---------------------------------------------------Temat 1----------------------------------------------------

1. Mechanizmy sprawowania władzy w państwach demokratycznych

Opierają się na podstawowych zasadach demokracji jak ; suwerenność narodu, praworządność,

podział władz, pluralizm, poszanowanie praw człowieka i praw mniejszości.

a) Podstawowym mechanizmem jest władza ludu realizowana w sposób bezpośredni (referendum)

lub pośredni (np. wybory ).

b) Współczesne demokracje opierają się na mechanizmie pośredniej formy sprawowania władzy za

pomocą wybranych przedstawicieli

c) Rola partii politycznych w sprawowaniu władzy – wyborcy udzielają legitymizacji do sprawowania

władzy, co powoduje, że to partie monopolizują dostęp do mechanizmów władzy – partia proponuje
rozwiązania polityczne, a nie społeczeństwo obliguje partię do realizacji własnych pomysłów.

d) Mechanizm społeczeństwa obywatelskiego – obywatele tworzą różnorodne organizacje, będące

wyrazicielem aktywności i potrzeb obywateli, stanowią formę grup nacisku na sprawujących władze.

2. Mechanizmy sprawowania władzy w państwach niedemokratycznych

a) Totalitaryzm, to brak mechanizmów demokracji, władza ma pełną kontrolę nad obywatelami, brak
pluralizmu politycznego, wpajanie tylko i wyłącznie jednej ideologii, rozbudowany aparat przymusu

b) Reżim autorytarny, mechanizm sprawowania władzy to mieszanka zasad demokratycznych i

totalitarnych. Obywatele mają pewien zakres praw i wolności pod warunkiem, że są posłuszni władzy
(forma pośrednia). Władzę tą umacnia charyzmatyczny przywódca.

Niccolo Machiavelli Ryszard Kapuściński

 Urodzony we Florencji
 Renesansowy pisarz polityczny
 W XVI w. napisał traktat o sprawowaniu władzy pt.
Książę
 Makiawelizm, doktryna opierająca się na zasadzie, że
cel uświęca środki. W myśli tej zasady podstawowym
mechanizmem sprawowania władzy jest racjonalne
stosowanie przemocy, podstępu i kłamstwa w celu
osiągnięcia zadowalających rozwiązań.
 Według Machiavelliego człowiek z natury jest zły i
postępuje prawidłowo dopiero pod wpływem silnej
władzy, która zmusi go do funkcjonowania zgodnie z
prawem.
 Według niego jedną skuteczną władza ku
zjednoczeniu Włoch to władza absolutna.
 Urodzony w XX w.
 Polski reportażysta i publicysta
 W 1978 r. napisał książkę o mechanizmach
sprawowania władzy w Etiopii „Cesarz”
 W swoim dziele przedstawił skorumpowaną i
nieudolna władzę absolutną, która na arenie
międzynarodowej kreowała się na postępową.
Cesarz cieszył się popularnością, w 1935 r. dostał
tytuł człowieka roku.
 Momentem przełomowym stała się susza w 1972
r., w państwie wybuchały zamieszki, przyczyniły się
do wojskowego wybuchu stanu oraz obalenia
cesarza w 1974 r.
 ---------------------------------------------------Temat 2----------------------------------------------------

1. Kto może być głową państwa oraz sposób wybierania prezydenta

a) We współczesnym świecie głowa państwa to na ogół jednoosobowy organ władzy wykonawczej

np. monarcha lub prezydent.

b) Wyjątek stanowi Szwajcaria, w której funkcję kolegialną głowy państwa pełni rada związkowa.

c) Cechy monarchy ; monarcha głowa państwa jest nieusuwalna, przeważnie dziedziczna. Mogą być
monarchie parlamentarną (Wielka Brytania) elekcyjne, współcześnie może być uznawany za nią
papież. Współczesne monarchie mają charakter konstytucyjny lub parlamentarny.

d) Republiki – prezydent jest wybierany na określoną kadencję, sposoby wyboru to ;

• Elekcja powszechna i bezpośrednia, dokonanej przez ogół obywateli, jak w Polsce czy we Francji

• Elekcja powszechna, ale pośrednia, przeprowadzonej przez kolegium elektorskie wybrane przez
obywateli, jak w USA

• Elekcja pośrednia, dokonanej przez parlament lub kolegium elektorskie składające się z
parlamentarzystów i przedstawicieli samorządów, jak we Włoszech

e) Pozycja prezydenta może być zróżnicowana w zależności od systemu politycznego. W przypadku

państw o systemie parlamentarnym rola prezydenta niczym się nie różni od monarchy. Prezydent
pełni także funkcje głowy państwa jak i szefa rządu, co skutkuje zwiększeniem jego kompetencji.

2. Uprawnienia głowy państwa

a) Uprawnienia prezydenta możemy podzielić na ; samodzielne (prerogatywy) i takie,

które wymagają kontrasygnaty, czyli zgody szefa rządu lub odpowiedniego ministra.
Przykłady prerogatywy ;
 Weto ustawodawcze (możliwość wyrażenia sprzeciwu wobec ustawy uchwalonej
przez parlament)
 Inicjatywa ustawodawcza
 Rozwiązanie parlamentu w przypadkach ściśle określonych przez konstytucje
 Desygnowanie premiera
 Powołanie sędziów
 Mianowanie i odwoływanie ambasadorów
W systemach prezydenckich głowa państwa nie dysponuje uprawnieniami do rozwiązania
parlamentu, nie istnieje także zjawisko kontrasygnaty, ponieważ prezydent jest zarazem szefem
rządu.
3. Jakie są relacje między głową państwa a szefem rządu

a) Egzekutywa zamknięta – o składzie rządu decyduje prezydent, który jest zarazem szefem
rządu. Zakaz łączenia miejsc w rządzie i parlamencie, niezależność władzy wykonawczej
od ustawodawczej np. USA. Rząd zależny całkowicie od prezydenta.
b) Egzekutywa otwarta – rozdzielenie funkcji głowy państwa i szefa rządu. Rząd jest
wyłaniany przy udziale prezydenta i władzy ustawodawczej. Ponosi odpowiedzialność
polityczną przed władzą ustawodawczą.
 ---------------------------------------------------Temat 3---------------------------------------------------

1. Trójpodział władzy w Stanach Zjednoczonych

Wykonawcza
a) Sposób wyboru prezydenta w USA,
wybór powszechny pośredni ;
czteroletnia kadencja z prawem do
reelekcji (ponowne urzędowanie po
kolejnych wyborach). Kandydat nie
może być obywatelem
naturalizowanym (cudzoziemcem),
musi mieć ukończone 35 lat i mieszkań • Członkami mogą zostać obywatele, którzy
nieprzerwanie na terenie USA co
najmniej od 14 lat (cenzus domicylu).
„Zwycięzca bierze wszystko” Wyboru
prezydenta dokonuje kolegium elektorskie obywatelom od 18 rok życia
w każdym stanie. Elektorów jest tyle ile
miejsc przypada na dany stan w Kongresie. federalnych i prezydenta
Elektorzy oddają głos na tego, który uzyskał
najwięcej głosów w ich stanie.
b) Wiceprezydent ; Jeśli prezydent w
przeciągu 4 lat zrezygnuje, zastępuje on
jego miejsce automatycznie. Zazwyczaj
zostaje nim osoba, która towarzyszy w
kampaniach kandydata na prezydenta,
który wygrała.
c)Kompetencje prezydenta ; Głowa
państwa, szef rządu, lider własnej partii,
stoi na czele armii, która może dysponować • Senatorem może zostać obywatelem, który
za granicą. Kieruje polityką zagraniczną,
zawiera umowy międzynarodowe –
zawarcie traktatu musi odbyć się za radą i
zgodą Senatu. Powołuje funkcjonariuszy
administracji, mianuje ambasadorów,
sędziów Sądu Najwyższego, dyrektorów FBI
i CIA za radą i zgodą Senatu. Kieruje orędzie
do Kongresu o stanie państwa oraz
projekty ustaw. Ponosi odpowiedzialność
konstytucyjną. Ma prawo weta
zawieszającego wobec ustaw Kongresu.
Jego weto może jednak być odrzucone
większością 2/3 głosów.
d) Ponosi odpowiedzialność konstytucyjną
e) Procedura impeachmentu (odwołania)
– prawo postawienia prezydenta w stan
oskarżenia przysługuje Izbie
Reprezentantów, a prawo sądzenia –
Senatowi pod przewodnictwem prezesa
Sądu Najwyższego. W przypadku
udowodnienia winy Senat może orzec
usunięcia prezydenta i zakazać pełnienia
funkcji publicznych.
Ustawodawcza Sądownicza
Izba Reprezentantów Sąd Najwyższy, sądy
• Składa się z 435 kongresmenów szczególne oraz sądy
• Wybierani są na 2 lata federalne. W skład Sądu
• Przewodniczącym jest spiker Najwyższego wchodzi 9
• Odbywa się to w okręgach sędziów, którzy są mianowani
jednomandatowych, poszczególnie do liczby przez prezydenta USA
mieszkańców dożywotnio. Najwyższy organ
sądowniczy bada zgodność
ukończyli 25 lat i co najmniej 7 lat zamieszkują ustaw z konstytucją (zarazem
okręg wyborczy Trybunał Konstytucyjny) oraz
• Czynne prawo wyborcze przysługuje dokonuje jej wykładni. Sąd
Najwyższy jest także
• Stawia w stan oskarżenia urzędników ogniwem sądownictwa
powszechnego, które w USA
Senat jest trójinstancyjne. Sądami
• Liczy się ze 100 senatorów, po dwóch z powszechnymi pierwszej
każdego stanu instancji są sądy okręgowe,
• Wybierani na 6 lat, lecz co 2 lata jest drugiej sądy apelacyjne, a
odnawiana 1/3 składu trzeciej Sąd Najwyższy.
• Na czele stoi wiceprezydent USA, ma prawo
głosu w wypadku remisu
• Najczęściej przewodniczy prezydent pro
tempre – najstarszy stażem senator z partii
dysponującej przewagą
ukończył co najmniej 30 lat i 10 lat zamieszkuje
stan
• Rozstrzyga sprawy impeachmentu, ratyfikuje
umowy międzynarodowe, zatwierdza wyższych
urzędników
Kongres pełni funkcje ustawodawcza i
kontrolna.
 Obie Izby Kongresu są jednakowo ważne,
mają podobne uprawnienia
 Kongres uchwala stawy, budżet państwa i
podatki
 Decyduje o wojnie i pokoju, wyraża zgodę
na ratyfikacje traktatów międzynarodowych
 Wprowadza poprawki do konstytucji
 Sądzi wysokich urzędników (prezydenta,
sekretarza stanu) za naruszenie ustaw lub
konstytucji – procedura impeachmentu
 Prawo weta wobec nominacji
prezydenckich na wyższe stanowiska –
jednak może być odrzucone większością 2/3
głosów
 2. Charakterystyka systemu prezydenckiego
Wykorzystuje klasyczny trójpodział władzy, w którym parlament nie ma żadnych uprawnień
wykonawczych, a prezydent stojący zarazem na czele rządu jest formalnie pozbawiony inicjatywy
ustawodawczej. Władza ustawodawcza i wykonawcza pochodzą z odrębnych wyborów i są od siebie
zupełnie niezależne. Parlament nie może obalić rządu z przyczyn politycznych, a prezydent rozwiązać
władzy ustawodawczej.

3. Ustrój terytorialno-administracyjny Stanów Zjednoczonych

Stany Zjednoczone są państwem federacyjnym składającym się z 50 stanów, niektóre leżą za
granicami USA. W 1791 r. wydzielono okrąg społeczny, tzw. Dystrykt Kolumbii, obejmujący
Waszyngton. Większość stanów dzieli się na hrabstwa, każdy stan ma swoją konstytucje, na czele
których stoi gubernator, dwuizbowe zgromadzenia stanowe. Gubernatorzy mają prawo łaski, w
niektórych stanach jest kara śmierci.

---------------------------------------------------Temat 4---------------------------------------------------

1. Charakterystyka systemu półprezydenckiego (parlamentarno-prezydenckiego/

mieszany/ semiprezydencki) (Francja)

Podstawą jest silna pozycja prezydenta wybieranego w wyborach powszechnych i bezpośrednich.

Ma prawo inicjatywy ustawodawczej rozwiązania parlamentu, mianowania premiera. Nie odpowiada
politycznie przed parlamentem. Rząd natomiast ponosi odpowiedzialność polityczną przed
parlamentem.

2. Charakterystyka systemu superprezydenckiego (Rosja)

To połączenie systemu prezydenckiego z parlamentarnym, zachwiana jest zasada równowagi i

podziału władz. Dominująca rola prezydenta, który kontroluje odpowiedzialny przed nim rząd. Rząd
odpowiada politycznie przed prezydentem i parlamentem. Prezydent kontroluje również
administrację, władzę ustawodawczą i sądowniczą.

3. Ustrój terytorialno-administracyjny Federacji Rosyjskiej

To państwo złożone, składające się z 46 jednostek administracyjnych zwanych obwodami. Oprócz

nich jest 22 republik autonomicznych zamieszkanych przez mniejszości narodowe, 9 krajów czyli
dużych słabo zaludnionych obszarów i trzy miasta wydzielone (Moskwa, Senkt Petersburg,
Sewastopol). Jest enklawa – Obwód Kaliningradzki graniczący z Polską.

Wykonawcza
Sprawuje prezydent oraz rząd na
czele z premierem. Prezydent
wybierany jest na 5-letnią kadencję w
wyborach powszechnych,
bezpośrednich i większością
bezwzględną. Prezydent jest szefem
rządu – może przewodniczyć
posiedzeniom rządu i podpisywać
wydawane przez niego dekrety. Do
obowiązków prezydenta należy
czuwanie nad przestrzeganie
konstytucji, gwarantowanie
niezależności i integralności
terytorialnej, sprawowanie arbitrażu
w zakresie funkcjonowania władz
państwowych. Do jego uprawnień
zalicza się prawo rozwiązania
parlamentu, zwołanie sesji
nadzwyczajnych, powoływanie i
odwoływanie rządu, podpisywanie
dekretów, ratyfikowanie umów
międzynarodowych i zarządzanie
referendum – ponosi jedynie
odpowiedzialność konstytucyjną.
Rząd – premier i ministrowie. Rady
odbywają się pod przewodnictwem
prezydenta, tylko na drodze wyjątku
premiera jako Rada Gabinetowa.
Wśród swoich kompetencji rząd ma
funkcje wykonawcze i prawodawcze.
Obowiązuje zasada incompatibilis (z
łac. Niezgodny), czyli niełączenia
funkcji publicznych – członek rządu
nie może być parlamentarzystą i
odwrotnie. Ma charakter koalicji
gabinetowej – wynika z
funkcjonowania systemu
wielopartyjnego.
4. Trójpodział władzy we Francji
Ustawodawcza
Tworzy dwuizbowy parlament
składający się ze Zgromadzenia
Narodowego i Senatu.
Zgromadzenie Narodowe liczy
577 posłów wybieranych na 5-
letnią kadencję w głosowaniu
powszechnym i bezpośrednim –
bierne prawo wyborcze
przysługuje obywatelom w wieku
23 lat.
Senat liczy 348 członków,
wybieranych w wyborach
pośrednich przez kolegium
elektorskie na 6-letnią kadencję.
Kolegia tworzą deputowani, radcy
generalni, członkowie lub
przedstawiciele rad
municypalnych i regionalnych. Co
3 lata odnawiania jest1/3 składu
Senatu.
Parlament ma uprawienia
ustawodawcze – każdy projekt
ustawy jest rozpatrywany przez
obie izby, jak jest brak
porozumienia to decyzje
podejmuje Zgromadzenie
Narodowe. Parlamentowi
przysługują także uprawnienia
kontrolne wobec rządu, w tym
możliwość jego odwołania z
przyczyn politycznych poprzez
wyrażenie wotum nieufności.
Sądownicza
Prezydent przewodniczy
Najwyższej Radzie Sądownictwa,
która składa się z dwóch sekcji, z
których jedna jest przeznaczona
dla sędziów, druga dla
prokuratorów.
Pierwsza przedstawia wnioski
dotyczące powoływania sędziów
Sądu Kasacyjnego, pierwszego
prezesa Sądu Apelacyjnego,
przewodniczącego trybunału
wielkiej instancji, wyraża opinię
akceptującą powołanie innych
sędziów oaz pełni funkcję sądu
dyscyplinarnego dla sędziów.
Druga wydaje opinie w sprawie
powoływania prokuratorów oraz
dotyczących ich sankcji
dyscyplinarnych, z wyjątkiem
stanowisk prokuratorskich, które
obsadzane są na posiedzeniu Rady
Ministrów.
Sądy powszechne,
administracyjne i rozrachunkowe.
Rada Konstytucyjna bada zgodność
aktów prawnych z konstytucją
oraz czuwa nad przebiegiem
referendów i wyborów.
Sądy powszechne są trójinstancyjne ;
rejonowe, apelacyjne i Sąd
Kasacyjny. Sądy administracyjne
tworzą rejonowe trybunały
administracyjne, administracyjne sądy
apelacyjne oraz Rada Stanu. Sądy
rozrachunkowe oceniają finanse
instytucji publicznych i państwa.
 5. Trójpodział władzy w Federacji Rosyjskiej
Wykonawcza
Władze sprawuje prezydent oraz
zależny od niego rząd na czele z
premierem. Zgodnie z konstytucją
prezydent może pełnić swoją funckję
nie dłużej niż dwie kolejne kadencje.
Od 2012 prezydent jest wybierany
na 6-letnia kadencję – musi mieć
skończone 35 lat i przynajmniej 10
lat mieszkać na terenie Federacji.
W wyborach powszechnych,
bezpośrednich i w głosowaniu
tajnym
Głowa państwa jest gwarantem
konstytucji, naczelnym dowódcą sił
zbrojnych oraz arbitrem w sprawach
między władzą centralną a
regionalną. Prezydent nie musi się
kierować zdaniem parlamenty, może
powołać rząd z partii która nie ma
większości parlamentarnej – w
każdej chwili może ich odwołać.
Przysługuje mu również prawo
rozwiązania parlamentu oraz
wydawania dekretów i rozporządzeń
z mocą ustawy. Może być tylko
pociągnięty do odpowiedzialności za
zdradę stanu lub inne ciężkie
przestępstwo.
Parlament ma prawo udzielić
rządowi wotum nieufności, ale
prezydent może się nie zgodzić. Jeśli
w czasie 3 miesięcy wotum
nieufności znów wpłynie, prezydent
może zdymisjonować rząd albo
rozwiązać parlament.
Ustawodawcza
Tworzy je Zgromadzenie Federalne
– dwuizbowy parlament składający
się z Dumy Państwowej i Rady
Federacji.
Duma Państwowa to 450
deputowanych – połowa wybierana
w okręgach jednomandatowych,
druga połowa według ordynacji
proporcjonalnej. Próg wyborczy
wynosi 7%. Kadencja izby trwa 5 lat.
Bierne prawo wyborcze przysługuje
obywatelom Rosji po ukończeniu 21
roku życia. Głównym zadaniem izby
niższej parlamentu jest uchwalanie
ustaw. Może też udzielać wotum
zaufania/ nieufności wobec rządu
oraz konieczność składania
corocznego sprawozdania z efektów
pracy rządu.
Rada Federacji składa się z 166
członków wybieranych po dwóch z
każdego podmiotu federacji. Jeden
musi reprezentować organ
przedstawicielski, drugi organ
wykonawczy. Izba wyższa
parlamentu ma niewielkie
uprawienia. Zatwierdza zmiany
dotyczące granic między
podmiotami federacji, dekrety
prezydenckie w sprawie stany
wojennego i wyjątkowego, prawo
inicjatywy ustawodawczej.
Sądownictwa
Władzę sądowniczą sprawują
w Rosji sądy na drodze
postepowania
konstytucyjnego, cywilnego,
administracyjnego i karnego.
To, że państwo ma charakter
federalny, system
sądownictwa jest określony
przez Konstytucję Federacji
Rosyjskiej i federalne ustawy
konstytucyjne.
Sąd Konstytucyjny Federacji
Rosyjskiej bada zgodność
aktów prawnych z konstytucją.
Sąd Najwyższy Federacji
Rosyjskiej najwyższy organ
sądowy w sprawach cywilnych,
karnych, administracyjnych i
innych podlegających sądów
powszechnych.
Naczelny Sąd Arbitrażowy
Federacji Rosyjskiej to
najwyższy organ sądowy
powołany do rozstrzygania
sporów gospodarczych.
 ---------------------------------------------------Temat 5---------------------------------------------------

1. Charakterystyka systemu parlamentarnego- gabinetowo – parlamentarnego i kanclerskiego

System parlamentarny – podwójna egzekutywa czyli rozdzielenie funkcji głowy państwa i szefa
rządu. Trójpodział władzy opiera się na współpracy władzy ustawodawczej i wykonawczej. Głowa
państwa powołuje szefa rządu, który musi mieć poparcie w parlamencie.

Wotum nieufności ze strony parlamentu może być skierowany tylko wobec rządu lub konkretnego
ministra – polityczna odpowiedzialność rządu przed parlamentem. Rząd i głowa państwa ponoszą
odpowiedzialność konstytucyjną. Odpowiedzialność polityczną za głowę państwa ponoszą członkowie
rządu, który są zobowiązani do kontrasygnaty aktów wydawanych przez głowę państwa

*kontrasygnata- podpisanie aktu prawnego przez druga osobę, która bierze za niego odp. polityczną

System gabinetowo-parlamentarny (Wielka Brytania) charakteryzuje się przewagą rządu nad

parlamentem, zwłaszcza premiera, a w systemie kanclerskim pozycją kanclerza jako premiera
(Niemcy). U podstaw obu leży przekonanie, że rząd powinien być centralnym elementem systemu
rządów. Szef rządu wówczas staje się liderem, który koncentruje swoich rękach formalne i
nieformalne kierownictwo nad władza wykonawczą. Przewaga władzy wykonawczej nad
parlamentem jest uzależniona od tego, czy rząd jest jedno- czy wielopartyjny.

2. Trójpodział władzy w Wielkiej Brytanii

Wykonawcza Ustawodawcza Sądownicza

Monarchia dziedziczna od 1952 r. Elżbieta II z Dynastii Windsorów jest Parlament ; Sądownictwo jest
również głową 15 innych państw np. Australii, Nowej Zelandii, Kanady, Izba Lordów, nie pochodzi z zróżnicowane,
Grenday… wyborów tylko z mianowania. jeśli chodzi o
Uprawnienia teoretycznie są szerokie ale w praktyce decyzje Składa się z lordów duchownych część Wielki
podejmuje minister w imieniu monarchy lub monarcha na wniosek (26 biskupów anglikańskich) Brytanii.
ministra. oraz świeckich, mianowanych Sprawiedliwości
Formalnie stoi ona na czele władzy wykonawczej i jest razem z Izbą dożywotnio przez monarchę na strzeże Lord
Lordów i Izbą Gmin jednym z trzech ogniw legislatywy. wniosek premiera albo Kanclerz, a
Prawa królowej bez zgody parlamentu; prawo weta ostatecznego dziedzicznych. Ma prawo weta wspólny sąd to
wobec ustaw, prawo łaski, zwoływanie i rozwiązywanie parlamentu, zawieszającego stosunku do Sąd Najwyższy
mianowania ministrów, sędziów i lordów, prowadzenie polityki uchwał Izby Gmin. Pełni funkcję Zjednoczonego
zagranicznej oraz dowództwo nad armią. sądu apelacyjnego. Królestwa.
Praktycznie jest ograniczona konwenansem „król nie może działać
sam”, „król panuje a nie rządzi” oraz „król nie może czynić źle”. Izba Gmin, sposób wybierania
Monarcha nie ponosi odpowiedzialności za akty przez siebie wydane – to jednomandatowe okręgi
odpowiedzialni są ministrowie, którzy je podpisują. wyborcze (JOP). Składa się z 650
członków wybieranych na 5 lat.
Szczególną pozycje zajmuje premier, który oficjalnie kieruje pracami Uchwalają ustawy i budżet.
Rządu Jej Królewskiej Mości. Kontroluję rząd, ma prawo,
Premier; mianuje najwyższych urzędników państwowych i uchwalić wotum nieufności
kościelnych. Ma obowiązek zasiadania w Izbie Gmin a nie monarcha. wobec premiera, ministra lub
Premier łączy funkcje premiera partii, szefa rządu, obsadza najwyższe całego rządu. Pracami izby
stanowiska w państwie, dokonuje zmian w swoim gabinecie, decyduje kieruje spiker. Najważniejsze
o rozwiązaniu parlamentu. partie to Partia Pracy, Partia
Rząd – około 100 osób, poza ministrami korony, wchodzą ministrowie Konserwatywna i Liberalni
młodsi. Demokracji. Uchwala ustawy i
Gabinet – składa się z premiera i ministrów, rządzi i określa główne budżet, kontroluje rząd ale w
kierunki polityki państwa. praktyce trudno go odwołać.
 3. Trójpodział władzy w Niemczech

Wykonawcza Ustawodawcza Sądownicza

Składa się Prezydenta, Rząd związkowy -
kanclerz, wicekanclerz i ministrów będących
członkami parlamentu.
Sposób wybierana prezydenta; Wybiera go
Zgromadzenie Federalne, na 5-letnią kadencje, z
prawem do jednej reelekcji.
Funkcje prezydenta; pełni funkcje arbitra oraz
jest symbolem państwa. Reprezentowanie
państwa na zewnątrz, zawieranie umów
międzynarodowych, prawo łaski i możliwość
rozwiązania parlamentu, prawo wskazania
kandydata na kanclerza, jego mianowanie i
odwołanie.
Ponosi jedynie odpowiedzialność konstytucyjną.
Powołanie kanclerza i rządu; powołani przez
prezydenta na wniosek kanclerza, kanclerza
typuje prezydent.
Izba Związku (Bundestag) – składa się z
minimum 598 członków, wybory
powszechne, mieszane na 4 letnią
kadencję.
Rada Związku (Bundesrat) – składa się z
69 członków, będących delegatami
rządów krajowych.
Inicjatywa ustawodawcza w gestii
Bundestagu,
Bundesratu i rządu.
Bundestag uchwala ustawy, budżet,
zmiany konstytucji, powołuje kanclerza,
kontroluje rząd. Ma prawo odwołania
kanclerza – wotum nieufności musi być
połączone z jednoczesnym wyborem
nowego kanclerza tzw. konstruktywne
wotum nieufności.
Sądy Federalne i Sądy krajów
związkowych.
Ma charakter trójinstancyjny –
Trybunał Federalny,
Federalny Trybunał
Administracyjny i Federalny
Sąd Pracy.
Federalny Trybunał
Konstytucyjny
Składa się z 16 sędziów (liczba
landów) sprawujących urząd
przez 12 lat. Czuwa nad
przestrzeganiem konstytucji,
uchyla ustawy sprzeczne z
konstytucją. Rozstrzyga spory
kompetencyjne między
organami państwa. Rozstrzyga
spory między krajami
związkowymi a federacją.

Kompetencje kanclerza; określenie polityki Bundesrat ma prawo weta i weta

rządu, struktury organizacyjnej, kierowanie jego absolutnego wobec ustaw dotyczących
pracami oraz reprezentowanie go na zewnątrz. federacji. Dokonuje wyboru połowy
członków Trybunału Konstytucyjnego
oraz prawo inicjatywy ustawodawczej.

4. Ustrój terytorialno-administracyjny w Wielkiej Brytanii

Wielka Brytania jest państwem unitarnym, zdecentralizowanym z szeroką autonomią Szkocji i

Walii. Podzielona jest na cztery części; Anglię i Szkocję, jedno księstwo – Walię i jedna prowincję
Irlandię Północną.

Wielka Brytania posiada również Dependencje Korony brytyjskiej i Terytoria zamorskie – Brytyjskie
Wyspy Dziewicze, Wyspa Świętej Heleny, Gibraltar.
 ---------------------------------------------------Temat 6---------------------------------------------------

1. Trójpodział władzy we Włoszech

Wykonawcza Ustawodawcza Sądownicza

Prezydent wybierany w wybierany przez Izbę Parlament dwuizbowy Trójinstancyjny
Deputowanych, Senat i delegatów rad regionalnych Rady regionalne delegują po 3
na 7-letnią kadencję. Musi być to obywatel, który przedstawicieli z każdego okręgu. Najwyższa Rada
ukończył 50 lat. Nie ponosi odpowiedzialności Izba Deputowanych – 630 Sądownicza – gwarant
politycznej, jedynie konstytucjonalną za jej złamanie deputowanych na 5-letnią kadencje w niezawisłości i sprawnego
lub zdradę. Uczestniczy w procesie legislacyjnym – wyborach powszechnych w sposób funkcjonowania,
sankcjonuje rządowe inicjatywy ustawodawcze, większościowo-proporcjonalny. przewodniczy Prezydent
zatwierdza o obwieszcza ustawy oraz wydaje dekrety Obywatel, który ukończył 25 lat. Republiki. Musi zatrudniać,
z mocą ustaw, które wymagają kontrasygnaty Senat – 315 senatorów, wybieranych przenosić i zwalniać
ministra. Ratyfikuje umowy międzynarodowe, ma tak jak izba niższa, byli prezydenci i 5 sędziów.
prawo łaski, powołuje sędziów, wydaje dekrety z obywateli wybranych przez prezydenta. Sąd Kasacyjny pełni
mocą ustawy, powołuje premiera na jego wniosek Mogą kandydować osoby, które funkcje trzeciej instancji.
ministrów. ukończyły 40 lat. Sąd Konstytucyjny zajmuje
Rząd z premierem na czele, występują w nim się badaniem zgodności
zastępcy premiera, ministrowie i czasem ministrowie Obie Izby mają pełną funkcje aktów.
bez teki. Rząd ponosi polityczną przed obiema izbami legislacyjną. Mają inicjatywę
parlamentu. Ma inicjatywę ustawodawczą. ustawodawczą, uchwalają ustawy, W skład wymiaru
Administruje państwem i funkcjonowanie regionów. kontrolują rząd, udzielając wotum sprawiedliwości wchodzą
Kieruje polityka rządu. Przewodniczy obradom Rady zaufania i upoważniają prezydenta do również prokuratorzy.
Ministrów i koordynuje pracę poszczególnych ratyfikowania umów
resortów. międzynarodowych.
Rada Gabinetowa ; premier, zastępca, 7 kluczowych
ministrów.
2. Trójpodział władzy w Szwajcarii

Wykonawcza Ustawodawcza Sądownictwo

Rada Związkowa składa się z 7
ministrów (na 4 lata), którzy co
roku wybierają Prezydenta
Związkowego. Członkowie rządu
reprezentują różne kantony,
trzy wspólnoty językowe
(niemiecką, francuską, włoską)
oraz 4 najważniejsze partie
polityczne. Kieruje i zarządza
państwem, posiada inicjatywę
ustawodawczą. Prezydent
Związkowy przewodniczy Radzie
Związkowej lecz nie jest głową
państwa, pełni funkcje
reprezentacyjne.
Zgromadzenie Związkowe – wybory powszechne Charakter kantonalny
proporcjonalne. Sąd Federalny funkcjonuje na
Rada Narodowa tworzy 200 deputowanych poziomie państwowym, struktura
wybieranych na 4-letnią kadencje. sądownictwa zależy od
Rada Kantonów stanowi reprezentacje części prawodawstwa poszczególnych
składowych federacji i składa się z 46 członków. kantonów. Posiada uprawnienia do
Kadencja poszczególnych członków zależy od rozpatrywania spraw w zakresie
przepisów obowiązujących w kantonie, którego są prawa cywilnego, karnego,
przedstawicielami. administracyjnego i
Zgromadzenie uchwala ustawy i budżet, dokonuje konstytucjonalnego. Nie ma prawa
zmian w konstytucji, ratyfikuje umowy do rozpatrywania zgodności
międzynarodowe, wybiera i kontroluje inne organy prawodawstwa federalnego z
związkowe m.in. Radę Związkową i Sąd Związkowy, konstytucją – to zakres gestii
rozstrzyga sporty kompetencyjne pomiędzy parlamentu.
organami.
 3. Charakterystyka systemu parlamentarno-gabinetowego
Parlament we współpracy z głową państwa powołuje rząd – główny organ władzy wykonawczej.
Parlament może udzielić rządowi skuteczne wotum nieufności. Rząd ma inicjatywę ustawodawczą,
może wystąpić do głowy państwa o rozwiązanie parlamentu. Kompetencje głowy państwa są
ograniczone. Taki system funkcjonuje w ; Włoszech, Belgii, Holandii, Polska.

4. Charakterystyka systemu parlamentarno- komitetowego (konwentu)

System ten charakteryzuje się jednolitością władzy- zachwiany podział władzy. Najwyższy organ to
parlament, któremu podlegają inne organy władzy. Rząd komitetem wykonawczym parlamentu, nie
ponosi odpowiedzialności politycznej bo jest wybierany przez parlament bezpośrednio. Współpraca
partii politycznych przy formowaniu rządu i pracach parlamentu. Trójpodział władzy jest zachwiany
przez to, że rząd jest zachwiany przez to, że jest jednolitość władzy.