LESSON 4 PANGALAWANG TAON SA ADMU (73-74) LESSON 5 Leonor Rivera (13 y/o)

June 20, 1872 - nahilig sa pagbabasa - Antonio Rivera (pinsan ng tatay ni Rizal)
Colegio ng San Juan de Letran - Count of Monte Cristo- Alexander SHORT HISTORY NG UST - Maria Clara
Aral ng Kristiyano Dumas - 1611 - 11 years
Aritmetika - Universal History - Cesar Cantu - Miguel de Benavides 3rd Year
Pagbabasa - Travels in the Philippine - Dr. Feodor - Domingo de Nieva - Liceo Artistico – Literario de Manila
Ateneo Jagor (pinilit niyang ipabili sa - Bernardo Sta. Catalina - El Consejo de los Dioses (prose – Winner!)
Padre Margin Ferrando kaniyang ama.) - Colegio Nuestra Señora del Santisimo - 7 na lang silang magkakaklase
Padre Manuel Xerex Burgos Rosario AWARDS
Padre Jose Burgos - Colegio de Sto. Tomas (Santo Tomas 1 Pasado 6 mahusay na mahusay
SHORT HISTORY OF ADMU PANGATLONG TAON SA ADMU (74-75) Aquinas) 8 Mahusay 6 pinakamahusay
- 1859 - paglaya ng kanyang ina 1877 – Rizal
- Escuela Pia Pre-Law/Metaphysics OTW SA SPAIN
- Francisco Marcaida P. Pablo Ramon (X)
- Ateneo Municipal de Manila (1865) - continue med
- Manuel Marzan
- Fr. Jose Clos, S.J. -> Ateneo Municipal De Habang nasa UST, kumuha siya ng bokasyonal na - lihim na misyon (Zaide)
+ GH. Manuel Blanco Valderama
Manila (1901) kurso sa Ateneo (pagseserbey) - pag-aralan ang kultura, kaugalian, komersyo
EDUKASYONG HESWITA Unang pag-ibig at politika ( to free PH)
Matinding Disiplina + Relihiyon Segunda Katigbak (16) - Gintong Medalya sa agrikultura at
- pisikal, humanidad, siyentipikong pag-aaral Batangueña (Lipa) topograpiya EXP SA UST
Bokasyonal - 17 y/o – Perito Agrimensor - Hindi sya masaya
- agri, komersyo, pagmemekaniko at serbey Sister Corazon Manalo - Nov 25 1881 nya lang nakuha - hindi Maganda ang tingin sa kanya ng mga
UNANG TAON NI RIZAL SA ATENEO (72-73) - Trozo, Manila Dominican Profs
- Mariano (Katigbak) 2nd YEAR - mababa ang tingin nila sa estudyanteng
- 11 y/o
- Manuel Luz - Kumuha din ng Kursong medisina Pilipino
- Colegio de Sta. Isabel (3 pesos)
IKAAPAT NA TAON SA ADMU (75-76) - paglabo ng paningin ng kanyang ina - sinauna at mapang-api ang Sistema ng
- Larawang Relihiyoso
Padre Jose Vilaclara - Pre-medical course (Ampliacion) pagtuturo
- Santa Cruz (1873)
- Hindi gaanong napamalas ang galing
- Padre Jose Bech, S.J. Austin Saez
- Villaroel – “Distrations of Youth”
- Padre Francisco de Paula Sanchez Romualdo de Jesus 1878 – nakaranas si Rizal ng pang aabuso
- kaya average ang grade nya dahil in love sya (?)
- Mi Primero Inspiracion (1874) - KAMPEON NG ESTUDYANTENG PILIPINO
-14 -First poem 16 y/o – Graduate Segunda Katigbak (16 y/o) - COMPANERISMO 1880
-Ateneo -For mom’s bday Marso 23, 1877 - Lipa, Batangas
Batsiler ng Sining w/ Highest Honors - La Concordia College (paco, manila) NOLI ME TANGERE (CHAP 19)
Nakulong si Donya Teodora 5 Gold Medals - Arranged marriage (Manuel Luz) - Prayle vs. Kinabukasan ng Kabataan
- umapela sa Royal Audencia Sobresaliente (9/12)
- nilason ang sister in law (accused) Leonor Valenzuela (14 y/o) Suliranin ng Isang Guro
- tutol sa Claveria Decree - Orang - Ibarra at ang guro
Batsiler ng Sining = HS + 1st year college - Pagtulong ng ama ni Ibarra (Don Rafael) sa
- kapitbahay sa Intramuros
Madaming alam = mapupugutan ng ulo - Taga Pagsanjan, Cavinti, Laguna edukasyon at mga guro
(Donya Teodora) - UST
Suliranin ng San Diego tungkol sa Edukasyon July 15, 1892 – Don Ricardo Carnicero Ophthalmologist - modernong pagsasaka sa pamamagitan ng
- walang budget para sa mga kagamitan - ipinag utos na patirahin muna si Rizal sa - ginamot nya ang kanyang ina pag-aangkat sa Estados Unidos ng mga
- walang silid aralan kumbento ng Heswita or sa bahay ng komandante - dayuhin makabagong makinarya
- aral ng simbahan ang majority ng aralin - liham mula kay Padre Pablo Pastells
(superior ng heswita) para kay Padre Antonio Guro Nakipagsosyo siya kay Ramon Carreon,
- kawalan ng pagkakaisa ng mga magulang
Obach (paring Heswita sa Dapitan) - 21 students mangangalakal na taga-Dapitan, sa negosyo
at mga opisyal
- Kondisyon: - free education (work for him instead) ng pangingisda, koprahan at abaka.
- Panghihimasok ni Padre Damaso
1. Tatalikdan at pagsisisihan ni Rizal ang - magbasa, magsulat, mga wika, heograpiya,
- pang-aabuso Itinayo rin ni Rizal ang kooperatiba ng mga
kanyan mga sinabi laban sa relihiyong kasaysayan, matematika, gawaing industriyal,
- pagpayag ng mga magulang sa pang magasasaka sa Dapitan upang mabawasan
Katolika kalikasan, mga moral at gymnastics.
aabuso ang monopolyo ng mga Tsino sa lugar
2. magpapahayag ng mga pagpapatotoo na
- acads < religion and church
iniibig niya ang Espanya at kinalulugdan ang Kontribusyon:
Cigarette Lighter – gawa sa kahoy
mga kagagawang laban sa Espanya - Pinasok ni Rizal ang mga kagubatan at
LESSON 9 (Blumentritt)
baybay dagat ng Dapitan para sa paghahanap
La Liga Filipina - Hulyo 3, 1892 - Ayaw ni Rizal = tumira sa kwartel ni ng mga specimen upang ipadala niya sa mga Makina ng Bricks – 6k bricks/day
Oct 1894 – Cuerpo de Compromisarios Carnicero museo ng Europa;
La Solidaridad SI JOSEPHINE BRACKEN AT ANG KATIPUNAN
Sep 21, 1891
- 20k sa loterya Agham - Leonor Rivera died from giving birth Aug 28, 1893
July 6, 1892 – Fuerza Santiago - 203 species ng kabibe ang kanyang
- Rizal (6200), Carnicero, Francisco Equilor
July 17, 1892 – Destiero - 2k – dad, 200 – Jose Ma. Basa (nasa HK), nadiskubre Josephine Bracken (18)
4k – pinambili ng lupa sa Talisay (1km from - Draco rizali (lumilipad na butiki) - Feb 1895
ANDRES BONIFACIO Dapitan) - Apogonia rizali (maliit na uwang) - w/ George Tauffer (bulag dahil may syphilis)
- July 7, 1892 Rhacophorus rizali (kakaibang palaka) - w/ Manuela Orlac (asawa ng pari)
- Kalye Azcarraga Hinimok ni Pastells at P. Francisco Sanchez si - dala ang tarheta ni Julio Llorente
- KKK Rizal na manumbalik sa simbahan ngunit bigo Sining - di sila ikinasal ni Padre Obach dahil walang
sila
- Ladislao Diwa - Altar ng Mahal na Birhen para sa mga Madre pahintulot ng arsobispo ng cebu
- Teodoro Plata ng Kawanggawa - 1896 – nakunan sya
- Valentin Diaz Pablo Mercado (a.k.a. Francisco Namanan)
- "Paghihiganti ng Ina" - Asong pumatay ng
- Deodato Arellano - isinangkot si Rizal sa malaking kaso June 1896
Buwaya
- pinadala ng mga prayle para dalaw-dalawin - Dr. Pio Valenzuela – inutusan ni A. Bonifacio
si Rizal - Rebulto ni Padre Guerrico
Taon KKK Supremo - "Ang Batang Babae ng Dapitan" para ipaalam kay Rizal ang Katipunan
Oct 1892 Deodato Arellano - Kahoy na lilok ni Josephine Bracken - To cover, sinamahan nya si Raymundo Mata
4 YEARS IN DAPITAN
Feb 1893 Roman Basa - Rebulto ni San Pablo (bulag) na magpatingin kay Rizal
- Sistema ng patubig
e 1895 - ayaw ni Rizal, wait muna for 2 years, ayaw
Dec 31, 1895 Andres Bonifacio - paglilinis ng latian para iwas malaria
- pailaw sa lansangan Magsasaka at Negosyante nya maging pangulong pandangal
Aug 1896 - pinayuhan na lamang niya na
- pagpapaganda ng liwasan at mapa ng - 70 hektarya
Mindanao sa plaza - abaka, niyog, punong kahoy, tubo , mais, 1. Ihanda ang mga armas
RIZAL SA DAPITAN 2. Maghanda bago mag-alsa
kape, at cocoa.
- July 6, 1892 3. Humingi ng tulong sa mamamayan
- GH Euologio Despujol 4. Gawing Heneral si Antonio Luna
- Dapitan, Zamboanga Del Norte
Pio Valenzuela
- ay isang doktor
- bayaning Pilipino
- isa sa mga pinuno ng Katipunan na lumaban
sa mga Kastila noong Panahon ng Himagsikan.
- Ipinangalan sa kanya ang Lungsod ng
Valenzuela na matatagpuan sa hilagang
Kalakhang Maynila
PAGKABUNYAG NG KATIPUNAN AT UNANG
SIGAW NG HIMAGSIKAN
Aug 19, 1896
- sinalakay ang Diario de Manila
- ikumpisal ni Teodoro Patiño sa cura parroco
ng Tondo na si P. Mariano Gil ang Katipunan
Guerrero, Encarnacion at Villegas
- hindi iisa ang unang sigaw ng Himagsikan at
punitan ng sedula (pagsira ng dokumento
bilang simbolo ng paghiwalay sa Espanya) na
tulad ng unang nahinuha (Grito de
Balintawak), kundi sa iba t ibang lugar na
binanggit sa mga tila magkakasalungat na tala
(Balintawak, Kangkong, Bahay Toro, Pugad
Lawin ang unang tatlo ay mga lugar sa
Balintawak)
Aug 24, 1896
Sa isang pulong sa bahay ni Tandang Sora sa
Sitio Gulod, Barrio Banlat, Kalookan, itinatag
ang Rebolusyunaryong Pamahalaan at
nahalal si Andres Bonifacio bilang unang
pangulo ng Pilipinas
Sumulat si Rizal ng manipesto sa mga Pilipino
Kagitingan sa Bagumbayan
na humihiling na itigil na ang walang saysay
Nalaman ni Rizal sa isang opisyal na siya ang
na pagdanak ng dugo at sa halip ay kamtin
sinisisi ng mga Espanyol ukol sa nagaganap na
ang kalayaan sa pamamagitan ng edukasyon
madugong
at pagsisikap.
himagsikan sa Pilipinas. Nadawit siya bilang
kapangkat at kapanalig ng mga nag-aalsa.
(KKK) Disyembre 29, 1896.
Mga kaso ni Rizal: sedisyon, konspirasyon,
rebelyon
Nobyembre 3, 1896- Inilipat si Rizal sa Fort
Santiago
GH. Ramon Blanco to Rafael Dominguez
(Huwes-Panghukbo):
“Lumalabas na si Jose Rizal, ang nasasakdal, ang siyang
pangunahing tagapagtatag at buhay na kaluluwa ng
insureksyong Pilipino, ang tagapagtatag ng mga
samahan, pahayagan, at librong nag-papaapoy at
nagpapalaganap ng mga ideya hinggil sa rebolusyon.”
Ipinasya ang mga sumusunod na
rekomendasyon matapos basahin ni Rafael
Dominguez ang akusasyon kay Rizal:
Ang nasasakdal ay litisin,ikulong,samsamin ang mga ari-
arian katumbas ang isang milyong multa,at ipagtanggol
sa hukuman ng isang opisyal ng hukbo.
Si Rizal ay sumailalim sa limang araw ng
Ika-8 ng umaga, sa “Cuartel de España”, ay
mahigpit na imbestigasyon upang matiyak na
sinimulan na ang paglilitis.
may matibay na ebidensya laban sa kanya.
Luis Taviel de Andrade
- kapatid ni Jose Taviel (dating gwardya ni
Rizal)
- naging abogado ni Rizal
Simula ng Paglilitis
Ang manipesto ay hindi ipinaalam sa mga
mamamayan ni Gobernador Polavieja sa
payo ng Hukom Tagapagtanggol Heneral
Nicolas dela Peña upang hindi lumabas na
taliwas sa mga katibayan laban kay Rizal.
Konspirasyon naman o pagbuo ng illegal na
Gobernador Heneral Camilo G. de Polavieja - samahan ay pagkabilanggong koreksyonal
ang pumalit kay Gobernador Blanco at pagmumulta ng mula 325 peseta hanggang
(sinasabing mas makatao kesa kay Polavieja) 3,250 peseta.
Disyembre 11, 1896
Humarap sa Fort Santiago si Rizal para sa
pormal na pagbasa ng mga sakdal laban sa
kanya. Binasa kay Rizal ang mga sakdal laban
sa kanya sa harap ng kanyang tagapagtanggol
sa Fort Santiago.
Ikinulong si Rizal nang Nobyembre 3, 1896 sa
Fort Santiago.
Disyembre 26, 1896
Ang Paglilitis kay Rizal - isang patunay ng
kawalang-katarungan ng mga Espanyol.
Ang paglilitis kay Rizal ay isang maliwanag na
patunay ng kawalang katarungan at di
mahusay na pamamahala ng mga Kastila
dahil:
1. Ang kanyang kaso ay hinuhusgahan ng
korteng militar samantalang siya ay
isang sibilyan
2. Ang lahat ng mga paratang ay tinanggap
ngunit hindi siya binigyan ng karapatang
magtanggol ng kanyang sarili
3. Hindi siya hinayaang humarap sa mga
saksing laban sa kanya
Mga parusa batay sa batas ng mga Kastila:
Pag-aalsa o rebelyon at sedisyon ay mula sa
pagkabilanggo habambuhay hanggang
kamatayan.
December 28, 1896
- Nilagdaan ni Gob. Hen. Polavieja ang
desisyon na hatol kay Rizal na
kamatayan.
“Sang-ayon sa sumunod na opinyon. Inaprubahan
ko ang sentensiya ng Hukumang-Militar sa
kasalukuyang kaso, dahilan nito parusang
kamatayan ang ipinataw sa akusadong si Jose
Rizal Mercado, na isasagawa sa pamamagitan ng
pagbaril sa kanya sa ganap na alas-7 ng umaga ng
ika-30 araw ng Disyembre sa Bagumbayan.”
Disyembre 28, 1896: Sumulat si Teodora
Alonzo sa Gobernador-Heneral, humihingi ng
awa para sa kaniyang anak.
Disyembre 28, 1896: Sa Palasyong
Malacañang, nagsumamo ang mga kapatid na
babae ni Rizal kay Gobernador-Heneral
Polavieja
Disyembre 29, 1896: Dumalaw si Teodora
Alonzo kay Rizal sa huling pagkakataon.
Sinamahan siya ng anak niyang si Trinidad
Mercado.
Disyembre 29, 1896: Pinahintulutan ang mga
kapatid na babae ni Rizal na dalawin siya ng
mga ito. Ibinigay niya sa mga ito ang kaniyang
mga pagmamay-ari:
Narcisa – Upuang Kahoy
Angelica, pamangkin – Panyo
Mauricio, pamangkin – Sinturon, relo, at
kadena
Trinidad – Lamparang may Mi Ultimo Adios
30 Disyembre 1896 - Bahagi ng serye ng mga
pagbitay na may kinalaman sa himagsikan,
binaril si Rizal sa Bagumbayan.
Alas 5:30 ng umaga- Sinulat niya ang
dalawang sulat para sa kanyang kasambahay
at sa kapatid na si Paciano. Dumating si
Josephine Bracken at ipinagkaloob ni Rizal
ang isang aklat ni Kempis na may pamagat na
‘Imitacion de Cristo’. Sa nasabing
aklat, mayroong dedikasyon si Rizal kay
Josephine na:
‘To my dear and unhappy wife, Josephine’.
Alas 6:00 ng umaga- Inihanda ni Rizal ang
kanyang huling sulat para sa kanyang ama at
ina.
ANG MGA HULING HABILIN
Bago pinatay sa Bagumbayan si Jose Rizal
noong Disyembre 30, 1896, meron syang
pinadala na sulat para sakanyang mga kapatid take, is undoubtedly risky, and it is uncertain
at magulang, na nagsasaad sa kanyang
mga Huling Habilin. Ito ang nilalaman ng
kanyang sulat:
"Minamahal kong mga magulang, mga kuya, at
mga ate: Magpasalamat kayo sa Panginoon
pagkat pinanatili niya akong matatag, bago ang
aking kamatayan...Ilibing nyo ako sa lupa. Lagyan
ninyo ng panandang bato at krus ang aking
himlayan. Iukit nyo sa bato ang aking pangalan,
araw ng kapanganakan at kamatayan. Wala nang
iba. Kung pagkatapos ay nais niyong bakuran ang
aking puntod, maaari niyong gawin. Walang
magdidiwang ng anibersaryo! Mas mabuti kung sa
Paang Bundok(Manila North Cemetery) nyo ako
ilibing. Kaawan ninyo si Josephine."
Leon Ma. Guerrero
- "Ang katawan ni Rizal, ay hindi inilibing sa
Paang Bundok(Manila North Cemetery), ayon
sa kanyang kahilingan. Sa halip, unang
inilibing si Rizal sa Semeteryo ng Paco at
inilipat ang kanyang katawan sa Luneta
noong Disyembre 30, 1912.
Wala rin daw na anumang puntod na may
panandang bato at krus para kay Rizal.
Iginugunita rin taon-taon ang anibersaryo
ng kamatayan ni Rizal sa bansa. Hindi raw
kase natanggap ng pamilya ni Rizal ang
kanyang sulat para sakanila.
Alas 6:30 ng umaga- Umalis sila patungong
Bagumbayan. Nagpaalam si Rizal kay Luis
Taviel de Andrade. Pinulsuhan siya ni Dr.
Castillo at humanga sa normal na tibok ng
pulso nito.
Rizal once wrote,
The step that I have taken, or am about to
to say that I have pondered on it a great
deal.
I prefer to face death and gladly give my life
to free countless innocent people from this
unjust persecution.
Furthermore, I want to show those who
have abandoned us as patriots that we know
how to die for our duty and beliefs.
If I knew that I were the only pillar of upang lagyan ng tanda ang nasabing lugar na
Philippine politics and if I believed that my "RPJ" - mga inisyal ni Rizal na pabaliktad.
compatriots would follow my political
objective, I would hesitate to take this step. MULING PAGLILIBING KAY RIZAL
However, there are others Matapos hukayin noong Agosto 17, 1898 ang
who can lead in my place, who can continue mga labini Rizal, iningatan ito sa tahanan ng
in my position with benefit. pamilyang Rizal sa Binondo hanggang sa
I have always loved my poor country and I dalhin ang mga ito sa huling himlayan sa
am certain that I will love it until my last Luneta.
moment.
Noong Disyembre 30, 1912, isang
Alas 7:00 ng umaga- Binaril si Rizal sa seremonyang marangal ang ginanap upang
Bagumbayan. Pagkatapos na barilin ng firing ilibing sa wakas ang mga labi sa ilalim ng
squad isang opisyal ng hukbo ang lumapit sa bantayog na alay sa alaala ni Rizal.
kanyang katawan at binaril na malapitan
sa puso upang tiyakin na patay na ito. Ang Luneta o Parkeng Rizal ay isang
makasaysayang lunsuring liwasan na nasa
“Gusto kong makita ang mukha ng lalaki sa puso ng Lungsod ng Maynila. Dating
huling pagkakataon. Nakahimlay si Rizal sa tinatawag na Bagumbayan (mula sa "bagong
luntiang damuhan. Simula na ng araw at bayan") noong kapanahunan ng kolonyalismo
napagtanto kong nakatitig ako sa mukha ng sa ilalim ng mga Kastila.
dakilang Malayo; na nakakasaksi ako ng
kasaysayan na nabubuo.”
In 1896, a then 20-year old Hilarion Martinez
was a member of the Leales Voluntarios de
Manila (Loyal Volunteers of Manila) and was
assigned to the drum corps.
Lihim siyang nilibing sa Libingang Paco sa
Maynila ng wala man lang tanda sa libingan.
Nilibot ng kaniyang kapatid na si Narcisa ang
lahat ng maaaring libingan at natagpuan ang
bagong baong lupa sa isang libingan na may
mga bantay sa tarangkahan.
Sa kaniyang paniwala na maaaring ito nga ang
pinaglibingan, at wala pang ibang mga
nilibing, nagbigay siya ng regalo sa taga-ingat