Метаболизам на липиди

Пола од своите енергетски потреби во мирување рбетниците ги внесуваат со

оксидација на масни киселини од црниот дроб, срцето, бубрезите и
скелетната мускулатура. Најголем дел од храната што се внесува во поголемо
количество од потребите на организот се преведува во масти и се депонира
во ткивата во форма на триаилглицероли. Овие депонирани масти служат
како енергетска резерва и при состојби на гладување тие се единствениот
извор на енергија.
Мастите се важни како конституивен елемент на мембранските системи и се
составен дел на стероидни хормони, некои витамини и биолошки
регулатори.

Метаболизам на триацилглицероли
Триацилглицеролите се главен енергентски потенцијал во организмот.
Најголем дел од енергијата што се добива со разложување на мастите,
потекнува од оксидација на масните киселини како конституенти на
триацилглицеролите. Кај цицачите триацилглицеролите потекнуваат од
храната и од масното ткиво.
Кога организмот треба да ги искористи триацилглицеролите внесени со
граната, прво мора да ги разгради. Првиот чекор во разградувањето е
хидролиза на неутралните масти до глицерол и масни киселини. Оваа
хидролиза се одвива во тенкото црево под дејство на панкреасни и цревни
ензими обележани како липази. Продукти на хидролизата се слободни
масни киселини и 2-моноацилглицерол липаза. Продуктите на масната
дигестија претставуваат смеса на слободни масни киселини,
моноацилглицероли и диацилглицероли. Најголем дел од мастите се
ресорбираат во форма на 2-моноацилглицероли и масни киселини, додека
пак остатокот целосно се хидролизира до глицерол и масни киселини под
дејство на зревната 2моноацилглицерол липаза.
 Ресинтеза на триацилглицероли
Прашај ја Гоца

Бета- Оксидација на масни киселини

Разградувањето на масните киселини се одвива во митохондриите со
постепено отцепување на единици со 2 С атоми. Оксидацијата се одвива во
бета положба. Овој провес се одвива во матриксот на митохондриите под
дејство на ензими во присуство на КоАSH, ATP,FAD,NAD+ и Мg јони.
*Реакцијата на активирање на масните киселини се одвива во цитоплазмата
и е катализирана од специфичната тиокиназа или ацил КоА. Реакцијата се
одвива во 2 фази: прво имаме реакција на масната киселина со АТР при што
настанува ацил аденилат и РРi, а потоа следува фазата во која ацил
аденилатот реагира со KoASH при што се добива ацил КоА и АМР. Карнитинот
е носач или транспортна форма на активирани масни киселини во која тие
минуваат низ митохондријалните мембрани.

Бета- Оксидација на масни киселини со парен број на С-атоми

Се одвива во циклуси, а секој циклус се состои од 4 реакции.

1) Првата реакција е дехидрогенирање на ацил КоА под дејство на

дехидрогеназа со елиминација на H. FAD се редуцира и се добиваат
два мола АТР.

2) Во втораа рекација имаме хидратација и од алфа,бета еноил КоА се

добива Бета-хидроксиацил КоА.
 3) Во третата реакција бета-хидроксиацил КоА се дехидрогенира под
дејство на дехидрогеназа. NAD се оксидира во NADH и се добива бета-
кетоацил КоА.

4) Во четвртата реакција доаѓа до раскинување на алфа-бета врската со

издвојување на ацетил КоА. По одвојувањето ацилниот остаток реагира
со КоАSH и се формира нов ацил KoA.

Енергетски придонес на бета оксидацијата

Во тек на еден циклус на бета оксидацијата се добива 1 мол на
ацетил КоА и два чифта водородни атоми. За комплетна оксидација
на палмитинска киселина потребни се 7 циклуси при што се
добиваат 8 мола ацетил КоА и 14 чифта (28 Н) водороди.
Определување на циклуси:
Стеаринска: 18C:2=9-1=8
Палметинска: 16C:2=8-1=7
Збирна реакција за палмитинска:
Палмитоил КоА + 7 КоА-SH + 7 FAD + 7 NAD + 7 H2O
= 8 ацетил КоА + 7 FADH2 + 7 NADH + 7 H = 130
FADH  2 ATP
NADH  3ATP
Ацетил КоА  12 ATP
Бета оксидација на масни киселини со непарен број на C-атоми
Се одвива на исти начин како кај парните броеви, процесот тече во
4 реакции и како краен продукт во последниот циклус наместо 2
мола Ацетил КоА се добиваат 1мол на Ацетил КоА и 1мол
пропионил КоА.
Оксидацијата на незаситените масни киселини се одвива на ист
начин како и кај заситените се до местото на двојната врска. Тука
имаме два дополнителни ензими еноил КоА изомераза и 2,4
диеноил КоА редуктаза. Под влијание на Еноил КоА изомеразата
двојната врска се транспонира од цис во транс положба.

КЕТОГЕНЕЗА
При оксидација на масни киселини или при катаболизам на некои
амино киселини се продуцира ацетил КоА. Тој натаму може да се
оксидира во циклусот на трикарбоксилни киселини или да се
вклучи во биосинтеза на масни киселини.
Кога имаме зголемена акумулација на ацетил КоА и надминување
на капацитетот на овие два процеси, во митохондриите започнува
друг процес кој води до синтеза на кетонски тела и се именува како
кетогенеза.
Биосинтезата на кетонските тела се одвива во митохондриите на
хепатоцитите.
Првата реакција е реакција на кондензација на 2 мола ацетил КоА
под дејство на Бета-кетотиолаза при што се формира ацетоацетил
КоА и се ослободува 1мол КоASH.
Потоа ацетоацетил КоА преку кето групата реагира со уште еден
мол ацетил КоА и се формира бета-хидрокси-бета-метилглутарил
КоА или HMG KoA. И тука се ослободува 1мол КоASH. Ензимот кој ја
катализира оваа реакција е бета-хидрокси-бета-метилглутарил КоА
синтаза.
* Интермедиерот бета-хидрокси-бета-метилглутарил КоА е
заеднички и во тек на кетогенезата и во синтезата на холестерол и
други стероиди. До тука синтезата е идентична а од HMG-KoA се
разделува синтезата на стероиди и кетогенеза.
HMG KoA во процесот на кетогенеза се разложува под влијание на
бета-хидрокси-бета-метилглутарил КоА лиаза и се добива слободен
ацетоацетат и ацетил КоА.
Ново формираниот ацетил КоА може повторно да се вклучи во нов
циклус и да реагира со ацетил КоА. На тој начин циклусот се
затвора. Збирен резултат на еден циклус е преведување на два
мола ацетил КоА во слободен ацетоацетат а при тоа се
ослободуваат два мола слободен КоАSH.
Ацетоацетатот се редуцира во бета-хидроксибутерна киселина под
дејство на бета-хидроксибутират дехидрогеназа