PHÒNG GD - ĐT QUẬN HOÀN KIẾM ĐỀ KHẢO SÁT VÒNG II

TRƯỜNG THCS NGUYỄN DU NĂM HỌC 2023 – 2024

MÔN: NGỮ VĂN 9
Thời gian: 90 phút

Phần I (6.5 điểm): Trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá, nhà thơ Huy Cận đã cất lên lời hát của người
dân chài:
Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!
(Trích Ngữ văn 9, tập một, tr.140, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019)
1. Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài thơ.
2. Cho biết công dụng của dấu hai chấm được sử dụng trong đoạn thơ trên.
3. Từ “ta” trong câu thơ “Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi !” thuộc từ loại nào? Trong cả bài thơ, có nhiều
lần từ “ta” được nhắc tới, việc lặp lại nhiều lần từ “ta” như vậy có ý nghĩa gì?
4. Khổ thơ đầu của bài Đoàn thuyền đánh cá đã khắc họa cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi lúc hoàng
hôn.
Em hãy viết một đoạn văn khoảng 12 câu trình bày theo phép lập luận quy nạp để làm rõ nhận định
trên, trong đó có sử dụng một câu cảm thán và một câu bị động (gạch chân, chú thích rõ).
5. Vẻ đẹp trong lao động của những người ngư dân cũng từng được nhắc đến ở một bài thơ khác mà
em đã học trong chương trình Ngữ văn THCS. Nêu rõ tên bài thơ và tác giả.
Phần II (3.5 điểm): Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
[…] Đặc điểm chung của những người thành công là không ngủ quên trên chiến thắng. Kể cả khi
đã có những chiến tích lớn, họ vẫn không ngừng làm mới mình. Tờ báo lừng danh Washington Post
có lẽ đã sớm lụn bại trong cuộc cạnh tranh khốc liệt của truyền thông hiện đại nếu ông chủ Jeff Bezos
không nhanh chóng cải tổ lại bộ máy “già nua”. Ông cho xây hẳn một tòa soạn mới theo mô hình tân
tiến nhất, lắp đặt các thiết bị hiện đại để hỗ trợ phân tích số liệu, nhu cầu đọc của độc giả… và đẩy
mạnh sản xuất các tác phẩm báo chí mới mẻ bắt kịp xu hướng. Hay gần gũi hơn với chúng ta là sự thay
đổi không ngừng của Facebook. Mặc dù đã có hơn một tỷ người dùng toàn cầu, Mark Zuckerberg và
các cộng sự vẫn liên tục cập nhật các tính năng mới để tối đa thời gian chúng ta “lang thang” trên mạng
xã hội này.
Cuộc sống không ngừng biến chuyển, và chúng ta cần phải biết thích ứng linh hoạt trong mọi
hoàn cảnh. Hãy nhớ rằng, bất cứ ai trên đời cũng phải thay đổi nếu không muốn bị tụt hậu. Trong quá
trình đối mặt với những biến động trong cuộc đời, rào cản lớn nhất của mỗi người suy cho cùng đều là
chính mình…
(Trích Chàng tí hon, miếng pho mát và bài học về sự thay đổi, Vân Anh Spiderum, theo Trí thức trẻ, 05/04/2017)
1. Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.
2. Theo tác giả, đặc điểm chung của những người thành công là gì?
3. Từ đoạn trích trên và những hiểu biết về xã hội, em hãy viết khoảng 2/3 trang giấy thi trình bày suy
nghĩ về ý nghĩa của sự thay đổi bản thân ở mỗi người.
-----Hết-----
Ghi chú: - Điểm phần I: 1 (1,0. điểm); 2 (0,5 điểm); 3 (1,0 điểm); 4 (3.5 điểm); 5 (0.5điểm)
- Điểm phần II: 1 (0.5 điểm); 2 (1.0 điểm); 3 (2.0 điểm)

Giám thị coi thi không giải thích gì thêm.

 PHÒNG GD – ĐT HOÀN KIẾM HƯỚNG DẪN CHẤM BÀI KHẢO SÁT VÒNG 2
TRƯỜNG THCS NGUYỄN DU Năm học 2023 – 2024
Môn: Ngữ Văn – Lớp 9

Câu Nội dung Điểm

PHẦN I
1(1,0) - Hoàn cảnh sáng tác:
+ Năm 1958 0.5
+ Sau chuyến đi thực tế ở vùng mỏ Quảng Ninh, thời kỳ miền Bắc xây dựng CNXH. 0.5
2(0,5) Công dụng dấu hai chấm: đánh dấu phần giải thích, thuyết minh nội dung câu hát của 0.5
người dân chài.
3(1.0) - Từ “ta” – đại từ 0.25
- Tác dụng: 0.75
+ Chỉ chung tất cả mọi người
+ Gợi không khí lao động tập thể sôi nổi
+ Thể hiện niềm tự hào, kiêu hãnh và tư thế làm chủ thiên nhiên, biển trời quê hương
của người lao động trong thời kì mới …
4 (3.5) *Hình thức: 1.5
- Đúng hình thức đoạn qui nạp, đủ số câu 0.5
- Tiếng Việt: câu bị động, câu cảm thán (có chú thích) 0.5
- Diễn đạt lưu loát, liên kết tốt, trình bày rõ ý 0.5
*Nội dung: HS biết bám sát ngữ liệu và khai thác hiệu quả các tín hiệu nghệ thuật (từ 2.0
ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ…) để làm nổi bật những ý cơ bản sau:
*Ý 1: Khung cảnh hoàng hôn huy hoàng, tráng lệ
-Câu 1: Nhà thơ sử dụng biện pháp tu từ so sánh ở câu thơ đầu để gợi thời khắc chuyển 0.25
giao giữa ngày và đêm khiến cảnh biển lúc hoàng hôn kì vĩ, tráng lệ, thiên nhiên tràn
đầy sức sống.
- Câu 2: NT nhân hóa kết hợp ẩn dụ gợi sự liên tưởng thú vị: những con sóng giống 0.25
như chiếc then cài ngang còn màn đêm là cánh cửa sập xuống, vũ trụ như một ngôi
nhà khổng lồ đang trong trạng thái nghỉ ngơi.
*Ý 2: Hình ảnh đoàn thuyền lướt sóng ra khơi
- Hình ảnh “đoàn thuyền” gợi cuộc sống lao động tập thể tươi vui; đối lập với thiên 0.25
nhiên, người ngư dân bước vào một ngày làm việc mới
- Từ “lại” cho thấy công việc đánh cá của họ diễn ra thường xuyên, đều đặn như một 0.25
nhịp sống quen thuộc.
- Câu thơ cuối sử dụng ẩn dụ chuyển đổi cảm giác (thính giác sang thị giác, câu hát 0.75
vô hình tạo sức mạnh vật chất) diễn tả câu hát vang xa, hào hùng có sức mạnh thổi
căng cánh buồm đẩy những con thuyền rẽ sóng ra khơi. Câu hát thể hiện niềm vui,
niềm say sưa hứng khởi của những người lao động lạc quan yêu nghề, yêu biển và
say mê với công việc.
* Nghệ thuật: 0.25
- Hình ảnh thơ lãng mạn; liên tưởng, tưởng tượng phong phú, độc đáo.
-Âm hưởng khỏe khoắn, hào hùng, lạc quan.
5 (0.5) Kể đúng tên tác phẩm và tác giả: “Quê hương”- Tế Hanh 0.5

PHẦN II
1(0.5) - Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích: Nghị luận 0.5

2.(1.0) Theo tác giả, đặc điểm chung của những người thành công là:
 – Không ngủ quên trên chiến thắng 0.5
– Không ngừng làm mới mình 0.5
2(2.0) Hình thức: Trình bày đúng hình thức một bài văn (đoạn văn) nghị luận, đủ độ dài; 0.5
diễn đạt mạch lạc, rõ ràng, không mắc lỗi chính tả.
Nội dung: Hiểu được ý nghĩa mà vấn đề nghị luận đặt ra: ý nghĩa của sự thay đổi bản thân 1.5
ở mỗi người. Bài viết cần đảm bảo một số nội dung chính sau đây:
- Giải thích: Thay đổi bản thân là gì?
- Bàn luận: Vì sao thay đổi bản thân có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với mỗi người?
- Có những liên hệ thực tế, bàn luận mở rộng (phản đề) hợp lí và rút ra bài học cần
thiết.
Khuyến khích học sinh có suy nghĩ riêng, tuy nhiên phải hợp lí, thuyết phục. Không
cho điểm bài làm có suy nghĩ lệch lạc, tiêu cực.
(Lưu ý: Giáo viên linh hoạt khi chấm, tôn trọng ý kiến và sự sáng tạo của học sinh.)