D‬را ﺑﺎ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺣﺪود ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳﺨﺘﯽ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ )ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﺪود ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳﺨﺘﯽ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن )‪ ،(D‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﻟﺮزهﺧﯿﺰي ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺿﺮﯾﺐ ﻃﯿﻔﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻌﯽ از‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه‪ ،‬دورهي ﺗﻨﺎوب اﺻﻠﯽ ﺳﺎزه و ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -8‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﮐﻞ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ آن‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه در ﺑﻨﺪ‬
‫‪ 7‬و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﻻﺳﺘﯿﮏ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه در ﺑﻨﺪ ‪ ،4‬ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝐷‬ ‫)‪(35-3‬‬
‫= 𝑡𝑡𝑡𝑡‬
‫𝑥𝑎𝑚𝛾‬
‫‪47‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﺳﻮ م‪ -‬ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎزي ﻟ ﺮزه اي‬

‫‪ -9‬ﻃﺮاﺣﯽ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‪.‬‬

‫ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺳﺨﺘﯽ اوﻟﯿﻪي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه و از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن اﻧﺮژي ارﺗﻌﺎﺷﯽ در زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺷﺪﯾﺪ و ﺷـﺪﯾﺪ از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺳﺮب ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﻃﺮاﺣﯽ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﺨﺘﯽ ﭘﯿﺶ از ﺗﺴﻠﯿﻢ و ﺳﺨﺘﯽ ﭘﺲ از ﺗﺴـﻠﯿﻢ‬
‫و رﻓﺘﺎر دو ﺧﻄﯽ ﻧﯿﺮو‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن‪ ،‬ﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺸﺨﺼﻪ )‪ (Qd‬ﺑﺎ ﻣﯿﺰان اﻧﺮژي ﻣﺴﺘﻬﻠﮏ ﺷﺪه )‪ (Wd‬ﯾـﺎ ﻧﺴـﺒﺖ ﻣﯿﺮاﯾـﯽ ﻣـﻮﺛﺮ ﻣﻌـﺎدل‬
‫)‪ (ξeff‬راﺑﻄﻪي زﯾﺮ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮدد‪:‬‬

‫𝑑𝑊‬ ‫𝑠𝑠𝑠𝑠𝑒𝜉 ‪2𝜋𝑘𝑘𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠 𝐷 2‬‬ ‫)‪(36-3‬‬

‫= 𝑑𝑄‬ ‫=‬
‫) 𝑦𝐷 ‪4(𝐷 −‬‬ ‫) 𝑦𝐷 ‪4(𝐷 −‬‬

‫در اﯾﻦ رواﺑﻂ‪:‬‬

‫‪ :Qd =AP×fpy‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺸﺨﺼﻪ؛‬

‫‪ : f py ≈ 10.5 MPa‬ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺳﺮب؛‬

‫‪ :AP‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ؛‬

‫‪ :Dy‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن در ﻟﺤﻈﻪي ﺗﺴﻠﯿﻢ؛‬

‫‪ :keff‬ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﻣﻌﺎدل ﺟﺪاﺳﺎز؛‬

‫‪ D‬و ‪ Dy‬ﺑﺮ روي ﺷﮑﻞ )‪ (7-3‬ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪار دﻗﯿﻖ ‪ Qd‬ﺑﺎ ﺗﮑﺮار ﺳﻌﯽ و ﺧﻄﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ ‪ Dy‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ‪ D‬ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪار اوﻟﯿﻪ ﺑﺮاي ‪ Qd‬از ﻃﺮﯾﻖ راﺑﻄﻪي زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪:‬‬

‫𝑑𝑊‬ ‫)‪(37-3‬‬
‫= 𝑑𝑄‬
‫𝐷‪4‬‬
‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار‪ ،‬راﺑﻄﻪي ﺳﺨﺘﯽ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻌﺎدل ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫𝐷 𝑝𝑝𝑘𝑘 ‪𝑘𝑘𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠 𝐷 = 𝑄𝑑 +‬‬ ‫)‪(38-3‬‬

‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ‪ kp‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﯽ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪي ﺟﺪاﺳﺎز‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪار دﻗﯿﻖ ‪ Dy‬ﺑﺎ ﺳﻌﯽ و ﺧﻄﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ‪ Dy‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ‪ D‬ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ‬
‫اوﻟﯿﻪ ﺑﺮاي ‪ Qd‬ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ اﺑﻌﺎد ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ ﺗﺤﺖ راﺑﻄﻪي زﯾﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ‪[Yang et al., :‬‬

‫𝑝𝑝‪ℎ‬‬ ‫)‪(39-3‬‬
‫≤ ‪1.25‬‬ ‫‪≤5‬‬
‫𝑝𝑝‪Φ‬‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎ ﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪48‬‬

‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ‪:‬‬

‫‪ :hp‬ارﺗﻔﺎع ﻣﻮﺛﺮ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ؛‬

‫‪ :Φp‬ﻗﻄﺮ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‪.‬‬

‫‪ -10‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﻞ ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎز‪:‬‬

‫𝐴𝐴 𝑐𝑐𝐸𝐸‬ ‫)‪(40-3‬‬

‫𝑣𝑣𝐾𝐾‬ ‫𝑡𝑡‬ ‫) ‪𝐸𝐸𝑐𝑐 𝐸𝐸(1 + 2𝑘𝑘𝑆𝑆 2‬‬
‫= 𝑡𝑡 =‬ ‫=‬ ‫‪≥ 400‬‬ ‫‪𝑘𝑘𝑜𝑟 𝑆𝑆 > 10‬‬
‫‪𝐾𝐾ℎ‬‬ ‫𝐴𝐴𝐺𝐺‬ ‫𝐺𝐺‬ ‫𝐺𝐺‬
‫𝑡𝑡𝑡𝑡‬

‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﯾﻪي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ و اﺑﻌﺎد آن از ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه )‪ (A1, A2, A3‬در ﻃـﯽ‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ( ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﻃﺮاﺣﯽ و ﺗﻨﺶ ﻓﺸﺎري ﻣﺠﺎز‪ ،‬ﻣﻘﺪار )‪ (A1‬از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬

‫𝐷𝐷𝐷𝐷‪𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬ ‫)‪(41-3‬‬
‫= ‪𝐴𝐴1‬‬
‫𝑐𝑐𝜎𝜎‬

‫ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ در ﺑﻨﺪ‪ ،1‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ب( ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪ A2‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ روش زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝐷𝐷𝐷𝐷‪6 × 𝑆𝑆. 𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬ ‫)‪(42-3‬‬

‫= ‪𝐴𝐴2‬‬
‫𝑐𝑐𝛾 ‪𝐸𝐸𝑐𝑐.‬‬
‫𝐿𝐿‪⃒𝐷𝐿+‬‬

‫‪ γ c‬ﺑﺎﯾﺪ از ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﮐﺸﺸﯽ‬ ‫‪DL + LL‬‬

‫ﻣﻘﺪار در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺗﺤﺖ اﯾﻦ ﺑﺎر‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮏ در زﻣﺎن ﮔﺴﯿﺨﺘﮕﯽ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺿﺮﯾﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻋﺪد ‪ 3‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫𝑏𝜀‬ ‫)‪(43-3‬‬
‫𝑐𝑐𝛾‬ ‫≤‬
‫𝐿𝐿‪⃒𝐷𝐿+‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪bε‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﮐﺸﺸﯽ ﻻﺳﺘﯿﮏ در زﻣﺎن ﮔﺴﯿﺨﺘﮕﯽ‪.‬‬

‫پ( ﺳﺨﺘﯽ ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه‪ kp ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﺳﺨﺘﯽ ارﺗﺠﺎﻋﯽ اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎز‪ kr ،‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺨﺘﯽ ﺑﻪ ﺷـﮑﻞ زﯾـﺮ ﻣﻌﺮﻓـﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝑑𝑄‬ ‫)‪(44-3‬‬
‫‪𝑘𝑘𝑝𝑝 = 𝑘𝑘𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠 −‬‬
‫𝐷‬
‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ‪ kp‬ﺳﺨﺘﯽ ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝑝𝑝𝐴𝐴‬ ‫)‪(45-3‬‬
‫‪𝑘𝑘𝑝𝑝 = 𝑘𝑘𝑟𝑟 �1 + 12‬‬ ‫�‬
‫‪𝐴𝐴1‬‬
‫‪49‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﺳﻮ م‪ -‬ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎزي ﻟ ﺮزه اي‬

‫ت( ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪ A3‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺮاي ﮔﺴﯿﺨﺘﮕﯽ ﺑﺮﺷﯽ‪ ،Asf ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣـﯽﮔـﺮدد‪ .‬ﺣـﺪاﻗﻞ ﻣﺴـﺎﺣﺖ ﺳـﻄﺢ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ‪ Asf‬ﺑﺮاي اﺣﺘﺮاز از ﮔﺴﯿﺨﺘﮕﯽ در ﺑﺮش از راﺑﻄﻪي زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝑡𝑡𝑡𝑡 ‪𝑘𝑘𝑟𝑟 .‬‬ ‫)‪(46-3‬‬

‫= 𝑠𝑠𝑠𝑠𝐴𝐴‬
‫𝐺𝐺‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ Asf‬اﺑﻌﺎد ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﻃﻮل و ﻋﺮض ﺟﺪاﺳﺎز ﭼﻬﺎرﮔﻮش )‪ (L, B‬ﯾﺎ ﻗﻄﺮ ﺟﺪاﺳﺎز داﯾﺮهاي )‪.(d‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﻮﺛﺮ ‪ A3‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻄﺢ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ‪ Are‬از رواﺑﻂ زﯾﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪:‬‬

‫) ‪A3 = Are = L × ( B - ∆S‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﻮش‬

‫‪d2‬‬ ‫‪Δs‬‬
‫= ‪A3 = Are‬‬ ‫) ‪× ( β - sin β‬‬ ‫‪،‬‬ ‫( ×‪β = 2 cos -1‬‬ ‫)‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي داﯾﺮهاي‬
‫‪4‬‬ ‫‪d‬‬

‫در اﯾﻦ رواﺑﻂ ‪ Δs‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺟﺪاﺳﺎز‪ B ،‬ﻋﺮض ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي در اﻣﺘﺪاد ﻣﻮازي ‪ Δs‬در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﻮش و ‪ d‬ﻗﻄﺮ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي داﯾﺮهاي اﺳﺖ‪.‬‬

‫ث( ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺎﻟﺸﺘﮏ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﻪ ﻣﻘﺪار ﻓﻮق‪:‬‬
‫)‪A=max (A1, A2, A3‬‬

‫ج( اﻧﺘﺨﺎب اﺑﻌﺎد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه‪.‬‬

‫‪ -11‬ﺑﺮآورد ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﻞ ﺟﺪاﺳﺎز )‪ (S‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺋﻢ ‪ kv‬و ﺳﺨﺘﯽ اﻓﻘﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ‪kh‬‬
‫‪Kv‬‬
‫= ‪6S 2‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي داﯾﺮهاي‬
‫‪Kh‬‬

‫‪Kv‬‬
‫= ‪6.73S 2‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﻮش‬
‫‪Kh‬‬

‫‪Kv‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪.400‬‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺨﺘﯽ ذﮐﺮ ﺷﺪه‬
‫‪Kh‬‬

‫‪ -12‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﯾﮏ ﻻﯾﻪي ﻻﺳﺘﯿﮏ ‪ tr‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫‪d‬‬
‫= ‪tr‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي داﯾﺮهاي‬
‫‪4S‬‬

‫‪B× L‬‬
‫= ‪tr‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﻮش‬
‫‪2( L + B) × S‬‬

‫در اﯾﻦ رواﺑﻂ ‪ d‬ﻗﻄﺮ ﺟﺪاﺳﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪tt‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫=‪N‬‬ ‫‪ -13‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ tr‬و ‪ tt‬ﺗﻌﺪاد ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪tr‬‬

‫‪ -14‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ورقﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ‪ ts‬ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﻣﺤﺪودهي ﻣﺠﺎز و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎ ﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪50‬‬

‫𝐷𝐷𝐷𝐷‪2(𝑡𝑡𝑖 + 𝑡𝑡𝑖+1 ) × 𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬ ‫)‪(47-3‬‬

‫≥ 𝑠𝑠𝑡𝑡‬ ‫𝑐𝑐𝑐𝑐‪≥ 2‬‬
‫𝑦𝑘𝑘 𝑒𝑟𝑟𝐴𝐴‬

‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ‪ ti ،‬و ‪ ti+1‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ورق ﻓﻮﻻدي و ‪ fy‬ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﻓﻮﻻد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -15‬ﮐﻤﺎﻧﺶ ﺟﺪاﺳﺎز در ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺳﺎزهﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺳﺒﮏ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺗـﻨﺶ اﯾﺠـﺎد‬
‫‪P‬‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﺗﻨﺶ ﺑﺤﺮاﻧﯽ )‪ (σcr‬ﺗﺠﺎوز ﮐﻨﺪ‪Kelly, 199] :‬‬ ‫ﺷﺪه در ﺟﺪاﺳﺎز‬
‫‪A‬‬

‫𝑆𝑆𝐺𝐺𝜋‪√2‬‬ ‫)‪(48-3‬‬
‫= 𝑟𝑟𝑐𝑐𝜎𝜎‬ ‫𝑅×‬
‫𝑡𝑡𝑡𝑡‬
‫‪d‬‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎز داﯾﺮهاي(‬ ‫‪ :R‬ﺷﻌﺎع ژﯾﺮاﺳﯿﻮن ) ‪ b 3‬ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎز ﭼﻬﺎرﮔﻮش و‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺳﺎﺧﺖ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯿﺮاﯾﯽ در ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺮ روي ﺳﺨﺘﯽ ﺟﺪاﺳﺎز اﺛﺮ دارد‪ .‬در زﻣﺎن ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت و ﺗﺎﺛﯿﺮ آنﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻻزم اﺳﺖ در زﻣﺎن ﻃﺮاﺣـﯽ‪ ،‬ﮐﻨﺘـﺮلﻫـﺎي ﻻزم ﺑـﺮاي ﭘﺮﻫﯿـﺰ از ﮐﻤـﺎﻧﺶ ﯾـﺎ‬
‫ﻧﺎﭘﺎﯾﺪاري ﺟﺪاﺳﺎز ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬

‫‪ -16‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﺟﺪاﺳﺎز )‪ (γmax‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺪود ﮔﺮدد‪ .‬آﺷﺘﻮ )‪(AASHTO‬‬

‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺿﺮﯾﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن ‪ 3‬ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ راﺑﻄﻪي زﯾﺮ ﻣﺤﺪود ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝑏𝜀 𝐷𝐷𝐷𝐷‪𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬ ‫)‪(49-3‬‬

‫× 𝑆𝑆‪𝛾𝑐𝑐 ≈ 6‬‬ ‫≤‬
‫𝐴𝐴 𝑐𝑐𝐸𝐸‬ ‫‪3‬‬

‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ‪ S‬و ‪ EC‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺳﺎس اﺑﻌﺎد اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﻣﺠﺪدا ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﻧﺪ‪ k .‬و ‪ E‬ﺑﺮاي ﻣﯿﺰان ﺳﻔﺘﯽ ﻣﺸﺨﺼﯽ از‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮏ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ آزﻣﺎﯾﺶ و از ﺟﺪاوﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺪول ﻣﻨﺪرج در ﭘﯿﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎرهي ‪ 2‬ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬

‫‪ -17‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﯽ در ﺣﺪ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﻮدن اﺛﺮات زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن ‪ 1/33‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﺷﯽ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻓﺸﺎر )‪ ،(γc‬ﭘﯿﭽﺶ )‪ (γt‬و ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻟﺮزهاي )‪ (γeq‬ﺑﺎﯾﺪ در راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﺻﺪق ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫𝑏𝜀‬ ‫)‪(50-3‬‬
‫< 𝑞𝑒𝛾 ‪𝛾𝑐𝑐 + 𝛾𝑡𝑡 +‬‬
‫‪1.33‬‬

‫𝑄𝐸‪6𝑆𝑆 × 𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬ ‫)‪(51-3‬‬

‫= 𝑐𝑐𝛾‬
‫𝑒𝑟𝑟𝐴𝐴 × 𝑐𝑐𝐸𝐸‬

‫‪𝐵2‬‬ ‫𝑒𝐷‪12‬‬ ‫)‪(52-3‬‬

‫≈ 𝑡𝑡𝛾‬ ‫‪× 2‬‬
‫‪2𝑡𝑡𝑡𝑡 𝑡𝑡𝑟𝑟 𝑏 + 𝑙 2‬‬

‫𝐷‬ ‫)‪(53-3‬‬
‫= 𝑞𝑒𝛾‬
‫𝑡𝑡𝑡𝑡‬

‫‪ b‬و ‪ :l‬اﺑﻌﺎد ﺳﺎزه ﺑﺎ ﭘﻼن ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ‬

‫‪51‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﺳﻮ م‪ -‬ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎزي ﻟ ﺮزه اي‬

‫‪ :e‬ﺧﺮوج از ﻣﺮﮐﺰﯾﺖ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺳﺎزه در ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪي ‪ 5‬درﺻﺪ ﺑﻌﺪ ﺳﺎزه ﻋﻤﻮد ﺑﺮ راﺳﺘﺎي زﻟﺰﻟﻪی ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺧﺮوج از ﻣﺮﮐﺰﯾﺖ ﺗﺼﺎدﻓﯽ‬

‫‪ :PDL+LL+EQ‬ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ روي ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ و ﻧﯿﺮوي ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻧﺎﺷﯽ از زﻟﺰﻟﻪ‪.‬‬

‫‪ :Are‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺟﺪاﺳﺎز ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در ﺑﻨﺪ ‪10‬‬

‫‪ -18‬ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﭼﺮﺧﺶ ﺟﺪاﺳﺎز ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﺤﺖ زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮاﯾﻂ زﯾﺮ را ارﺿﺎ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫𝐿 × 𝑄𝐸‪𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬ ‫)‪(54-3‬‬
‫= 𝑡𝑡𝑢𝑜 𝑙𝑙𝑜𝑟𝑟𝛿 ≤ 𝐷‬
‫‪𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+𝐷𝐷𝐷𝐷+𝐸𝑄 + 𝑘𝑘𝑒𝑠𝑠𝑠𝑠 ℎ‬‬

‫‪ :h‬ارﺗﻔﺎع ﮐﻞ ﺟﺪاﺳﺎز‪ :keff ،‬ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺟﺪاﺳﺎز و ‪ :L‬ﺑﻌﺪ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﺟﺪاﺳﺎز ﯾﺎ ﻗﻄﺮ آن اﺳﺖ‪] .‬ﻫﻨﺪﺑﻮك زﻟﺰﻟﻪ[‬
 ‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎ ﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪52‬‬

‫دوره ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺻﻠﯽ‪T :‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن‪D :‬‬

‫ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﻃﺮاﺣﯽ‪PDL+LL :‬‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﺪاﺳﺎز‬

‫‪γmax ،D ، ξeff ،Keff‬‬

‫ارﺗﻔﺎع ﮐﻞ ﺟﺪاﺳﺎز‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ‬ ‫𝛾𝛾 = 𝑡𝑡𝑡𝑡‬

‫𝐷𝐷‬
‫𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚𝑚‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺮﺑﯽ‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ‪S‬‬

‫‪A p=Qd/fpy‬‬ ‫𝐴𝐴 𝑐𝑐𝐸𝐸‬

‫𝑣𝑣𝐾𝐾‬ ‫𝑡𝑡‬ ‫) ‪𝐸𝐸𝑐𝑐 𝐸𝐸(1 + 2𝑘𝑘𝑆𝑆 2‬‬
‫= 𝑡𝑡 =‬ ‫=‬
‫‪kp = Keff-Qd/D‬‬ ‫‪𝐾𝐾ℎ‬‬ ‫𝐺𝐺𝐺𝐺‬ ‫𝐺𝐺‬ ‫𝐺𝐺‬
‫𝑡𝑡𝑡𝑡‬
‫𝑝𝑝𝐴𝐴‬ ‫𝐿𝐿𝐿𝐿‪𝑃𝑃𝐷𝐷𝐷𝐷+‬‬ ‫‪≥ 400‬‬
‫� 𝐴𝐴 ‪𝑘𝑘𝑝𝑝 = 𝐾𝐾𝑟𝑟 �1 + 12‬‬ ‫= 𝑐𝑐𝜎𝜎‬ ‫𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘𝑘‪≤ 80‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪𝐴𝐴1‬‬
‫‪/𝑐𝑐𝑐𝑐2‬‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ‪ A1‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﻞ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ‪Asf‬‬ ‫‪S‬‬
‫𝑡𝑡𝑡𝑡‪𝐾𝐾𝑟𝑟 .‬‬
‫= 𝑠𝑠𝑠𝑠𝐴𝐴‬ ‫𝐺𝐺‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ‪A3‬‬

‫)‪A= max (A1, A2, A3‬‬

‫‪ ts‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﻓﻮﻻد‬ ‫‪ tr‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﯾﻪ ﻻﺳﺘﯿﮏ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -12-3‬ﻧﻤﻮدار ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﯽ‬ ‫‪ N‬ﺗﻌﺪاد ﻻﯾﻪ ﻫﺎ‬
‫‪53‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﺳﻮ م‪ -‬ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎزي ﻟ ﺮزه اي‬

‫‪ -3-3-3‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻄﻮح ﻟﻐﺰﺷﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﺮزهاي در اﻧﺘﻘﺎل ﻧﯿﺮوي ﻧﺎﺷﯽ از ﺣﺮﮐﺖ ﻗﻮي زﻣﯿﻦ ﺑﻪ روﺳﺎزه ﻣﻮﺛﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ‬
‫اﯾﻦ اﺳﺎس ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻟﻐﺰﺷﯽ ﺻﺎف ﯾﺎ ﮐﺮوي ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ در ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد ﻓﺮاوان دارد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -13-3‬ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﻧﯿﺮو – ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎهﻫﺎي ﻟﻐﺰﺷﯽ‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ذﮐﺮ ﺷﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻄﻮح ﺑﺎ اﻣﮑﺎن ﻟﻐﺰش در ﻣﺴﯿﺮﻫﺎي اﻧﺤﻨﺎدار ﺑﻮده و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖﭘﺬﯾﺮي در آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ اﯾﻦ اﻧﺤﻨﺎ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬در اداﻣﻪ رواﺑﻂ ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﺪﻟﺴﺎزي و ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي اراﺋﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1-3-3-3‬ﻣﺪل رﻓﺘﺎري ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‬

‫ﻧﯿﺮوي ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬

‫𝑁‬ ‫)‪(55-3‬‬
‫=𝐹‬ ‫�̇𝑈�𝑛𝑘𝑘𝑠 𝑁 𝑠𝑠𝜇 ‪𝑈 +‬‬
‫𝑅‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﻟﻐﺰش‪ R ،‬ﺷﻌﺎع اﻧﺤﻨﺎي ﺳﻄﺢ ﻟﻐﺰش‪ µ s ،‬ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎك ﻟﻐﺰﺷﯽ و ‪ N‬ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه‬ ‫‪‬‬
‫‪U‬‬ ‫ﮐﻪ در آن ‪ U‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ‪،‬‬
‫‪ [ U‬و ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﻧﺎﺷﯽ از ﻟﻨﮕﺮ واژﮔﻮﻧﯽ )‪ (Ps‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎر ﺛﻘﻠﯽ )‪ ، (W‬اﺛﺮ ﺷﺘﺎب ﻗﺎﺋﻢ زﻣﯿﻦ ] ‪‬‬
‫‪v‬‬

‫ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﺷﺘﺎب زﻟﺰﻟﻪ دو ﻣﺸﺨﺼﻪ از اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪:‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﯿﺮوي ﻣﺤﻮري)‪(N‬‬ ‫‪-‬‬

‫ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎك ﺟﺪاﺳﺎز‬ ‫‪-‬‬

‫اﮔﺮ ﺷﺘﺎب ﻗﺎﺋﻢ زﻣﯿﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺛﺮات ﻧﺎﺷﯽ از آن در ﺑﺮآورد ﻧﯿﺮوي ﻣﺤﻮري ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎ ﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪54‬‬

‫ﻧﯿﺮوي ﻣﺤﻮري ﺟﺪاﺳﺎز از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪:‬‬

‫𝑠𝑠𝑃𝑃 𝑣𝑣̈𝑈‬ ‫)‪(56-3‬‬

‫‪𝑁 = 𝑊 �1 +‬‬ ‫� ‪+‬‬
‫𝑊 𝑘𝑘‬

‫در ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻟﻐﺰش اﻧﺤﻨﺎدار‪ ،‬در ﺻﻮرت ﺛﺎﺑﺖ ﯾﻮدن ﺷﻌﺎع اﻧﺤﻨﺎ‪ ،‬ﻧﯿﺮوي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪهي ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎ ﻓﺮض ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺧﻄﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‪ ،Q ،‬ﺑﺎ راﺑﻄﻪي زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝑁 𝑠𝑠𝜇 = 𝑄‬ ‫)‪(57-3‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪" µs‬ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎك ﻟﻐﺰﺷﯽ" اﺳﺖ ‪ .‬در اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎك‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﮐﻪ‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ :‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻄﺢ ﻟﻐﺰش‪ ،‬ﻧﯿﺮوي ﻣﺤﻮري ﺟﺪاﺳﺎز و ﺳﺮﻋﺖ ﻟﻐﺰش‪.‬‬

‫راﺑﻄﻪي ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎك ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﻄﺢ ﻟﻐﺰش ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫|̇𝐷𝐷|𝜉‪𝜇𝑠𝑠 = 𝜇𝑚𝑎𝑥 − (𝜇𝑚𝑎𝑥 − 𝜇𝑚𝑖𝑛 )𝑒 −‬‬ ‫)‪(58-3‬‬

‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ‪ μmax‬و ‪ μmin‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺿﺮاﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎك در ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ̇𝐷 ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪهي ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎز؛ ‪ ξ‬ﻧﯿﺰ وارون "ﺳﺮﻋﺖ ﻟﻐﺰش ﻣﺸﺨﺼﻪ" ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﻧﺘﻘﺎل از ‪ μmax‬ﺑﻪ ‪ μmin‬را ﮐﻨﺘﺮل ﻧﻤﻮده و از ﻃﺮﯾﻖ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ‪ ξ‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ‪ 1‬ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﺮ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎك ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در رواﺑﻂ ﺑﺎﻻ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﯿﺮوي ﻣﺤﻮري ﺟﺪاﺳﺎز ﻧﯿﺰ ﺣﺴﺎس‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺑﻮدن اﯾﻦ اﻣﺮ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ‪ ،‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻮارد از ﺗﺎﺛﯿﺮ آن ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺳﺨﺘﯽ ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﯿﻢ اﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ N/R‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻪ در آن ‪ R‬ﺷﻌﺎع اﻧﺤﻨﺎي ﺳﻄﺢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺳﺨﺘﯽ اوﻟﯿﻪ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ )ﭘﯿﺶ از آﻏﺎز ﻟﻐﺰش(‪ ،ke ،‬ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﯿﺶ از ‪ 100‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺳﺨﺘﯽ ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﯿﻢ‪ ،kp ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺗﺴﻠﯿﻢ‪ ،Dy ،‬ﺑﺎ راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪:‬‬

‫𝑄‬ ‫𝑄‬ ‫𝑁 𝑠𝑠𝜇‬ ‫𝑅 𝑠𝑠𝜇‬

‫= 𝑦𝐷‬ ‫≈‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫)‪(59-3‬‬
‫‪𝑘𝑘𝑒 − 𝑘𝑘𝑝𝑝 100𝑘𝑘𝑝𝑝 100(𝑁⁄𝑅 ) 100‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺗﺴﻠﯿﻢ در ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮده و ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻄﻮر ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ آن را ﻣﻌﺎدل ‪ 2‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ درﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪55‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﺳﻮ م‪ -‬ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎزي ﻟ ﺮزه اي‬

‫‪ -2-3-3-3‬ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻃﺮاﺣﯽ در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫ﺷﻌﺎع اﻧﺤﻨﺎي ﺳﻄﺢ ﺟﺪاﺳﺎز )‪ ،(R‬ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎك ﻟﻐﺰﺷﯽ ﺳﻄﺢ ﺟﺪاﺳﺎز )‪ (μs‬و اﺑﻌﺎد ﺟﺪاﺳﺎز‪.‬‬

‫‪R‬‬
‫تس هحفص‬
‫نو‬

‫رعقم حطس‬
‫پ‬
‫ي‬
‫ف هعطق‬
‫ب يدالو‬
‫دايز تمواقم ا‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -14-3‬ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﯾﮏ ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‬

‫ﺷﻌﺎع اﻧﺤﻨﺎي ﺳﻄﺢ ﺟﺪاﺳﺎز )‪ (R‬ﺑﺮ اﺳﺎس دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ )‪ ،(T‬و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪي زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫‪𝑇 2‬‬
‫( × 𝑘𝑘 = 𝑅‬ ‫)‬ ‫)‪(60-3‬‬
‫𝜋‪2‬‬
‫‪ :g‬ﺷﺘﺎب ﺟﺎذﺑﻪي زﻣﯿﻦ؛‬

‫‪ :T‬دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪.‬‬

‫اﺑﻌﺎد ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ‪ D‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﻣﯿـﺰان اﻧـﺮژي ﺟـﺬب ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﺟﺪاﺳـﺎز‪ ،‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺿـﺮﯾﺐ‬
‫اﺻﻄﮑﺎك ﻟﻐﺰﺷﯽ ﺟﺪاﺳﺎز )‪ (μs‬و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﺳﺎزه در ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي اﺳﺖ‪.‬‬

‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺗﺴﻠﯿﻢ‪ ،Dy ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ از ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻣﻮردﻧﻈﺮ‪ ،D ،‬اﺳﺖ‪" ،‬ﺳﻄﺢ ﺣﻠﻘﻪ ﻫﯿﺴﺘﺮﺗﯿﮏ" در ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ‬
‫اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎده ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻓﺮم ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ زﯾﺮ ﺑﺮآورد ﮔﺮدد‪:‬‬

‫𝐷𝑁 𝑠𝑠𝜇‪𝐸𝐸𝐷𝐷 = 4𝑄�𝐷 − 𝐷𝑦 � ≈ 4𝑄𝐷 = 4‬‬ ‫)‪(61-3‬‬

‫"ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ" ﺟﺪاﺳﺎز آوﻧﮓ اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪:‬‬

‫‪2‬‬ ‫𝑠𝑠𝜇‬
‫= 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑒𝜉‬ ‫(×‬ ‫)‬ ‫)‪(62-3‬‬
‫𝜋‬ ‫𝐷‬
‫𝑅 ‪𝜇𝑠𝑠 +‬‬

‫‪ :ξeff‬ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ‪.‬‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و ا ﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳ ﺎ ﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪56‬‬

‫ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺑﯿﻦ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 20‬درﺻﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي در ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از اﺛﺮات ﺷﺘﺎب ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪي راﺑﻄﻪي زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮآورد اﺳﺖ‪:‬‬

‫𝑊‬ ‫𝑊 𝑠𝑠𝜇‬
‫= 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑒𝑘𝑘‬ ‫(×‬ ‫)‬ ‫)‪(63-3‬‬
‫𝑅‬ ‫𝐷‬
‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ‪ W ،‬ﻧﯿﺮوي ﻣﺤﻮري ﺟﺪاﺳﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﻗﺎﺋﻢ ﺳﺎزه ‪ δv‬ﺑﺎ راﺑﻄﻪي زﯾﺮ ﺑﺮآورد ﻣﯽﮔﺮدد‪:‬‬

‫‪𝐷2‬‬ ‫)‪(64-3‬‬
‫≈ 𝑣𝑣𝛿‬
‫𝑅‪2‬‬
‫ﺑﺮاي اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺎزه ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪي ﺷﺮوع ﺣﺮﮐﺖ‪ ،‬ﻧﯿﺮوي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﻧﯿﺮوي اﺻﻄﮑﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﯾﻦرو ﻻزم‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ‪:‬‬

‫‪D‬‬
‫𝑠𝑠𝜇 ≥‬ ‫)‪(65-3‬‬
‫𝑅‬
‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬

‫ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ‬

 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫‪59‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ -‬ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ و ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫‪ -1-4‬ﻛﻠﻴﺎت‬

‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻣﺨﺘﺼﺮي در ﺧﺼﻮص ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻌﻤﻮل در ﺳـﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳـﺎزي ﻟـﺮزهاي ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اﻓـﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴـﺖ‬
‫اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي در زﻣﺎن وﻗﻮع زﻣﻴﻦﻟﺮزه در ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫]‪[Recommendations for the design of base isolated buildings‬‬ ‫‪ -2-4‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي در زﻣﺎن ارﺗﻌﺎش و ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن آن ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺎﺻﻞ از دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ‬
‫ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺟﺬب اﻧﺮژي اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺟﺬب اﻧﺮژي در زﻣﺎن ﺑﺮوز زﻣﻴﻦﻟﺮزه ﺑﻪ ﺷﺪت ﻟﺮزهي ورودي ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻴﺮاﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﺎﻫﺶ داﻣﻨﻪي‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﺘﺎب ﻧﻴﺰ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي‪ ،‬از ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻓﻠﺰات‪ ،‬اﺻﻄﻜﺎك و ﻟﺰﺟﺖ‬
‫ﺳﻴﺎﻻت اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮاردي اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه و ﻣﻴﺮاﮔﺮ و ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ در‬
‫ﻳﻚ ﺗﺠﻬﻴﺰ اراﻳﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺣﻤﻞ ﻧﻴﺮوي ﻗﺎﺋﻢ را ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ و در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﻟﺰاﻣﻲ ﺑﺮاي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺣﻤﻞ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ در آنﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻃﺮاح در ﺣﻴﻦ ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻴﺮاﮔﺮ و ﻣﺪلﺳﺎزي ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻧﻴﺮوي‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻣﻴﺮاﮔﺮ ﻧﺎﺷﻲ از ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﻲ و ﺷﺘﺎب ﻣﻄﻠﻖ ﻃﺒﻘﺎت ﺳﺎزه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎي ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﻛﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎي ﻫﻴﺴﺘﺮﺗﻴﻚ ﻳﺎ ﻓﻠﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎي ﺳﺮﺑﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‪ ،‬ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ اﺳﺘﻬﻼك‬
‫اﻧﺮژي ﺑﻪ واﺳﻄﻪ رﻓﺘﺎر ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ ﻧﻴﺮو‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن اﻳﺠﺎد ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎي وﻳﺴﻜﻮز ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎي روﻏﻨﻲ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي ﻧﺎﺷﻲ از ﻟﺰﺟﺖ ﺳﻴﺎل و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﻲ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﻣﻴﺮاﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪ آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺮوي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎي ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺸﺨﺼﻪي ﻣﺎدهي ﻣﺼﺮﻓﻲ در آنﻫﺎ دارد‪ .‬ﻓﻠﺰاﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻮﻻد‬
‫ﻳﺎ ﺳﺮب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻴﺮاﮔﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ داﺷﺘﻪ و دوام ﺧﻮﺑﻲ را در ﻃﻮل زﻣﺎن از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﻫﺰﻳﻨﻪي ﻧﮕﻬﺪاري آنﻫﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﻧﺎﺷﻲ از وزن ﺳﺎزه ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻴﺮاﮔﺮ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬در آن ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻧﺎﺷﻲ‬
‫از ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب اﻳﻦ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ در ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮو در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎزهي ﺳﺎﻛﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮده و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻻزم ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺎرﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺧﺪﻣﺖرﺳﺎﻧﻲ را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ آﻏﺎز ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﺳﺎزه‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي ﻣﻘﺎوم‬
‫ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬اﻧﺮژي ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺳﺎزه را ﻣﺴﺘﻬﻠﻚ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ ﻧﻴﺮو‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ اﻻﺳﺘﻴﻚ‪-‬ﻛﺎﻣﻼ‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﺮاﺣﻲ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻴﺮاﮔﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع دوام و ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻧﻴﺮوي اﺻﻄﻜﺎك )ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك( در ﻃﻮل‬
‫زﻣﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫در ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎي وﻳﺴﻜﻮز از ﻣﻴﺮاﻳﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻟﺰﺟﺖ ﺳﻴﺎﻻت در ﺣﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ از اﺟﺰاي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ از‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه و ﻧﮕﻬﺪاري آنﻫﺎ در ﻣﺪت ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ و ﭘﺎﺳﺦ آنﻫﺎ‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪60‬‬

‫ﺗﺎﺑﻊ دﻣﺎي ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‪ ،‬در‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ اﻳﻦ ﺳﺎزهﻫﺎ ﻣﻴﺰان ﻣﻴﺮاﻳﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻴﺮاﻳﻲ وﻳﺴﻜﻮز ﻣﻌﺎدل در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻌﺎدلﺳﺎزي ﺑﻪ ﻛﻤﻚ رواﺑﻂ ﻣﻮﺟﻮد در دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ و ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻄﺒﻴﻖ روشﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﻴﻒﻫﺎي ﭘﺎﺳﺦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺮاح در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻨﺪرج در دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺑﺎﻳﺪ از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي زﻳﺮ در ﻣﻴﺮاﮔﺮ اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي؛‬
‫‪ -‬اﻣﻜﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻛﺎﻓﻲ؛‬
‫‪ -‬اﻣﻜﺎن ﻋﻤﻞ در ﻛﻠﻴﻪي ﺟﻬﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد؛‬
‫‪ -‬دوام ﻣﻴﺮاﮔﺮ؛‬
‫‪ -‬ﻣﻮارد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺮاح ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻴﺮاﮔﺮ ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﺮارت ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه در زﻣﺎن ارﺗﻌﺎش را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و‬
‫از ﻋﺪم ﺑﺮوز آﺳﻴﺐ در رﻓﺘﺎر ﻣﻴﺮاﮔﺮ در اﺛﺮ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮاح ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﺪلﺳﺎزي و آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻻزم از ﭘﺎﻳﺪاري ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻴﺮاﮔﺮ در زﻣﺎن وﻗﻮع‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺮاح ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از دوام ﻣﻴﺮاﮔﺮ ﭘﻴﺶ از ﻧﺼﺐ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﺮاح ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي‬
‫ﺑﺎزرﺳﻲ دورهاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم ﺑﺮاي ﺑﺎزرﺳﻲ از وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ را ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮاح ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻧﺎﺷﻲ از رﻓﺘﺎر ﻣﻴﺮاﮔﺮ ﺑﺮ روي روﺳﺎزه را در ﻃﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪي ارزﻳﺎﺑﻲ رﻓﺘﺎر و ﺗﻬﻴﻪ ﻣﺪل ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺳﺎزه ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮاح ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﻚ اﻣﺘﺪاد اﻣﻜﺎن ﺣﺮﻛﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻋﻤﻞ در دو ﺟﻬﺖ ﻣﺘﻌﺎﻣﺪ را ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.‬‬
‫در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮل در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪي ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﻣﻘﺪار واﻗﻌﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺎزه و ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺗﺤﺖ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﺮزهاي ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻴﺮاﮔﺮ‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ اﻣﻜﺎن ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ﭘﺎﺳﺦ در زﻣﺎن وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﻳﺎ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﺑﺰرگ در‬
‫زﻣﺎن وزش ﺑﺎدﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ و ﺳﻠﺐ آراﻣﺶ ﻛﺎرﺑﺮان را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ .‬از اﻳﻦ رو ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﻃﺮاح ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻴﺮاﮔﺮ را در زﻣﺎن وﻗﻮع‬
‫زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻳﺎ ﺑﺎدﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﭼﻴﺪﻣﺎن ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي و اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺨﺘﻲ ﭘﻴﭽﺸﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ ﻣﻴﺮاﮔﺮ‪ ،‬ﻃﺮاح ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻴﺮاﮔﺮ از ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه در زﻣﺎن وﻗﻮع‬
‫زﻣﻴﻦﻟﺮزه اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮاح در ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻴﺮاﻳﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ از روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ روشﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪي ﻃﻴﻒ ﭘﺎﺳﺦ زﻟﺰﻟﻪي ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻴﺮاﻳﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ؛‬
‫‪ -‬رﺳﻢ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﺗﺸﺪﻳﺪ در ﺳﺎزهﻫﺎي ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻴﺮاﻳﻲ؛‬
‫‪ -‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻴﺰان ﻣﻴﺮاﻳﻲ ﻣﻌﺎدل ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻪ ﺻﻼﺣﺪﻳﺪ ﻃﺮاح‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫‪63‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫‪ -1-5‬ﻛﻠﻴﺎت‬

‫در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي ﺑﺎﻳﺪ از "دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي داراي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي" و‬
‫"آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ‪ -‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ 2800‬اﻳﺮان" اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ از اﻳﻦ راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در‬
‫روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه اراﻳﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -2-5‬ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ در زﻣﺎن ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ داراي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﻨﺪرج در ﺟﺪول ﺷﻤﺎرهي )‪ (1-5‬ﺑﻮده و ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺮﺣﻠﻪي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺗﻮﺳﻂ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻣﻌﻴﻨﻲ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﮔﺮدﻧﺪ‪:‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -1-5‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‬

‫ﻫﺪف‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺎب ﺧﻮردن ﺳﺎزه در زﻣﺎن زﻟﺰﻟﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎرﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺮ روي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‬ ‫ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ وزن ﺳﺎزه‬
‫ﺗﺎﻣﻴﻦ دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬ ‫ﺳﺨﺘﻲ اﻓﻘﻲ ﻛﻢ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺎب ﺧﻮردن ﺳﺎزه ‪Rocking‬‬ ‫ﺳﺨﺘﻲ ﻗﺎﺋﻢ زﻳﺎد‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺟﺎﻧﺒﻲ‬ ‫ﺟﺬب و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن اﻧﺮژي ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ در زﻣﺎن وزش ﺑﺎد و ﻟﺮزهﻫﺎي ﺧﻔﻴﻒ‬ ‫ﺳﺨﺘﻲ اوﻟﻴﻪي ﻛﺎﻓﻲ‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي در ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي )ﺗﻌﺪاد و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ و ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬دورهي ﺗﻨﺎوب ﺳﺎزهي‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‪ ،‬رواداريﻫﺎ و ‪ (...‬و اﺟﺰاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر از ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه در زﻣﺎن زﻟﺰﻟﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻃﺮاح ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺒﻨﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر اﺟﺰاي ﺳﺎزهاي‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات و اﺟﺰاي ﻏﻴﺮﺳﺎزهاي )ﻣﺜﻞ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي‬
‫راﻳﺎﻧﻪاي ﻳﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻟﺮزه ﻳﺎ داراي اﻫﻤﻴﺖ( ﻳﺎ آراﻣﺶ ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻳﺎ ﻛﺎرﺑﺮان ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻳﺎ ﻫﻤﻪي اﻳﻦ‬
‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺼﺎت اﺻﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺨﺘﻲ و ﻣﻴﺮاﻳﻲ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺿﻤﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻤﻨﻲ ﺳﺎزه و ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺣﺪود و ﺳﻄﻮح ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺑﺮ روي ﭘﺎﺳﺦ روﺳﺎزه‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻟﺮزهاي ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﺤﻮهي ﻃﺮاﺣﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺟﺰاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي )ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ و ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫از اﻳﻦ رو ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‪ ،‬ﻃﺮاح ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﺪ اﻣﻜﺎن در زﻣﻴﻨﻪي ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ اﺟﺰاي‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎز و رﻓﺘﺎر آنﻫﺎ در زﻣﺎن ارﺗﻌﺎش ﺷﻨﺎﺧﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮاح ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺦ اﺟﺰاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻴﺮو‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ ﻗﺎﺋﻢ و اﻓﻘﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در آن را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎر ﻟﺮزهاي ﻣﺒﻨﺎي ﻃﺮح‪،‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و اﻳﻦ اﺟﺰا را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ اﻣﻜﺎن اراﻳﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد در ﻣﺤﺪودهي ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻮرد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺮآورد ﺷﺪه ﺑﺮاي آنﻫﺎ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ در ﺑﺎر ﻟﺮزهاي ﻃﺮح ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺴﺘﺮ و ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻌﻲ و ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻃﺮاح ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﭘﺎﺳﺦ روﺳﺎزه ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺪود ﻋﻤﻠﻜﺮدي‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪64‬‬

‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺪ ﺷﻜﺴﺖ و ﺧﺮاﺑﻲ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﻳﺎ ﻛﻤﺎﻧﺶ در آنﻫﺎ را در ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﻣﺸﺨﺺ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮده و در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺣﻤﻞ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ روﺳﺎزه را ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻣﺪﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -3-5‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﺴﺘﺮ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻮع ﺑﺴﺘﺮ ﺳﺎزه از اﻗﺪاﻣﺎت اوﻟﻴﻪي ﻻزم در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزه اﺳﺖ‪ .‬وﺟﻮد ﺑﺴﺘﺮ ﻧﺮم ﺑﺮاي ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋهاي ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد آورده و ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص و دﻗﻴﻖ ﻃﺮاح ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي‬
‫دﻗﻴﻖ ﺑﺮ روي ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪي ﻟﺮزهاي ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺴﺘﺮ ﺳﺎزه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آنﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺘﻮاي‬
‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﻳﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺷﺘﺎب و ﻏﻴﺮه ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫‪ -4-5‬اﺛﺮ ﻧﻮع ﺧﺎك‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي در ﺧﺎكﻫﺎي ﺳﺨﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ دارد‪ .‬ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺨﺘﻲ ﺧﺎك ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮج ﺑﺮﺷﻲ در آن‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﺎد آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ‪ -‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ 2800‬اﻳﺮان‪ ،‬ﻧﻮع ﺧﺎك ﻳﻚ‪ ،‬دو و ﺳﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ داراي ﺧﺎك ﻧﺮمﺗﺮي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻤﺎدﻳﻦ در ﺷﻜﻞ )‪ (1-5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺮم ﺷﺪن ﺧﺎك دورهي‬
‫ﺗﻨﺎوبﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ در ﻣﻮج اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ در آن ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي در ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻄﻠﻮب آن ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻃﺮاح ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ داﻧﺶ ﻛﺎﻓﻲ از ﻧﻮع ﺧﺎك ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه‪ ،‬در ﻣﻮرد اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع و دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1-5‬ﺑﺎ ﻧﺮم ﺷﺪن ﺧﺎك ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺎزه در دورهي ﺗﻨﺎوبﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‬

‫‪ -5-5‬آﺛﺎر ﺣﻮزهي ﻧﺰدﻳﻚ‬

‫در ﻓﺎﺻﻠﻪي ﻧﺰدﻳﻚ از ﻛﺎﻧﻮن زﻟﺰﻟﻪ اﺛﺮات ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﮔﺴﻞ‪ ،‬وﺟﻮد ﻓﺮﻛﺎﻧﺲﻫﺎي ارﺗﻌﺎﺷﻲ ﻛﻮﺗﺎه در ارﺗﻌﺎﺷﺎت زﻟﺰﻟﻪ و وﺟﻮد اﺛﺮ ﺿﺮﺑﻪاي‬
‫در ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت ﻧﺎﺷﻲ از زﻟﺰﻟﻪ اﻏﻠﺐ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺷﺪن ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي و ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ در ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ آن اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ رو در‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫‪65‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺳﺎزهي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪي ﻧﺰدﻳﻜﻲ از ﮔﺴﻞ ﻓﻌﺎل و ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﻻي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪهي ﺳﺎزه ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي وﻳﮋه ﺑﺮ روي اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -6-5‬اﺛﺮ ﻣﻮﻟﻔﻪي ﻗﺎﺋﻢ زﻣﻴﻦﻟﺮزه‬

‫اﺛﺮ ﻣﻮﻟﻔﻪي ﻗﺎﺋﻢ زﻣﻴﻦﻟﺮزه در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺑﺎ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﺑﻪ ﺟﺰ ﺑﻨﺪﻫﺎي ﻣﺤﺪود آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪاي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﺗﺠﻬﻴﺰات و دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺷﺘﺎب در داﺧﻞ ﺳﺎزه ﻣﺎﻧﻨﺪ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي‬
‫اﺑﺰار دﻗﻴﻖ و راﻳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﺛﺮ ﺷﺘﺎب ﻗﺎﺋﻢ زﻟﺰﻟﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در زﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ در‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺳﺎزهﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻮﻟﻔﻪي ﻗﺎﺋﻢ ﺷﺘﺎب زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺮ روي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -7-5‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻮدﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ‬

‫ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﻻزم اﺳﺖ ﺳﻬﻢ ﻋﻤﺪهي ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺎزه در ﻣﻮد اول ﺣﺮﻛﺖ آن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺳﻬﻢ ﻣﻮدﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي در ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻟﺮزهاي ﺳﺎزه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻪاﺻﻄﻼح "ﻻﻏﺮﺗﺮ ﺷﺪن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن" ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم اﻓﺰاﻳﺶ دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﻴﻌﻲ آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ "اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺮاﻳﻲ در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي" ﻳﺎ "اﻓﺰاﻳﺶ رﻓﺘﺎر ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي" ﺳﻬﻢ ﻣﻮدﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ارﺗﻌﺎﺷﻲ ﺳﺎزه اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ -8-5‬ارﺗﻔﺎع ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﻴﻌﻲ آن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ در ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن دورهي ﺗﻨﺎوب ﻣﻮدﻫﺎي ارﺗﻌﺎﺷﻲ در ﺳﺎزه ﺑﺪون ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺑﻪ ﻣﻮد ارﺗﻌﺎﺷﻲ ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮ‬
‫روش ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ -9-5‬رﻓﺘﺎر روﺳﺎزه‬

‫دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﻴﻌﻲ روﺳﺎزه ﺗﺎﺑﻌﻲ از "ارﺗﻔﺎع ﺳﺎزه"‪" ،‬ﺟﻨﺲ ﺳﺎزه"‪" ،‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺳﺎزهاي" و "ﺷﻜﻞ ﺳﺎزه" اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اﻳﺪهآل‪ ،‬ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﻳﻚ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﻳﻚ درﺟﻪي آزادي ﺑﺎ ﻳﻚ ﺟﺮم ﺻﻠﺐ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﻓﻨﺮ ﻧﺮم در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﭼﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﺟﺎﻧﺒﻲ روﺳﺎزه ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺘﺎب ﻃﺒﻘﺎت‪ ،‬ﻧﻴﺮوي اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺳﺎزه در زﻣﺎن زﻟﺰﻟﻪ و ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ ﻧﺴﺒﻲ در ﻃﺒﻘﺎت ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ -10-5‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي در ارﺗﻔﺎع‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي را ﻣﻲﺗﻮان در ﺳﺎزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬در ﺗﺮازﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺳﺎزه ﻗﺮار داد‪ .‬ﺷﻜﻞﻫﺎي‬
‫)‪ (2-5‬و )‪ (3-5‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي در ارﺗﻔﺎع ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪66‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -2-5‬ﺟﺪاﺳﺎزي در ارﺗﻔﺎع‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -3-5‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺳﺎزهي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي را ﻣﻲﺗﻮان در ﺑﺴﺘﺮ ﺳﺎزه و ﻳﺎ در ﻃﺒﻘﺎت ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺳﺎزه ﻧﺼﺐ ﻛﺮد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ‬
‫ﻫﻤﭽﻮن ﻛﺎرﺑﺮي ﺳﺎزه‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺎزهاي‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪي اﺟﺮاي ﺳﺎزه و اﻣﻜﺎن اﺟﺮا ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ -11-5‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬

‫اﺟﺰاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺎﺷﻲ از ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﺧﺰش‪ ،‬ﺧﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬دﻣﺎ‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ ﻳﺎ ﻣﻮاد ﺧﺎرﺟﻲ‬
‫ﻣﺨﺮب‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻮردﮔﻲ و زﻧﮓزدﮔﻲ‪ ،‬اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ﻻﻳﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻳﻦ اﺟﺰا در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ آﺗﺶ ﺑﻪ وﻳﮋه در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺟﺰا در ﺗﺮاز ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و در ﻣﻌﺮض ﻣﻮاد اﺷﺘﻌﺎلزا ﻗﺮار دارﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺮاح ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﺷﺎﻣﻞ زﻳﺮﺳﺎزه‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي و روﺳﺎزه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻮاد‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺳﺎزه و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -12-5‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آﺗﺶ‬

‫اﻳﻦ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﺿﻮاﺑﻄﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﺗﻴﺮﻫﺎ و ﺳﺘﻮن ﻫﺎ ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﺗﺶ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫‪67‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫‪ -13-5‬ﺳﺨﺘﻲ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‬

‫ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻛﺎﻓﻲ ﺳﺨﺘﻲ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ داده و دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﺎزه را‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ داد‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪ (4-5‬ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﭼﻴﺪﻣﺎن ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ و اﺑﻌﺎد آنﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ب‬ ‫اﻟﻒ‬

‫د‬ ‫ج‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -4-5‬ﭼﻴﺪﻣﺎن )ﺗﻌﺪاد و اﺑﻌﺎد ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ آنﻫﺎ و ﻓﻮاﺻﻞ آنﻫﺎ از ﻫﻢ( در ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬار اﺳﺖ‬

‫ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻧﻜﺎﺗﻲ در ﻫﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬

‫در ﺷﻜﻞ )‪ -4-5‬اﻟﻒ( ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻄﺮ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺳﺨﺘﻲ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻛﺎﻫﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻄﺮ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي‬
‫ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﻮام ﺑﻮده و آن را ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫در ﺷﻜﻞ )‪ -4-5‬ب(‪ ،‬ﻗﻄﺮ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎهﻫﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‬
‫اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻄﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺨﺘﻲ ﺟﺎﻧﺒﻲ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي در ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻴﺮوي ﻧﺎﺷﻲ از زﻟﺰﻟﻪ ﻣﻨﺠﺮ‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ ‪-4-5‬ج‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﻘﻄﻊ ﻳﻚ ﺟﺪاﺳﺎز را در ﺣﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﻓﺰوده و ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻛﻞ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ داد‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ )‪-4-5‬ج(‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪-4-5‬د( ﻣﻲﺗﻮان ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ را ﺑﺎ اﺟﺮاي ﺗﻴﺮ ﺻﻠﺐ در زﻳﺮ ﺳﺎزه و روي ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي‪،‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺳﺘﻮنﻫﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺮ روي ﻫﺰﻳﻨﻪي اﺟﺮاي ﺷﺎﻟﻮده داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي دﻗﻴﻖ و اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﻋﻤﻠﻜﺮد آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﻜﻴﻪﮔﺎهﻫﺎي ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﺗﺤﺖ ﻛﺸﺶ و ﺑﺮش در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر و ﺑﺮش ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻛﻢﺗﺮي در اﻳﻦ‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻛﻢﺗﺮي در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺑﺨﺶﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ذﻛﺮ ﮔﺮدﻳﺪه اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ‬
‫ﻻﺳﺘﻴﻚ و ورﻗﻪﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺑﺎ ﭼﺴﺐ ﻣﺨﺼﻮص اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺗﺼﺎل ﺗﺤﺖ ﻧﻴﺮوي ﻛﺸﺸﻲ داراي ﺿﻌﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد‬
‫دﻓﻌﺎت ﺑﺎرﮔﺬاري ﻛﺸﺸﻲ ﺣﻔﺮهﻫﺎﻳﻲ ﺑﻴﻦ ورﻗﻪي ﻓﻮﻻدي و ﻻﺳﺘﻴﻚ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻔﺮهﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻜﺮار ﺑﺎرﮔﺬاري ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫ر اﻫﻨﻤﺎي ﻃ ﺮاﺣ ﯽ و اﺟ ﺮاي ﺳﯿ ﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ﻟ ﺮزه اي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎ ن ﻫﺎ‬ ‫‪68‬‬

‫رو ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﻃﺮاح و ﺳﺎزﻧﺪه در زﻣﺎن ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺠﻬﯿﺰات و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎزه ﺗﻤﻬﯿﺪاﺗﯽ را ﺑﺮاي اﺟﺘﻨﺎب از اﻋﻤﺎل ﺑﺎرﻫﺎي‬
‫ﮐﺸﺸﯽ ﺑﻪ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد در ﺿﻤﻦ ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎزه ﺑﺎرﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ را در دو اﻧﺘﻬﺎي ﻗﺎب ﻫﺎ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺑﺎر ﻓﺸﺎري وزن ﺳﺎزه ﺑﺮ روي ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از ﭘﯽ ﮐﻪ در زﻣﺎن ﻧﻮﺳﺎن ﺳﺎزه اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﺗﻨﺶﻫﺎي ﮐﺸﺸﯽ در آنﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪،‬‬
‫ﺷﺪت ﺑﺎر ﮐﺸﺸﯽ را در اﯾﻦ ﻧﻘﺎط ﮐﻢﺗﺮ ﮐﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺮ روي ﺳﺨﺘﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺳﺎزه اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﯿﻌﯽ آن را ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻻزم در ﺣﯿﻦ ﻃﺮاﺣﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -14-5‬ﭼﯿﺪﻣﺎن ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﭘﻼن‬

‫در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﻣﺒﻨﺎي ﭼﯿﺪﻣﺎن ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﺮزهاي‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺑﺮوز ﭘﯿﭽﺶ در ﺳﺎزه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر و ﺑﺮاي‬
‫اﺣﺘﺮاز از ﺑﺮوز ﭘﯿﭽﺶ در ﺳﺎزه‪ ،‬اﯾﻦ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻗﺮار داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺮﮐﺰ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺮﮐﺰ ﺟﺮم ﺳﺎزه داراي‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺎت ﯾﮑﺴﺎن در ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ در ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﻣﺘﻘﺎرن اﻣﮑﺎن ﻋﺪم ﺗﺎﻣﯿﻦ اﯾﻦ ﺷﺮط ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺣﺎل ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﯿﺮاﮔﺮﻫﺎ در ﺳﺎزه اﺛﺮ ﭘﯿﭽﺶ را ﮐﺎﻫﺶ داد‪ .‬ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﻣﯿﺮاﮔﺮﻫﺎ در ﻣﺤﯿﻂ ﺳﺎزه ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﭘﯿﭽﺶ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻮﺛﺮي ﮐﺎﻫﺶ داد‪.].‬‬

‫‪ -15-5‬ﺗﻌﻮﯾﺾ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ در ﺳﺎزهي ﺟﺪا ﺷﺪه وﻇﯿﻔﻪي ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻻزم و ﺟﺬب اﻧﺮژي را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻧﮑﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در زﻣﺎن‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟﺮاي اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﺎزهﻫﺎ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺗﻤﻬﯿﺪات ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻌﻮﯾﺾ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮاردي ﭘﺲ از ﺑﺮوز زﻟﺰﻟﻪ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‬
‫و ﯾﺎ ﻣﯿﺮاﮔﺮﻫﺎ از ﮐﺎرآﯾﯽ اﻓﺘﺎده و ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﻮﯾﺾ آنﻫﺎ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو ﺑﺎﯾﺪ اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ ﺑﺮاي ﺗﻌﻮﯾﺾ اﯾﻦ ﺗﺠﻬﯿﺰات در ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -16-5‬ﻓﺎﺻﻠﻪي آزاد ﺟﺎﻧﺒﯽ و ﻗﺎﺋﻢ‬

‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﻧﺎﺷﯽ از "اﻣﮑﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و ﺟﺬب اﻧﺮژي" در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻤﻨﯽ‬
‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي در زﻣﺎن ارﺗﻌﺎش زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻻزم در زﻣﺎن ﺳﺎﺧﺖ و ﻧﺼﺐ اﯾﻦ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺳﺎزه‪،‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻻزم ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻃﻤﯿﻨﺎن از رﻓﺘﺎر ﺳﺎزه در زﻣﺎن ﺑﺮوز زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ زﯾﺎد‬
‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي در زﻣﺎن زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ ﻣﺎﻧﻊ از اﻧﺘﻘﺎل ﻧﯿﺮوي ﻧﺎﺷﯽ از زﻟﺰﻟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎزه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو ﺳﺎزه ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ )‪-5‬‬
‫‪ (5‬اﻣﮑﺎن ﺣﺮﮐﺖ در ﻓﻀﺎي اﻃﺮاف ﺧﻮد در ﺣﺪ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻓﺎﺻﻠﻪي اﻓﻘﯽ ﺑﯿﻦ ‪ 1/5‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه در زﻣﺎن رﺧﺪاد زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪي آزاد اﻓﻘﯽ ﻻزم‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن اﻓﻘﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﭘﯿﭽﺶ ﺳﺎزه ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﮔﺮدد‪[Ohmsha] .‬‬
‫‪ -‬ﻓﺎﺻﻠﻪي ﻗﺎﺋﻢ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎنﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ زﯾﺮ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞﻫﺎي ﻧﺎﺷﯽ از ﺧﺰش در ﺟﺪاﺳﺎز؛‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫‪69‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻐﻴﻴﺮات دﻣﺎ؛‬

‫‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺎب ﺧﻮردن ﺳﺎزه در زﻣﺎن ارﺗﻌﺎشﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ؛‬
‫‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ ﻧﺼﺐ و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺟﺪاﺳﺎز‪.‬‬
‫]‪[Japanese design recommendations‬‬ ‫در ﻋﻤﻞ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺣﺎﻛﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ آزاد اﻓﻘﻲ‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ آزاد ﻋﻤﻮدي‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -5-5‬رواداري در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻃﺮاح ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎﻟﻚ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮ و ﻣﺴﻮول ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﺎزه‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم را ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪي ﻣﺪارك راﻫﻨﻤﺎ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪارك راﻫﻨﻤﺎ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز از ﺳﻮي ﻣﺴﻮول ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﺎزه‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪي دﻓﺘﺮﭼﻪي راﻫﻨﻤﺎي ﻧﮕﻬﺪاري؛‬
‫‪ -‬ﺗﻬﻴﻪي دﻓﺘﺮﭼﻪي اﺻﻮل ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزه ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮ ﺳﺎزه؛‬
‫‪ -‬ﺗﻬﻴﻪ و ﻧﺼﺐ ﺗﺎﺑﻠﻮي ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي "ﺳﺎزهي ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺮﻛﺖ در زﻣﺎن زﻟﺰﻟﻪ" در اﻃﺮاف ﺑﺨﺶ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‪.‬‬

‫‪ -17-5‬ﻃﺮح اﻋﻀﺎي ﺳﺎزهاي ﻣﺠﺎور واﺣﺪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز‬

‫در زﻣﺎن زﻟﺰﻟﻪﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي و ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ده ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ ﻫﻢ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ در‬
‫اﻃﺮاف ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺗﻨﺶﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﻧﻴﺰ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬از اﻳﻦ رو ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ اﺗﺼﺎﻻت و ﺟﺰﻳﻴﺎت ﺳﺎزهاي و ﻣﻌﻤﺎري در اﻃﺮاف اﻳﻦ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺎ دﻗﺖ ﻃﺮاﺣﻲ و اﻳﻤﻦ ﺳﺎزي ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت داﺧﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺨﺎزن آب و ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﺎﻳﻌﺎت داﺧﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻼﻃﻢ‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎنﻫﺎي زﻳﺎد و ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺑﺎ دورهي ﺗﻨﺎوب ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ رﻓﺘﺎر ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﺮ رﻓﺘﺎر‬
‫آنﻫﺎ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ وزن ﺳﺎزه را ﺑﺮ روي ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬در زﻣﺎن وﻗﻮع ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎنﻫﺎي اﻓﻘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﻴﺮوي ﻣﻮﺛﺮ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻨﺶ ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﺷﺪه در ﺟﺪاﺳﺎز ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺎﺻﻠﻪي ﻣﺤﻞ اﺛﺮ اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﺑﺎ ﻣﺮﻛﺰ ﺟﺪاﺳﺎز‪ ،‬ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ ‪ M‬در روﺳﺎزه و ﺳﺎزهي ﺷﺎﻟﻮده ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد اﻳﻦ ﻟﻨﮕﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻴﺮ )و ﺳﺘﻮن( روي ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻛﻒ ﻛﺎﻣﻼ ﺻﻠﺐ در ﺑﺎﻻي ﺗﺮاز‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي در اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺟﺪاﺳﺎزي و ﻛﺎﻫﺶ ارﺗﻔﺎع ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻧﻘﺶ ﭼﺸﻢﮔﻴﺮي دارد‪.‬‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪70‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺳﺎزهي ﭘﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎز داراي ﺳﻄﺢ وﺳﻴﻊﺗﺮي اﺳﺖ اﻣﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺸﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﺑﺮ ﺟﺪاﺳﺎز ﻛﻪ‬
‫در ﺷﻜﻞ )‪ (6-5‬ﻧﺸﺎن داده در ﻣﺤﻞ ﺳﺎزهي ﺷﺎﻟﻮده ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﻣﺤﻞ اﺛﺮ ﻧﻴﺮوي ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ‪ ،‬ﻧﻴﺮوي ﻣﻘﺎوم‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬

‫)‪M=0.5(Pd+Qh‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪P‬‬

‫‪h‬‬

‫‪d‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -6-5‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ ﺑﺮ روي ﺟﺪاﺳﺎز‬

‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻣﻴﺮاﻳﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺼﺐ ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎي ﻣﺠﺰاﻳﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‪ ،‬در زﻣﺎن‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎنﻫﺎي اﻓﻘﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫﺎ و ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ در اﻃﺮاف اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻳﺠﺎد ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه در اﻋﻀﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪه در ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل در‬
‫ﺷﺎﻟﻮده و روﺳﺎزه ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺮوي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ در اﻃﺮاف ﻣﻴﺮاﮔﺮ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﻣﻴﺮاﻳﻲ اﻋﻤﺎﻟﻲ از ﺳﻮي ﻣﻴﺮاﮔﺮ )در ﺣﺪود ﭼﻨﺪ ﺗﻦ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ‬
‫ده ﺗﻦ( اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﻴﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪه و ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫‪ -18-5‬ﺟﺰﻳﻴﺎت اﺟﺮاﻳﻲ ﻣﻌﻤﺎري‬

‫اﻟﻒ( ﺟﺰﻳﻴﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﻛﻪ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي در ﭘﺎي ﺳﺎزه ﻗﺮار دارد )ﺷﻜﻞ ‪:(7-5‬‬
‫‪ -‬راه ﭘﻠﻪي ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي )ﻃﺒﻘﻪاي ﻛﻪ در آن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ( ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻳﻚ ﭘﻠﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻃﺒﻘﻪي‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ دﻳﻮار ﺑﺎرﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه و ﻳﺎ ﺑﺮ روي ﺗﻴﺮ ﺑﺎرﺑﺮ ﻣﻲ ﻧﺸﻴﻨﺪ و از ﻛﻒ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ آﺳﺎﻧﺴﻮر ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺟﻌﺒﻪي آﺳﺎﻧﺴﻮر در ﻃﺒﻘﻪي ﺑﺎﻻي آن ﺑﻪ ﺗﻴﺮ اﺻﻠﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه و دﻳﻮار و‬
‫دال ﻛﻒ ﺟﻌﺒﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻒ ﻃﺒﻘﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﺘﺼﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در اﻃﺮاف ﭘﻠﻪ و ﺟﻌﺒﻪي آﺳﺎﻧﺴﻮر ﻓﺎﺻﻠﻪاي در ﺣﺪود ﭼﻨﺪ ده ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺎﺻﻠﻪي آزاد ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و از اﺟﺮا ﻳﺎ ﻧﺼﺐ ﻫﺮ‬
‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺎزه ﮔﺮدد ﺧﻮدداري ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫‪71‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -7 -5‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺟﺰﻳﻴﺎت اﺟﺮاﻳﻲ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه در ﺑﺮش ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬

 ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬
‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -8 -5‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ رواداريﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﺟﺰﻳﻴﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫‪72‬‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫‪73‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪-1-5‬اﻟﻒ‪ -‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن اﻣﻜﺎن ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺟﺎﻧﺒﻲ و ﻗﺎﺋﻢ در ﻛﻨﺎرهﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪-1-5‬ب‪ -‬اﻳﺠﺎد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺟﺎﻧﺒﻲ و ﻗﺎﺋﻢ در ﻣﺤﻞ ﭘﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺷﻴﺎر‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪74‬‬

‫در اﻃﺮاف ﺑﺨﺶ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‪ ،‬در ﻣﺤﻞ دﻳﻮار ﺣﺎﺋﻞ ﻳﺎ آﺑﺮوي دور ﺳﺎزهي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﺼﺎوﻳﺮ )‪-2-5‬اﻟﻒ( و )‪-1-5‬ب(‪،‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪي آزاد اﻓﻘﻲ و ﻗﺎﺋﻢ )ﺣﺪود ‪ 1/5‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺳﺎزه ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد( ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ورود ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻛﻮﭼﻚ‬
‫اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب( ﺟﺰﻳﻴﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﻛﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي در ﻃﺒﻘﺎت ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺳﺎزه ﻗﺮار دارد )ﺷﻜﻞ ‪:(9-5‬‬
‫‪ -‬ﺟﻌﺒﻪ ﭘﻠﻪ ﻳﺎ آﺳﺎﻧﺴﻮر را ﻛﻪ از ﻃﺒﻘﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﻋﺒﻮر ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ از روﺳﺎزه آوﻳﺨﺘﻪ و آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﺎزهي زﻳﺮ ﻃﺒﻘﻪي‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﺘﺼﻞ ﻧﻨﻤﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎل در اﻃﺮاف اﻳﻦ ﻓﻀﺎﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪي آزاد ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻧﺴﺒﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزه ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻮارد اﻳﻤﻨﻲ و ﻧﮕﻬﺪاري در ﺑﺮاﺑﺮ آﺗﺶﺳﻮزي ﺑﺎﻳﺪ در اﻃﺮاف ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻲﺗﻮان از ﻓﻀﺎي‬
‫ﻃﺒﻘﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎرﻛﻴﻨﮓ ﻳﺎ اﻧﺒﺎر ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ -2-5‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن اﻣﻜﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﻣﺤﻞﻫﺎي ﺗﻤﺎس ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺎ اﻃﺮاف‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫‪75‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -9 -5‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ رواداري ﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﺟﺰﻳﻴﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬

 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪76‬‬

‫‪ -19-5‬ﺟﺰﻳﻴﺎت اﺟﺮاﻳﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬

‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي آب ﺳﺮد و ﮔﺮم و ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﮔﺎز‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﺑﺮق و ﺗﻠﻔﻦ و ﺳﻴﻢﻛﺸﻲ و ﺧﻄﻮط ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺮق و ﻣﺨﺎﺑﺮات در‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن از ﻃﺒﻘﻪي ﺑﺎﻻي ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪي زﻳﺮ اﻳﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺤﻤﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎنﻫﺎي‬
‫ﻧﺴﺒﻲ درﻣﺤﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي را در ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي آب و ﮔﺎز و ﺧﻄﻮط ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﻛﻢﺗﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي دﻓﻊ آب ﺑﺎران و ﻏﻴﺮه ﻫﻢ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ روشﻫﺎي ﺳﺎدهاي ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪(10-5‬و ﺗﺼﺎوﻳﺮ )‪ 3-5‬اﻟﻒ( و )‪ 3-5‬ب( ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﺗﺼﺎﻻت اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ در آنﻫﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﺎن ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻓﻀﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻗﺮارﮔﻴﺮي اﻳﻦ اﺗﺼﺎﻻت ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اﺟﺮاي ﻃﺮح‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻞﻫﺎي ﺟﺪا ﺷﺪه ﺳﺎزه و اﺟﺰاﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي را ﻗﻄﻊ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ‪ (...‬را ﭘﻴﺶ از‬
‫ﺻﺪور ﻣﺠﻮز اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺎزه‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺎزدﻳﺪ ﭼﺸﻤﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎزدﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺳﺎزه اﺟﺎزهي ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﺑﺪون ﻣﺎﻧﻊ ﺗﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻃﺮاﺣﻲ را داراﺳﺖ و ﻫﻤﻪي اﺟﺰاﻳﻲ ﻛﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي را ﻗﻄﻊ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺑﻮده و در‬
‫ﻛﺎرﻛﺮد آنﻫﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
 ‫‪77‬‬
‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -10 -5‬ﺟﺰﻳﻴﺎت ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺗﺎﺳﻴﺴﺎﺗﻲ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ در ﻣﺤﻞ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ زﻣﻴﻦ‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪78‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ -3-5‬اﻟﻒ‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از اﺗﺼﺎﻻت اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ در ﻣﺤﻞ ﻋﺒﻮر ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت از ﻃﺒﻘﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪-3-5‬ب‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه ﻣﺘﺤﺮك در ﻣﺤﻞ ﻋﺒﻮر ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ از ﻃﺒﻘﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫‪79‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ در ﺑﻌﻀﻲ از روشﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن وﺟﻮد دارد ﺗﺎ ﺳﺎزه از ﻧﻈﺮ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻧﻴﺰ از زﻣﻴﻦ زﻳﺮ ﺧﻮد ﺟﺪا ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻧﻜﺘﻪ در زﻣﺎن ﺑﺮوز رﻋﺪ و ﺑﺮق اﻫﻤﻴﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و اﻳﻤﻨﻲ ﺳﺎزه را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﻲاﻧﺪازد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺼﺐ ﺧﻄﻮط اﺗﺼﺎل ﺑﻪ‬
‫زﻣﻴﻦ ﺑﺮاي ﺳﺎزه ﺗﻮﺟﻪ ﻻزم ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ -20-5‬ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ وﺳﺎﻳﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد درﺳﺖ وﺳﺎﻳﻞ ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﻣﺪت زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻳﻤﻨﻲ ﻟﺮزهاي ﺳﺎزه ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻬﻨﺪس‬
‫ﻃﺮاح ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺗﻄﺎﺑﻖ رﻓﺘﺎر و ﻋﻤﻠﻜﺮد وﺳﺎﻳﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﻛﺎرﮔﺎه ﺗﺪوﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي اراﺋﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺮوي از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﻮارد ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫راﻫﻨﻤﺎ ﺿﺎﻣﻦ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﮔﺮدد‪:‬‬
‫‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل دﻗﻴﻖ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ‬
‫‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‬
‫‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﻛﺎرﮔﺎه‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﺮﺧﻲ از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺳﺎﺧﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ در ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎره ‪ 2‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮل را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮاي ﻃﺮاح و ﺳﺎزﻧﺪه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻬﻨﺪس ﻃﺮاح‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ واﺣﺪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز را ﻣﻄﺎﺑﻖ "دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ" اراﻳﻪ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﺰارش ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻧﺪه را ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮل‬
‫ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘﻪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در ﻣﻮرد ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻈﺮ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از "ﻣﻬﻨﺪس ﻃﺮاح" ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻮﻗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي داراي ﺻﻼﺣﻴﺖ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي داراي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي ﻧﺰد ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺎزﻧﺪهي وﺳﺎﻳﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻮردﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ واﺣﺪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪس ﻃﺮاح‬
‫ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه را ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت او اﺟﺮا ﻧﻤﻮده‪ ،‬و ﮔﺰارش ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ ﻣﺤﺼﻮل را ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺗﻨﻈﻴﻢ و اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻈﺮ ﻣﻬﻨﺪس ﻃﺮاح ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد ذﻳﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮاردي ﻛﻪ در ﮔﺰارش ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ ﻣﺤﺼﻮل درج ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻮارد ﻣﻨﺪرج در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮل‪،‬‬
‫‪ -‬اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ‪،‬‬
‫‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل اﺑﻌﺎد ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪاﺳﺎزي‪،‬‬
‫‪ -‬اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن‪،‬‬
‫‪ -‬ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد ﻻزم‬
‫ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻳﻚ روﻧﺪ ﻧﻤﺎ از ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﻟﺮزهاي اراﻳﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪80‬‬

‫ﻃﺮا ح‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪه‬

‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ‬

‫ﺳﻔﺎرش ﻣﺤﺼﻮل‬

‫ﺗﻬﻴﻪ ﺟﺰوه ي ﻣﺸﺨﺼ ﺎت‬

‫ﺗﺎﻳﻴﺪ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﻛﻨﺘﺮل‬

‫ﺣﻀﻮر و ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬

‫ارﺳﺎل ﻣﺤﺼﻮل‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -11-5‬ﻧﻤﻮدار ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ارﺳﺎل ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‬

‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻴﺮاﻳﻲ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻛﻪ در ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪهي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ از آﻏﺎز ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺮاﺳﺎس آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﻌﺪادي از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ از ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد‪ .‬اﺟﺰاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي‬
‫ﻛﻪ ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ در ﻃﺮاﺣﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺳﺎزوﻛﺎر ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎد ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه در اداﻣﻪي اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي وﺳﻴﻠﻪي ﺟﺪاﺳﺎز و ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻻزم اﺳﺖ ﻣﻬﻨﺪس ﻃﺮاح ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ اﻳﻦ ﺣﺪاﻗﻞﻫﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺮاي اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎر ﺗﺪوﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -1-20-5‬آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﺳﻨﺠﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن وﺳﺎﻳﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺧﻮد را ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس ﻃﺮاح ﻛﻪ ﺻﻼﺣﻴﺖ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهي داراي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي را دارد‪ ،‬اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮارد زﻳﺮ را‬
‫در ﺑﺮﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫‪ ‬آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﺳﻨﺠﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪،‬‬
‫‪ ‬ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺶ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻋﻠﻤﻲ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻘﺪار ﮔﺮﻣﺎي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺣﺮﻛﺎت ﭼﺮﺧﻪاي‬
‫دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ و ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺎﻻرﻓﺘﻦ دﻣﺎ‪،‬‬
‫‪ ‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﻴﺮو ‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺮخ ﺑﺎرﮔﺬاري در دﻣﺎي ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﺤﻞ ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه‪،‬‬
‫‪ ‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت در ﻣﺤﺪودهي دﻣﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ در ﻣﺤﻞ ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه‪،‬‬
‫‪ ‬ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ و ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ در ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه‪،‬‬
‫‪ ‬ﺷﺮاﻳﻂ دوام و اﺛﺮات ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﻲ‪،‬‬
‫‪ ‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮم ﻳﺎﻓﺘﮕﻲ‪،‬‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫‪81‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫‪ ‬ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ و اﻣﻜﺎن آﻻﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﺤﻴﻂ‬

‫آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﺳﻨﺠﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺟﺰاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎ و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد در ﺳﺎﺧﺖ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪ .‬اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ روي اﺟﺰاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻗﺮار‬
‫اﺳﺖ در ﺳﺎزه اﺻﻠﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر رود ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻘﻴﺎس ﺷﺪه در آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﺳﻨﺠﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺻﻮل‬
‫ﻣﻘﻴﺎس ﻛﺮدن و ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي در ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﻔﺴﻴﺮ دادهﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮاي وﺳﺎﻳﻞ ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي ﺑﺎﻳﺪ در دو ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ )ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣﻲ(‬
‫و اﺟﺮا در ﻛﺎرﮔﺎه ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ )ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻀﺎﻋﻒ و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت درﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه از ﺳﺎزﻧﺪه( ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد ﻣﻨﺪرج در ﺑﻨﺪﻫﺎي اداﻣﻪي اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻮده اﻣﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬روش‬
‫اﻧﺠﺎم روالﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺶ وﺳﺎﻳﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي در ﻛﺸﻮر ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي‬
‫ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﺻﻮرت ﺻﻼﺣﺪﻳﺪ ﻣﻬﻨﺪس ﻧﺎﻇﺮ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ و ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﻻزم در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻗﺮار‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ -2-20-5‬ﺛﺒﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻧﻴﺮو ‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪي ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ از ﻫﺮ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺛﺒﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ ﺟﺪاﺳﺎز ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﺮﺳﻴﻢ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر وﺳﻴﻠﻪي ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﻮري ﺑﺎﺷﺪ ﻻزم اﺳﺖ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺰ در زﻣﺎن ﺑﺎرﮔﺬاري ﺛﺒﺖ و اراﺋﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-20-5‬آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‬
‫آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻄﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮ روي دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد واﻗﻌﻲ )ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ در ﺻﻮرت ﻟﺰوم( از ﻫﺮ ﻧﻮع و اﻧﺪازهي‬
‫ﻏﺎﻟﺐ در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎد ﻧﻴﺰ ﻣﻘﺎوم ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﺪه ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪس ﻃﺮاح ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﻳﺮش‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﻳﻚ از ﻣﺮاﺣﻞ آزﻣﺎﻳﺶ زﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﻌﺪاد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪهاي از ﭼﺮﺧﻪﻫﺎ در ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻤﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎر ﻣﺮده ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻴﻤﻲ از اﺛﺮات اﻳﺠﺎد‬
‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎر زﻧﺪه ﺑﺮ روي ﺗﻤﺎم ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﻮع و اﻧﺪازهي ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل رﻓﺘﺎر ﭼﺮﺧﻪاي وﺳﻴﻠﻪي ﺟﺪاﺳﺎز در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺎد‬ ‫‪-‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل رﻓﺘﺎر و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﺪاﺳﺎز در ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻃﺮح ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﺨﺮاج رﻓﺘﺎر‬ ‫‪-‬‬
‫ﻧﻴﺮو‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ در اﻳﻦ ﻣﺤﺪوده وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻜﺮار ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ از ﭘﺎﻳﺪاري ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ در‬
‫ﻣﺤﺪودهي ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺛﺒﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﮔﺰارش آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ وﺿﻮح ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ وﺳﻴﻠﻪي ﺟﺪاﺳﺎز ﻛﻪ در‬
‫روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪس ﻃﺮاح ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺷﺎره ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪82‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ آزﻣﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺑﺎر در ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻧﺮخ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻪ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد‬ ‫‪-‬‬
‫واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻮد ﺗﺎ رﻓﺘﺎر وﺳﻴﻠﻪي ﺟﺪاﺳﺎز ﺗﺤﺖ ﺑﺎر دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ داﻣﻨﻪ و ﺗﻌﺪاد ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي ﺑﺎرﮔﺬاري‪ ،‬ﭘﺎﻳﺪاري ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ را‬ ‫‪-‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮده و در ﺧﺼﻮص زوال ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺨﺘﻲ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﺳﻴﻠﻪي ﺟﺪاﺳﺎز در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪،‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻬﻨﺪس ﻃﺮاح ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺎر ﻣﺮده‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺎر زﻧﺪه )ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده( و ﺑﺎر اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪي ﻧﺎﺷﻲ از واژﮔﻮﻧﻲ در زﻟﺰﻟﻪ در روال آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻧﻴﺮوي‬
‫رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﺘﻌﺎرف ﻳﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ وارده ﺑﺮ روي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎﻳﻲ از آن ﻧﻮع ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻣﻌﻤﻮل در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﻮري و ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ در ﻫﺮ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﺤﺘﻤﻞ ﻣﻮﺛﺮ در اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﺎﻣﻞ اﺛﺮات دﻣﺎ‪ ،‬ﺧﻮردﮔﻲ‬
‫و ﻏﻴﺮه ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺪ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -4-20-5‬ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ دو ﺟﻬﺘﻪ‬
‫اﮔﺮ در ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي ﻧﻴﺮو ‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن ﺟﺪاﺳﺎز واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ دو ﺟﻬﺘﻪ ﻣﺸﻬﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ‬
‫) ‪ 0,25‬و‬ ‫دو ﺟﻬﺘﻪ در ﺿﺮاﻳﺐ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان از اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪ 0,5 ) ،(1‬و ‪ 0,67 ) ،(1‬و ‪ (1‬و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ) ‪ 1‬و ‪ASCE 7-16 .(1‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻛﻤﺘﺮ از اﺑﻌﺎد واﻗﻌﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ دو ﺟﻬﺘﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻟﺰاﻣﺎت‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎسﺳﺎزي اﺑﻌﺎد را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻮع و ﻣﺼﺎﻟﺤﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ واﻗﻌﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪي اوﻟﻴﻪ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد واﻗﻌﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺟﺎﻧﺒﻲ دو ﺟﻬﺘﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ %15‬ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ اﺧﺘﻼف داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﻴﺮو ‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎر ﺟﺎﻧﺒﻲ دو ﺟﻬﺘﻪي ﺟﺪاﺳﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ASCE 7-16 .‬‬
‫‪ -5-20-5‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ و ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﮔﺬاريﻫﺎي رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻛﺎﻣﻞ در ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ‪ D‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﺟﺪاﺳﺎز‬
‫از ﻫﺮ ﻧﻮع و اﻧﺪازه ﻣﺘﻌﺎرف در ﭘﺮوژه اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪي ﺑﺎر ﻣﺤﻮري و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ از‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮي ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﻮدن ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖﻫﺎ در وﻳﮋﮔﻲ و رﻓﺘﺎر ﺟﺪاﺳﺎز‪ ،‬و اﺛﺮات آن ﺑﺮ اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آﻣﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -6-20-5‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎد‬
‫در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎد‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -7-20-5‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﻴﺮو‪-‬ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎن‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫‪83‬‬ ‫ﻓ ﺼﻞ ﭘﻨ ﺠ ﻢ‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﺎ ت اﺟ ﺮاﯾ ﯽ در ﻃ ﺮاﺣ ﯽ ﺳﺎزه ﻫﺎي ﺟ ﺪا ﺳﺎز ي ﺷ ﺪه‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﯿﺮو ‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﯾﮏ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺳﺎس آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﺑﺎر ﭼﺮﺧﻪاي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اوﻟﯿﻪي ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﯾﮏ ﺟﺪاﺳﺎز‬
‫‪ ،keff‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻃﺒﻖ راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪:‬‬

‫)‪(1-5‬‬

‫‪ F+‬و ‪ F-‬ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ در ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽﻫﺎي ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻨﻔﯽ‪ Δ+ ،‬و ‪ Δ-‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺮاﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ ‪ ،βeff‬ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎز در ﻫﺮ‬
‫ﭼﺮﺧﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺎﯾﺪ ﻃﺒﻖ راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫)‪(2-5‬‬

‫در راﺑﻄﻪ ﻓﻮق اﻧﺮژي ﻣﺴﺘﻬﻠﮏ ﺷﺪه در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري ‪ ،Eloop‬و ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ ‪ ، keff‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽﻫﺎي آزﻣﺎﯾﺶ ‪Δ+‬‬
‫و ‪ ، Δ-‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺨﺘﯽ ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﯿﻢ ‪ kp‬در ﻫﺮ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎﯾﺪ در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪي ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﻓﺮﺿﯿﺎت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ .1‬ﯾﮏ ﭼﺮﺧﻪي آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻓﺮض دارا ﺑﻮدن ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻫﯿﺴﺘﺮﺗﯿﮏ دو ﺧﻄﯽ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ keff ،fy ،Q ،kp ،ke‬و ‪ Eloop‬ﻃﺒﻖ‬
‫ﺷﮑﻞ زﯾﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﯿﺮو ‪ -‬ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺟﺪاﺳﺎز ﺑﺎﯾﺪ داراي ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ ‪ keff‬و اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري‬
‫‪ ، Eloop‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ از آزﻣﺎﯾﺶ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -12-5‬ﻣﺸﺨﺼﺎت اﺳﻤﯽ ﻣﺪل دوﺧﻄﯽ ﻧﯿﺮو‪ -‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺟﺪاﺳﺎز‬

‫‪ .3‬ﻣﻘﺪار ﻓﺮﺿﯽ ‪ ke‬ﺑﺎﯾﺪ اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺼﺮي ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﯽ اﻻﺳﺘﯿﮏ ﺟﺪاﺳﺎز در زﻣﺎن ﺑﺎرﺑﺮداري ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از ‪ D‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي اﻧﻄﺒﺎق ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﯾﮏ ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻫﻤﻮار ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ‪ kp‬روي ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﯿﺴﺘﺮﺗﯿﮏ و‬
‫اﻣﺘﺪاد ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ‪ D‬و ﺳﭙﺲ ﺗﻌﯿﯿﻦ ‪ ke‬ﺑﺮاي ﺗﻄﺒﯿﻖ ‪ Eloop‬ﻧﯿﺰ ﻣﺠﺎز ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -8-20-5‬آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي آزﻣﺎﯾﺶ ﺟﺪاﺳﺎز ﮐﻪ در ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪس ﻃﺮاح ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﺎزﮔﺎري ﻣﻘﺎدﯾﺮ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺷﺪه از ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت اﺳﻤﯽ ﺟﺪاﺳﺎز را ارزﯾﺎﺑﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶ روي ﺗﻤﺎم ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪84‬‬

‫ﺗﺤﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺷﻲ و ﻓﺸﺎري‪ ،‬در ﻣﻘﺎدﻳﺮي ﻧﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 2/3‬ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﻣﺪﻧﻈﺮ ‪- D‬ﻛﻪ در آن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ اﻳﺠﺎد ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﻲﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ را اﻳﺠﺎد ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ -‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ -21-5‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي اﻗﺘﺼﺎدي ﻃﺮحﻫﺎي داراي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‬

‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي اﻗﺘﺼﺎدي ﻳﻚ ﻃﺮح ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺰان ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي‪ 2‬ﻧﺎﺷﻲ از زﻟﺰﻟﻪ در ﺳﺎزه ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﻣﻮرد‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺧﺴﺎرت ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺿﺮب در اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺧﺴﺎرت‪.‬‬
‫‪R=C×P‬‬
‫)‪(3-5‬‬

‫در راﺑﻄﻪي ﺑﺎﻻ‪ C ،‬ﻣﻘﺪار ﺧﺴﺎرت ﻣﺤﺘﻤﻞ و ‪ P‬ﻣﻴﺰان اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺧﺴﺎرت )اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺧﻄﺮ ﻟﺮزهاي ﻣﻌﻴﻦ( و ‪ R‬ﻣﻘﺪار ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي‬
‫ﺳﺎزه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﻗﺪاﻣﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي ﻟﺮزهاي‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ "روﻳﻜﺮد ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي"‪ " ،‬روﻳﻜﺮد اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي" و "روﻳﻜﺮد ﺣﻔﻆ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي" ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬از اﻳﻦ ﻣﻴﺎن در روﻳﻜﺮد ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي ﻣﻲﺗﻮان از روشﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﺧﺴﺎرت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺳﺎزهاي ﻳﺎ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ روشﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺴﺎرت ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﻮزش‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي‬
‫آﺗﺶﻧﺸﺎﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﻃﺮاح در روﻳﻜﺮد ﺧﻮد در ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي ﻧﺎﺷﻲ از زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻫﺶ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز آﺳﻴﺐ و ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺴﺎرت‪ ،‬را‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ " وﻗﻮع ﻳﺎ ﻋﺪم وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻣﻔﻴﺪ ﺳﺎزه‪ ،‬اﻣﺮي ﻛﺎﻣﻼ ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ"‪ ،‬ﻃﺮاح در اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم دورهي ﻛﺎر ﻳﺎ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ و داﺷﺘﻦ دﻳﺪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت در ﻃﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي ﭘﺮوژه را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻟﺮزهاي ﺳﺎزهﻫﺎ ﺑﻪ روش ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﻳﺎ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي روﺷﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ روش ﻣﻘﺎوم‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻄﺮ زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎي ﭘﺮوژه در ﻧﮕﺎه اول در ﻣﻮاردي ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻦ رو ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع در ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻔﻬﻮم ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺳﺎزه و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻴﺰان اﺣﺘﻤﺎل ﻓﺮاﮔﺬﺷﺖ زﻟﺰﻟﻪ از ﺣﺪود ﻣﻌﻴﻦ و ﻣﻘﺪار ﺧﺴﺎرت ﻣﺤﺘﻤﻞ ﻧﺎﺷﻲ‬
‫از آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺎزه ﺗﺤﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﻮﺟﻴﻬﻲ ﻃﺮح ارزﻳﺎﺑﻲ ﮔﺮدﻳﺪه و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را ﻣﻲﺗﻮان" ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اوﻟﻴﻪ و دوران ﺳﺎﺧﺖ"‪" ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي دوران ﺧﺪﻣﺖ و ﻧﮕﻬﺪاري" و‬
‫"ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺴﺎرت" در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺮاح ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اوﻟﻴﻪي اﺿﺎﻓﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي را در ﮔﺎمﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﺧﻮد دﻳﺪه و‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻗﺎدر ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺴﺎرت ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲﺗﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺎرﺑﺮد‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي را ﻣﻲﺗﻮان در ﺑﺨﺶﻫﺎي زﻳﺮ دﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﻃﺮح؛‬
‫‪ -‬ﻗﻴﻤﺖ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي )ﺟﺪاﺳﺎز و ﻣﻴﺮاﮔﺮﻫﺎ(؛‬

‫‪٢‬‬
‫‪Risk‬‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫‪85‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺟﺮاﻳﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‬

‫‪ -‬ﻫﺰﻳﻨﻪي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺳﺎزه؛‬

‫‪ -‬ﻫﺰﻳﻨﻪي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻣﻌﻤﺎري و ﻣﻮارد ﻏﻴﺮﺳﺎزهاي؛‬
‫‪ -‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ در ﺳﺎزه؛‬
‫‪ -‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪي ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺎﻫﺶ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺧﺴﺎرت‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (11-5‬ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻧﻤﺎدﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪي وﺿﻌﻴﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪي ﭘﺮوژهي ﺑﻬﺴﺎزي ﻟﺮزهاي ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن در ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ‪ :‬ﺣﻔﻆ وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺳﺘﻮنﻫﺎ و ﺑﻬﺴﺎزي ﺑﺎ روش ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪي ﻣﻬﻢ در اﻳﻦ ﺟﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ زﻣﺎن و ﻃﻮل ﻋﻤﺮ‬
‫ﭘﺮوژه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﺤﻮر زﻣﺎن ﻣﻴﺰان ﺷﺪت زﻟﺰﻟﻪ ﻣﺤﺘﻤﻞ در ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻣﺘﺮادف ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﺴﺎرت ﻧﺎﺷﻲ از زﻟﺰﻟﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ زﻣﺎن ﻗﻄﻊ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎ در ﻧﻤﻮدار ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﺑﺎ ﻣﻮازﻧﻪي ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﻪ روﺷﻲ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ اﺳﺖ رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪100‬‬
‫وضع موجود‬
‫ھزينه اوليه ‪+‬خطرپذيری )واحد ھزينه(‬

‫تقويت ستونھا‬
‫جداسازی لرزه ای‬
‫‪50‬‬

‫‪0‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪50‬‬

‫تعداد سالھای خدمت رسانی‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -13-5‬ﻫﺰﻳﻨﻪي اﺟﺮا و ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬

‫ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ وﺿﻌﻴﺖ ﻟﺮزهﺧﻴﺰي ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ داﺷﺘﻪ و ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﻧﻤﻮدار ﺑﺎﻻ را ﺑﻪ‬
‫ﺷﻜﻠﻲ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺮ ﭼﻪ دﻗﻴﻖﺗﺮ از ﻣﻴﺰان ﺧﻄﺮ ﻟﺮزهاي ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه ﺑﺮ روي دﻗﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪ -22-5‬ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﻳﺎ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﻛﻪ داراي ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻛﺎﻓﻲ‬
‫در ﻃﺮاﺣﻲ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻮده و اﻓﺮاد ﻣﺠﺮب در زﻣﻴﻨﻪي روشﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﺳﺎزهﻫﺎ و ﻧﻈﺮﻳﻪ و ﻛﺎرﺑﺮد ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي ﺻﻮرت‬
‫ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪:‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه و ﻧﺘﺎﻳﺞ آن‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻬﻴﻪي ﻃﻴﻒ ﭘﺎﺳﺦ و ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪي زﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه ﻣﺨﺼﻮص ﺳﺎﺧﺘﮕﺎه؛‬
‫‪ -‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻃﺮح اوﻟﻴﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻛﻞ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي و ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ؛‬
‫‪ -‬ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﺸﺎﻫﺪهي ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺴﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﻨﺪرج در ﺑﺨﺶ "آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي" در‬
 ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬ ‫‪86‬‬

‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﺟﺮا ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛‬

‫‪ -‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻞ ﺳﺎزه و ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺮاي آن؛‬
‫‪ -‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺿﻮاﺑﻂ ﺑﺨﺶ "آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي"‬
‫در دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ‪.‬‬

‫‪ -23-5‬ﻣﺪارك ﻓﻨﻲ ﻃﺮح‬

‫ﻃﺮاح ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺻﺤﻴﺢ ﭘﺮوژه اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻖ و ﺷﻔﺎﻓﻲ در زﻣﻴﻨﻪي ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﺎت‪،‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﻄﻌﺎت و ﻧﺤﻮهي اﺟﺮاي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ را در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺪارك ﻓﻨﻲ ﻃﺮح ﺗﺪوﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻻزم اﺳﺖ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻘﺮرات ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت اﻳﺸﺎن ﻧﻴﺰ ﺗﺪوﻳﻦ ﮔﺮدد‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻗﺪاﻣﺎت زﻳﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺮاح در اﻧﺘﻬﺎي ﻣﺮﺣﻠﻪي ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﺳﻨﺎد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺧﺬ ﻣﺪارك ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن را در دو ﺑﺨﺶ "اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﭘﺮوژه" و "اﻃﻼﻋﺎت واﺣﺪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﭘﺮوژه" ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫)ﻣﺴﺘﻨﺪات اﺣﺮاز ﺻﻼﺣﻴﺖ(‪ .‬در ﮔﺎم ﺑﻌﺪ ﻃﺮاح ﻃﻲ اﺳﺘﻌﻼﻣﻲ از ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن داراي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺪارك ﻣﻮﻳﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪه و ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﭘﻴﺸﻴﻦ در ﺳﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﺎت و واﺣﺪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎز ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﭘﺮوژه را درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آنﻫﺎ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛﻮﺗﺎه ﺷﺪهاي‬
‫از ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن داراي ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻣﻜﺎن اراﻳﻪي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﺮاح از ﺳﻮي ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺪارك ﺑﺎﻻ را ﺗﻬﻴﻪ و اراﻳﻪ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺑﻌﺪ ﭘﺲ از ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺷﺪن ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪات زﻳﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺮاح ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪:‬‬
‫‪ -‬ﺟﺰﻳﻴﺎت ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪي ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل؛‬
‫‪ -‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي اﺑﻌﺎدي؛‬
‫‪ -‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي رﻓﺘﺎري؛‬
‫‪ -‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﺎت؛‬
‫‪ -‬روﻧﺪ و ﻧﺤﻮهي اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ؛‬
‫‪ -‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ ﻳﺎ ﻧﺤﻮهي ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻗﻄﻌﺎت و واﺣﺪﻫﺎ؛‬
‫‪ -‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي دورهاي ﺑﺎزرﺳﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺶ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺪارك ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ ﻃﺮح و ﺳﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﺎت ﺟﺪاﺳﺎز« ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه "ﻣﺴﺘﻨﺪات اﺣﺮاز ﺻﻼﺣﻴﺖ" ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺰاري ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ‬
‫ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺷﺪه ارﺳﺎل ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺪارك از اﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺮ ﻣﻮرد در زﻣﻴﻨﻪي ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ و اﺟﺮاي ﭘﺮوژه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻃﺮاح ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ ﻻزم را‬
‫در ﺗﺪوﻳﻦ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ اﻳﻦ ﻣﺪارك ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻫﻢ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ و ﻧﺤﻮهي اﺟﺮا و ﺳﺎﺧﺖ در آنﻫﺎ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪه و ﻫﻢ ﻣﺴﻮوﻟﻴﺖ‬
‫ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﺨﺶﻫﺎي درﮔﻴﺮ در ﭘﺮوژه اﻋﻢ از ﻣﺸﺎور‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪهي ﻗﻄﻌﺎت‪ ،‬ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر و ﻧﺎﻇﺮ ﭘﺮوژه ﺑﺎ ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﻋﻨﻮان ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪1‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻮرد‬

‫اﺳﺘﻔﺎده در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ‬

‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي‬
 ۹۸/۰۵/۰۱
89 1 ‫ﭘﯿﻮ ﺳ ﺖ‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮ روي ﻻﺳﺘﯿﮏ‬

‫ﺷﻤﺎره ﺷﻨﺎﺳﮫ‬ ‫ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

ASTM A36 Specification for structural steel
ASTM A570 Specification for hot rolled carbon steel sheet and strip, structural quality
ASTM D395 Test methods for rubber property- compression set
ASTM D412 Test methods for rubber in tension
ASTM D429 Test methods for rubber property- adhesion to rigid substrates.
ASTM D815 Test methods for rubber deterioration-surface cracking
ASTM D573 Test methods for rubber deterioration in an air oven
ASTM D624 Test methods for rubber property- test resistance
ASTM D832 Practice for rubber conditioning for low-temperature testing
ASTM D1149 Test methods for rubber deterioration- surface zone cracking in a chamber
ASTM D1229 Test methods for rubber property- compression set at low temperatures
ASTM D1415 Test methods for rubber property- international hardness
ASTM D1418 Practice for rubber and rubber latics - nomenclature
ASTM D2137 Test methods for rubber and rubber-coated fabrics- brittleness temperature by impact
ASTM D2240 Test methods for rubber property- Durometer hardness

Australia
AS-1523-81 Elastomeric bearing for use in structures, Standard association of Australia

Germany
DIN 4141 T1-84 Structural bearings; general design rules
DIN 4141 T2-84 Structural bearings; bearing system for civil engineering structures forming part of traffic routes
(Bridges)
DIN 4141 T3-84 Structural bearings; bearing system for buildings
DIN 4141 T4-87 Structural bearings; transport, storage on site and installation
DIN 4141 T14-85 Structural bearings; laminated elastomeric bearings, design and construction
DIN 4141 T140-91 Structural bearings; reinforced elastomeric bearings; building materials, requirements, testing, and
inspection
DIN 4141 T150-91 Structural bearings; unreinforced Elastomeric bearings; building material, requirements, testing and
inspection

Great Britain
BS-6177:1982 Guide to select and use of elastomeric bearings for vibration isolation of buildings, British standard
institute
BS-5400: section Code of practice for design of bridge bearings, British standard institute
9.1:1983
BS-5400: section Specification for materials, manufacture and installation of bridge bearings, British standard institute
9.2:1983

International
UIC code 772 Code for use of rubber bearings for rail bridges, international union of railways (Union internationale
des chemins de fer) Brussels
ISO 11346 Rubber vulcanized or thermos-plastic estimation of life-time and maximum tempreture of use
ISO 188 Ruber vulcanized or thermoplastic – Accelerated aging or heat resistant tests
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪2‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﺪول ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ‬

‫ﻻﺳﺘﻴﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزﻫﺎ‬

‫‪93‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪2‬‬

‫ﺟﺪول ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻻﺳﺘﻴﻚ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1990‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮﻳﺠﺴﺘﻮن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﻔﺘﻲ‬
‫اﻻﺳﺘﻮﻣﺮ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت آن را در ﻣﻮارد آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول‪ .1-2‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻻﺳﺘﻴﻚ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ]ﺑﺮﻳﺠﺴﺘﻮن[‬

‫‪Rubber Hardness‬‬ ‫‪Young’s Modulus E‬‬ ‫‪Shear Modulus G‬‬

‫‪Modified Factor k‬‬
‫‪IRHD ±2‬‬ ‫)‪(N/cm2‬‬ ‫)‪(N/cm2‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪92‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪0.93‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪118‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪0.89‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪0.85‬‬
‫‪45‬‬ ‫‪180‬‬ ‫‪54‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪220‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪0.73‬‬
‫‪55‬‬ ‫‪325‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪0.64‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪445‬‬ ‫‪106‬‬ ‫‪0.57‬‬
‫‪65‬‬ ‫‪585‬‬ ‫‪137‬‬ ‫‪0.54‬‬
‫‪70‬‬ ‫‪735‬‬ ‫‪173‬‬ ‫‪0.53‬‬
‫‪75‬‬ ‫‪940‬‬ ‫‪222‬‬ ‫‪0.52‬‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪3‬‬

‫ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫‪79‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫پیوست ‪-3‬مثالهای طراحی‬

‫پ ‪ -1-3‬مقدمه‬
‫در این پیوست ‪ 3‬مثال طراحی برای جداسازی لرزهای یک ساختمان بتن آرمه قاب خمشی طرح و مراحل محاسبات الزم‬
‫ارائه شده است‪ .‬مراحل طراحی برای حالت اول (جداساز الستیکی با میرایی زیاد) در ادامه توضیح داده شده است‪ .‬در مراحل‬
‫بعدی روال طراحی جداساز به صورت خالصه ارائه گردیده اند‪.‬‬

‫پ ‪ -2-3‬صورت مساله‬
‫ساختمان دارای ‪ 5‬طبقه با ابعاد ‪ 02‬متر در ‪ 32‬متر در پالن میباشد‪ .‬طول هر دهانه ‪ 6‬متر است‪ .‬ساختمان در منطقهی با‬
‫خطر نسبی خیلی زیاد و خاک سخت (خاک نوع ‪ )0‬قرار گرفته است‪.‬‬
‫فرض میشود شرایط بارگذاری ستونها مشابه باشد‪ .‬وزن موثر سازه روی هر ستون ‪ ، W=1570KN‬مقدار بار مرده و زنده‬
‫در پای ستون مورد نظر ‪ PDL+LL= 335.16 kN‬و بار قائم ناشی از بار مرده‪ ،‬زنده و اثرات زلزله ‪PDL+LL+EQ= 402 KN‬‬
‫است‪.‬‬
‫دوره تناوب طبیعی سازه با پایه ثابت ‪ T= 0.6 sec.‬می باشد‪ .‬به این ترتیب دوره تناوب سازه جداسازی شده = ‪T‬‬
‫‪ 1.59sec.‬در نظر گرفته میشود‪ .‬از سه جداساز زیر برای این منظور در سه مساله استفاده شده است؟‬
‫جداساز الستیکی با میرایی زیاد‬
‫جداساز الستیکی با هسته سربی‬
‫جداساز اصطکاکی آونگ وارونه‬
‫مقدار کرنش حد گسیختگی‪ εb = 500% ،‬و ضریب ثابت الستیک ‪ k= 0.57‬میباشد‪ .‬ظرفیت تنش فشاری الستیک ‪σc‬‬
‫‪ = 7.84 N/mm2‬است‪ .‬مقدار کرنش برشی حداکثر‪ ،‬مدول االستیسیته و مدول برشی برای الستیک به ترتیب‪G = :‬‬
‫‪ 106 N/cm2, E = 445 N/cm2, γmax = 150%‬در نظر گرفته شده است‪ .‬میرایی موثر ‪ ξeff = 5%,‬در نظر‬
‫گرفته شده است‪.‬‬
‫پارامترهای لرزه‬
‫ای‬
‫)‪b (m‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪γmax‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪0.350‬‬
‫)‪L (m‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪ξ eff‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪Ts‬‬ ‫‪0.500‬‬
‫)‪W (MN‬‬ ‫‪1.57‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪1.500‬‬
‫)‪PDL+LL (MN‬‬ ‫‪2.07‬‬ ‫)‪σ c (MN/m^2‬‬ ‫‪7.84‬‬
‫‪PDL+LL+EQ‬‬
‫)‪(MN‬‬ ‫‪2.59‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪0.57‬‬
‫)‪Tfix (sec‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪εb‬‬ ‫‪5‬‬
‫)‪Tisolated (sec‬‬ ‫‪1.8‬‬ ‫)‪e (m‬‬ ‫‪1.5‬‬
‫)‪E (MN/m^2‬‬ ‫‪4.45‬‬ ‫‪pi‬‬ ‫‪3.14159265‬‬
‫)‪G (MN/m^2‬‬ ‫‪1.06‬‬ ‫)‪g (m/s^2‬‬ ‫‪9.81‬‬
‫)‪fy (MN/m^2‬‬ ‫‪235.44‬‬ ‫)‪fpy (MN/m^2‬‬ ‫‪10‬‬
‫)‪Fs (MN/m^2‬‬ ‫‪141.264‬‬
‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راهنمای طراحی و اجرای سیستمهای جداساز لرزهای در ساختمانها‬ ‫‪79‬‬

‫پ ‪ -3-3‬طراحی جداسازهای الستیکی با میرایی زیاد )‪(HDRB‬‬

‫فرضیات‬ ‫حل مثال‬

‫در مرحلهی اول بر اساس دوره تناوب طبیعی مفروض‪ ،‬سختی موثر جانبی جداساز‬
‫محاسبه میشود‪:‬‬
‫رابطه ‪41-3‬‬ ‫‪1570‬‬ ‫𝜋‪2‬‬
‫= 𝑓𝑓𝑒𝑘‬ ‫𝑚‪× ( )2 = 2465𝑘𝑁/‬‬
‫‪9.81‬‬ ‫‪1.6‬‬
‫محاسبه سختی جانبی موثر جداساز‬
‫رابطه ‪ 4-5‬از ضابطه‪ 555-‬مرکز‬ ‫‪𝐴 = 0.35, 𝑇𝑠 = 0.5, 𝐵 = 1.2, 𝑆 = 1.5‬‬
‫تحقیقات ساختمان و مسکن با فرض‬ ‫‪9.81‬‬ ‫‪2/3‬‬
‫(‬‫‪2 ) × 0.35 × (1.5 + 1) × (0.6‬‬ ‫‪) × 1.6‬‬
‫میرایی ‪ 45‬درصد و استاندارد ‪ 0055‬و‬ ‫=𝐷‬ ‫𝜋‪4‬‬ ‫𝑚‪= 0.206‬‬
‫‪1.2‬‬
‫رابطه بند‪ 5-3-5‬از همان ضابطه برای‬
‫‪12 × 0.05 × 30‬‬
‫تعیین تغییرمکان جداساز‬ ‫× ‪𝐷(𝑒 = 5%) = 0.206 × (1 + 15‬‬ ‫)‬
‫‪202 + 302‬‬
‫𝑚‪𝐷 = 1.208 × 0.206 = 0.25‬‬
‫محاسبه ضخامت کل جداساز‪:‬‬
‫رابطه ‪45-3‬‬ ‫‪0.25‬‬
‫= 𝑡𝑡‬ ‫𝑚‪= 0.17‬‬
‫‪1.5‬‬
‫محاسبه ضخامت کل جداساز‬
‫رابطه ‪41-3‬‬ ‫) ‪445(1 + 2 × 0.57 × 𝑆 2‬‬
‫‪≥ 400‬‬ ‫𝑆𝑒𝑠𝑢 → ‪→ 𝑆 > 9.09‬‬
‫‪106‬‬
‫تعیین ضریب شکل جداساز‬ ‫‪= 20‬‬
‫مدول فشاری مجموعهی ورقههای‬ ‫‪𝐸𝑐 = 445 × (1 + 2 × 0.57 × 202 ) = 2033.65𝑀𝑁/𝑚2‬‬
‫الستیکی و فوالدی‬
‫تعیین مساحت مقطع جداساز با فرض شکل دایرهای‬
‫رابطه ‪41-3‬‬ ‫‪2.07 × 106‬‬
‫= ‪𝐴1‬‬ ‫‪= 0.264𝑚2‬‬
‫‪7.84 × 106‬‬
‫تعیین سطح مقطع‬
‫رابطه ‪41-3,40-3‬‬ ‫‪6 × 20 × 2.07 × 106‬‬
‫= ‪𝐴2‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪= 0.073𝑚2‬‬
‫‪2033.65 × 3 × 10‬‬
‫تعیین سطح مقطع‬
‫رابطه ‪05-3‬‬ ‫‪2465 × 0.17‬‬
‫= 𝑓𝑠𝐴‬ ‫‪= 0.395𝑚2‬‬
‫‪1060‬‬
‫تعیین سطح مقطع‬
‫‪77‬‬ ‫‪۹۸/۰۵/۰۱‬‬ ‫پیوست ‪-3‬مثالهای طراحی‬

‫قطر جداساز دایره ای‬

‫𝑓𝑠𝐴 × ‪4‬‬
‫√=𝑑‬ ‫𝑚‪= 0.709‬‬
‫𝜋‬

‫برای جداساز دایره ای‬ ‫𝐷‬

‫‪𝛽 = 2 × cos −1‬‬ ‫‪= 2.42‬‬
‫𝑑‬
‫تعیین سطح مقطع کاهش یافته‬ ‫‪𝑑2‬‬
‫= ‪𝐴3‬‬ ‫‪× (𝛽 − sin 𝛽) = 0.221𝑚2‬‬
‫‪4‬‬
‫بند‪-1‬ت از فصل ‪3‬‬ ‫‪𝐴 = max(0.267, 0.073, 0.221) = 0.267𝑚2‬‬

‫انتخاب سطح مقطع‬

‫انتخاب ابعاد مناسب براساس سطح مقطع بدست آمده‬
‫بند‪-1‬ث از فصل ‪3‬‬ ‫‪𝑑 = 0.5𝑚 , 𝐴 = 0.384, 𝐴𝑟𝑒 = 0.26‬‬

‫انتخاب ابعاد مناسب براساس سطح مقطع‬

‫بدست آمده‬
‫ضخامت یک الیهی الستیک‬
‫بند ‪ 45‬از فصل ‪3‬‬ ‫‪50‬‬
‫= 𝑟𝑡‬ ‫𝑚𝑐‪= 0.625𝑐𝑚 → 𝑡𝑟 = 1‬‬
‫‪4 × 20‬‬
‫ضخامت یک الیهی الستیک‬
‫تعداد الیههای الستیک‬
‫بند ‪ 45‬از فصل ‪3‬‬ ‫‪17‬‬
‫=𝑁‬ ‫‪= 17‬‬
‫‪1‬‬
‫تعداد الیههای الستیک‬
‫ضخامت ورقههای فوالدی‬
‫رابط ‪04-3‬‬ ‫‪2(0.01 + 0.01) × 2.07‬‬
‫≥ 𝑠𝑡‬ ‫𝑚𝑚‪= 2.5𝑚𝑚 → 𝑡𝑠 = 2.5‬‬
‫‪0.26 × 141.2‬‬
‫ضخامت ورقههای فوالدی‬
‫کنترل های ناپایداری و مقاومت برشی‬
‫رابطه ‪00-3‬‬ ‫‪2.07‬‬ ‫‪𝜋 × 1.06 × 17.5 × 0.7‬‬
‫= 𝑐𝜎‬ ‫= 𝑟𝑐𝜎 <‬ ‫𝑘𝑜 →‬
‫‪5.39‬‬ ‫‪2√2 × 0.17‬‬
‫کنترل ناپایداری جداساز‬
‫کنترل حداکثر تغییرشکل نسبی برشی‬
‫رابطه ‪03-3‬‬ ‫‪2.07‬‬ ‫‪5‬‬
‫× ‪𝛾𝑐 ≈ 6 × 17.5‬‬ ‫𝑘𝑜 → ≤ ‪= 0.363‬‬
‫‪1558 × 0.384‬‬ ‫‪3‬‬
‫کنترل حداکثر تغییرشکل نسبی برشی‬
‫تغییرشکل نسبی برشی بر اثر فشار‬
 ‫‪ ۹۸/۰۵/۰۱‬راهنمای طراحی و اجرای سیستمهای جداساز لرزهای در ساختمانها‬ ‫‪111‬‬

‫رابطه ‪05-3‬‬ ‫‪6 × 17.5 × 2.59‬‬

‫= 𝑐𝛾‬ ‫‪= 0.671‬‬
‫‪1558 × 0.26‬‬
‫تغییرشکل نسبی برشی بر اثر فشار‬
‫تغییرشکل نسبی برشی بر اثر پیچش‬
‫رابطه ‪01-3‬‬ ‫‪0.72‬‬ ‫‪12 × 0.25 × 0.05 × 30‬‬
‫≈ 𝑡𝛾‬ ‫×‬ ‫‪= 0.009‬‬
‫‪2 × 0.17 × 0.01‬‬ ‫‪302 + 202‬‬
‫تغییرشکل نسبی برشی بر اثر پیچش‬
‫رابطه ‪01-3‬‬ ‫‪0.25‬‬
‫= 𝑞𝑒𝛾‬ ‫‪= 1.471‬‬
‫‪0.17‬‬
‫تغییرشکل نسبی برشی تحت بار جانبی‬
‫لرزهای‬
‫رابطه ‪01-3‬‬ ‫𝑏𝜀‬
‫< ‪𝛾𝑐 + 𝛾𝑡 + 𝛾𝑒𝑞 = 2.642‬‬ ‫𝑘𝑜 →‬
‫‪1.33‬‬
‫کنترل تغییرشکل نسبی برشی تحت‬
‫فشار‪ ،‬پیچش و بار جانبی‬
‫رابطه ‪00-3‬‬ ‫‪2.59 × 0.7‬‬
‫= 𝑡𝑢𝑜 𝑙𝑙𝑜𝑟𝛿 ≤ 𝑚‪𝐷 = 0.25‬‬ ‫𝑚‪= 0.583‬‬
‫‪2.59 + 2.465 × 0.21‬‬
‫کنترل چرخش جداساز‬ ‫𝑘𝑜 →‬

‫در روال طراحی در صورتیکه فرضیات اولیه بر اساس محاسبات تغییر نمودند تکرار مراحل محاسبات با مقادیر جدید تا زمان نیل به همگرایی‬
‫مناسب مقادیر الزم است‪.‬‬
‫مقادیر ابعاد و مشخصات فنی جداسازهای طراحی شده باید با مقادیر حاصل از آزمایشهای کارخانه و کارگاه مقایسه شوند‪ .‬در صورت وجود‬
‫تفاوت معنی دار در مقادیر الزم ست محاسبات با نتایج حاصل از آزمایشها مجددا کنترل گردند‪.‬‬
111 ۹۸/۰۵/۰۱ ‫مثالهای طراحی‬-3 ‫پیوست‬

‫ طراحی جداساز الستیکی با هستهی سربی برای ساختمان مورد نظر‬-4-3 ‫پ‬
‫پارامترهای لرزه ای‬
b (m) 20 γmax 1.5 A 0.350
L (m) 30 ξ eff 0.1 Ts 0.500
W (MN) 1.57 B 1.2 S 1.500
PDL+LL (MN) 2.07 σ c (MN/m^2) 7.84
PDL+LL+EQ
(MN) 2.59 k 0.57
Tfix (sec) 0.6 εb 5
Tisolated (sec) 1.8 e (m) 1.5
E (MN/m^2) 4.45 pi 3.14159265
G (MN/m^2) 1.06 g (m/s^2) 9.81
fy (MN/m^2) 235.44 fpy (MN/m^2) 10
Fs (MN/m^2) 141.264

Calculated
Parameter Assumed Parameter

keff (MN/m) = 1.950

D (m) = 0.205
D (e=0.05) (m) = 0.248 0.25
ttotal (m) = 0.167 0.2
Qd (MN) = 0.077 yield force of the lead plug
Ap (m^2) = 0.008
dp (m) = 0.099 0.1
revised Ap (m^2) = 0.007853982
Shape Factor = 9.094 20
Ec (MN/m^2) = 2033.650
A1 (m^2) = 0.264
A2 (m^2) = 0.073
kp (MN/m) = 1.644
kr (MN/m^2) = 1.219
Asf (m^2) = 0.230
d (m) = 0.541
β (rad) = 2.181
A3 (m^2) = 0.100
Amin (m^2) = 0.264
Atotal (m^2) = 0.272
dtotal (m) = 0.588 0.7
Atotal Revised
(m^2) = 0.385
‫ راهنمای طراحی و اجرای سیستمهای جداساز لرزهای در ساختمانها‬۹۸/۰۵/۰۱ 112

β Revised (rad) = 2.411

Asf Revised (m^2)
= 0.214
Single Rubber Layer
tr (m) = 0.009 0.01 Thickness
Revised Shape
Factor = 17.5
Revised Ec
(MN/m^2) = 1558.056
N= 20.000 20 Number of Rubber Layers
Steel Plate
ts (m) = 0.003 0.003 Thickness

σcrit (MN) = 72.114

σ (MN) = 5.379 < σcrit, then OK
1.25 < Hp/dp <= 5.0,
Hp/dp = 2.570 then OK
γc = 0.362 γc <= εb/3, then OK
γsc = 0.817
γeq = 1.250
γt = 0.424
γsc+γeq+γt = 2.491 <= 0.75 εb, then OK
δ roll out (m) = 0.587 >= D, then OK
113 ۹۸/۰۵/۰۱ ‫مثالهای طراحی‬-3 ‫پیوست‬

‫ طراحی جداساز اصطکاکی پاندول وارونه برای ساختمان مورد نظر‬-5-3 ‫پ‬
.‫در محاسبات این جداساز مراجل تکرار محاسبات به منظور نیل به همگرایی مورد نیاز ارائه شده است‬

‫پارامترهای لرزه ای‬

ξ eff initial
b (m) 20 (%) 10 A 0.350
L (m) 30 B 1.208 Ts 0.500
W (MN) 1.57 μ 0.05 S 1.500
PDL+LL (MN) 2.07 e (m) 1.5
PDL+LL+EQ (MN) 2.59 pi 3.141592654
Tfix (sec) 0.6 g (m/s^2) 9.81
Tisolated (sec) 1.8

Calculated Assumed
Parameter Parameter

R fps (m) = 0.805 1.000

Revised T isolated (sec) = 2.006
D (m) = 0.227
D (e=0.05) (m) = 0.275
ξ eff (%) = 9.803
B 1.201
D (m) = 0.229
D (e=0.05) (m) = 0.276
the 2nd iteration
ξ eff (%) = 9.754
B 1.199
D (m) = 0.229
D (e=0.05) (m) = 0.277
the 3rd iteration
ξ eff (%) = 9.742
B 1.199
D (m) = 0.229
D (e=0.05) (m) = 0.277
the 4th iteration
ξ eff (%) = 9.739
B 1.199
D (m) = 0.229
D (e=0.05) (m) = 0.277 OK

δv (m) = 0.038

Resiliency 0.277 >= μ, then OK

105 ۹۸/۰۵/۰۱ ‫ﻣ ﺮاﺟ ﻊ‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬
1. Shenton, H. W., “Standard Test Procedures for Seismic Isolation System”, NIST SP 871
2. Japan Society of Base Isolation, “An Introduction to Base Isolation”, (免振構造入門), Ohmsha,
1995.
3. NEHRP commentary on the guidelines for the seismic rehabilitation of buildings (FEMA 274),
issued by FEMA in furtherance of the decade for natural disaster reduction, 1997.
4. Prestandard and commentary for the seismic rehabilitation of buildings, (FEMA 356), 2000.
5. Recommended provisions for seismic regulations for new buildings and other structures, Provisions,
(FEMA 450-1), 2003.
6. Recommended provisions for seismic regulations for new buildings and other structures,
Commentary (FEMA 450-2), 2003.
7. ASCE/SEI 7 Minimum Design Loads for Buildings and Other Structures, Americal society of civil
engineers, 2016.
8. Uniform Building Code (UBC), International Council of Building Officials (ICBO), 1997.
9. Kelly, J. M., “Earthquake resistant design with rubber”, 2nd edition, Springer verlog, London.
10. Kelly, J. M., “Base Isolation: Linear Theory and Design”, Earthquake Spectra, Vol. 6, No. 2, pp
223~244.
11. Skinner, R. I., Robinson, W. H., McVerry, G. H., “An Introduction to Seismic Isolation”, John
Wiley & Sons, Chichester, 1993.
12. Paz, M, “Structural Dynamics, Theory and Computation”, Chapman and Hall, New, Chapman and
Hall, New York, 1991.
13. Guidelines for seismic isolation and response control, (振、免振、制振構造 設計法ガイドライ
ン（案）), Japan Society of civil engineers, 2002.
14. Yang, Y. B., Chang, K. C., and Yau, J. D., “Base isolation”, in “Earthquake engineering Handbook”,
1st edition, Chen, W. F. and Scawthorn, C., CRC Press, Boca Raton, FL.
15. Chopra, A., K., “Dynamics of structures, Theory and applications to earthquake engineering”,
Printice Hall, Upper saddle river, NJ., 1995.
16. Kelly, J. M., Naeim, F., “Design of seismic isolated structures, from theory to Practice”, John wiley
& Sons, 1999.
17. Taylor, A. W. Lin A. N. Martin J. W.,”Performance of Elastomers in Isolation Bearings : A
Literature Review”, Earthquake spectra, 1992, vol. 8, no2, pp. 279-303.
18. Bridgestone Corporation, “Multi-Rubber Bearings”, International Industrial Products Department”,
Tokyo, 1990.
19. Recommendations for the design of base isolated buildings, Architectural Institute of Japan, 2001.
20. Wai-Fah Chen, Charles Scawthorn, “Earthquake Engineering Handbook”, CRC, 2003.
.2800 ‫ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﻤﺎره‬،‫ آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ‬.21
.‫ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻣﺴﮑﻦ‬،‫ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي داراي ﺟﺪاﺳﺎز ﻟﺮزهاي‬.22
23. Hofmann W., “Rubber Technology Handbook”, Hanzer Publisher, 1989.
24. Brown R. P., “Practical guide to the assessment of useful life of elastomers”, Smithers Rapra
Publishing, 2002.
 107 ۹۸/۰۵/۰۱ ‫ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‬- ‫واژهﻧﺎﻣﻪ ﻓﺎرﺳﻲ‬

‫ش‬
accelerator...............................................‫ﺷﺘﺎب دﻫﻨﺪهﻫﺎ‬
Mode shape ................................................. ‫ﺷﻜﻞ ﻣﻮد‬
‫اﻟﻒ‬
‫ط‬ damage.............................................................‫آﺳﻴﺐ‬
performance based design....................‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
earthquake response spectra..........................‫ﻃﻴﻒ ﭘﺎﺳﺦ زﻟﺰﻟﻪ‬ ‫ب‬
polysobutylene rubber (butyl).........................‫ﺑﻮﺗﻴﻞ‬
‫ك‬
strain crystallization.....................................‫ﻛﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻲ ﺷﺪن ﻛﺮﻧﺸﻲ‬ ‫ت‬
passive control................................................‫ﻛﻨﺘﺮل ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل‬ rocking.....................................‫ ﺣﺮﻛﺖ ﮔﻬﻮارهاي‬،‫ﺗﺎب ﺧﻮردن‬
retarder.................................................... ‫ﻛﻨﺪﮔﻴﺮﻛﻨﻨﺪه‬ isolation level............................................‫ﺗﺮاز ﺟﺪاﺳﺎزي‬
design displacement, DD...................... ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻃﺮح‬
‫گ‬ Rubber bearing (RB)....................................‫ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ‬
aging..........................................................‫ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‬
‫ج‬
‫ل‬ isolator.....................................................................‫ﺟﺪاﺳﺎز‬
styrene butadiene rubber (SBR)....‫ﻻﺳﺘﻴﻚ اﺳﺘﺎﻳﺮن ﺑﻮﺗﺎدﻳﻦ‬ friction bearing .........................................‫ﺟﺪاﺳﺎز اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ‬
semi-liquid unvulcanized ‫ﻻﺳﺘﻴﻚ ﺟﻮش ﻧﺨﻮرده ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺎﻳﻊ‬ friction pendulum system ............‫ﺟﺪاﺳﺎز اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﭘﺎﻧﺪوﻟﻲ‬
elastomer (FPS)
natural rubber.......................................‫ﻻﺳﺘﻴﻚ ﻃﺒﻴﻌﻲ‬ high damping rubber bearing ‫ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻣﻴﺮاﻳﻲ زﻳﺎد‬
(HDRB)
‫م‬ lead core rubber ......................‫ﺟﺪاﺳﺎز ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﻪي ﺳﺮﺑﻲ‬
damper......................................................................‫ﻣﻴﺮاﮔﺮ‬ bearing (LRB)
damping....................................................................‫ﻣﻴﺮاﻳﻲ‬
‫خ‬
effective damping, ξeff................................ ‫ﻣﻴﺮاﻳﻲ ﻣﻮﺛﺮ‬
creep................................................................‫ﺧﺰش‬
loss................................................................ ‫ﺧﺴﺎرت‬
‫ن‬
seismic risk................‫ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي ﻧﺎﺷﻲ از زﻟﺰﻟﻪ‬،‫ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي ﻟﺮزهاي‬
neoprene (polychloroprene rubber)............... ‫ﻧﺌﻮﭘﺮن‬

‫د‬
‫و‬
international rubber . ‫درﺟﻪي ﺳﻔﺘﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻻﺳﺘﻴﻚ‬
durometer...........................‫واﺣﺪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺳﻔﺘﻲ اﻻﺳﺘﻮﻣﺮ ﻫﺎ‬
hardness degree (IRHD)
carbon black.....................................................‫دوده‬
natural period...................................... ‫دورهي ﺗﻨﺎوب ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫ر‬
superstructure................................................‫روﺳﺎزه‬
cold bonding method ......‫روش ﺳﺮد در ﺳﺎﺧﺖ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ‬
‫روش ﮔﺮم ﻳﺎ ﺟﻮش دادن در ﺳﺎﺧﺖ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ‬
vulcanizing method

‫س‬
isolation system...................................‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪي ﺟﺪاﺳﺎزي‬
effective stiffness, Keff................................‫ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻮﺛﺮ‬
hardness..........................................................‫ﺳﻔﺘﻲ‬
 ‫ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﮔﺮاﻣﯽ‬

‫اﻣﻮر ﻧﻈﺎم ﻓﻨﯽ اﺟﺮاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺎورﯾﻦ و ﭘﯿﻤﺎﻧﮑﺎران ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﯿﺶ از ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﺧﻮد‪ ،‬اﻓﺰون ﺑﺮ ﻫﻔﺘﺼﺪ ﻋﻨﻮان ﻧﺸـﺮﯾﻪ ﺗﺨﺼﺼـﯽ ‪ -‬ﻓﻨـﯽ‪ ،‬در ﻗﺎﻟـﺐ آﯾـﯿﻦﻧﺎﻣـﻪ‪ ،‬ﺿـﺎﺑﻄﻪ‪ ،‬ﻣﻌﯿـﺎر‪،‬‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﻟﯿﻒ و ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ ،‬ﺗﻬﯿﻪ و اﺑﻼغ ﮐـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺿـﺎﺑﻄﻪ ﺣﺎﺿـﺮ در‬
‫راﺳﺘﺎي ﻣﻮارد ﯾﺎد ﺷﺪه ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺎ در راه ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻠﻮم در ﮐﺸﻮر و ﺑﻬﺒﻮد ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫـﺎي ﻋﻤﺮاﻧـﯽ ﺑـﻪ‬
‫ﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﺸﺮﯾﺎت ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه در ﺳﺎل ﻫﺎي اﺧﯿﺮ در ﺳـﺎﯾﺖ اﯾﻨﺘﺮﻧﺘـﯽ ‪ nezamfanni.ir‬ﻗﺎﺑـﻞ دﺳـﺘﯿﺎﺑﯽ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 Islamic Republic of Iran
Plan and Budget Organization

Guideline for Design and Practice of

Base Isolation Systems in Buildings

No. 523
(First Revision)

Deputy of Technical, Infrastructure and

Production Affairs

Department of Technical and Executive

Affairs, Consultants and Contractors

nezamfanni.ir

2019
 ‫اﻳﻦ ﺿﺎﺑﻄﻪ‬

‫ﺑــﺎ ﻋﻨــﻮان »راﻫﻨﻤــﺎي ﻃﺮاﺣــﻲ و اﺟــﺮاي‬

‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزهاي در ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎنﻫـﺎ"‬
‫ﺑـــﻪ ﻣﻨﻈـــﻮر اﺳـــﺘﻔﺎده در ﻃﺮاﺣـــﻲ و اﺟـــﺮاي‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻟﺮزه اي ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ راﻫﻨﻤﺎ اﺻﻮل ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮا ﺑـﻪ ﺗﻔﺼـﻴﻞ‬
‫در ﭘﻨﺞ ﻓﺼﻞ و ﺳﻪ ﭘﻴﻮﺳﺖ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑـﺮاي ﻣﺸـﺎوران و ﻃﺮاﺣـﺎن و‬
‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻜــﺎران ﭘــﺮوژهﻫــﺎي داراي اﻳــﻦ ﺳــﺎﻣﺎﻧﻪﻫــﺎ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬