3

Science
Ikatatlo nga Markahan - Modyul 6:
Mga Gamit sang Init

REGION VI- WESTERN VISAYAS

i
Science – Grade 3
Alternative Delivery Mode
Quarter 3 – Module 6: Mga Gamit sang Init
Edition, 2021

Ginsiling sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 nga: Indi pwede nga maangkon ang
kinamatarong sa pagkopya sang bisan ano man nga ginsulat sang Gobyerno sang Pilipinas.
Apang, kinahanglan anay nga may pahanugot gikan sa ahensiya sang gobyerno kon diin
ginhimo ang isa ka nakasulat para magamit nga palangitan-an ang natumod nga
sinulat. Kalakip sa pwede nga mahimo ubrahon sang natumod nga ahensya ang pagpataw
sang bayad ukon nagakaigo nga royalty bilang kondisyon.
Ang mga ginsulat ukon balasahon (istorya, seleksyon, tula, kanta, laragway, ngalan
sang produkto o brand name, tatak o trademark, palagwaon sa telebisiyon, pelikula, atbp.) nga
gingamit sa mga pinanid sang modyul nga ini nagaangkon sang pagpanag-iya para
magamit ang mga sinulat nga ini. Ginpangabudlayan mausoy ang mga ini para makuha ang
pagpasugot sa paggamit sang materyales. Wala gina-angkon sang mga manugbantala kag
manugsulat ang karapatang-ari. Ang bisan ano nga gamit luwas sa modyul nga ini
nagakinahanglan sang pagpahanugot halin sa orihinal nga nagsulat sang mga balasahon nga
ini.
Wala sang bisan ano nga bahin sang modyul nga ini ang pwede kopyahon ukon
i-imprinta sa bisan ano nga pamaagi nga wala sang pahanugot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Development Team of the Module

Manunulat: Sally S. Escollada

Editor: Minda L. Soldevilla
Tagasuri: Maria Teresa P. Salado
Illustrator:
Tagalapat: Felizardo S. Valdez III and Jeriel G. Gonzales

Division Management Team: Panrehiyon na Tagapamahala:

Ma. Roselyn J. Palcat Ramir B. Uytico
Nordy D. Siason, Jr Pedro T. Escobarte
Elleda E. de la Cruz Elena P. Gonzaga
Marcelino N. Dumasis Jr Donald T. Genine
Arthur J. Cotimo Rovel R. Salcedo
Felizardo S. Valdez III Moonyeen C. Rivera
Marve E. Gelera Anita S. Gubalane
Minda L. Soldevilla
Daisy L. Lopez
Inilimbag sa Pilipinas ng _____________________ Joseph M. Pagalaran
Department of Education – Region VI
Office Address: Duran Street, Iloilo City
Telefax: (033) 336-2816, (033) 509-7653
E-mail Address: region6@deped.gov.ph

ii
 3
Science
Ikatatlo nga Markahan - Modyul 6:
Mga Gamit sang Init

iii
PAUNA

Para sa mga Manunudlo/Manugpatigayon:

Malipayon nga pagbaton sang tulun-an sa Science 3 sang

Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa leksyon nga Mga
Gamit sang Init.
Sa pagbuligay sang mga eksperto sa patag sang edukasyon
halin sa pampubliko kag pangpribado nga institusyon, gindihon,
ginpasanyog kag tul-id nga gintun-an ang modyul nga ini para
giyahan ka, ang mga manunudlo ukon manugpatigayon agud
mabuligan nga maangkon sang mga bumulutho ang pagsulundan
sa K to 12 Curriculum samtang ginaatubang nila sing madinalag-on
ang mga pagpanghangkat sa ila kaugalingon, sang sosyudad kag
sang pang-ekonomiko nga pagtilaw sa ila pagtuon.
Ginalauman nga ang bulig nga ini sa ila pagtuon, makaubay
sa mga bumulutho sa pagtuon nga may paggiya kag
makinaugalingon. Katuyuan man sini nga mabuligan sila nga
maangkon ang mga kasampaton sa ika-21 nga siglo samtang
padayon nga ginahatagan sang pagtamod ang ila kinahanglanon
kag kahimtangan.
Makita ninyo ang kahon nga ini sa modyul bilang dugang
nga materyal sa una nga teksto:

Mga dapat Tandaan sang Manunudlo / Manugpatigayon

Ini nagaunod sang pahanumdum, bulig ukon estratehiya
nga maggamit sa paggiya sa mga bumulutho.

Bilang manugpatigayon, ginalauman nga mahatagan mo sang

ideya ang mga bumulutho kon paano gamiton ini nga modyul.
Kinahanglan man sia giyahan kag ilista ang iya pag-umwad
samtang padayon niya nga ginadumalahan ang iya pagtuon.
Ginalauman halin sa imo nga mas magganyat mo pa kag

iv
maggiyahan sia samtang ginaobra niya ang mga hilikuton sa sulod
sini nga modyul.
Para sa Bumulutho:

Malipayon nga pagbaton sa Science 3 sang Alternative

Delivery Mode (ADM) Modyul nahanungod sa Mga Gamit Sang Init!

Ang modyul nga ini ginhimo bilang sabat sa imo

kinahanglanon. Katuyuan sini nga mabuligan ka sa imo pagtuon
samtang wala ka sa sulod sang hulot-klasehan. Ginalauman man
nga mahatagan ka sing mabungahon nga oportunidad sa
pagtuon.

Ang modyul nga ini may mga parte kag tanda (icon)nga dapat gid
hibaluon.

Hibalu-a Ini Ini ang mga pagtulun-an nga dapat

hibaluon sa modyul (objectives/learning
competencies)

Tinguha-i Ini Ang malip-ot nga pagtilaw (pre-test) nga

ini nagatungkad sang imo ihibalo parte sa
leksyon sa sini nga modyul. Kon nakakuha
ka sang isa ka gatos ka porsyento (100%)
sang insakto nga sabat pwede mo
laktawan ang parte nga ini sang modyul.

Balikan Mo Ini malip-ot man nga pagtilaw (test) ukon

pagdumdom sang natapos na nga
leksyon (review) para mahangpan mo
ang subong nga leksyon paagi sa
pagdumdum mo sang nagligad nga mga
leksyon.

v
Diskubreha/Tuk Sa sini nga bahin sang modyul, ang bag-o
iba
nga pagtulun -an igahatag sa nanarisari
nga pamaagi pareho sang isa ka istorya,
pagkanta, binalaybay, problema kag
sitwasyon.

Usisa-a Ini Sa sini nga bahin, ginasaysay sing tul-id

ang leksyon (discussion). Katuyuan sini nga
mabuligan ka sa paghangup sang mga
bag-o nga konsepto kag mga tulun-an.

Maghanas Makit-an sa sini nga bahin ang mga

ulubrahon para sa paggiya sa imo sa
paghanas agud lubos mo maintindihan
ang leksyon. Pwede mo matsek ang imo
mga sabat sa mga hilikuton paagi sa
paglantaw sang answer key (talamdan sa
husto nga sabat) sa ulihi nga parte sang
modyul

Tanda-i Makit-an sa sini nga bahin ang mga

pamangkot ukon pagsulat sang mga
tinaga sa blangko nga dinalan ukon
parapo para ma proseso mo kon ano ang
natun-an mo nga mga leksyon.

Himu-a Ini Ini nga bahin sang modyul may mga

hilikuton nga makabulig sa imo sa
paggamit sang imo bag-o nga natun-an
sa matuod nga sitwasyon ukon realidad
sang kabuhi.

vi
 Pagtakus sang Katuyuan sini nga matakus (assess) ang
Imo Ihibalu
imo nahibaluan sa kompetensi nga nangin
focus sa modyul ng ini.
Dugang nga Sa bahin nga ini, may bag-o kag dugang
mga Hilikuton
nga ulubrahon para mapasanyog ang
imo nahibal an sa leksyon.

Talamdan Diri makit-an ang insakto nga mga sabat

sang Husto
sa tanan nga mga buluhaton sa sini nga
nga Sabat
modyul.

Sa katapusan sang modyul nga ini, makit-an mo man ang:

Reperensya Diri nakasulat ang tanan nga ginkuhaan sa

pagdihon ukon pagpasanyog sang modyul.

Mga importante nga pahanumdum sa paggamit sang modyul nga

ini:
1. Gamita ang modyul nga may paghalong. Indi pagbutangan
sang bisan ano nga marka ukon sulat ang anuman nga bahin
sini. Maggamit sang imo Science notebook ukon papel sa
pagsabat sang mga hilikuton.

2. Indi pagkalimtan nga sabtan ang Tinguha-i Ini antes

magpadayon sa iban pa nga hilikuton.

3. Basaha sing maayo ang mga direksyon antes himuon ang

kada hilikuton.

4. Mangin tampad sa pag-obra sang mga hilikuton kag sa

pagtsek sang mga sabat.

vii
 5. Tapuson anay ang una nga hilikuton antes magpadayon sa
masunod pa nga hilikuton.

6. Palihog ibalik ang modyul sa imo manunudlo ukon

manugpatigayon kon tapos na nga masabtan ang tanan nga
hilikuton.

Kon ikaw nabudlayan magsabat sa mga hilikuton, indi

magkahuya nga pamangkuton ang imo nga manunudlo ukon
manugpatigayon. Pwede man ikaw makapangayo sang bulig kay
nanay ukon tatay, ukon sa imo mga magulang ukon sin-o man sa
inyo balay nga may ikasarang sa paggiya sa imo. Tandaan mo
pirme nga wala ka nagaisahanon.

Ginalauman nga paagi sa sini nga modyul,

maeksperyensyahan mo ang makahulugan nga pagtuon kag
maintindihan sing maid-id ang masunod nga mga kasampaton.
Masarangan mo ini.

viii
 Hibalu-a Ini

Ini nga modyul gin-obra kag ginsulat nga ikaw ang

ginapanumdom. Ini magabulig sa imo para imo mahibaluan ang
imo leksyon. Ang ini nga modyul magahatag sang kahigayunan
para magamit ang nagakalainlain nga sitwasyon sa imo pagtuon.
Ang linggwahe nga gingamit nagakilala sang lainlain nga lebel
sang mga bumulutho.

Ang mga leksyon ginpasunod angut sa mga sulundan sang ini

nga tulun-an. Ang pagsunod nga imo pagabasahon ginbag-o para
magpareho sa libro nga imo subong ginagamit.

Ini nga modyul nahanungod sa mga gamit sang init.

Pagkatapos mo sini nga modyul, ginalauman sa imo nga

makalaragway ka sang mga gamit sang init.

1
 Tinguha-i Ini

Hilikuton 1.
Direksyon. Basaha ang mga pamangkot. Isulat ang letra sing
husto nga sabat sa imo matinlo nga papel nga may tig- ulo
Hilikuton 1.

1. Diin sa mga masunod ang nagalaragway sang gamit sang init

sa imo nga pagpangabuhi?
A. Ginkadtuan mo ang imo manghod kay naghibi ini.
B. Naluto ang tinig-ang gamit ang nagabaga nga oling.
C. Hilway ka nga nagalakat sa dalan kay masanag ini.
D. Nagtaghol ang ido kay may tawo sa gwa sang balay.

2. Ano ang himuon ni Tatay Bentong para magmala ang iya

humay pagkatapos ani?
A. Ibulad sa init sang adlaw C. Ipagaling dayon
B. Isulod sa bodega D. Isab-og liwat sa talamnan

3. Diin sa mga masunod ang nagakinahanglan sang init agud

magtubo?
A. bato B. panapton C. tanum D. balay

4. Si Tatay Berto isa ka mananagat. Permi lang sya sa lawod kag

madamo sya sang nakuha nga isda. Ano ang iya himuon
agud mapreserbar ini kag indi maglub-ok?
A. ibulad sa init sang adlaw C. huluman sa tubig tab-ang
B. isulod sa balde D. tanan nga sabat husto

5. Si Kayla may isa ka munga nga manok nga nagalumlum sang

iya itlog sa pugaran. Sang ulihi nakita niya nga may pisu na
ini. Paano nahimo nga pisu ang itlog?
A. tungod sang init sa lawas sang manok
B. tungod sa init sang adlaw
C. tungod sang madamol nga ulan
D. tanan nga sabat husto
2
 Balikan Mo

Hilikuton 2.

Direksyon. Basaha sing maayo ang mga dinalan. Idrowing ang

masadya nga nawong kon ang sitwasyon nagagamit sang
tunog kag masubo kon ini wala nagagamit sang tunog.
Isulat ang imo sabat sa matinlo nga papel nga may tig-ulo
Hilikuton 2.
___________1. Nagaistoryahanay sa cell phone si Teacher Sally kag
Ella parte sa modyul sa Science.
___________2. Ang mga ido nagatuga sang gahud kon may tawo.
___________3. Ang mga pulis nagagamit sang megaphone sa
pagpaandam sang mga tawo parte sa COVID-19
nga pandemya.
___________4. Ang mga artista nagagamit sang suga para sa
ila konsyerto.
___________5. Nabasa mo sing maathag ang modyul
tungod masanag ang suga.

3
 Leksyon
MGA GAMIT SANG INIT
1
Ang adlaw amo ang nagapanguna nga ginahalinan sang
init. Ang init natural man ukon artipisyal importante sa kabuhi sang
tawo, sapat kag tanum. Ginagamit ini para sa pang adlaw-adlaw
nga pagkabuhi kag mga hilikuton.
Sa sini nga modyul imo mahibaluan ang nanarisari nga mga
gamit sang init nga may daku nga bulig sa imo pagtuon kag sa imo
mga buluhaton sa adlaw adlaw nga tanan.

Diskubreha/Tukiba

Mag eksperimento gamit ang magagmay nga tsokolate, kag

mainit nga tubig sa tasa.
Tanda-an: Dapat gid pirme maghalong sa pag-obra. Magpabulig
sa imo ginikanan ukon mga magulang sa pag -obra sini.

Pamangkot: Ano ang matabo sa bilog nga tsokolate kon ibutang

ini sa mainit nga tubig?
Materyales: pinggan, gamay nga tsokolate, yahong kag mainit
nga tubig
Tun-i ang laragway sa idalum nga nagapakita sang pamaagi
nahanungod sini nga eksperimento.

Tsokolate kag Pagbutang sang

Pagkatapos sang
mainit nga tubig tsokolate sa
mainit nga tubig lima ka minutos

4
Mga Hilimuon:
1. Kuha- i sang putos ang tsokolate kag ibutang ini sa pinggan.
2. Obserbahi ang iya porma.
3. Magkuha sang tunga sa tasa sing mainit nga tubig kag ibutang
ini sa gamay nga yahong.
4. Ibutang ang tsokolate sa mainit nga tubig
5. Obserbahi ini sa sulod sang lima ka minutos.

Ano ang natabo sa bilog nga tsokolate sang ginbutang ini sa

mainit nga tubig?

Usisa-a Ini

Ang mga masunod importante nga gamit sang init nga

nagaapekto sa mga butang nga may kabuhi.

1. Ang init sang adlaw

ginagamit sa water cycle.
Paagi sa evaporation ang init
sang adlaw nagabaylo sang
tubig pakadto sa gas. Ini
nagabulig sa pagporma sang
panganod nga nagabalik sa
duta sa porma sang tubig-
ulan.

2. Ang init ginagamit sa

pagpatubo sang tanum.
Ang init makabulig sing daku
sa pagpatubo sang mga
tanum. Ang mga liso sang
tanum nagakinahanglan sang
init kag tun-og para magtubo.
Ang similya ukon embryo sa
sulod sang liso

5
nagakinahanglan man sang
init halin sa palibot.
3. Ang init sang adlaw naga
apekto sa panahon kag
klima.
Base sa kadamuon sang init
nga nagasulod sa kahanginan
ukon atmosphere sang
kalibutan, ang temperatura
sang hangin nagabag-o. Ang
pagbag-o sang temperatura
sang hangin nagaapekto sa
panahon kag klima sang isa ka
lugar.

4. Ang init ginagamit sa

pagluto.
Ang init importante kaayo ilabi
na gid sa pagpreparar sang
pagkaon. Ang mga tawo
nagagamit sang nanarisari nga
pamaagi sa pagluto sang
pagkaon pareho sang
pagsugba, pagprito,
pagpabukal kag paghurno
gamit ang init.

5. Ang init halin sa adlaw

ginagamit sa pagpreserbar
sang pagkaon.
Isa sa pinakamahapos nga
pama-agi sa pagpreserbar
sang pagkaon, pareho sang
isda kag karne,
amo ang pagbulad
sa init sang adlaw.

6
6. Ang init halin sa adlaw
ginagamit sa pagpamala
sang mga butang.
Ginagamit ang init para
magmala ang mga linabhan.
Ginagamit man sang mga
mangunguma ang init para
magbulad sang humay, mais,
monggo ukon kopras.

7. Ang init ginagamit sa

pagbaylo sang state of matter
halin sa isa ka porma pakadto
sa isa ka porma.
Ang init nagabaylo sang solid
nga butang pakadto sa liquid
nga butang. Paagi sa
evaporation ang init
nagabaylo man sang liquid
pakadto sa gas.

Maghanas

Hilikuton 4.
Direksyon: Tan-awa ang mga butang nga ara sa laragway sa
idalum. Ilaragway kon paano ginagamit ang init sa mga
butang nga ginapakita. Isulat ang imo sabat sa matinlo
nga papel nga may tig-ulo Hilikuton 4.

1. 2.

7
 Tanda-i

Hilikuton 5.
Direksyon: Obserbahi ang mga gamit sang init nga ginapakita
sang mga laragway. Ano ang mahimo matabo sa kada butang
nga ara sa laragway kon ini ginagamitan sang init? Kumpletuha
ang mga tinaga. Isulat ang sabat sa imo matinlo nga papel nga
may tig-ulo Hilikuton 5.

Mga Laragway Resulta

1.
m __ __ u __ __ w

2.

m __ __ u __ o

3.

m a __ a __ __

8
 Himu-a Ini

Hilikuton 6.
Direksyon: Magdrowing sang isa ka sitwasyon nga nagalaragway
sang gamit sang init sa imo kabuhi. Himua ini sa matinlo nga papel
nga may tig-ulo Hilikuton 6.

Gamit sang init sa akon kabuhi

Pagtakus sang Imo Ihibalo

Hilikuton 7
Direksyon. Himu-a ang masunod. Isulat ang sabat sa imo matinlo
nga papel nga may tig-ulo Hilikuton 7.

Magsulat sang mga dinalan nga nagalaragway sang

importansya sang init sa imo, sa mga sapat kag sa mga butang sa
palibot.

Dugang nga mga Hilikuton

Hilikuton 8:
Direksyon: Sabti ang masunod. Isulat sang sabat sa papel nga
may tig-ulo Hilikuto 8.
Ang init importante sa adlaw-adlaw nga pagpangabuhi.
Kinahanglanon ini sang mga tawo, butang kag sapat. Ang sobra
nga init indi man maayo sa mga tawo, butang ukon sapat.
Paano mo maprotektahan ang imo kaugalingon sa indi maayo
nga dulot sang sobra nga init pareho sang init sang adlaw.
9
 10
Himu-a Ini
Dugang nga mga 1. A
Hilikuton (Mga Posible 2. B
nga Sabat)
3. mamala
• Maggagamit sang
payong, kalo, kag 4. mainit
long sleeves nga 5.mabulad
bayu.
Maghanas
Pagtakus sang imo
Ihibalo
1. Pag-init sang tubig
Mga Posible nga Sabat
2. pagpamala sang
• Ini maluto ang
linabhan
pagkaon,magutom
ang nga tawo
• Indi magtubo ang
mga tanum kag
mapatay man ang Balikan
mga sapat kay wala
na sila pagkaon. 1. 2.
• Indi mamala ang mga
hinalay kag ang iban 3. 4.
nga butang nga
5.
ginabulad
Tinguha-i
1. B
Tanda-i 2. A
1. matunaw 3. C
2. maluto 4. A
3. mamala 5. A
Talamdan sing Husto nga mga Sabat
References
Department of Education. (2015). K-12 Basic Education
Curriculum, Science 3 Kagamitan ng Mag-aaral sa
Hiligaynon (pages 127-129). Pasig, City Philippines

11
For inquiries or feedback, please write or call:

Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd -BLR)

Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex

Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985

Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph

12