Araling Panlipunan
Napakaloob dito na ang karapatan ng simabahan
na maging Malaya mula sa pakikialam ng
pamahalaan, karapatan sa lahat ng mga
mamayan na magmayari at magmana ng ari-
arian at mabigyan ng proteksyon laban sa
mapaniil na pagbubuwis.
Karapatan ng mga balo (widow) na magmay-
wwwwwwwwwwwari ng ari-arian at makapiling
hindi na muling mag-asawa. Gayundin itinataguyod
din rito ang makatwirang proseso sa pagdinig ng
kaso at pagkakapantay-pantay sa mata ng
batas, probisyon na nagbabawal sa panunuhol at
di wastong paguugali ng mga opisyales ng
pamahalaan.
Ang Petisyon ng karapatan, 1628
Sa pangunguna ni sir Edward coke, pinidala ng
English parliament kay haring Charles 1 ng
England ang petsiyon ng karaoatan o petition of
right noong 1628 bilang pahayag ng mga
kalayaang sibil.
Apat na prinspiyo.(1) Walang pagbubuwis nang
walang pahintulot ng parliamento. (2) Walang
sinuman ang maaring ibilanggo nang walang
paghahain ng akusasyon at pagdinig sa kaso,
(3) Walang sundalo ang maaring kanlungin o
patuluyang pansamantala sa tirahan ng
ordinaryong sibilyan, (4) ang batas military ay
maaring ipatupad sa panahaon ng kapayapaan.
Ang deklarasyon ng kalayaan ng estados unidos, 1766
Isunulat ni Thomas Jefferson ang deklaradyon ng
kalayaan ng Amerika noong 1776. Ito ay
nagpapahayan ng kalayaan ng 13 kolonya mula sa
british empire. Ang deklarasyon ng kalayaan ay
nagbigay diin sa karapatang inidbidwal at
karapatang rebolusyon. Ang mga ideyang ito ay
lumaganap sa ibat ibang panig ng mundo na
nakaimpluwensiya sa pagsiklab ng rebolusyong
pranses noong 1789.
Ang saligang batas ng Estados Unidos (1789) at ang
kalipunan ng mga karapatan(1791)
Ang saligang batas ng Estados Unidos ay
binalangkas sa lungsod ng Philadelphia,
Penssylvania noong 1787. Ito ang
pinakamatandang nasusulat na pambansang
konstitusyon na ginagamit at tumutukoy sa
pangunahing sangay at lawak ng kapangyarihan at
karaptan ng mga mamayan ng Estados Unidos.
Dred <33
Ang unang sampung pagsususog sa konstitusyon
ay patungkol sa kalipunan ng mga karapatan. Ito
ay naganap noong ika-15 ng disyembre taong
1791 na nagtakada ng kapangyarihan ng
pamahalaang pederal ng Estados Unidos at
pangangalaga sa karapatan ng lahat ng mamayan.
Ang kalipunan ng mga karapatan ay nangangalaga
sa kalayaan sa pamamahayag, relihiyon,
pagpupulong, at petisyon. Ito ay nagbabawal sa
hindi makatwirang paghalughog at pagdakip,
malupit na kaparasuhan at pamimilit sa
pagkakasangkot ng sarili
Deklarasyon ng mga karapatan ng tao at ng mamayan,
1789
Ito ay nagbigay-daan sa pagbuwag sa
absolutismong pamamahala ng mga monarko
sa pransiya at nagsilang sa pagtatag ng unang
republikang Pranses. Ang deklarasyon ay
nagpahayag na ang lahat ng mamayan ay
pinagkalooban ng mga karapatan at kalayaan sa
ari-arian, seguridad at pagtutol sa paniniil. Ito ay
nagpapahayag na ang pangangailangan sa batas
ay hinango mula sa katotohanan na ang
pagtamasa ng mga karapatang likas ay timitiyak sa
pantay na pagtamasa ng karapatan ng iba pang
kasapi ng lipunan.
Ang unang kumbensiyon sa Geneva, 1864
Ipinahahayag ng orihinal na dokumento ng unang
kumbensiyon sa Geneva noong 1864 ang
pangangalaga at pagkalinga sa mga sugatang
sundalo. Ang pangunahing layuning inilahad ng
kumbensiyon ay patungkol sa mas pinalawak na
gampanin nsa pangangalaga na walang
diskriminasyon sa mga sugatan at may
karamdamng sundalo at ipang tauhang military at
paggalang sa simbolo ng pulang krus o
redcross sa mga kagamitan at sasakyang pang
medical.
Ang nagkakaisang mga bansa, 1945
Itinatag noong ika-24 ng oktubre 1945 sa san
Francisco, California, ang nagkakaisang bansa.
Ito ay naglalayong maitaguyod ang
pandaigdigang kapayapaan at maiwasan ang
muling pagsiklab ng digmaang pandaigdig. Ang
adhikain ng samahan ay mababakas sa preambulo
ng konstituson na naglalahad ng ganito: “kami ang
mga kasapi ng nagkakaisang mga bansa ay
nagtataglay ng matibay na hangarin na iligytas
Araling Panlipunan
ang susunod na henerasyon sa trahedyang
dulot ng digmaan na nagdulot ng hindi
mailawarang pigati sa sangkatauhan.”
Universal Declaration of Human rights, 1948
Ito ang pandaigdigang pagpapahayag ng mga
karapatang likas, kalayaan sa pananalita,
paniniwala at sa anumang pananakot at
nagpapahayag na ang lahat ay isinilang na malaya
at nagtataglay ng pantay na dignidad at mga
karapatang katulad ng lahat, ito ay binalangkas ng
mga kinatawan mula sa lahat ng panig ng daigdig
bilang tugon sa resulatang idinulot ng ikalawang
Digmaang Pandaigdig. Ang deklarasyon ay
tinanggap bulang kasunduan sa pagitan ng mga
pamahalaan at ng mga mamayan sa buong mundo.
Ito ay dokumentong may pinakamaraing salin
ayon sa Guiness Book of World Records.
Isa ang Pilipinas sa mga bansa kung saan halos
hindi na makita ang agawat sa pagitan ng mga
kababaihan at mga kalalakihan dahil sa pantay na
pagtigin ng lipunan sa kanila, Sa kataunayan ay
maraming pagkakataon nang kinilala ng mga
pandaigdigang organisasyon ang Pilipinas bilang
isa sa mga bansa sa buong mundo kung saan
Malaya ang mga kababaihan. Ito ay dahil sa
maraming mga batas ang bansa na nagbibigay
karaptan sa at proteksyiyon sa mga kababaihan.
Isa sa mga mambababatas na naging masugid sa
pagpapanukala ng batas para sa mga kababaihan
ay ang dating senador na si Raul Roco. Sa tulong
niya ay naipasa ang mga batas tulad ng Women in
nation Building law, The nursing act, the anti-
sexual harassment law, the anti-rape law at ang
child and family courts act. Dahil dito kilala siya
bilang honorary woman ng mga organisasyon ng
kababaihan sa pilipinas, Ang kaniyang mga
nasimulan ipinagpapatuloy ng mga kababaihang
senador.
Republic act 9261 o ang anti violence against women
and their children act of 2004
Hindi nabago ang mga balita sa Pilipinas man o
sa buong mundo tungkol sa mga asawa, anak
at kasintahan, kinakasama, magilang na
sinasaktan sa ibat-ibang paraan. Sa mga
balitang ito ay kitang kita kung gaano kahirap ang
kanilang pinagdadanan dahil sa sakit ng katawan
na natamo, sama ng loob at pangamba na ito ay
muling maulit sa kanila
Krimen 2011 2012
Dred <33
Pisikal na 1588 1744
Abuse
rape 832 1030
attempted 201 256
rape
incestuous 23 33
rape
Acts of 625 721
lasciviousness
pananakot 213 240
Ang mga insidenteng ito ay direktang paglabas sa
RA 9261 na naglalayong proteksiyunan ang
mga kakabihan at kabataas sa lahat ng uri ng
pang aabuso at karahasan maging sa kanilang
kamag anak. Nais ng batas na makapamuhay sula
nang tahimik, Malaya, at hindi nangangamba sa
kanilang kaligatas.
Pisikal na pangaabuso ay anumang kilos na
magdudulot ng sakit sa katawan at ang nagksala
ay may intensiyong manakit, tulad ng
pambubugbog, pamamalo, pagtatapon ng mainit na
tubig.
Psychological na pang aabuso ay anumang kilos
o pananalita na intensyion ay magdaulot ng mental
o emosyonal na pagkabahala sa tao, halimabawa
nito ay ang pagpapakita sa maraming tao ang
karahasan, pornograpiya, seksuwal, pananakot,
stalking.
Seksuwal na pangaabuso ay ang pamimilit ng
isang tao o gryupo na magkaroon ng seksuwal na
Gawain, maaraing sa pamamagitan ng piskial na
pananakit, dahas, pananakot, at iba pa.
Halinabawa nito ay ang rape at pamimilit sa
asawang babae na patirahin sa kanilang conjugal
na tahanan ang kinasama ng asawang lalaki,
Ekonomik na pangaabuso ay ang pagpilay sa
kakayahang pianansiyal ng isang babae na
magreresulta sa kaniyang pagdedepende sa mga
pangangailangang pinansiyal sa ibang tao, tyulad
nito ang pagbabawal sa isang babae na pumasok
sa anumong propesyon o negesyo.
Ang mga biktima ng mga pangaabusong nabanggit
ay maaring magsampa ng kaso sa Regional Trial
Court ng lugar kung saan nagana pang krimen.
Ang RTC ay may sakop sa mga ksaong may
kilaman sa pang-aabuso at karahasan sa mga
kababaihan at kabataas. Dahil ang mga krimeng
may kinalaman ayon sa RA 9261 ay itinuturing
Araling Panlipunan
public crime, ang sino mang may personal na
kaalaman sa krimen ay maaring magsampa ng
kaso laban sa akusado. Habang dinidinig maaring
humingi ng proteksiyon sa barangay o kore tang
biktima. May tatlong uri ng proteksiyon na maaring
ibigay ito ang barangay protection order mula sa
barangay at temporary protection order at
permanent protection order mula sa korte.
Republic act 9710 o ang Magna Carta of Women
Ang pagkakaroon ng pagkakapantay-pantay ng
mga babae at lalaki sa mga oportunidad,
programa ng pamahalaan at pagkamit sa bunga ng
pagunlad ng bansa ang nilalaman ng batas na ito.
Upang iwasan ang diskriminasyon sa
edukasyon, trabaho at mabigyan ng sapat na
atansiyon ang mga espesyal na
pangangailangan ng mga kababaihan lalo na sa
panahon ng kalamidad at kung sila ay biktima ng
pang-aabuso at karahasan.
Hindi Pagtanggap sa paaralan ang mga
kababaihan kung sila ay nagdadalang-tao
samantalang ang ama ng kanilang dinadala ay
maaring makapagpatuloy.
Hindi natatanggap sa trabaho ang mga kababaihan
dahil sa kanilang mga responsibilidad sa buhay
katulad ng pagiging ina o pag-aalaga sa magulang
na magiging dahilan ng madalas nilang pagliban
Higit na mataas ang pagkakataon na matanggap
ang mga kalalakihan sa trabaho sapagkat ang
pagkakaroon ng mga kababaihang mangagawa ay
nangngahulugang karagdagang benepisyo katulad
ng maternity leave na tumatagal hanggang 60 to 70
days ng pagliban na may bayad
Hindi natatanggap sa trabago ang mga
kakabaihang nagdadalanatao sapagkat
kakailanganin ng kompanya na kumuha ng
karagadang emplyeado na pupuno sa maiiwanang
posisyon sa panahaon na manganganak na ito, ito
ay karagdanag gastos sa kompanya
Dahil sa sitwasyong ito kung kaya sinisasabing higit
na mataas ang pagkakataon ng mga kalalakihan na
makapasok sa paaralan at makakuha ng trabaho
Mga Probisyon:
Pagtanggap at pagsanay sa mga kababaihan
upang maging miyembro ng pulisya, forensics,
Dred <33
medico-legal, abogasya, at servisyong Panlipunan
hanggang ang mga tauhan ng nasabing mga
propesyon ay 50 percent kalalakihan at 50 percent
kababaihan.
Pagbigay sa mga kababaihan ng lahat ng uri ng
proteksyon laban sa pang-aabuso, karahasan at
kung sila ay maipit sa mga delikadong sitwasyon
katulad ng labanan
Pagkakaroon ng violence against woman deask sa
lahat ng baranagay na siyang hahawak sa mga
kasong may kinalaman sa karahas sa mga babae
Sa pagbibigay ng tulong sa panahon ng kalamidad
ay dapat may mga kagamitan at pagkain para sa
mga buntis, mga inang nagpapasuso, mga may
sakit na tao, senior citizen, mga taong may
kapansan at mga bata.
Siguraduhin ng mga tagapangasiwa ang mga lugar
na lilikasan o evacuation sites na ligtas ang mga
kababaihan laban sa seksuwal na pangaabuso sa
pamamagitan ng pagpili ng tamang lugar na
lilikasan, paglalagay ng huwalay at may ilaw na
palikuran at paliguan, regular na pagliikot ng mga
babaeng pulis sa lugar, at pagbabawal ng
pagapasok at pagkonsumo ng alcohol, illegal na
droga at pagsusugal sa lugar.
Hinihikayat ang mga partidong political na sila ay
magkaroon ng mga babaeng miyembro at gumwa
ng mga policy para sa mga babae
Pagsiguro sa aksesibilidad ng mga kakabaihan sa
mga programa tungkol sa pagbubuntis at
kalusugan ng maliit na bata, pagsususo, pagpplano
ng pamilya, edukasyon para sa kasarian at
seksuwalidad, pagiwas sa mga sakit tulad ng HIV
at AIDS, pagiwas sa sakit na carcer, pagiwas sa
aborsyon at kompikasyon na dala ng pagbubuntis,
pagbibigay ng mga serbisyong medical,
psychosocial, therapeutic, legal sa mga biktima ng
pangaabuso at karahasan, pagaalaga sa
matatandang babae, paggamot sa mga may sakit
sa pagiisip at iba pa.
Reproductve health law o The responsible parenthood,
reproductive health and population and development
law.
Ang reproductive healtg law ay naglalayong bigyan
ang mga kababaihan ng karapatang magdesisyon
Araling Panlipunan
tungkol sa mga isyung may kianalaman sa kanilang
kalusugan at sa pagpapamilya, sapat na
edukasyon ang mga kababaihan tungkol sa
pagbubuntis at pag-aalaga sa pamilya, mabibigyan
ng tulong medical na may kauganayan dito ay
makikita nila ang kahalagahan ng pagkakaroon ng
tamang laki ng pamilya.
Kapag ganito ay masisiguro na maayos na
matutustusan ng mga pamilya ang
pangangailangan ng kanilang mga anak at ang
kontroladong paglaki ng populasyon ay
mangangahulugang magiging sapat ang mga
serbisyong Panlipunan ng ng pamahalaan.
Mga probisyon:
Edukasyon at medical na atensiyob sa pagbubuntis
at pagpaplano ng pamilya
ang asawa na babae o kinakasama ay dapat na sa
kamay pa rin niya ang desisyon tungkol sa mga
bagay na may kinalaman sa pagpapamilya
sapagkat ang kaniyang buhay ang nakataya tuwing
siya ay magbubuntus.
Mga taong may pisikal at mental na kapansanan
Sisiguraduhin ng local na pamahalaan na tulong ng
pamahalaang pambansa na lahat ng mga lugar sa
bansa lalo na yaong Malaki ang populasyon at
mahihirap na lugar ay may akses sa lahat ng
serbisyong medical.
Sisiguraduhin ng local na pamahalaan sa tulong ng
pamahalaang pambansa na magtatayo ng mga
osputal na may sapat at kuwalipikadong manggawa
at sapat na kagamitan
Ang mahihirap ay pagkakalooban ng parehong
atensyong medical at magkakaroon ng
pagbabahay-bahay at mobile health care clinic
upang makarating sa mga malalayong lugar.
Ang lahat ng mga pampublikong health center at
hospital ay magbibigay ng libreng konsultasyon,
kagamitan at panggamot sa mahihirap na mag-
asawa na nais magkaanak. Ang parehong
serbisyong ito ay dapat na ipagkaloob din ng mga
pirbadong ospital para sa kanilang mga pasyente
na handang magbayad Walang sinuman ang
pagkakaitan ng impormasyon at akesibilidad sa
pagpapalano ng pamilya, artipisyal man o natural,
maliban sa menor de edad maliban lamang kung
mayroong sulat mula sa kanilang magulang o
Dred <33
guwardian na sinsabing sila ay pinayagan ng mga
ito. ang menor de edad na mayroon nang anak o
dati nang nakuna ay magkakaroon ng aksesibilidad
sa mga programang ito.
Ang mga hormonal contraceptives, intrauterine
devices, injectables, at iba pang mga produkto o
gamut na ginagamit sa pagpapalano ng pamilya ay
maari nang mabili sa mga ospital sa buong
Pilipinas.
Ang mga may sakit na HIV, AIDS, kanser sa suso,
kanser sa matris, komplikasyon sa panganganak at
kondisyong may kinalaman sap ag memenopause
ay bibigyan ng pinakamalaking benepisyo mula sa
philhealth
magkakaroon ng konsultasyon sa mga magulang,
opisyal ng mga paaralan, mga gurpo na may
kinalaman sa paksa upang maging bahagi ng
kurikulum ang preroductive health education kung
saan ituturo ang proteksiyon laban sa
diskriminasyon, pangaabuso, laban sa mga
kabataan at kababaihan, pagbubuntis, mga
pagbabagong pinagdadaanan ng mga kabataas,
karapatan ng mga kababaihan, tamang paguugali
at responsableng magulang.
Bago pagkalooban ng lisesnsiya ang mga nais
magpakasal o marriage license ay kailangan nilang
dumalo sa isang seminar tungkol sap ag paplano
ng pamilya.
Ang mga pribado at pamupublikong reproductive
health care providers katulad ng gynecologists at
obstetricians ay magbibigay ng libreng 48 oras na
serbisyo kada taon sa mahihirap na pasyente
Ang mga taong may kapansanan ay tutulungang
magkaroon ng akses sa mga ospital at health
center upang mabigay ng impormasyon at mga
mayeruales na may kinalaman sa reproductive
health. Magkakaroon ng mga kagamitan na tutugon
katulad ng braile, malalaking sulat sa mga karatula,
sign language at paggamit ng mga larawan.
Magkakaroob din ng programa na itatas ang
kaalaman ng mga mamayan tungkol sa karapatan
ng mga taong may kapansanan
Hindi maaring tumanggi ang mga ospital o doktpr
na magsagawa ng legal na at tamang panggamot
kahit pa hindi pumayag ang asawang lalaki o
babae. Ang desisyon ng taong kukuha ng
medikasyon ay ang masusunod. Magulang o
guardian, kakailanganin lamang sa mga elective
Araling Panlipunan
surgical procedure ngunit hindi sa mga emergenct
at seryosong medical na kaso ayon sa ra 8344
Hindi maaring pagkaitan ng servisyo at materyales
na may kinalaman sa reproductive health ang mga
tao dahil sa kanilang martial status, kasarian, edad,
relihiyon at trabahao.
Naging matagal ang proses ng pagpasa ng RH law
sapagkat maraming mga gurpo ang kumontra dito
higit lalo ang simbahang katolkio na nanguna sa
mga pagkilos labas sa pagpasa ng batas na ito, ito
ang mga kadahilanan:
Paggamit ng artipisyal na pagpapalano ng pamilya
ay hindi moral dahil pinapatay nito ang buhay na
nasa sinapupunan ng babae. Naging malaking
tanong kung kaialn nagsisimula ang pagkabuo ng
buhay sa sinapupunan ng mga babae
Ang batas ay maaring mangahulugang legal ang
aborsiyon sapagakat sinsabing maaring
magdesisyon ang isang babae kung ilan lamang
ang nais niyang anak
Magbibigay daan sa same-sex marriage, hindi pa
kinikilala ng batas ang pilipinas ang pagpapaksal
ng mga taong may parehong kasarian
Ang sex education para sa mga mag-aaral
sampung taon pataas at pagbebenta at pamimigay
ng contraceptives sa mga taong may edad labing
walo pataas ay maghihijayat ng pre marital sex na
sana ay gawaing asawa lamang
Hindi maliwanan kung saan kukunin ng
pamahalaan ang 10 bilyong pondo, kung puwde
naman unahin bigyan ng tylong ang mga mahihirap
na pamilya sa bansa.
Ang mga pabor sa RH law ay naniniwalang sa huli,
ang nais ng batas ay bigyan ang mga kababaihan
ng karapatang magdesisyon tungkol sa mga isyung
may kinalaman sa kanilang katawan.
Convention on the elimination of all forms of
discrimination against women
Noong 1979 ay ipinasa ng General aseembly ng
UN ang Convention on the Elimination of All
forms of Discrimination Against Women o
CEDAW bilang pamantayan ng pagbibigay ng
pantay na karapatan sa mga kalalakihan at
kababaihan.
Dred <33
Magkaroon ang mga kababaihan ng kalayaan na
ammuhay ayon sa kanilang kalooban at dapat
silang bigyan ng kalayaang makisali sa mga
gawaing Panlipunan, politika, ekonomiya, kultura,
sibil at iba pa.
Magkakaroon sila ng sariling buhay at hindi sila
kailangang umasa sa pamilya at asawa.
Ang pagdedepende sa ibang tao ang nagiging
kahinaan ng mga kababaihan kaya sila ay
nagiging biktima
Inaasahan na ang lahat ng bansang kasapi ng UN
ay gagawa ng kanilang batas na magbibigay ng
pantay na karapatan sa mga kababaihan at
kalalakihan at bubuo ng mga organisasyon at
ahensiya na mangangalaga sa kanila.
Subalit hindi lahat ng mga bansang kasapi ng UN
ay may pare-parehong interpretasyon at
implementasyon ng naturang batas, may mga
bansa sa kanlurang asya kung saan ang mga
kababaihan ay hindi maaring magtrabaho o
magtayo ng negosyo ng walang pahintulot sa
sawa. Ang pananakit at pang-aabusong seksuwal
sa mga babae ay usapang pampamilya at
kadalasang hindi priyoridad ng mga alagad ng
batas.
Patuloy rin sa aprika at kanlurang asya ang
genital mutilation o ang pagtutuli sa mga
kababaihan. AYon sa WHO ay umaabot na sa 125
milyong babae ang nakagawa nito. Sa maraming
bansa sa buong mundo ay mataas pa rin ang
porsiysento ng mga kalalakihan at natatanggap sa
trabaho kumpara sa mga kababaihan.