Ustrój polityczny Stanów Zjednoczonych –

podsumowanie

Wprowadzenie
Przeczytaj
Gra interaktywna
Sprawdź się
Dla nauczyciela

Bibliografia:

Źródło: Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki , tłum. Andrzej Pułło, dostępny w

internecie: libr.sejm.gov.pl [dostęp 11.03.2022 r.].
Źródło: oprac. własne.
Źródło: Powstanie komisja śledczej ds. VAT. Sejm podjął uchwałę , 5.07.2018 r., dostępny w
internecie: gazetaprawna.pl [dostęp 28.09.2020 r.].
Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie:
sejm.gov.pl [dostęp 28.09.2020 r.].
 Ustrój polityczny Stanów Zjednoczonych –
podsumowanie

Źródło: Raúl Nájera, domena publiczna.

Prezydencjalizm to taki system polityczny, który charakteryzuje się bezwzględną separacją

władzy wykonawczej i ustawodawczej oraz połączeniem funkcji prezydenta i szefa rządu.
Przykładem takiego systemu są Stany Zjednoczone Ameryki Północnej. Czy pamiętasz, jakie
rozwiązania decydują o istocie tego systemu?

Twoje cele

Przeanalizujesz najważniejsze kwestie dotyczące funkcjonowania systemu

demokratycznego w Stanach Zjednoczonych.
Scharakteryzujesz rolę i kompetencje głowy państwa w systemie prezydenckim.
Przeanalizujesz strukturę, organizację i znaczenie Kongresu w systemie politycznym
USA.

Dla zainteresowanych
System polityczny USA – Kongres USA System polityczny
wprowadzenie Stanów Zjednoczonych
Ameryki Północnej

Rola prezydenta w USA System partyjny w USA Prezydent w USA

Odpowiedzialność
konstytucyjna
w Rzeczypospolitej
Polskiej i Stanach
Zjednoczonych Ameryki
Przeczytaj

Prezydent USA
Prezydent USA jest odpowiedzialny przed narodem oraz konstytucją, natomiast nie ponosi
odpowiedzialności politycznej. Kongres USA może usunąć prezydenta ze stanowiska
i zakazać mu sprawowania innych urzędów w procedurze impeachmentu w przypadku
oskarżenia go o złamanie prawa. Prezydent Stanów Zjednoczonych dysponuje szerokim,
lecz nie nieograniczonym zakresem władzy. Pełni funkcję zwierzchnika sił zbrojnych, choć
nie może samodzielnie zdecydować o wypowiedzeniu wojny (decyduje o tym Kongres USA).
Prezydent USA przewodzi administracji państwowej, kieruje jej pracą i gwarantuje
wykonanie prawa. W obszarze polityki zagranicznej wytycza jej kierunki i reprezentuje
państwo. W zakresie legislacji może m.in. rekomendować Kongresowi określone
rozwiązania i doradzać w procedurze tworzenia prawa. Na zakończenie procesu
legislacyjnego składa swój podpis na ustawie, co jest niezbędne, by mogła ona wejść w życie.
Prezydent ma możliwość wydawania rozporządzeń wykonawczych, do których ważności
potrzebny jest wyłącznie jego podpis. Rozporządzenia te nie podlegają procedurze.

Joe Biden objął stanowisko Prezydenta USA w 2021 r.

Źródło: White House Photo Office Collec on, domena publiczna.

Kongres
Szczególną rolę w systemie politycznym USA odgrywa dwuizbowy Kongres. Składa się
z Senatu (izby wyższej) i Izby Reprezentantów (izby niższej). W skład Senatu wchodzi 100
senatorów, po dwóch z każdego stanu. Senatorzy wybierani są na okres sześciu lat, ale co
dwa lata odnawiana jest 1/3 składu Senatu. Senatorem może zostać osoba, która ukończyła
30 lat, a ponadto od co najmniej 10 lat jest obywatelem USA i w dniu wyborów mieszka
w stanie, w którym została wybrana. Z kolei Izba Reprezentantów składa się z 435 członków
wybieranych w wyborach bezpośrednich na dwuletnią kadencję. Aby móc się ubiegać
o członkostwo w Izbie Reprezentantów, należy mieć ukończone 25 lat, być obywatelem USA
od co najmniej siedmiu lat i zamieszkiwać w stanie, w którym znajduje się okręg wyborczy,
z którego się kandyduje. Do kompetencji Kongresu należą m.in. sprawy związane
z wprowadzaniem zmian do Konstytucji (ustrojodawcze) oraz uchwalanie ustaw i rezolucji,
budżetu, podatków, ceł, walut, handlu międzynarodowego i zagranicznego czy poczty.

Charakterystyczny neoklasycystyczny budynek Kapitolu w Waszyngtonie jest siedzibą Kongresu USA.

Źródło: Jorge Gallo, domena publiczna.

Słownik
impeachment

procedura służąca realizacji odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta,

wiceprezydenta i funkcjonariuszy cywilnych w USA

legislacja

ustawodawstwo, proces stanowienia prawa przez organy ustawodawcze

Gra interaktywna

Polecenie 1

Rozwiąż interaktywny quiz i sprawdź swoją wiedzę na temat ustroju politycznego USA. Przy
każdym z pytań zaznacz jedną odpowiedź.

Test

Sprawdź swoją wiedzę,

biorąc udział w quizie.
Poziom trudności: Limit czasu: Twój ostatni wynik:

łatwy 7 min -
Uruchom
Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 輸

Dopasuj elementy charakterystyki do odpowiedniego podmiotu.

Senat USA

izba niższa Kongresu USA

izba wyższa Kongresu USA

435 członków 100 członków

Izba Reprezentantów

Ćwiczenie 2 輸

Stany Zjednoczone są o systemie władzy. Podstawowymi zasadami

ustrojowymi USA są: zasada , z której wynika, że stany są jednostkami
politycznymi oraz zasada władz oparta na systemie checks and balances (hamulców
i równowagi), co oznacza, że władza wykonawcza, ustawodawcza i sądownicza wzajemnie się
i zarazem .

suwerennymi podziału unitaryzmu ograniczają podległymi prezydenckim

odwołują uzupełniają niezawisłości powołują republiką parlamentarnym

federalizmu
Ćwiczenie 3 醙

Zaznacz, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

Podstawą egzekwowania odpowiedzialności Prezydenta
 
USA jest jego błędna, szkodliwa lub nieudolna polityka.
Kongres USA nie dysponuje ani prawem uchwalania
wotum zaufania, ani wotum nieufności względem  
organów władzy wykonawczej.
Do sprawowania władzy Prezydent USA nie potrzebuje
 
większości parlamentarnej.

Ćwiczenie 4 醙

Umieść elementy systemu politycznego USA w odpowiednich miejscach.

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 5 醙

Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.

“ Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki

Artykuł I
§ 1. Wszelka niniejszym przyznana władza ustawodawcza przysługuje
Kongresowi Stanów Zjednoczonych, który składa się z Senatu i z Izby
Reprezentantów. (…)

Artykuł II
§ 1. Władzę wykonawczą sprawuje Prezydent Stanów Zjednoczonych
Ameryki. Urząd swój pełni przez okres lat czterech, a wybierany jest
wraz z obieranym na ten sam okres wiceprezydentem (…).

Artykuł III
§ 1. Władzę sądową Stanów Zjednoczonych sprawuje jeden Sąd
Najwyższy oraz takie sądy niższe, jakie z biegiem czasu Kongres
ustanowi i utworzy. Sędziowie zarówno Sądu Najwyższego, jak
i niższych sądów pozostają na swym urzędzie, dopóki sprawują go
nienagannie. Za swoją służbę otrzymują w określonych terminach
uposażenie, które nie może być obniżone, dopóki pełnią swój urząd.

Źródło: Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, tłum. Andrzej Pułło, dostępny w internecie: libr.sejm.gov.pl
[dostęp 11.03.2022 r.].

Odnosząc się do przepisów Konstytucji USA, uzasadnij, że system polityczny tego państwa
opiera się na monteskiuszowskim trójpodziale władzy.
 Ćwiczenie 6 醙

Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.

“ Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki

Artykuł I
(…)
§ 2. (…) Izba Reprezentantów wybiera ze swego grona
przewodniczącego i inne organy oraz ma wyłączne prawo stawiania
przed Senatem wyższych funkcjonariuszy w stan oskarżenia.
§ 3. (…) Senat jest wyłącznie uprawniony do sądzenia w sprawach,
w których nastąpiło postawienie w stan oskarżenia przez Izbę
Reprezentantów. Gdy Senat działa w tym charakterze, senatorowie
składają przysięgę lub ślubowanie. W razie oskarżenia prezydenta
Stanów Zjednoczonych przewodnictwo obejmuje prezes Sądu
Najwyższego.

Źródło: Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, tłum. Andrzej Pułło, dostępny w internecie: libr.sejm.gov.pl
[dostęp 11.03.2022 r.].

Podaj dwie różnice między opisaną w przytoczonych przepisach procedurą impeachmentu

amerykańskiego prezydenta a procedurą egzekwowania analogicznego rodzaju
odpowiedzialności Prezydenta RP.

Materiał źródłowy do ćwiczeń 7 i 8

“ Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki

Artykuł I
(…)
§ 7. Każdy projekt ustawy uchwalony przez Izbę Reprezentantów
i Senat nabierze mocy prawnej dopiero po przedstawieniu
 Prezydentowi Stanów Zjednoczonych; w razie zgody, Prezydent
podpisze projekt, w przeciwnym wypadku odeśle go wraz ze swoimi
zastrzeżeniami do tej Izby, która go zapoczątkowała; Izba wniesie
zastrzeżenia Prezydenta, zaznaczając je w swoim dzienniku obrad
i przystąpi do ich rozpatrzenia. Jeżeli po rozpatrzeniu zastrzeżeń Izba
większością dwóch trzecich głosów ponownie uchwali projekt,
będzie on wraz z zastrzeżeniami Prezydenta odesłany do drugiej Izby,
która go również rozpatrzy; w przypadku ponownego uchwalenia go
większością dwóch trzecich głosów staje się ustawą.
Źródło: Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, tłum. Andrzej Pułło, dostępny w internecie: libr.sejm.gov.pl [dostęp
11.03.2022 r.].

Ćwiczenie 7 難
Podaj trzy podobieństwa w zakresie uprawnień głowy państwa, o których mowa w tekście,
między rozwiązaniami stosowanymi w USA i w Rzeczypospolitej.

Ćwiczenie 8 難
Podaj dwie różnice w zakresie uprawnień głowy państwa, o których mowa w tekście, między
rozwiązaniami stosowanymi w USA i w Rzeczypospolitej.
Dla nauczyciela

Autorka: Anna Rabiega

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Ustrój polityczny Stanów Zjednoczonych – podsumowanie

Grupa docelowa: szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres

rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VIII. Modele sprawowania władzy.

Uczeń:

5) charakteryzuje systemy ze szczególną rolą prezydenta – klasyczny prezydencki (na

przykładzie Stanów Zjednoczonych Ameryki) i semiprezydencki /
parlamentarno‐prezydencki (na przykładzie Republiki Francuskiej); wykazuje, że elementy
drugiego z tych systemów obowiązują w Rzeczypospolitej Polskiej;

7) charakteryzuje funkcje legislatywy: ustrojodawczą, ustawodawczą, kontrolną i kreacyjną;

wskazuje na kompetencje parlamentu w Rzeczypospolitej Polskiej w ramach
poszczególnych funkcji; podaje przykłady państw z parlamentem jednoizbowym
i dwuizbowym.

X. Kontrola władzy.

Uczeń:

11) charakteryzuje przedmiot i zakres odpowiedzialności konstytucyjnej; przedstawia

procedury egzekwowania tej odpowiedzialności w Rzeczypospolitej Polskiej i Stanach
Zjednoczonych Ameryki.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:
Uczeń:

analizuje najważniejsze kwestie dotyczące funkcjonowania systemu demokratycznego

w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej;
charakteryzuje rolę i kompetencje głowy państwa w systemie prezydenckim;
analizuje strukturę, organizację i znaczenie Kongresu w systemie politycznym USA.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

dyskusja;
burza mózgów;
mapa myśli;
śniegowa kula;
gra dydaktyczna;
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem multimedium.

Formy zajęć:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

Przed lekcją chętne/wybrane osoby przygotowują prezentację na temat roli

prezydenta i Kongresu w ustroju politycznym USA.

Faza wstępna:

1. Burza mózgów i mapa myśli dotycząca systemów sprawowania władzy. Uczniowie

przedstawiają swoje pomysły i zapisują w formie mapy. Po fazie twórczej następuje
weryfikacja propozycji.
 2. Śniegowa kula. Uczniowie w parach przygotowują definicję ustroju politycznego.
Następnie łączą się w czwórki, porównują swoje pomysły, dyskutują i tworzą wspólną
wersję propozycji. W kolejnym kroku łączą się w ósemki i coraz liczniejsze grupy, aż
powstanie ogólnoklasowa wersja definicji. Chętna/wybrana osoba zapisuje propozycję
na tablicy.
3. Przedstawienie tematu „Ustrój polityczny Stanów Zjednoczonych – podsumowanie”
i celów zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Przedstawienie prezentacji przygotowanej przez uczniów. Po jej zakończeniu reszta

klasy może zadawać prelegentom pytania.
2. Dyskusja na temat: „Czy prezydent państwa jako jego głowa powinien mieć największą
władzę?”. Po jej zakończeniu chętne/wybrane osoby formułują wnioski.
3. Praca w grupach – gra interaktywna. Czteroosobowe zespoły rozwiązuja na czas quiz
wiedzy. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa i może
zostać nagrodzona ocenami za aktywność.
4. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 5–8. Następnie konsultują
swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Omówienie przebiegu zajęć, wskazanie mocnych i słabych strony pracy uczniów,

udzielenie im informacji zwrotnej. Uczniowie dokonują samooceny dotyczącej
współpracy w zespole oraz wykonanego zadania.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne, których nie rozwiązali na zajęciach.

Materiały pomocnicze:

Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, tłum. Andrzej Pułło, libr.sejm.gov.pl.

Paweł Laidler, Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki. Przewodnik, Kraków 2007.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Gra interaktywna może być wykorzystana do lekcji powtórzeniowej lub jako materiał do
przygotowania prezentacji multimedialnej o systemach sprawowania władzy.