Медицински Гасови

◼Вдишуваме ВОЗДУХ
We breathe earth’sодatmosphere
атмосфератаcomposed
што ги содржи
следните
of: гасови
❑ Nitrogen (78%) N2
❑ Oxygen (21%) O2
❑ Carbon Dioxide (0.03%) CO2
❑ Argon and trace gases (0.93%) Ar
◼ Neon, Xenon, Krypton and Deon

1
 How Oxygen
Како може is produced
да се добие чист кислород?
Лабораториски
Fractional О2 може да
Distillation
Се добие
Physical со загревање и
Separation
Дестилација од соли богати
-Nitrogen Molecular
Со кислород како sieve
KClO3 калим хлорат
Semi-Permeable на пример
membrane
 Fractional
ФракционаDistillation
Дестилација
◼ О2 може даair
Atmospheric сеisдобие
filtered од ВОЗДУХ-најпрво
of pollutants, се
carbon dioxide
Филтрираат
and water и отстрануваат штетни гасови
◼ СО2, NO2…потоа
Air is compressed andсоcooled
компримирање
to a liquid и
◼ Последователно
Then it is slowly heatedЛадење
and theсе добива
nitrogen О2off.
boils
◼ Liquid oxygen remains

3
 КИСЛОРОД-
важни
прашања
Зошто ни треба кислородот?

Што се случува кога го немаме доволно О2 во

нашите Организми?

Како се претвора О2 во вода во нашите

организми?

Што се продуцира при оваа реакција?

Како се пренесува О2 низ телото?

Како CO2 се исфрла од телото?

Последици од директен НЕДОСТАТОК НА КИСЛОРОД
Поради губење на
Притисок во
Авионот и
Појава на HYPOXIA
Кај пилотите
Hellios авион
Се сруши 122 жртви
ХИПОКСИJА---Една од главни причини за смртноста кај
Пациенти заболени од COVID 19

RsCr 220 7
НО...ПОГОЛЕМ ПРОБЛЕМ е НАГЛО САТУРИРАЊЕ НА КРВ СО КИСЛОРОД
Кај Пациентите со „ниска кислородна сатурација„...еве зошто
...се формираат РЕАКТИВНИ ЧЕСТИЧКИ НА КИСЛОРОД!!!
---ја оштетутваат КЛЕТОЧНАТА МЕМБРАНА и кога мембраната ќе се оштети
Низ неа поминуваат сите токсини (мембраната ја губи селективноста!!!

8
 Оштетување на МЕМБРАНА на клетка

RsCr 220 9
 КИСЛОРОДОТ е еден од главните
учесници во ДОБИВАЊЕТО на
ЕНЕРГИЈА ОД ХРАНАТА----тоа е
круцијален процес во сите живи
организми
Cytochrome C---еден од протеините
што учествуваат во трансфер на
S(Cys) Protein
електрони во процесот на
ПРЕТВОРАЊЕ НА ХРАНАТА ВО
protein S(Cys) Protein
ЕНЕРГИЈА (АТП) каде учествува и
N N О2
N N CH3
H Fe S
methionine
N N residue of
protein

OH
HO O
O
Mitochondria: ФАБРИКИ ЗА ЕНЕРГИЈА ВО
КЛЕТКИТЕ

ДОБИВАЊЕТО НА ЕНЕРГИЈА ОД ХРАНА Е

КРУЦИЈАЛЕН ПРОЦЕС ВО КОЈ Е ВКЛУЧЕН и О2
....АТП е молекулата што значи живот
Гликолиза + Оксидативна фосфорилација се
процеси во митохондриите во кои храната се
претвора во енергија во форма на АТП
Glucose + 36 ADP + 36 Pi + 36 H+ + 6 O2 6 CO2 + 36 ATP + 42 H2O
Glucose gives 18 times more energy when oxidized

ATP + H2O ADP + Pi + H+ + energy  G0 = - 7.3 kCal/mole

ATP : Universal currency for

energy
Different forms of Cytochromes (except
Cytochrome P-450) are involved in the in living systems
electron transfer process leading to ATP
synthesis and conversion of O2 to H2O
See youtube video ‘cellular respiration ( electron transfer chain)’
 Actual structure of ATP synthase
unit (a molecular machine!)

Cytochrome c oxidase with electrons

Cytochromes a and a3 delivered to complex by soluble cytochrome c (hence the
name)

Cytochromes b and c1 Cytochrome c reductase

Анимација на СИНЏИР на ЕЛЕКТРОНСКИ ТРАНСПОРТ
Каде преку каскадни реакции
се синтетизира АТП (енергија) и О2
Се редуцира до ВОДА

ЗАПАМТИ!!!!
ЕНЕРГИЈАТА е во хемиските
ВРСКИ!!! При раскинување
На дадена врска од АТП,
СЕ ОСЛОБОДУВА ЕНЕРГИЈА!.
ТАА ЕНЕРГИЈА Е ТЕРМАЛНА-ВО
Вид на ТОПЛИНА!!!
Склад за О2 во телото:е
протеинот Myoglobin
ВАЖНИ ГАСОВИ што се
Medical Gases
среќаваат
ВО МЕДИЦИНАТА
(корисни и штетни)

Oxygen, Carbon Dioxide, Helium,

Nitrous Oxide, Nitric Oxide, Nitrogen,
Carbon Monoxide
O2; CO2; He; NO; N2O; N2; CO
 Properties
Главни податоциofшто
Common Gases
треба да се знаат
За секој гас се

---хемискиот симбол
◼ Chemical symbol
◼ Molecular
-----моларната маса
weight
◼ Color, odor, taste
---------боја, вкус, мирис
◼ Physical state
------------температура на вриење
❑ Critical temperature, boiling point

◼ Combustion characteristics
-----------------податоци дали е запалив или не и на која Темп.

RsCr 220 17
 Oxygen
КИСЛОРОД

◼ 02
Моларна масаWeight
◼ Molecular од 32 32g/mol
Bez boja, bez miris,
◼ Colorless, bez tasteless
odorless,
vkus
◼ Slightly heavier than air
----Малку потежок од
❑ Density of 1.29 g/L
воздухот
◼ Nonflammable
--Густина од 1.29 g/L
butЕsupports
--НЕ ЗАПАЛИВ, НО...
ГОcombustion
поддржува горењето
RsCr 220 18
Јаглерод Диоксид
-----Моларна маса од 44 g/mol
-----Bez boja, bez miris, bez vkus
◼----потежок
C02 од воздухот за 60%
--НЕ го поддржува горењето
◼ Colorless and Odorless
--полесно се пренесува
◼НизDoes not support
крв одошто О2 combustion
❑ Used продукт
---отпаден при
in fire extinguishers
◼метаболизмот
More soluble воin
живи организми
liquids than oxygen
-----се користи за спречување на икавица
❑ Easier transporting in blood then oxygen
---учествува во регулација на рН на крв
◼воUsed to treatпуфер
карбонатен hiccups (singulation)
(преку HCO3- јоните
-хидрогенкарбонати)
Helium
ХЕЛИУМ
-----Моларна маса од 4 g/mol
He boja, bez miris, bez vkus
-----Bez
◼
----втор најлесен гас после Н2
◼ Odorless, tasteless, non-flammable
--Хелиум НЕ ГО поддржува горењето
◼ Second
----во lightestХелиум
медицината of gases
се комбинира со О2
со цел да се олесни
◼ Combined дишењето
with oxygen при отоци
(heliox) во
to reduce
Горни
workдишни патиштаwith swollen upper airways
of breathing

20
Азот СубОксид

◼ N20
◼ Nonflammable
-----Моларна маса од
but44supports
g/mol combustion
-----Bez boja, bez miris, bez vkus
◼ Used as an anesthesia in OR (laughing gas)
--НЕ гори, НО го поддржува горењето
◼ Always
----во mixed азот
медицината with субоксид
oxygen (Entonox) andсо О2
се комбинира
се other anesthesia
користи agents
при анестезија
---познат како „гас за смеење„
 Азот МоноОксид
Nitric Oxide

Формулате e NO
◼ NO
-----Моларна маса од 30 g/mol
-----Bez boja, bez miris, bez vkus
◼ Is
--НЕ nonflammable
гори, НО го поддржуваbutгорењето
supports combustion
медицината
◼ Used
----во азот моноксид
experimentally in lowсеconcentrations
користи при некои
пулмонални
(ppm) for заболувања
pulmonary vasodilation
---се користи и при третман кај бебиња што се прерани родени
◼ Recently
---важна has
сигнална had excellent results
молекула—Нобелова withво 1998
награда
---важна молекула
premature за регулирање
babies RsCr 220
на крвен притисок и 22
 Азот N2
Nitrogen

◼ N2-N2
Азот inert gas, most abandoned
Најраспространет in the
во атмосфера
atmosphere
75% е неговиот удел во воздухот---инертен е
Азот
◼ во as
Used течна
lab состојба се користи
gas (liquid) за ладење
for freezing tissue на
ткива во медицина
Јаглерод МоноОксид
Carbon Monoxide
СО е формула

◼ CO
◼ Used in Pulmonary Function Lab
СО е многу дифузивен гас, лесно поминува низ мембраните на
◼Белите – used to test how easily gas will pass
дробови---токсичен!!!
Very diffusible
----се врзува
through theза хемоглобинот
lung membranes 10 пати поцврсто отколку О2
----екстремно токсичен и подмолен гас---
при непотполно согорување на горива, дрва се создава СО 24
Cyclopropane
ЦИКЛОПРОПАН

Strictly
◼ СЕ КОРИСТИan anesthesia
САМО КАКО ГАС ПРИgas
АНЕСТЕЗИЈА

25
 ЕИЛЕН
EthyleneОКСИД
Oxide
ЕТОКСИД
Се користи како гас за стерилизација на медицински инструменти
◼ Used to gas sterilize medical equipment
И медицински прибор што се употребува во хирургија
◼ Useful for equipment that can’t handle high
----погоден за дезинфекција на инструменти што можат да издржат
temperatures
високи темепратури
or immersion in water

RsCr 220 26
Цилиндри за О2
направени се од Алуминиум
и секогаш со зелена боја се
означени
 Типови на цилиндри и бои за
боците во кои се чуваат гасовите
◼ воздух - жолта
◼ кислород - зелен–
◼ Helium - кафена
◼ CO2 - сива
◼ азот - црна
◼ Азот субоксид-плава

НИКОГАШ НЕ ВЕРУВАЈ
САМО НА БОЈАТА
Како индикатор за даден
Гас во боца!!! 28
Склад за боци со медицински гасови

RsCr 220 29
 Структури на гасови за анестетска инхалација
F Br F F F F H F
F C C H H C C O C H F C C O C H
F Cl Cl F F F F F

Enflurane Isoflurane
Halothane

F
F H F F C F H O
F C C O C H H C O C H N N
F Cl F F C F F
Nitrous Oxide
Desflurane F
Sevoflurane

CHCl 3 CH 3 CH 2 O CH 2 CH 3

Chloroform Diethyl Ether 30

Аналгетски анестетици- Fentanyls
O
CH 2 CH 3

N Fentanyl
(50-80 x Morphine)
N

O
CH 2 CH 3
Sufentanil
N (10 x Fentanyl)
S
N

OCH 3

O
CH 2 CH 3 N CH 2 CH
N N
3 Alfentanil
N (25 x Morphine)
N
N O

OCH 3
31
 Други важни анестетици и пред-анестетици

Barbiturates (thiopental, methohexital),

benzodiazepines (diazepam, lorazepam, midazolam);

Etimodate;

neuroleptic butyrophenones (droperidol);

Мускулни релаксирачки анестетици –

ketamine, propofol.

…ОВИЕ СИТЕ ЌЕ ГИ УЧИТЕ ПО АНЕСТЕЗИОЛОГИЈА

32
 Анестетици што се инјектираат
Ketamine (Ketalar) – предизвикуваат т.н. „дисоцијативна анестезија„ т.е.
Состојба во која пациентите се чувствуваат како да се одвоени од околината
И чувствуваат дека „лебдат„
Механизам – ги блокира рецепторите за глутамат

Etimodate (Amidate) – краткоделувачки хипнотизирачки анестетик -5 minute дејство.

Механизам – ги блокира GABA рецепторите за неуротрансмитери

Propofol (Diprivan) – анестетик кој предизвикува дејство на крајна опуштеност

Механизам – слично на дејството на етанол кога сме пијани

N
OH
O CH3CH2OOC N
H3C C H
H3C NH
Cl

Propofol
Ketamine 33
Etimodate