Ditar Historia 7 v0639k

Anila Tabaku
Najada Hoxha
Libër mësuesi
për tekstin shkollor
Histori 7
Shtëpia botuese Albas

PËRMBAJTJE
Humanizmi 30
Rilindja 32
Zbulimet e mëdha gjeografike 36
Kultura parakolumbiane e Amerikës 38
Pushtimi i Botës së Re - krijimi i perandorive koloniale 40
Rrjedhojat e zbulimeve të mëdha gjeografike 44
Humanistët shqiptarë dhe ndikimi i veprimtarisë së tyre në art, kulturë dhe arsimin në
Shqipëri gjatë shekujve XVI- XVII. 46
Marko Polo 48
Zbulimi i kontinentit Afrikan dhe i Australisë 49
Reforma protestante dhe pasojat e saj në Europë 51
Përhapja e protestantizmit në Europë 53
Reforma Katolike 54
Zgjerimi dhe ndërprerja e pushtimeve të Perandorisë Osmane në Europë 56
Trashëgimia osmane në art, kulturë, ekonomi dhe në jetën e përditshme 59
Ndikimi i kulturës osmane në kulturën shqiptare 61
Shoqëria europiane, shkenca dhe kontributi i saj në Europë gjatë shekullit XVI-XVII 63
Arsimi, letërsia, arti dhe arkitektura në Europë gjatë shekullit XVI-XVI 65
Monarkia absolute dhe absolutizmi francez 68
Monarkia parlamentare në Angli 71
Iluminizmi 74
Revolucioni Anglez 76
Krijimi i Shteteve të Bashkuara të Amerikës 77
Lufta civile në SHBA 79
Revolucioni i Parë Industrial 81
Ndërtimi i një fotomontazhi ku pasqyrohet ndryshimi që pësoi Europa në zhvillimin
e industrisë, bujqësisë dhe atë të komunikacionit (tokësor dhe detar) 83
Ndërtimi i një fotomontazhi ku pasqyrohet ndryshimi që pësoi Europa në zhvillimin
e industrisë, bujqësisë dhe atë të komunikacionit (tokësor dhe detar) 84
Një shoqëri e re, një zhvillim i pandërprerë 86
Revolucioni Francez – shkaqet dhe shpërthimi i tij 89
Monarkët e ndriçuar 90
3
PËRMBAJTJA
Revolucioni Francez. Përmbysja e regjimit absolutist 91

Terrori jakobin dhe fundi i Revolucionit 93
Epoka e restaurimit. Kongresi i Vjenës 95
Epoka e nacionalizmit dhe e romantizmit 97
Bashkimi i Gjermanisë 99
Bashkimi i Italisë 101
Perandoria Austriake në vitet 1840 - 1860 103
Formimi dhe forcimi i shtetit modern grek 105
Formimi dhe forcimi i shtetit serb 107
Shteti i pavarur bullgar 109
Formimi i shtetit rumun 112
Përpjekjet për krijimin e shtetit autonom shqiptar 114
Rilindja Shqiptare, zgjimi i ndërgjegjes kombëtare në Shqipëri gjatë shekujve XIX dhe fillimit
të shekullit XX; hapja e shkollave shqipe. (3 orë) Situatë e sugjeruar 116
Shqipëria në vitet 1912-1913 119
Vendet e tjera të Ballkanit 121
Fundi i zgjerimit të Perandorisë Osmane 123
Pashallëqet shqiptare 126
Zhvillimi i sektorit industrial dhe zbulimet e mëdha në shkencë 128
Ndryshimet e mëdha pas Revolucionit të Dytë Industrial 130
Shpërbërja e Perandorisë Osmane dhe krijimi i shteteve nacionale në Ballkan 132
Ndërtimi i një fotomontazhi për arritjet e Revolucionit të Dytë Industrial 134
Zhvillimet politike në Britaninë e Madhe 136
Zhvillimet politike në Francë. Republika III 138
Gjermania 140
Demokratizimi i mëtejshëm i SHBA-së 141
Sistemi kolonial në shekullin XIX 144
Demokracia liberale në ambientin tonë shkollor; respektimi i të drejtave të njeriut 146
Marrëdhëniet e Europës me botën koloniale 148
Teste 150
Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: III Klasa: 7
Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e Tema mësimore: Humanizmi

historisë moderne
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave Situata e të nxënit:
kyç Nxënësi/ja: O hir që qielli të pakëve u dha, Virtut i
• analizon tiparet e Humanizmit; rrallë, që s’gjendesh mes njerzisë, Nën
• dallon karakteristikat e përbashkëta dhe të flokët biond një tufëz me thinjë,
veçantat ndërmjet qytetërimit në Mesjetë dhe atij Çfarë thjeshtësi hyjnore brenda ka!
në periudhën e Humanizmit në Europë; Petrarka
• vlerëson rolin e arritjeve të këtyre qytetërimeve në
jetën e sotme;
- Kujt i kushtohen këto vargje?
• formulon dhe drejton pyetje për artin, kulturën dhe
- Cilat janë tiparet e personazhit që përshkruan
shkencën në këtë periudhë”;
autori?
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit që
përdor për kërkim;
• vlerëson burimet për vlefshmërinë dhe
besueshmërinë e tyre;
• krijon një përmbledhje koncize dhe informative për
kushtet ekonomike, shoqërore që çuan në lindjen
e Humanizmit si dhe shfaqjen e këtyre tipareve në
veprat letrare të kohës;
• zhvillon perspektivën historike në vëzhgimin e këtij
mentaliteti të ri;
• shpjegon pse veprat e artit të bëra në kohën e
Humanizmit janë të rëndësishme për ne sot;
• demonstron shprehi të kompetencave historike
duke kërkuar informacion për detyrën e dhënë;
• vlerëson veprat e letrare të kësaj epoke;
• komunikon duke përdorur fjalorin e përshtatshëm
historik.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave Koncepte kyç:
sipas temës: Humanizëm, tiparet, njeri, antikitet, laik.
• identifikon faktorët që çuan në
lindjen e Humanizmit;
• përshkruan thelbin e Humanizmit;
• përcakton tiparet e Humanizmit;
• tregon përfaqësuesit e Humanizmit dhe
rëndësinë e veprave të tyre;
• vlerëson Humanizmin si një mentalitet i ri.
Burimet: njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi Lidhja me fushat e tjera dhe me tema
Mesjetën dhe Humanizmin apo përfaqësues të tyre, ndërkurrikulare:
interneti. Gjuhët dhe komunikimi, Arte, TIK.
Veprimet në situatë
Hap i i parë
Mësuesi/ja shfaq në kompjuter disa foto dhe shtron pyetjet:
– Çfarë paraqesin këto foto?
– Cilat janë personazhet e paraqitura në tablo?
– Krahasoni personazhet në tablotë e paraqitura me personazhin e poezisë dhe gjeni ndryshimet.
Të mendosh për njeriun
Humanizëm Të kontribuosh në vlerësimin e anëve

Të jesh njeri me vlera
pozitive të shoqërisë njerëzore
Të ndihmosh të tjerët
Mësuesi /ja pyet nxënësit nëse kanë bërë ndonjë vepër humane.
Mësuesi/ja duke iu refereruar përgjigjeve të nxënësve bën lidhjen mes konceptit humanizëm sot dhe
Humanizmit si një mentalitet i ri në Europë, në shek. XIII-XIV.
Hapi i tretë
Mësuesi i udhëzon nxënësit të lexojnë temën Humanizmi dhe i ndan ata në grupe:
Grupi 1. Evidentoni kushtet ekonomike të cilat bënë të mundur lindjen e Humanizmit?
Grupi 2. Evidentoni kushtet shoqërore dhe politike të lindjes së

Humanizmit.
Grupi 3. Përshkruani arsyet pse Humanizmi ishte një mentalitet krejtësisht i ri.
Grupi 4. Listoni tiparet e Humanizmit.

Pasi grupet kanë përfunduar punën mësuesi/ja i mbledh fletët dhe përgjigjet e grupit 1 ia jep grupit 4,
përgjigjet e grupit 2 ia jep grupit 1, përgjigjet e grupit 4 ia jep grupit 3 dhe përgjigjet e grupit 3 ia jep
grupit 2 dhe i orienton ata të japin mendimet e tyre.
Hapi i katërt
Prezantimi dhe Demonstrimi i rezultateve të arritura
Përfaqësuesit e grupeve prezantojnë përgjigjet dhe së bashku i diskutojnë ato.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për kontributin e tij në ndërtimin e konceptit Humanizëm

në shek. XIII-XIV dhe humanizmit sot, bën lidhjen e informacionit që ka me temën e re, ndërveprimin në
punën në grup, përzgjedhjen e burimeve të informacionit dhe të materialit, mënyrën e prezantimit të
informacionit.
Detyrë: Përzgjidhni pjesë nga veprat e Dante Aligerit dhe Petrarkës, ku përshkruhen besimi dhe
shpresa e njeriut tek individualiteti, dinjiteti dhe aftësitë e tij.
Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e Tema mësimore: Rilindja

historisë moderne
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç Situata e të nxënit:
Nxënësi/ja: Mësuesi/ja shfaq një video me pamje
• analizon kulturën materiale e shpirtërore të epokës së nga pjesa e vjetër e qytetit të
Rilindjes; Firences.
• dallon karakteristikat e përbashkëta dhe të veçantat
ndërmjet qytetërimeve në Europë; https://www.youtube.com/ watch?
• vlerëson rolin e arritjeve të këtyre qytetërimeve në jetën e v=qpzAygWCeEA
sotme;
• formulon dhe drejton pyetje për artin, kulturën dhe
shkencën në këtë periudhë”;
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit që përdor
për kërkim;
• vlerëson burimet për vlefshmërinë dhe besueshmërinë e
tyre;
• krijon një përmbledhje koncize dhe informative për artin
dhe kulturën në epokën e Rilindjes;
• zhvillon perspektivën historike në vëzhgimin e kësaj
kulture;
• shpjegon pse veprat e artit të bëra në kohën e Rilindjes
janë të rëndësishme për ne sot;
• gjen të përbashkëtat dhe ndryshimet midis qytetërimeve
në Itali, Francë, Gjermani, Angli etj;
• merr përsipër dhe realizon rolin e caktuar dhe e sjell atë
në kohët e sotme;
• demonstron shprehi të kompetencave historike duke
kërkuar informacion për rolin që do të interpretojë, veçoritë
e zhvillimit të qyteteve ku lindi dhe u zhvillua kjo epokë,
• vlerëson veprat e artit, të arkitekturës, letërsisë;
• interpreton dhe prezanton personazhin dhe veprat e tij;
• komunikon duke përdorur fjalorin e përshtatshëm historik.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave sipas temës: Koncepte kyç:
• identifikon faktorët që çuan në lindjen e epokës së re, Rilindje, Antikitet.
Rilindjes;
• përcakton veçoritë e Rilindjes Europiane;
• tregon fushat ku u përhapën idetë e Rilindjes.
• vlerëson arritjet e Rilindjes në ekonomi, art, kulturë,
shkencë, politikë, fe.
Burimet: Lidhja me fushat e tjera dhe me tema
njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi Humanizmin dhe ndërkurrikulare:
Rilindjen Europiane, apo përfaqësues të tyre, video
https://www.youtube.com/watch?v=qpzAygWCeEA, foto, Gjuhët dhe komunikimi, arte, TIK.
interneti.
Hapi i parë
Mësuesi/ja, një orë para zhvillimit të kësaj teme, njeh nxënësit me temën që do të zhvillohet orën
tjetër dhe i thotë se kjo temë do të realizohet nëpërmjet lojës me role. Ndan rolet dhe skenarin e
përgatitur dhe kërkon nga nxënësit që të gjejnë në internet informacion për personazhin, rolin e të
cilit do të luajnë, pamje nga veprat e artistëve që do të prezantojnë, foto të veshjeve të këtyre
personazheve, të përgatisin veshje, anije dhe ndërtesa të tjera prej kartoni si katedrale, kisha,
bankë.
Hapi i dytë
Sapo nxënësit hyjnë në klasë, mësuesja shfaq videon me pamje nga pjesa e vjetër e Firences (2-
3 minuta) dhe më pas nxënësit rregullojnë mjediset sipas skenarit:
Klasa ndahet në: mjedis pune në qendrën e qytetit, ku janë vendosur piktorët dhe skulptorët të cilët
janë duke punuar për veprat e tyre, këtu qëndron edhe Lorenco de Mediçi; mjedisi i dytë vendosen
priftërinjtë; mjedisi i tretë është një mjedis arsimimi (ku do të qëndrojnë Beatriçe dhe Virgjili, mjedisi i
katërt është një mjedis ku zhvillohet tregtia nëpërmjet detit (anije të bëra nga nxënësit dhe poshtë
tyre kartonë të lyer me ngjyrë blu), këtu qëndrojnë tregtarë e punëtorë që merren me shkëmbimin e
mallrave, mjedisi i pestë ka pamjen e një banke (nxënësit vendosin maketin e një banke).
Këto mjedise zbukurohen me vepra arti, të arkitekturës së kohës (ndërtesa prej kartoni dhe pamje
të gjetura në internet dhe të printuara me ngjyra).
Hapi i tretë
Zhvillimi i lojës me role
Në klasë hyn personazhi Dante Aligeri dhe thotë:

Unë jam Dante Aligeri. Jam poet dhe kam lindur në Firence. Kam ofruar gjithë idetë e mia për të
ndërtuar rrymën e Humanizmit. Humanizmi do t ë vijohet nga Rilindja, ku do të shfaqen piktorë,
skulptorë dhe arkitektë, që do të sjellin një rilindje të artit dhe gjithë shoqërisë, jo vetëm në Firence.
Kjo rrymë do të përhapet edhe në vende të tjera të Europës, si Francë, Holandë dhe do të
përfshijë të gjithë njerëzit. Veprat e mia do t’i njohë gjithë njerëzimi. Ato do të mbeten në kohë dhe
nuk do të shuhen. Antikiteti ka qenë gjithmonë burimi frymëzimi për mua. Ne jemi njerëz dhe nuk
duhet t’i harrojmë vlerat dhe virtytet tona. Përballë meje ndodhen personazhet e mia, ato
personazhe që bëjnë pjesë në veprat e mia dhe unë jam frymëzuar nga personazhet e vërteta, që
kanë qenë frymëzim për mua. (Vendos veprat e tij në tavolinë dhe largohet).
Vizitorët, të cilët janë studiues të historisë (hyjnë në klasë), vijnë në Firence të vizitojnë pjesë të
këtij qyteti si një nga qytetet më të zhvilluara të kësaj periudhe dhe bisedojnë me njëri-tjetrin:
Vizitori 1: Qyteti i Firences paska banka, ndërtesa të zbukuruara, kisha, katedrale, anije të mëdha
që vijnë e ikin pa pushim.
Vizitori 2. Pamja e qytetit lë të kuptosh se është një qytet i pasur, me vlera të veçanta në art
e kulturë.
Vizitorët gjatë ecjes së tyre në qytet shohin një shkollë dhe ndërsa hyjnë takojnë Beatriçen dhe
Virgjilin të cilët prezantohen:
Beatriçe: Unë jam Beatriçe, në shkollë ne mësojmë të sillemi me hijeshi dhe kujdes. Arsimohemi që
të njohim mënyrat e duhura të komunikimit.
Vizitori 1. A e dini ju që shkenca, teknika e teknologjia kanë përparuar?

Beatriçe: Dimë që në fushën e teknologjisë arritja më e madhe është shpikja e shtypshkronjës. Më
1440, konstruktori gjerman Johan Gutenberg ndërtoi një shtypshkronjë me shkronja të lëvizshme.
Ajo mundëson shtypjen e një sasie më të madhe librash me kosto më të ulët.
Vizitori 2. A njihni ndonjë shkrimtar apo vepër letrare?

Beatrice: Në shkollë ne mësojmë për shkrimtarët e mëdhenj, si Uilliam Shekspir, komediani spanjoll
Migel Servantes. (dhe u tregon vizitorëve disa nga veprat e Shekspirit dhe Servantesit, kopertina të
veprave të printuara).
Vizitorët shprehin çudi në fytyrat e tyre, ndërsa ndërhyn Virgjili dhe thotë:
Unë jam Virgjili, dhe ne meshkujt e këtij qyteti përpiqemi të kemi një arsimim të duhur, të kemi një
profesion dhe të përkujdesemi për familjen tonë. Nuk harrojmë detyrimet tona si qytetarë dhe
përkujdesemi për qytetin tonë. Ndërtojmë kisha dhe ndërtesa aq të bukura, që nuk do të harrohen
kurrë, por do të mbeten në përjetësi.
Vizitori 2. Shoqëria po ndryshon dhe kërkon që të kemi njohuri të mira. Na trego se çfarë po mëson
tjetër në shkollë?
Virgjili: Ne njohim mendimtarë, si Desiderius Erasmusi, prift nga Holanda, dhe Tomas Mor,
studiues nga Anglia dhe veprat e tyre.
Vizitori 1: A e ke lexuar librin “Utopia”,
Virgjili: E kam lexuar në këtë libër, autori shpreh mendimet e tij mbi shoqërinë ideale.
Vizitorët pasi i komplimentojnë këta qytetarë për njohuritë që kanë, përshëndeten dhe shkojnë në mjedisin
që ky i fundit kishte krijuar për artistët takojnë bashkëpunëtorët e Lorencos.
Masimo, një nga Bashkëpunëtorët e Lorenco de Mediçit u drejtohet vizitorëve:
Historia do të njohë Lorencon si një drejtues madhështor pasi mundësoi zhvillimin e artit, kulturës,
pra Rilindjen në Firence, e cila do të pasohet edhe në qytete të shteteve, si Franca dhe Holanda.
Në drejtimin e qytetit të Firences, ai përkujdeset për të gjithë artistët.
Salvadore (bashkëpunëtor i Lorencos) thotë: Lorenco bën tregti me familjet më të pasura të Firences
dhe kur u jep para hua, kërkon prej tyre vetëm kontribut për qytetin, ndërtime madhështore, të cilat
do mbeteshin në kohë. Ja dhe përballë nesh Filipo Brunoeleski, arkitekti që ndërtoi kupolën e
kishës “Shën Maria e Luleve”, kupolën më të madhe në Firence.
Filipo Brunoeleski i afrohet grupit të bashkëpunëtorëve të Lorencos dhe prezantohet me vizitorët

duke thënë: unë, Filipo Brunoeleski jam arkitekt, inxhinier dhe kam ndërtuar kupolën më të madhe
në Firence. Jam frymëzuar nga qytetërimet e Romës së Lashtë dhe Greqisë. Ashtu siç ata ndërtuan
ndërtime që mbetën në përjetësi, ashtu edhe unë do bëj të njëjtën gjë. Familja Mediçi përkujdeset
që Firencja të lulëzojë dhe unë jam i lumtur që të kontribuoj me njohuritë e mia (tregon punët e tij).
Vizitorëve u bashkohet Lorenco, i cili me krenari thotë se do t’ju prezantoj artistët e mëdhenj si
Mikelanxhelo, Botiçeli dhe Da Vinçi.
Mikelanxhelo Buonaroti (Michelangelo Buonaroti): unë jam një skulptor, piktor, arkitekt dhe poet dhe
i prezanton vizitorët më veprat e tij si: Davidi, Pietà-ja vatikanase, Kupola e Shën Pjetrit, si dhe cikli i
afreskeve në Cappella Sistina.
Sandro Botticeli: Unë jam Andrea Botiçeli, jam piktor dhe i përkas shkollës fiorentine. Aty ku kam
studiuar dhe mësova artin. (Tregon pikturat e tij dhe thotë): Pikturat e mia më të njohura janë “Lindja
e Afërditës” dhe “Pranvera”. Kam bërë portret e Dante Aligerit dhe familjes Medici. Jam një rilindës
dhe veprat e mia do të ndihmojnë lulëzimin e artit dhe shoqërisë.
Leonardo da Vinçi: Unë jam Leonardo da Vinçi jam shkencëtar, inxhinier, piktor, skulptor. Tregon
punët e tij e thotë: Skicat e mia do të jenë frymëzim për të ardhmen e njerëzimit. Do të krijohet
helikopteri, me të cilin mund të fluturojnë njerëzit. Kam pikturuar Mona Lizën, e cila do ju vështrojë
nga Muzeu i Luvrit. Kudo që të jeni, sytë e saj do të vështrojnë nga ju.
Gjatë udhëtimit ndeshin në rrugë 3 priftërinj të cilët bisedojnë mes njëri tjetrit dhe ndalen dhe i pyesin se si
ndihen nga këto ndryshime që ka pësuar Firence:
Prifti 1: Në këtë kohë Kisha nuk ka më të njëjtin ndikim që kishte më përpara.
Prifti 2: Tentuam të ndërhyjmë në politikat e qytetit të Firences, duke pasur dhe shumë konflikte,
pasi shumë artistë, piktorë, skulptorë, poetë dhe skulptorë u quajtën heretikë.
Prifti 3: Nuk arritëm kurrë në dyert e Firences, asnjë qytetar i saj nuk u dënua në emër të kishës. U
mbrojtën nga politikat e qytetit dhe familjes Medici.
Prifti 1. Pushteti ynë ka filluar të bjerë, kështu që ne duhet të jemi më tolerantë që besimi te Kisha
do të fillojë të rritet.
(Vizitorët në fund të udhëtimit të tyre në Firence ndalojnë dhe takojnë Lorencon, bashkëpunëtorët e
tij, priftërinj dhe tregtarë dhe zhvillojnë bisedë, ku duket qartë që theksojnë arritjet në periudhën e
Rilindjes.)
Vizitori 1. Ndryshime të mëdha ka pësuar arti, kultura, mënyra e jetesës, stili i veshjes për burra e
gra, ndërtimi i shtëpive dhe ndërtesave të tjera.
Një nga bashkëpunëtorët e Lorencos. Në këtë periudhë po krijohen koncepte të reja për vlerat e
njeriut, për punën dhe jetën në përgjithësi. Çdo gjë filloi t’i nënshtrohet arsyes dhe provës. Njeriu
vihet përpara përgjegjësisë morale për punën dhe veprimtarinë e tij, pra është i lirë, por i
përgjegjshëm.
Prifti 2. Me keqardhje them se edhe politika këtu është ndarë fare nga vartësia e fesë.
Tregtari 1: Sa mirë që nuk jemi më të copëtuar si në periudhën e feudalizmit, sepse kjo na bën që
të kemi një qetësi politike dhe kështu mund të punojmë dhe të fitojmë më shumë. Lëvizja brenda
monarkive të kohës ishte e lirë.
Tregtari 2: Tashmë në treg kemi një monedhë e vetme. Kjo na bën që të bëjmë tregti më mirë sepse
eliminohen mosmarrëveshjet në vlerën e monedhave.
Në fund vizitorët arrijnë të takojnë Lorenco de Mediçin, i cili thotë: Në qytetin e Firences të
gjithë artistët, mendimtarët, shkrimtarët, bankierët, tregtarët, qytetarët, dhanë kontribut në fillimin e
Rilindjes, një epokë e re për njerëzimin. Secili me kryeveprat që realizon apo punën që bën,
mundëson që qyteti të lulëzojë, nga ana ekonomike, kulturore dhe shpirtërore. Kisha romake tentoi
të ndikonte në politikat tona qeverisëse, por ne kontribuojmë që Firence të jetë e pavarur nga kisha
dhe ne mbrojtëm të gjithë artistët
që kisha donte t’i quante heretikë.
Vizitorët: Nga çfarë pamë dhe dëgjuam nga bisedat themi se kjo është epoka e re për
Europën, kjo është rilindja.
Demonstrimi i rezultateve të arritura
Pas përfundimit të lojës me role, diskutojnë së bashku çështjet:
• Faktorët historikë që sollën Rilindjen.
• Veçoritë e Rilindjes.
• Pasojat që solli Rilindja.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgatitjet për rolin që do interpretojnë, interpretimin,

ndërveprimin në lojën me role dhe në punën në grup, përzgjedhjen e burimeve të informacionit dhe
të materialit, mënyrën e prezantimit të informacionit.
Detyrë: Ndërtoni një album me foto nga arritjet më të mëdha të Rilindjes dhe përfaqësuesit e
tyre.
Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë moderne Tema mësimore: Zbulimet e

mëdha gjeografike
Nxënësi/ja: Ndërlidh temën e re me njohuritë
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar paraprake që kanë nxënësit duke i
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, për shprehur ato sipas një radhitjeje
të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të diskutuar logjike
dhe për të komunikuar informacionin historik, konceptet dhe
idetë;
• zhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të
dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve
historike dhe shoqërore, duke i prezantuar nëpërmjet
formave të ndryshme të të shprehurit;
• ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë
dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të
ndryshme të të shprehurit sipas një radhitjeje logjike;
• parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në
argumente dhe burime;
• zhvillon kompetencën për jetën dhe mjedisin për të
identifikuar dhe vlerësuar burimet e nevojshme për
interpretimin e ngjarjes historike;
• analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkuarën,
për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojën,
vazhdimësinë dhe ndryshimin;
• zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të
reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkuarës, që janë të
diskutueshme;
• zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të
interpretuar të shkuarën nëpërmjet informacionit, për të
dhënë argumente bazuar në burime dhe për të saktësuar
saktësinë e burimeve;
• kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga
grupe njerëzish me kultura të ndryshme,
• identifikon dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave
të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të
ndryshme nga e tij;
• zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor, duke vlerësuar kulturat,
gjuhët dhe besimet e ndryshme;
• kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në
të shkuarën e në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes së
historisë së tyre dhe të tjerëve;
• shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva të
ndryshme kulturore në mënyrë që të zhvillojë kuptimin
historik.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave sipas temës: Fjalë kyç:
Nxënësi/ja: Botë e Re, faktorë historikë
• tregon shkakun e shpërthimit të luftës mes kolonive dhe zbulim i tokave të reja.
Anglisë;
• vë në dukje rëndësinë e Deklaratës së Pavarësisë së ShBA-ve
• analizon ndryshimet mes shteteve të Veriut dhe atyre të Jugut.
Burimet: Lidhja me fushat e tjera dhe
Njohuritë paraprake që ka nxënësi për zbulimin e Amerikës, banorët me tema ndërkurrikulare:
e saj, materiale nga interneti dhe burime të tjera informacioni, teksti, Gjeografi, arte, komunikim.
harta, enciklopedi
VEPRIMET NË SITUATË
Hapi i parë
Mësuesja duke pasur parasysh njohuritë e nxënësve për disa nga lundërtarët e mëdhenj shkruan
në tabelë “Bota e re”. Ajo u drejton nxënësve pyetjen: Çfarë është bota e re dhe si u zbulua ajo”?
Përgjigjet e nxënësve shkruhen në tabelë.
Hapi i dytë
Mësuesja orienton nxënësit të lexojnë pjesën e parë të tekstit duke u ndalur në pikat kryesore dhe
ndërton skemën në tabelë, të cilën e plotëson së bashku me nxënësit.
Çështja: Rrethanat që ndikuan në zbulimet e mëdha gjeografike
Komenti: Ndërprerja e rrugës tregtare me vendet e Lindjes për shkak të pushtimeve osmane dhe
rënies së Perandorisë Bizantine; Përparimi i shkencës dhe i teknikës krijonte më shumë siguri në
udhëtime të gjata detare; Pasuritë përrallore të vendeve të Lindjes ushqenin dhe nxisnin fantazinë
e shumë lundërtarëve dhe eksploratorëve të kohës; Mbështetja financiare nga shtetet dhe Kisha
Katolike që kërkonte të zgjeronte shtrirjen dhe përhapjen e krishterimit.
Mësuesi/ja së bashku me nxënësit diskuton rolin e secilës rrethanë që ndikuan në zbulimet e

mëdha gjeografike. Ajo evidenton kushtet specifike të secilës rrethanë, duke dhënë edhe fakte që
mund të ketë nxjerrë nga enciklopedia apo burime të tjera historike.
Çështja: Zbulimet e mëdha gjeografike

Komenti: Bartolomeo Diazi lundroi në brigjet e Afrikës Perëndimore.
Kristofor Kolombi mendonte se Toka ishte e rrumbullakët dhe mund të arrihej në
Indi, duke lundruar nëpër oqeanin Atlantik, drejt perëndimit.
Ameriko Vespuçi rizbulon Amerikën në 1492, që merret si viti i zbulimit të kontinentit amerikan prej
europianëve
Më 1498 Vasko de Gama vazhdoi deri në fund rrugën e nisur nga Diazi, duke zbuluar brigjet
perëndimore të Indisë. Kështu u zbulua rruga e re detare për në Indi Spanjolli Ferdinando
Magelani u nis drejt skajit më jugor të Amerikës së Jugut. Pas vrasjes së tij ekspedita u përfundua
nga shokët e tij. Ky ishte udhëtimi i parë i plotë rreth botës. Holandezët arritën të zbulonin
bregdetin e Australisë, që në fillim u quajt Holanda e Re.
Hapi i tretë
Punë me rubrikën “Mendoni – Arsyetoni – Gjurmoni – Nxirrni përfundime”. Mësuesi/ja drejton disa
nga pyetjet e mëposhtme për t’u siguruar se njohuritë e reja janë përvetësuar dhe për të përforcuar
- Interpretoni këtë fakt: “Shteti dhe feja përkrahën ekspeditat detare”
- Pse u bë i nevojshëm zbulimi i rrugëve të reja detare-tregtare për europianët?
- Pse është i rëndësishëm viti 1492 për historinë botërore?
Vlerësimi: VLERËSIMI bëhet duke pasur parasysh ose duke ndjekur pjesëmarrjen e nxënësve në
orën e mësimit në të gjitha etapat e saj e duke i vënë në dukje rezultatet.
Detyrë: Përshkruani udhëtimet e lundërtarëve të mëdhenj, duke analizuar hartën “Zbulimet

gjeografike” dhe duke kërkuar të dhëna në internet.
Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë moderne Tema mësimore: Kultura

parakolumbiane e Amerikës
Nxënësi/ja: Mësuesi/ja paraqet para
• analizon kulturën materiale e shpirtërore të qytetërimit nxënësve foto të një tempulli
maja, actek dhe inkas; piramid maja dhe të
• dallon karakteristikat e përbashkëta dhe të veçantat qytetërimeve të tjera dhe u
ndërmjet këtyre qytetërimeve; thotë:
• vlerëson rolin e arritjeve të këtyre qytetërimeve në jetën e - Krahasojini dhe gjeni dallimet mes
sotme; tyre.
• formulon dhe drejton pyetje për artin dhe kulturën acteke, - Përcaktoni se cilit qytetërim i
maja dhe inkase; përkasin.
për kërkim;
tyre;
• krijon një përmbledhje koncize dhe informative për artin dhe
kulturën në tri qytetërimet;
• zhvillon perspektivën historike në vëzhgimin e kësaj kulture;
• shpjegon pse këto tri qytetërime janë të rëndësishme për
kulturat e ndryshme;
• gjen të përbashkëtat dhe ndryshimet midis tri
qytetërimeve;
• organizon një faqe të një reviste me informacion teorik e
ilustrime në shkencë art, kulturë të tri qytetërimeve;
• demonstron shprehi të kompetencave historike (kërkim;
interpretimi; lidhjet shkak- pasojë dhe komunikimi
historik) dhe përdor burimet historike, si: fotografi,
bibliografi etj.;
• komunikon (me shkrim, me gojë, vizualisht) gjetjet përmes
përdorimit të kompjuterit, duke përdorur fjalorin e
përshtatshëm historik.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave sipas temës Fjalë kyç:
Nxënësi/ja: Actekë, maja, inkas.
• vendos në shiritin e kohës periudhën e fillimit dhe
përfundimit të qytetërimeve acteke, maja dhe inkase;
• tregon në hartë shtrirjen e këtyre qytetërimeve;
• evidenton veçoritë e organizimit shtetëror në këto
vende;
• përshkruan elementet e përbashkëta të jetës
ekonomike të tri qytetërimeve;
• vlerëson arritjet e këtyre qytetërimeve në
shkencë, art e kulturë.
Burimet: Lidhja me fushat e tjera dhe me
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi artin dhe kulturën në tema ndërkurrikulare:
qytetërimet antike; Hartë historike, enciklopedi, video; revista,
burime informacione të marra nga interneti. TIK, arte, gjeografi
Kompjuter i lidhur me internetin; Letër format A4;
- Maya Adventure (Science Museum of Minnesota)
- Mystery of the Maya (Canadian Museum of Civilization)
- Aztecs-Facts and Summary (History Channel Video)
- Aztec History (Aztec-History.com)
- Cultures of the Andes (Todos los Derechos Reservados)
- The Inca Empire of Tawantinsuyu (Norman Pratt) Inca Culture (National Geographic)
Hapi i parë
Mësuesi/ja ndan nxënësit në tri grupe dhe i jep DETYRË secilit grup të kërkojë në internet për
qytetërimet maja, acteke dhe inkase dhe i orienton me adresat elektronike, si më poshtë:
- Maya Adventure (Science Museum of Minnesota)
- Mystery of the Maya (Canadian Museum of Civilization)
- Aztecs-Facts and Summary (History Channel Video)
- Aztec History (Aztec-History.com)
- Cultures of the Andes (Todos los Derechos Reservados)
- The Inca Empire of Tawantinsuyu (Norman Pratt)
- Inca Culture (National Geographic)
Grupi 1. Gjeni fakte se kur, ku lindi qytetërimi maja, actek dhe inkas. Kur dhe pse u
shkatërruan këto qytetërime? Ndërtoni hartën e shtrirjes së tyre.
Grupi 2. Gjeni informacion për elementet e përbashkëta dhe të veçanta të organizimit politik në këto
qytetërime.
Grupi 3. Gjeni informacion për elementet e përbashkëta të jetës ekonomike dhe shoqërore të tri
qytetërimeve.
Grupi 4. Gjeni dhe përshkruani perënditë kryesore në këto qytetërime.
Grupi 5. Gjeni informacion për arritjet e shkencës në këto vende.
Grupi 6. Gjeni informacion dhe përshkruani arritjet në art dhe kulturë të këtyre qytetërimeve.
Grupi 7. Gjeni informacion për llojet dhe rëndësinë që kishin kalendarët që përdornin majat.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja i jep nxënësve kohën e nevojshme për të përmbushur kërkimin e tyre.
Pasi nxënësit kanë mbledhur të gjithë informacionin e nevojshëm për këto qytetërime, u kërkon
atyre të punojnë për përgatitjen e një reviste për arritjet në shkencë art, kulturë të tri qytetërimeve,
duke evidentuar të përbashkëtat dhe të veçantat e këtyre qytetërimeve. Gjithashtu, kjo revistë do të
shoqërohet me foto dhe ilustrime.
Hapi i tretë
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura
Pas përfundimit të punës për përgatitjen e revistës prezantohen punimet. Mësuesi/ja shtron çështje
për interpretim.
a. Priftërinjtë përbënin shtresën më të rëndësishme të tri qytetërimeve.
b. Shoqëria maja ishte e ndarë politikisht, por e bashkuar kulturalisht. sistemet e sundimit të tri
qytetërimeve.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgatitjet për rolin që do të interpretojnë, interpretimin,

Detyrë: Informacione për temën “Ndikimi i qytetërimeve maja, acteke dhe inkase në zhvillimin e
turizmit”.
Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë moderne Tema mësimore:

Pushtimi i Botës së Re
- krijimi i perandorive koloniale

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç Nxënësi/ja: Situata e të nxënit:
• dallon karakteristikat e përbashkëta dhe të veçantat të Mësuesi/ja paraqet disa foto përpara
politikave të ndjekura nga kolonizatorët europianë; nxënësve dhe u kërkon t’i interpretojnë
• identifikon ndikimin e këtyre pushtimeve në zhvillimin ato.
politik dhe ekonomik;
• formulon dhe drejton pyetje për botën e re dhe
kolonizatorët;
për kërkim;
tyre;
mënyrën e jetesës në vendet e pushtuara nga Spanjollët,
portugezët, anglezët, francezët e holandezët;
• organizon një faqe të një gazete me informacion teorik e
ilustrime ndikimin që sollën kolonizatorët në jetesën e
popujve të pushtuar;
interpretimi; lidhjet shkak-pasojë dhe komunikimi historik)
dhe përdor burimet historike, si fotografi, bibliografi, etj.;
• komunikon (me shkrim, me gojë, vizualisht) gjetjet përmes
përdorimit të kompjuterit, duke përdorur fjalorin e
Nxënësi/ja: Koloni, shtet kolonial, perandori
• vendos në shiritin e kohës periudhën e fillimit dhe koloniale.
përfundimit të krijimit të kolonive;
• tregon në hartë territoret e pushtuara;
• identifikon politikat që ndoqën kolonizatorët europianë;
• analizon politikat kolonialiste të Spanjës, Portugalisë,
Holandës, Anglisë e Francës dhe bën dallimet mes tyre;
• argumenton ndryshimet që pësuan në drejtimin politik dhe
ekonomik vendet e pushtuara.
• Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi artin dhe kulturën tema ndërkurrikulare:
në qytetërimet antike, epokës së rilindjes dhe për zbulimet Gjuha dhe komunikimi, Gjeografi, TIK.
e mëdha gjeografike.
• Hartë, enciklopedi, revista, burime informacione të marra
nga interneti.
• Letër format A4;
• Ngjitës;
• Markera;
• https://www.youtube.com/watch?
v=Z3mu47IfTXg&index=3&list=PL1Zer54Yv2OFOP6BZgq
Ri98pP7L6uSknt
Veprimet paraprake
Dialog: Pushtuesit spanjollë dhe actekët

Perandori actek Montezuma i urdhëron ndihmësit e tij që të organizojnë një ceremoni të madhe e
festive për pritjen e spanjollëve.
Ndihmësi I i Montezumës: Ne kemi edhe kundërshtarë në Perandorinë tonë, disa prej fiseve nuk e
duan që ju të jeni Perandor i tyre.
Ndihmësi II i Montezumës: Mendoj se nuk duhet t’i presim me kaq gëzim spanjollët, pasi ata mund të
kenë qëllim që të na pushtojnë. Inkasit u pushtuan nga portugezët.
Montezuma: unë do t’i pres spanjollët me nderime të mëdha, sepse i vlerësoj si njerëz të dërguar nga
Zoti dhe për këtë do t’i dhuroj Kortezit pasuri të mëdha.
Kortezi: Të falënderoj Perandori Montezuma për mikpritjen dhe dhuratat.
Konkuistadori i drejtohet Kortezit: Nuk e kuptoj pse ju dhanë dhurata, pasi ne kemi ardhur këtu
për t’i pushtuar dhe për të marrë çdo pasuri të tyren.
Kortezi: Dhuratat nuk kisha pse të mos i pranoja, por kjo nuk do të thotë që unë nuk do të vazhdoj
rrugën e pushtimeve, edhe për mua është e rëndësishme të marrim pasuritë e tyre.
(Ky dialog mund të interpretohet nga nxënësit, pasi mësuesi zgjedh 5 nxënës, të cilët
interpretojnë dialogun).
Diskutohen rreth dialogut imagjinar.
Veprimet në situate
Hapi i parë
Mësuesi/ja bën lidhjen e njohurive që kanë nxënësit për qytetërimet maja, actek, inkas, zbulimet
gjeografike me temën e re. Për këtë arsye u drejton pyetjet:
– Cilat ishin shtetet që ndërmorën nismën për të zbuluar territore të reja?
– Tregoni në hartë zbulimet e mëdha gjeografike.
– Pse themi se zhvillimi i teknikës së ndërtimit të anijeve ndikoi në zbulimet gjeografike?
– A mendoni se këto zbulime do të pasohen nga pushtimet të territoreve të reja?
Nxënësit japin përgjigjet e tyre.

Ndërton tabelën (DI‒DUA TË DI‒MËSOVA) dhe vendos përgjigjet e sakta në shtyllën e parë
(Di)
Hapi i dytë i orienton nxënësit të plotësojnë shtyllën DUA TË DI

Lexojnë në rubrikën Mendoni – Arsyetoni – Gjurmoni – Nxirrni përfundime dhe shënojnë në shtyllën
e dytë çfarë duan të dinë.
Di Dua të di Mësova
Gjatë shekullit XVI, pesë Pasojat që sollën Këto territore u bënë jo
mbretëritë europiane (Spanja, pushtimet në drejtimin vetëm burim pasurimi për shtetet
Portugalia, Anglia, Franca dhe politik të vendeve të europiane, por u administruan
Holanda) filluan pushtimin e pushtuara. nga ato, duke u shndërruar në
territoreve jashtë Europës. pjesë përbërëse të këtyre
Arsyet e këtyre pushtimeve shteteve. Monarkitë europiane u
ishin pasuritë e këtyre bënë shtete koloniale dhe zgjerimi
vendeve. i tyre solli lindjen e perandorive
Spanja dhe Portugalia koloniale
vendosën nën pushtimin e tyre dhe krijimin e sistemit
Perandorinë Acteke, Inkase kolonial botëror.
dhe Maja. Gjatë shekujve, pushtimet
Qytetërime Acteke, Inkase, koloniale u rritën dhe në fund të
dhe Maja do të shkatërrohen shek. XIX pothuajse përfundoi
si pasojë e pushtimit. ndarja e botës në mes shteteve
Pushtimet spanjolle nuk u europiane.
bënë nga trupat e rregullta
ushtarake të mbretërisë, por
nga banda të armatosura
aventurierësh që kërkonin për
pasuri, që quheshin
konkuistadorë.
Monarkia spanjolle në Botën e
Re pushtoi së pari ishujt në
detin e Karaibeve, si Kubën e
sotme, Haitin etj.
Vendet e tjera që u pushtuan Meksika e sotme u pushtua nga
nga spanjollët konkuistadori Hernan Kortez, i cili
në vitin 1519 zbarkoi me qindra
vetë të armatosur në brigjet e
Meksikës dhe e pushtoi atë.
Territorin e pushtuar e quajti
Spanja e Re. Në vitin 1564,
Spanja pushtoi ishujt në Oqeanin
Paqësor, të cilët u quajtën Filipine
në nder të mbretit të Spanjës,
Filipi II.
Portugalia krijoi koloni në Veprimet që ndërmorën Për të shmangur konfliktet
brigjet e Afrikës, në Oqeanin portugezët gjatë pushtimeve mes Spanjës dhe Portugalisë u
Indian dhe në brigjet e Indisë. bë një marrëveshje në vitin 1494,
Portugezët në fillim u që përcaktonte vijën
vendosën përgjatë kufitare, e quajtur Maya, e cila
bregdetit lindor të Brazilit ndante territoret spanjolle nga
të sotëm, pastaj ato portugeze. Këto koloni nuk
gradualisht u shtrinë në të kishin shtrirje të gjerë
gjithë territorin brazilian. territoriale, por ishin si baza
tregtare–ushtarake
të fortifikuara, që shërbenin
për të siguruar lundrimin e
anijeve portugeze. Portugezët
me flotën e tyre të pajisur me
artileri goditnin piratët
dhe konkurrentët e tyre, tregtarët
osmanë e arabë.
Spanjollët dhe portugezët, Ndryshimet që sollën Në kolonitë e pushtuara në
si forcë punëtore në fillim pushtimet e spanjollëve dhe Amerikë, kolonizatorët zhvilluan
përdorën popullsinë
vendase portugezëve në ekonomi. ekonominë bujqësore të bazuar
(indigjenët), e cila më vonë u në sistemin e plantacioneve. Kjo
zëvendësua me punën e ekonomi ishte kryesisht
skllevërve zezakë. monokulturë, mbillej kallami i
sheqerit dhe kafeja. Në territoret
e pushtuara spanjollët e
portugezët vendosën rendin
feudal.
Anglia, duke përfituar nga Politika e Francës dhe Franca i krijoi kolonitë e saj në
pozicioni i saj gjeografik, Holandës gjatë pushtimeve Amerikën Veriore gjatë shekullit
zgjodhi si politikë kryesore XVI–XVII. Këto koloni përfshinin
zotërimin Kanadanë e sotme, Luizianën
e deteve. Ajo ndërtoi një flotë të (territor i gjerë në të dyja anët e
madhe me anije të shpejta, të lumit Misisipi)
armatosura mirë. Kjo u arrit dhe ishujt Antile.
veçanërisht gjatë mbretërimit të Holanda u quajt “magazine
Elizabetës I (1558–1603). e botës” dhe flota e saj
Anglia krijoi koloni në Amerikën “karrocierët e detit”. Për të
Veriore. Gjatë bregdetit lindor, siguruar këto përparësi, ashtu si
ajo formoi 13 koloni që Portugalia, ajo krijoi në brigjet
sundoheshin nga kurora e kontinenteve baza tregtare–
mbretërore Holanda, në ushtarake.
gjysmën e dytë të shekullit XVI,
u bë një forcë e madhe detare,
si Pasojë e ndërtimit të një flote
tregtare– ushtarake me një
teknikë shumë më të përparuar
se të vendeve të tjera. Flota
holandeze qarkullonte që nga
Deti i Veriut te Deti Mesdhe,
dhe që nga Oqeani Atlantik deri
në Indi.
Hapi i tretë
Mësuesi/ja shfaq në videoprojektor ose video ku shfaqen elemente te kolonizimit dhe
mënyrave te përdorura nga kolonizatorët për arritjen e qëllimeve të tyre.
https://www.youtube.com/ëatch?v=8xzcVlOrM4s https://www.youtube.com/ëatch?
v=ësMGICONtb8&list=PL1Zer54Yv2OFOP6BZgqRi98pP7L6uSknt https:// www.youtube.com/ëatch?
v=IumetvGQfro&index=4&list=PL1Zer54Yv2OFOP6BZgqRi98pP7L6uSk nt
Hapi i katërt
Mësuesi/ja u shpërndan nxënësve një fletë format A4 ku është paraqitur harta e botës dhe u
kërkon atyre të vendosin territoret e pushtuara nga kolonizatorët europianë.
Mësuesi/ja së bashku me nxënësit punojnë me rubrikën Mendoni –Arsyetoni- Gjurmoni- Nxirrni
përfundime.
Nxënësi/ja:
• vendos në shiritin e kohës periudhën e fillimit dhe përfundimit të krijimit të kolonive;
• tregon në hartë territoret e pushtuara;
• identifikon politikat që ndoqën kolonizatorët europianë;
• analizon politikat kolonialiste të Spanjës, Portugalisë, Holandës, Anglisë e Francës dhe bën
dallimet mes tyre;
• argumenton ndryshimet që pësuan në drejtimin politik dhe ekonomik vendet e pushtuara;
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgatitjet për rolin që do të interpretojnë, ndërveprimin në

punën në çifte, përzgjedhjen e burimeve të informacionit dhe të materialit, mënyrën e prezantimit të
informacionit.
Detyrë: Krijoni një faqe gazete, ku të përshkruani ndikimin që sollën kolonizatorët në jetesën e
popujve të pushtuar.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Rrjedhojat e

zbulimeve të mëdha gjeografike
Nxënësi/ja Zezakët skllevër që merreshin me forcë
• formulon dhe drejton pyetje për ndryshimet që sollën nga Afrika, transportoheshin me anije të
zbulimet gjeografike; veçanta. Ata vendoseshin në hambarët e
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit që anijes, poshtë kuvertës, të lidhur, të
përdor për kërkim; kequshqyer dhe të keqtrajtuar. Një
• vlerëson burimet për vlefshmërinë dhe besueshmërinë e pjesë e tyre vdisnin gjatë udhëtimit. Në
tyre; tregun e skllevërve, blerësit kontrollonin
• krijon një përmbledhje koncize dhe informative (faqe shëndetin e tyre, forcën trupore e
reviste) për ndryshimet që pësuan vendet kolonizatore dhëmbët, pasi përdoreshin si kafshë pune
dhe të kolonizuara në drejtimin politik, ekonomik, në plantacione dhe miniera.
shoqëror, shkencë e besim;
• analizon dhe shpjegon arsyet e këtyre ndryshimeve; A ishte kjo një nga pasojat e zbulimeve
• përgatit një material, ku përshkruan vlerat turistike të ish- gjeografike?
perandorive koloniale sot;
• prezanton punën e bërë duke përdorur kompjuterin dhe
fjalorin e përshtatshëm historik.
Nxënësi/ja Treg botëror, mjete, indigjenë financiare,
• identifikon pasojat e zbulimeve gjeografike në fushën skllavëri, skllavopronari
ekonomike-shoqërore të vendeve europiane dhe atyre të
pushtuara;
• tregon rrjedhojat e zbulimeve gjeografike në jetën politike
dhe besimin në vendet e kolonizuara;
• përshkruan risitë në fushën e shkencës si pasojë e
zbulimeve gjeografike;
• shpjegon faktorët që sollën kthimin e skllavopronarisë në
shoqërinë moderne;
• shpjegon çfarë humbi dhe çfarë fitoi shoqëria koloniale
nga zbulimet gjeografike;
• analizon oqeanet në hartën e dy hemisferave, tregoni
ekzistencën e hapësirës ujore unike botërore.
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi të drejtat e njeriut, ndërkurrikulare:
teksti histori 7, foto, burime të ndryshme informacioni, internet Gjeografi, TIK.
etj., https://www.youtube.com/atch?v=4ZQZJqtHpg8
Hapi i parë
Mësuesi/ja i orienton nxënësit që të gjejnë në internet foto dhe informacione rreth rrjedhojave të
zbulimeve gjeografike në jetën e popujve të kolonizuar. Mësuesi/ja mbledh fotot dhe informacionet e
sjella nga nxënësit dhe i klasifikon ato sipas fushave të jetës që pësuan ndryshime si rrjedhojë e
zbulimeve gjeografike.
Hapi i dytë
Mësuesi u paraqet nxënësve video të marra nga YouTube (https://www.youtube.com watch?
v=4ZQZJqtHpg8), që pasqyrojnë jetën e popullsisë indigjene para dhe pas kolonizimit, të
kolonizatorëve dhe pyet nxënësit se cilat janë ndryshimet që ata vunë re në jetën shoqërore,
ekonomike, politike, shoqërore, shkencë e besim, duke e përsëritur dhe ndalur videon për të parë më
qartë ndryshimet.
Rrugët tregtare ndryshuan Perandori koloniale
Ekonomi u njohën bimë

politike
ndërtim
tregtia u zgjerua
dhe kafshë
pati shumëllojshmëri mallrash Flota ushtarake dhe tregtare të fuqishme
Pamjet e qyteteve
Ndryshon veshja njohën gëzofin dhe mëndafshin

Shoqërore Shkencë
Fillojnë të përdorin pataten, misrin
Në të njëjtën mënyrë plotësohen skema për ndryshimet në besim dhe në shkencë.
Hapi i katërt:
Mësuesi/ja u shpërndan nxënësve fotot dhe informacionet që kishin sjellë një orë më parë dhe secili
nxënës përshkruan me pak fjalë çfarë paraqesin fotot.
Mësuesi i ndan nxënësit në 5 grupe dhe secili grup punon për përgatitjen e një reviste me pamje dhe
informacione për:
Grupi 1: Ndryshimet që sollën zbulimet gjeografike në jetën politike të këtyre vendeve.
Grupi 2: Ndryshimet që sollën zbulimet gjeografike në jetën shoqërore të këtyre vendeve. Grupi 3:
Ndryshimet që sollën zbulimet gjeografike në shkencë.
Grupi 4: Ndryshimet që sollën zbulimet gjeografike në jetën ekonomike të këtyre vendeve. Grupi 5:
Ndryshimet që sollën zbulimet gjeografike në besimin e këtyre popujve.
Hapi i tretë
Një përfaqësues për çdo grup bën prezantimin e punës së grupit. Diskutohen prezantimet dhe
vlerësohen ato nga vetë nxënësit.
VLERËSIMI: Nxënësit vlerësohen për përgjigjet e dhëna, diskutimet e bëra, lidhjen shkak- pasojë,
analizën e situatës së dhënë, mënyrën e prezantimit të informacionit, për mendimin kritik.
DETYRË: Përshkruani vlerat turistike të ish-perandorive koloniale sot.

Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë Tema mësimore: Humanistët shqiptarë dhe

moderne ndikimi i veprimtarisë së tyre në art, kulturë
dhe arsimin në shqipëri gjatë shekujve XVI-
XVII. (Projekt ora 1)
Nxënësi/ja: Mësuesi vendos në tabelë portretin e heroit tonë
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit kombëtar dhe e mbulon me letër format A3 dhe
që përdor për kërkim; kërkon nga nxënësit të gjejnë se cilës figurë
• përzgjedh informacionin që i duhet; historike i përket portreti dhe e zbulon pak atë në
• vlerëson burimet për vlefshmërinë dhe varësi të përgjigjeve të nxënësve dhe shpall
besueshmërinë e tyre; fitues nxënësin që e gjen.
• ndërton një material përmbledhës për
DETYRËn e dhënë duke përdorur burimet Pyetje:
historike të shkruara dhe nga interneti; – Portreti i përket një humanisti shqiptar,
• përgatit përmbledhjen përdorur kompjuterin udhëheqësi shteti, strategu ushtarak?
dhe fjalorin e përshtatshëm historik; – Cili është kontributi i tij në betejat me ushtritë e
Perandorisë osmane dhe krijimin e shtetit?
– Cilët janë bashkëkohësit e tij që kanë shkruar
për të?
Hapi i parë
Mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë në tekst “Humanistët shqiptarë dhe ndikimi i veprimtarisë
së tyre në art, kulturë dhe arsim në Shqipëri gjatë shekujve XVI-XVII” dhe i vendos ata në sallën e
informatikës i ndan në 9 grupe për 9 humanistët shqiptarë si: Viktor Karpaçi, Pal Engjëlli, Gjon
Gazulli, Pal Gazulli, Mikel Maruli, Marin Barleti, Mihail (Maksim) Artioti, Marin Beçikemi, Dhimitër
Frangu dhe çdo grup e ndan në dy nëngrupe ku një prej tyre do të veçojë informacionin nga Fjalori
Enciklopedik Shqiptar dhe 3 anëtarët e tjerë do të shfrytëzojnë burimet e informacionit në internet.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja i jep secilit grup një fletë formati A4 ku prezantohen një nga humanistët shqiptarë
(fotokopje të faqeve 129,183,199, 601, 720, 757, 758 nga Fjalori Enciklopedik Shqiptar vëllimi 1
dhe të faqeve 1122, 1639 nga vëllimi 2) dhe i kërkon që të shfrytëzojnë burime nga interneti për
humanistin shqiptar duke i orientuar se për të kërkuar informacion për detyrënn mjafton të kërkojnë
në google me emrin e humanistit dhe të lexojnë informacionet që kanë të bëjnë me jetën,
aktivitetin, krijimtarinë, kontributin dhe vlerat humanistit të dhënë si detyrë dhe kërkon nga ata të
përzgjedhin informacionin, duke iu referuar burimeve të besueshme.
Hapi i tretë
Mësuesi/ja i kërkon nxënësve që të Hapin një folder ku të vendosin foto të humanistit dhe
çdo informacion i përgatitur nga ata rreth jetës, aktivitetit, krijimtarisë, kontributit dhe vlerat
humanistit që do ti shërbejë për përgatitjen e prezantimit.
Hapi i katër
Mësuesi/ja kontrollon punën e bërë nga grupet dhe bën ndërhyrje atje ku e sheh se informacioni nuk
i është referuar burimeve të besueshme, apo kur grupet kanë ndërtuar një përmbledhje të paqartë.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për burimet që shfrytëzojnë, materialin që përzgjedhin dhe mënyrën
e hartimit të një materiali përmbledhës, citimin e burimeve, mendimin kritik.
Detyrë: Grupeve u kërkohet të bëjnë një përmbledhje të materialeve të gjetura.
Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë Tema mësimore: Marko Polo (1 orë)

moderne
Nxënësi/ja: Një javë parë se të zhvillohet veprimtaria,
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit mësuesi ndan klasën në grupe dhe prezanton
që përdor për kërkim; temën “Marko Polo” dhe i orienton ata se në orën
• përzgjedh informacionin që i duhet; e ardhshme duhet të sjellin një fotomontazh me
• vlerëson burimet për vlefshmërinë dhe materiale të nxjerra nga burimi hulumtues: Të
besueshmërinë e tyre; dhëna për jetën e tij (përvoja familjare dhe
• ndërton një material përmbledhës për detyrën e vdekja e tij), harta e udhëtimit, portreti i Marko
dhënë duke përdorur burimet historike të shkruara Polos, rruga e kthimit, të dhëna, kuriozitete,
dhe nga internet; informacione dhe pamje nga vendet që vizitoi
• përgatit përmbledhjen përdorur kompjuterin dhe Marko Polo; vlerat e udhëtimeve të tij.
fjalorin e përshtatshëm historik. Mësuesi/ja orienton nxënësit që të kërkojnë
informacion në google duke shënuar emrin
Marko Polo https://www.youtube.com/watch?
v=kkA- islfQfs
https://www.youtube.com watch?
v=NsXU6ëxGiuk
https://www.youtube.com/ëatch?v=htUiZ4b5Qq8
sipas temës: Udhëtar, udhëpërshkrues, qymyrguri,
Nxënësi/ja: kartëmonedhë
• tregon kohën e udhëtimeve të Marko Polos;
• përshkruan vendet që ai zbuloi;
• vlerëson rolin që luajti Marko Polo në lidhjen e
Europës me Kinën;
• shpjegon rëndësinë që pati në shkëmbimin e
kulturave ndërmjet Lindjes dhe Perëndimit dhe
si frymëzues i zbulimeve të “Botës së Re”.
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi zbulimet e ndërkurrikulare:
mëdha gjeografike, Teksti histori 7, portreti i Marko Gjuha dhe komunikimi, Gjeografia, TIK.
Polos, të dhëna, kuriozitete, informacione dhe pamje
nga vendet që vizitoi Marko Polo. burime të ndryshme
informacioni, internet etj.
Hapi i parë
Shfaq në videoprojektor dokumentarin historik për Marko Polo.
https://www.youtube.com/ëatch?v=kkA-islfQfs
Dhe shtron pyetje për diskutim?
• Kur dhe ku nisi udhëtimi i Marko Polos
• Identifikoni arsyet e udhëtimeve të Marko Polos në Kontinentin Aziatik?
• Çfarë sollën në Europë udhëtimet e tij?
Nxënësit diskutojnë rreth kohës kur u Marko Polo bëri udhëtimet e tij, veçoritë dhe rëndësinë e
udhëtimeve.
Hapi i dytë
Çdo grup paraqet me videoprojektor videomontazhin e realizuar dhe në drejtimin e mësuesit bëhet
diskutimi i prezantimit të çdo grupi. Diskutimi përqendrohet te saktësia e të dhënave, citimi i
burimeve, pasurime me foto dhe harta dhe nëse janë përfshirë
Hapi i tretë
Mësuesi/ja orienton nxënësit që të bëjnë një përmbledhje koncize ku tregojnë për: - kohën kur u
kryen udhëtimet nga Marko Polo,
- vendet që zbuloi;
- vlerëson rolin që luajti Marko Polo në lidhjen e Europës me Kinën;
Shpjegon rëndësinë që pati në shkëmbimin e kulturave ndërmjet Lindjes dhe Perëndimit dhe si
frymëzues i zbulimeve të “Botës së Re”.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën në grup, burimet që shfrytëzojnë, materialin që

përzgjedhin dhe mënyrën e hartimit të një materiali përmbledhës, mendimin kritik.
Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë Tema mësimore: Zbulimi i kontinentit

moderne afrikan dhe i Australisë – 1 orë
Nxënësi/ja: Lexim i pjesës
• identifikon dhe shqyrton burimet e Në Antikitet, Afrika njihej pjesërisht. Të parët
informacionit që përdor për kërkim; që krijuan koloni në Afrikën Veriore
• përzgjedh informacionin që i duhet; ishin fenikasit. Më vonë të dhënat për Afrikën
• vlerëson burimet për vlefshmërinë dhe erdhën nga grekët dhe romakët. Në mesjetë
besueshmërinë e tyre; ishin arabët, që me shtetin e tyre, kalifatin, u
• ndërton një material përmbledhës për detyrën shtrinë në Afrikën Veriore.
e dhënë, duke përdorur burimet historike të Në shekullin XV portugezët zbuluan territoret
shkruara dhe nga interneti; perëndimore bregdetare të Afrikës.
• përgatit përmbledhjen përdorur kompjuterin Në shekullin XIX filloi zbulimi dhe njohja e
dhe fjalorin e përshtatshëm historik. territoreve të brendshme të Afrikës dhe
kolonizimi i saj nga shtete, si Anglia, Franca,
Holanda etj.
Zbulimi i Australisë dhe i Zelandës së Re u bë
nga udhëtarët Tasmani dhe Xhejms Kuk.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave sipas temës Koncepte kyç:
Nxënësi/ja: Hulumtim, udhëtar, udhëpërshkrues,
• vlerëson fazat nëpërmjet të cilave europianët qymyrguri, kartëmonedhë.
arritën të njohin kontinentin e Afrikës (njohja
bregdetare, njohja e brendshme e Kontinentit
Afrikan);
• shpjegon rëndësinë që pati në zhvillimin shoqëror
zbulimi i këtij kontinenti;
• përshkruan jetën e banorëve vendas (indigjen),
gjurmët, kulturën dhe shkëmbimet kulturore;
• përcakton ardhjen e parë të europianëve në
këtë kontinent dhe ndikimin e tyre në jetën e
vendasve;
• shpjegon kalimin e Australisë në një koloni
angleze.
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi zbulimet e mëdha tema ndërkurrikulare:
gjeografike, Teksti histori 7, të dhëna, kuriozitete, Gjuhët dhe komunikimi, gjeografia, TIK.
informacione dhe pamje nga Afrika, Australia, Zelanda e
Re. burime të ndryshme informacioni, internet etj.
Hapi i parë
Mësuesi e ndan klasën në 7 grupe. Ai bën prezantimin e shtatë tematikave përpara klasës dhe
koordinon ndarjen e tematikave në grupe:
Grupi 1. Njohja e Afrikës në periudhën antike (fenikasit, grekët, romakët);
Grupi 2. Arabët dhe Afrika (kalifati arab dhe shtrirja e tij, depërtimi i arabëve më në jug të
Afrikës dhe Afrika në territoret subsahariane);
Grupi 3. Zbulimi i Afrikës gjatë shekullit XV (ekspeditat e hershme portugeze, 1420-1480, zbulimet
e Bartolomeo Diazit, pasojat e këtyre zbulimeve);
Grupi 4. Rëndësia që pati zbulimi i Afrikës (zhvillimi i tregtisë, krijimi i skllavërisë zezake, hapat e
para të kolonizimit dhe lufta abolicioniste);
Grupi 5. Njohja e brendshme e Afrikës, figura e David Livingston si “heroi” i Afrikës;
Grupi 6. Gjurmët e para të banorëve vendas në Australi (aborigjenët);
Grupi 7. Tasmani dhe Kuku;
Mësuesi sqaron se në çdo grup 3 nxënës do të kërkojnë informacion për Zbulimin e Afrikës te
Encyclopaedia Britannica: discovery of Afrika, exploration, ndërsa 2 të anëtarëve të tjerë i
cakton detyrë që të kërkojnë informacion për Zbulimin e Australisë dhe Zelandës së Re.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja orienton nxënësit që të klasifikojnë dhe t’i vendosin materialet e gjetura në një
folder. Më pas do t’i përpunoni dhe me to do të përgatisni një material përmbledhës për detyrën
e caktuar.
Mësuesi/ja ndjek punën e grupeve dhe i ndihmon me sugjerime.
Hapi i tretë
Çdo grup bën prezantimin e punës së deritanishme dhe mësuesi nëpërmjet pyetjeve kërkon që
nxënësit të bëjnë një prezantim më të mirë të fakteve dhe të shprehin qëndrimet e tyre. Nisin
diskutimet në grup dhe mes grupeve.
Nxënësit përfundojnë përzgjedhjen e materialeve përfundimtare.
Hapi i katërt:
Mësuesi/ja orienton nxënësit të ndërtojnë një material përmbledhës (album apo galeri) në
formën e një dosjeje të veçantë.
Hapi i pestë
Çdo grup paraqet prezantimin përfundimtar (albumin apo galerinë).
Diskutohen dhe vlerësohen prezantimet duke përqendrohet në paraqitjen e saktë të të dhënave,

citimi i burimeve, pasurime me foto dhe harta.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën në grup, mirëkuptimin mes anëtarëve të grupit, burimet
dhe materialet që përzgjedhin, mënyrën si e hartojnë një material prezantues dhe si e prezantojnë
atë, mendimin kritik.
Detyrë: Përshkruani figurën e David Livingston si “heroi” i Afrikës.

Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Reforma protestante dhe

pasojat e saj në Europë
Rezultatet e te nxënit sipas kompetencave kyç Situata e të nxënit:
Nxënësi/ja: Kisha Katolike për të shtuar pasurinë e saj filloi
• analizon përmbajtjen e kërkesave të M. Luterit dhe që të shiste indulgjenca, apo siç i quante kisha
evidenton ndikimet e tij në Europë; Letër faljet. Këto ishin letra me vulën e Papës,
• vlerëson rëndësinë që pati reformacioni për të cilat u shiteshin besimtarëve. Priftërinjtë
Europën; thoshin se besimtarët që blinin indulgjenca,
• formulon dhe drejton pyetje për indulgjencat dhe çliroheshin nga mëkatet dhe shpirtrat e tyre
veprimet e tjera të kishës katolike; shkonin të pastër në qiell. Kjo u konsiderua
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit që nga reformatorët si një gënjeshtër dhe grabitje
përdor për kërkim; ndaj besimtarit.
• vlerëson burimet për vlefshmërinë dhe A mendoni se Kisha Katolike veproi drejt?
besueshmërinë e tyre; Nëse jo, pse?
• krijon një përmbledhje koncize dhe informative
Reformacioni;
• shpjegon lidhjet shkakë-pasojë mes veprimeve të
kishës-reformacionit-krijimin e kishës protestante;
• përgatit një ese argumentuese duke përdorur
burimet historike;
• prezanton punën e bërë duke përdorur kompjuterin
dhe fjalorin e përshtatshëm historik.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave sipas Koncepte kyç:
temës Kisha Katolike, Kishë Luteriane (Protestante),
Nxënësi/ja: reformë, indulgjencë, protestant
• identifikon arsyet e rënies së besimit te Kisha
Katolike;
• përcakton konceptin Reformacion;
• shpjegon përmbajtjen e tezave të Luterit;
• përshkruan pasojat e Reformës fetare në Europë;
• argumenton lidhjen mes arritjeve në shkencës
dhe përhapjes së ideve të Martin Luterit.
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi të drejtat e ndërkurrikulare:
njeriut, teksti histori 7, foto, burime të ndryshme Gjuhët dhe komunikimi, TIK.
Hapi i parë
Mësuesi/ja bën lidhjen e informacionit që kanë marrë nxënësit për ndryshimet që ndodhën me fillesat e
epokës së Rilindjes me njohuritë e reja:
– Cili ishte roli i Kishës Katolike në Mesjetë?
– Cili ishte vendi që zinte kisha në drejtimin politik të Firences? A gëzonte besimin dhe respektin e
qytetarëve?
– Pse Kisha mbështeti nismën për zbulimet e mëdha gjeografike?
– Si do të ndikojë shitja e indulgjencave?
Mësuesi/ja së bashku me nxënësit diskutojnë përgjigjet e nxënësve.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja shfaq në kompjuter ose vendos në tabelë:
Reformacion
Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të bëjnë lidhjen mes tyre.
Hapi i tretë
Mësuesi/ja shpërndan nxënësve fletë formati A4 ku paraqitet fotoja Martin Luteri e shoqëruar me
informacionin se ai është themelues i Reformacionit. Në vitin 1517, ai paraqiti 95 kërkesa (teza), të cilat
i shpalli në portën e kishës së qytetit të Vitembergut. Në këtë fletë formati prezantohen kërkesat e
Martin Luterit.
Mësuesi/ja i orienton nxënësit të ndërtojnë dhe plotësojnë këtë tabelë, ndërkohë e ndërton këtë tabelë
edhe në dërrasë.
Kërkesat e Martin Luterit Arsyet e këtyre kërkesave
Kisha duhet të jetë e thjeshtë, pa statuja e piktura, me

pak ceremoni e pa pasuri.
Kisha duhet të jetë e lirë, e pavarur nga Papati.
Shitja e indulgjencave është një tregti e turpshme, që

grabit dhe gënjen besimtarët; ajo duhet të ndalohet.
Shpirtin e besimtarit, që ka bërë mëkate, nuk e shpëton
as Papa, as Kisha, as prifti, por vetëm feja e besimi te
Zoti. Çdo njeri, besimin te Zoti e fiton vetëm nëpërmjet
Shkrimit të Shenjtë (Biblës), të cilën e lexon, e kupton
dhe lidhet drejtpërdrejt me Zotin.
Priftërinjtë mund të martohen e të krijojnë familjet e tyre.
Martin Luteri përktheu Biblën në gjuhën gjermane, për
t’u ardhur në ndihmë besimtarëve.
Nxënësit pasi kanë përfunduar tabelën, prezantojnë mendimet e tyre dhe së bashku me
mësuesin/en përzgjidhen arsyetimet e drejta dhe plotësojnë shtyllën e dytë.
Hapi katërt
Mësuesi/ ja i orienton nxënësit të lexojnë mësimin. Më pas shënon në dërrasë dhe kërkon nga
nxënësit të plotësojnë tabelën, duke bërë lidhjen shkak-pasojë (faktorët që rritën pakënaqësinë
ndaj Kishës Katolike-lindjes së protestantizmit-pasojat që solli reformacioni).
Ndarjen fetare të Europës Perëndimore
Lindi protestantizmi
Korrupsioni Kisha Protestante u njoh zyrtarisht
indulgjenca Shpërthyen kryengritje të fshatarëve të

varfër
Ndarjen e Europës katolike në dy kisha:
Kishën Katolike dhe Kishën Protestante
Hapi i pestë
Punohet me rubrikën Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgjigjet e dhëna, diskutimet e bëra, lidhjen shkak- pasojë,
analizën e situatës së dhënë, mënyrën e prezantimit të informacionit, mendimin kritik që shfaq në
analizën shkak- pasojë.
Detyrë: Kërkoni më shumë të dhëna dhe hartoni një ese rreth Reformacionit, duke iu përgjigjur
pesë pyetjeve: KUR? ÇFARË? KUSH? KU? PSE?
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Përhapja e protestantizmit

në Europë
Nxënësi/ja: Mësuesi/ja shpërndan nxënësve fletë të
• analizon mësimet e Kalvinit dhe tregon rëndësinë formatit A4 në të cilën është paraqitur një
që kanë ato edhe në ditët e sotme; hartë: Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit që të
• vlerëson rëndësinë që patën idetë protestantë në vendosin në hartë emrat e shteteve sipas
Europë; besimit të tyre. Pyetje:
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit që – Çfarë pamje kishte harta para lindjes dhe
përdor për kërkim; përhapjes së protestantizimit?
rëndësinë e mësimeve të Kalvinit;
• shpjegon lidhjet shkak-pasojë mes krijimin e kishës
protestante dhe ndryshimit të hartës së Europës;
burimet historike;
• prezanton punën e bërë duke përdorur
kompjuterin dhe fjalorin e përshtatshëm
historik.
Nxënësi/ja: Protestantizëm, Kisha Kalviniste, Kisha
• përcakton shpërndarjen e besimeve fetare në Anglikane
Europë;
• tregon në hartë tri kishat protestante;
• përshkruan mësimet kryesore të Kalvinit;
• krahason Kishën Kalviniste me Kishën Anglikane
dhe evidenton dallimet.
teksti histori 7, foto, burime të ndryshme informacioni, Gjuhët dhe komunikimi, TIK.
internet etj.

Interpretoni në mënyrë të argumentuar çështjet:
- Mësimet e Kalvinit ndihmojnë në zhvillimin e ekonomisë.
- Besimin e Kalvinit mbi parapërcaktimin e fatit të njeriut.
Punohet me rubrikën Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgjigjet e dhëna, diskutimet e bëra, lidhjen shkak-
pasojë, analizën e situatës së dhënë, mënyrën e prezantimit të informacionit, mendimin kritik që shfaq
në analizën shkak-pasojë.
Detyrë: Duke u mbështetur në idetë e Kalvinit hartoni një ese ku të vlerësoni familjen dhe punën
në jetën e çdo njeriu.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Reforma katolike

Nxënësi/ja: Mësuesi/ja paraqet një foto të Urdhrit të
• analizon përmbajtjen e reformës së Kishës Katolike Jezuitëve dhe të Koncilit të Trentos.U
dhe ndikimet e saj në Europë; thotë nxënësve:
• vlerëson rëndësinë që pati Urdhri i Jezuitëve; – Shihni fotot me vëmendje dhe jepni
• formulon dhe drejton pyetje reformat e ndërmarra mendimin tuaj rreth pyetjeve:
nga kisha katolike; – Cilit besim i përkasin personat në foto?
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit që Cilat janë arsyet e mbledhjes së tyre?
• shpjegon lidhjet shkak-pasojë mes veprimeve të
kishës- dhe pasojave;
burimet historike;
• prezanton punën e bërë duke përdorur
kompjuterin dhe fjalorin e përshtatshëm historik.
Nxënësi/ja: Kisha Katolike, Kishë Luteriane
• identifikon arsyet e rënies së besimit te Kisha Katolike; (Protestante), reformë, indulgjencë,
• përcakton konceptin Reformacion; protestant.
• shpjegon përmbajtjen e tezave të Luterit;
• përshkruan pasojat e Reformës fetare në Europë;
• argumenton lidhjen mes arritjeve në shkencës dhe
përhapjes së ideve të Martin Luterit.
teksti histori 7, foto, burime të ndryshme informacioni, Gjuha dhe komunikimi, TIK.
internet etj.
Hapi i parë
Mësuesi/ja merr parasysh informacionin që nxënësit kanë marrë për besimin katolik që nga lindja
e tij e deri në shekullin e XVI, dhe shtron çështje për bashkëbisedim:
– Cili do të jetë qëndrimi i Kishës Katolike ndaj përhapjes së kishave protestante?
– A do ta pranojë lehtësisht Kisha Katolike humbjen e pushtetit të saj në një sërë vendesh të
Europës?
– Si mendoni ju, a do të përpiqet ajo të rifitojë pozitat që kishte para lindjes dhe përhapjes së
ideve protestante?
Hapi i dytë
Mësuesi/ja ndan nxënësit në 3 grupe, i orienton ata të nënvizojnë fjalitë që u duken kryesore për
temën. Nxënësit vendosen në mënyrë rrethore.
Grupi 1. Lexoni pjesën Urdhri i Jezuitëve dhe shënoni në fletore veçoritë e këtij Urdhri;
Grupi 2. Lexoni pjesën Koncili i Trentos dhe Pasojat e Reformës Katolike dhe shënoni në fletore
vendimet e Koncilit të Trentos;
Grupi 3. Lexoni pjesën Koncili i Trentos dhe Pasojat e Reformës Katolike dhe shënoni në fletore
përpjekjet e Kishës katolike për të penguar përhapjen e protestantizmit.
Pas përfundimit të detyrës, nxënësit diskutojnë rreth ndryshimeve që sollën Urdhri i Jezuitëve,
Koncili i Trentos dhe përpjekjet e tjera të Kishës Katolike për të penguar përhapjen e besimit
protestant.
Mësuesi/ja ndërton në tabelë skemën dhe kërkon që anëtarët e grupit të parë të plotësojnë shtyllën
komenti në tabelë, duke shënuar secili vetëm 1 koment:
Çështja Komenti
Urdhri i Jezuitëve - Anëtarët e këtij urdhri ishin besnikë, të palëkundur e të vendosur të fesë
katolike e të Papës.
- Urdhri Hapi seminare (shkolla) e kolegje në Europë e jashtë saj. Nxënësit në
këto seminare fitonin një kulturë të gjerë dhe edukoheshin me besim në fenë
katolike.
- Nga këto shkolla dolën shumë priftërinj të kulturuar, studiues e politikanë
- Urdhri dërgoi misionarët e vet kudo, për të përhapur katolicizmin.
Urdhri i jezuitëve ndihmoi në forcimin e pozitave të Kishës Katolike në shumë
vende.
Çështja Komenti
Kisha ndërmerr masa - Shpallja e listës së librave të ndaluar, mbledhja dhe djegia e tyre në mes
të tjera të ashpra të qytetit me ceremoni.
- Gjithashtu kush lexonte libra të tillë shpallej heretik dhe ndiqej burgosej,
torturohej dhe dënohej.
- Papa i dha një fuqi të madhe Gjyqit të Inkuizicionit, që ishte ngritur në
shekullin XIII.
- Inkuizicioni dënonte me ashpërsi heretikët.
- Ata dënoheshin me vdekje, duke u djegur për së gjalli në qendrën e
qytetit, në prani të qytetarëve.
- Viktima të intolerancës së Kishës u bënë edhe dy shkencëtarët e
mëdhenj të kohës Xhordano Bruno dhe Galileo Galilei. Bruno u dënua me
djegie për së gjalli për mendimet.
Hapi i tretë
Mësuesi/ja orienton nxënësit e grupit të parë që të ndërtojnë pyetje për grupin e dytë, ndërsa grupi i
tretë ngre çështje për diskutim për dy grupet:
Pyetjet:
– Cila ishte përmbajtja e Reformës Katolike?
– Cilat ishin vendimet e Koncilit të Trentos?
– Çfarë dobie i solli kishës Urdhri i Jezuitëve?
– Cilat ishin masat e ashpra që mori Kisha ndaj kundërshtarëve të vet?
Çështjet për argumentim:

- A ishte Kisha Katolike në këtë periudhë tolerante?
- Ku qëndrojnë vlerat e Urdhrit të Jezuitëve në fushën fetare dhe kulturore? Diskutohen dhe
vlerësohen përgjigjet.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgjigjet e dhëna, diskutimet e bëra, lidhjen shkak- pasojë, analizën e
situatës së dhënë, mënyrën e prezantimit të informacionit, mendimin kritik që shfaq në analizën shkak-
pasojë.
Detyrë: Ndahet klasa në dy grupe të mëdha dhe jepet detyra: Duke përdorur internetin ose
burime të tjera:
Grupi 1. Hartoni një ese mbi sjelljen e Kishës Katolike ndaj Xhordano Brunos
Grupi 2. Hartoni një ese mbi sjelljen e Kishës Katolike ndaj Galileo Galileit.
Tematika 1. Humanizmi dhe rilindja Tema mësimore: Zgjerimi dhe ndërprerja

e pushtimeve të perandorisë osmane në
Europë
Nxënësi/ja: Mësuesi/ja shfaq me videoprojektor
• analizon faktorët që çuan në krijimin dhe dokumentarin Perandoria Osmane, në
zgjerimin e Perandorisë osmane; faqen http://www.britannica.com/place/
• vlerëson politikën tolerante të Perandorisë; Ottoman- Empire
• formulon dhe drejton pyetje reformat e Komentohet rreth shtetit osman dhe
ndërmarra nga kisha katolike; përgatitjes ushtarake të tij.
• shpjegon lidhjet shkak-pasojë;
• përgatit një detyrë duke përdorur burimet historike;
• prezanton punën e bërë, duke përdorur kompjuterin
• tregon kohën dhe rrugën e formimit të Perandoria Osmane, zgjerimi, krizë,
Perandorisë Osmane; sulltan, sulltanat, haraç
• tregoni në hartë shtrirjen e Perandorisë Osmane në
kulmin e zgjerimit të saj territorial;
• bëni vlerësimin e betejave të Lepantos dhe të
Vjenës;
• përshkruan arsyet që çuan në rënien fuqisë
pushtuese të Perandorisë dhe tërheqjen e saj nga
Europa;
• analizon faktorët që ndikuan në politikën tolerante të
Perandorisë.
Nnjohuritë paraprake që ka nxënësi mbi të drejtat e tema ndërkurrikulare:
njeriut, teksti histori 7, foto, burime të ndryshme Gjuhët dhe komunikimi, Gjeografia, TIK.
http://www.britannica.com/place/Ottoman-Empire
Hapi i parë
Mësuesi/ja i shkruan në tabelë termat Perandoria bizantine Perandoria osmane
Pushtime dhe i orienton të punojnë në dyshe e të shënojnë informacionin që ata kanë për Perandorinë
Bizantine dhe atë Osmane. Pas përfundimit të punës në dyshe diskutohen mendimet e dhëna nga
nxënësit.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja u shpërndan nxënësve një fletë format A4, në të cilën është paraqitur harta e shtrirjes së
Perandorisë Osmane, dhe kërkon që ata të vendosin emrat e vendeve që shtrihen në pjesën e gjelbër
dhe t’i rendisin në fletore, duke i ndarë sipas kontinenteve.
Pasi nxënësit japin përgjigjet dhe diskutojnë rreth tyre, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të krahasojnë
këtë hartë me hartën e Perandorisë Bizantine dhe me hartën e besimeve fetare dhe t’i shënojnë në
fletore.
Diskutohen përgjigjet dhe nxirren përfundimet të cilat shënohen në tabelë.
Hapi i tretë
Mësuesi/ja ndan nxënësit në 3 grupe dhe kërkon prej tyre të lexojnë tekstin dhe të nënvizojnë pjesët që
i bëjnë përshtypje:
Grupi 1. “Formimi dhe zgjerimi i Perandorisë Osmane”;

Grupi 2. “Faktorët që ndikuan në zgjerimin e Perandorisë Osmane”; Grupi 3, “Ndërprerja e ekspansionit
osman në Europë”
Mësuesi/ja ndërton në tabelë skemën dhe kërkon që anëtarët e grupit të parë të plotësojnë shtyllën
komenti në tabelë, duke shënuar çdo anëtar vetëm 1 koment:
Çështja Komenti
Formimi i perandorisë - Shteti turk i selxhukëve u shpërbë në shekullin XIII në
shumë principata. Një nga këto principata, që sundohej
nga princi me emrin Osman, u bë bërthama prej nga
lindi më vonë Perandoria Osmane. Osmani krijoi
Dinastinë Osmane, e cila e drejtoi Perandorinë për 600
vjet (1299-1923).
Zgjerimi i Perandorisë - Perandoria Osmane zuri vendin e Perandorisë
Bizantine, duke u bërë një nga shtetet më të
mëdha dhe më të fuqishme të kohës.
- Për shtrirjen e saj, ajo krahasohet me Perandorinë
Romake.
Brenda kësaj hapësire përfshiheshin këto territore:
Ballkani, për pushtimin e të cilit u deshën 150 vjet,
Gadishulli i Krimesë dhe brigjet veriore të Detit të Zi,
territoret e Kaukazit, mes Detit Kaspik dhe Detit të Zi,
ato të Sirisë, Irakut (të sotëm) e Gadishullit Arabik,
Egjiptit dhe Afrikës Veriore.
Në zotërimet osmane ishte Mesdheu Lindor, Deti i Kuq
dhe Gjiri Persik. Në Oqeanin Indian, flota osmane
kërcënonte vazhdimisht monopolin tregtaro- detar të
portugezëve.
Sulltan Mehmeti i II dhe sulltan Sulejmani - Sulltan Mehmeti II pushtoi Kostandinopojën në vitin
1453, duke i dhënë fund sundimit njëmijëvjeçar të
Perandorisë Bizantine.
- Sulltani Sulejmani I e zgjeroi Perandorinë drejt
Veriut, duke përfshirë territoret e Hungarisë dhe arriti
në Vjenë, qytet të cilin e rrethoi në vitin 1526.
Mësuesi/ja pasi diskuton me nxënësit çështjet dhe komentet e grupit të parë kërkon që anëtarët e
grupit të dytë të plotësojnë shtyllën komenti në tabelë, duke shënuar çdo anëtar vetëm 1 koment:
Çështja Komenti
Faktorët që ndikuan në zgjerimin e - Faktorët e jashtëm:
Perandorisë a) dobësimi i Perandorisë Bizantine, e cila kishte
marrë goditje që nga Kryqëzata IV e vitit 1204;
b) grindjet dhe mosmarrëveshjet në mes shteteve
europiane dhe midis
feudalëve fisnikë të Ballkanit e të viseve të tjera.
- Faktorët e brendshëm:
a) zbatoi një politikë elastike që veçanërisht në kohën e
Sulltan Sulejmanit, kjo sepse Perandoria përfshinte
brenda saj popuj me gjuhë, zakone e fe
të ndryshme (myslimanë, të krishterë, hebrenj etj.), nuk
mund të mbahej vetëm me forcën e ushtrisë, e cila ishte
e angazhuar vazhdimisht në fushata pushtuese.
Njohu Patriarkanën si kryeqendrën e fesë ortodokse.
Nuk e zëvendësoi klasën fisnike të krishterë, e cila ruajti
hierarkinë dhe pronat e saj, me kusht që të njihte
autoritetin e sulltanit, të paguante një haraç vjetor, t’i
shërbente në fushatat pushtuese dhe të dorëzonte një
fëmijë si peng pranë sulltanatit.
Kisha fitoi të drejtën për të gjykuar bashkësinë e
krishterë. Edhe fshatarësisë iu krijuan kushte jo më të
rënda sesa në periudhën bizantine, drejtimin e së
cilës e mbështeste në meritokraci.
Mësuesi/ja, pasi diskuton me nxënësit çështjet dhe komentet e grupit të dytë, kërkon që anëtarët
e grupit të tretë të plotësojnë shtyllën komenti në tabelë, duke shënuar secili anëtar vetëm 1
koment:
Çështja Komenti
Faktorët që ndikuan në humbjen e aftësisë Faktorët kryesorë që ndikuan për këtë ishin:
pushtuese të Perandorisë Osmane  krijimi i aleancave ushtarake-politike europiane;
 konfliktet e brendshme dhe kriza ekonomike e
Perandorisë.
Çështja Komenti
Disfatat e Perandorisë osmane dhe tërheqja - Ushtria e Perandorisë Osmane shënon humbje të
e saj nga Europa njëpasnjëshme.
- Pasoi humbje në betejën detare që u zhvillua në
vitin 1571, në Lepanto (vend në detin Jon, pranë
ngushticës së Korintit) dhe në betejën me flotën
Aleanca e Shenjtë të koalicionit europian;
- Ushtria osmane pësoi disfatën përfundimtare e në
Betejën e Vjenës, në vitin 1683.
- Në vitin 1684 u krijua një koalicion kundërosman
me emrin “Lidhja e Shenjtë”. Në koalicion merrnin
pjesë Austria, Polonia, Venediku, Malta dhe më pas
hyri edhe Rusia.
- Osmanëve iu desh të përballnin një
kundërofensivë të gjatë 15- vjeçare me Lidhjen e
Shenjtë, që u quajt nga Papa si kryqëzata e fundit.
- Rrethimi osman i Vjenës dështoi dhe ushtria osmane
u thye.
- Në vitin 1699 u nënshkrua Marrëveshja e Paqes në
Karlovac.
Disfata e Vjenës dhe Paqjae Karlovacit shënojnë rënien
e ushtrisë osmane dhe fillimin e tërheqjes së saj.
Hapi i tretë
Punohet me rubrikën Mendoni-Arsyetoni- Gjurmoni-Nxirrni përfundime
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgjigjet e dhëna, diskutimet e bëra, lidhjen shkak- pasojë, analizën e
situatës së dhënë, mënyrën e prezantimit të informacionit, mendimin kritik që shfaq në analizën shkak-
pasojë.
Detyrë: Gjeni të dhëna për qëndrimin që mbajti sulltan Mehmetit IV ndaj vezirit të madh,
Karamustafë Pashës pas Betejës së Vjenës.
Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë Tema mësimore: Trashëgimia osmane

moderne në art, kulturë, ekonomi dhe në jetën e
përditshme
Rezultatet e të nxënit sipas Situata e të nxënit: Video prezantuese e
kompetencave kyç Nxënësi/ja: objekteve të trashëgimisë kulturore të
• analizon kulturën materiale e shpirtërore të Stambollit. https://www.youtube.com/
qytetërimit osman; watch?v=rC0osgUA7X4
• dallon karakteristikat e përbashkëta dhe të veçantat
ndërmjet qytetërimit osman dhe atij në vendet e Pyetje:
Ballkanit; – A gjejmë ndërtesa të tilla në vendin
• vlerëson rolin e arritjeve të këtyre qytetërimeve në tonë? Ku?
jetën e sotme; – Cila është lidhja mes tyre?
• formulon dhe drejton pyetje për artin, shkencën dhe
ekonominë në vendet e Ballkanit”;
ndikimin e artit dhe kulturës osmane në vendet e
Ballkanit;
kulture;
• shpjegon arsyet pse qytetërimi osman pati një ndikim
më të madh në Shqipëri, Bosnjë-Hercegovinë,
Maqedoni se në Greqi, Serbi e Bullgari;
• gjen të përbashkëtat dhe ndryshimet mes
qytetërimit osman qytetërimit në vendet e Ballkanit;
kërkuar informacione historike, si fotografi, përralla,
poezi, rreth ndikimit të qytetërimit osman në jetën e
përditshme, arkitekturën e besim në vendet e
Ballkanit dhe i përzgjedh ato për ti komunikuar.;
• Prezanton gjetjet përmes përdorimit të kompjuterit,
duke përdorur fjalorin e përshtatshëm historik.
Nxënësi/ja: Qytetërim osman, raja, nomad, bashkësi
• identifikon elementet e qytetërimit osman në fshatare, çarshi, islamizim.
jetën e përditshme, artin, kulturën, besimin dhe
ekonominë e vendeve të Ballkanit;
• përshkruan ndikimin e këtij qytetërimi në vendin
tonë dhe vende te tjera të Ballkanit;
• vlerëson trashëgiminë e qytetërimit osman në art,
në kulturë, në shkencë, në ekonomi dhe në jetën e
përditshme.
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi ndikimin e ndërkurrikulare:
qytetërimit osman në letërsinë shqipe, arkitekturë e Gjuhët dhe komunikimi, arte, TIK.
besimin fetar, teksti histori 7, dokumentar
https://www.youtube.com/watch?v=rC0osgUA7X4
burime informacioni nga interneti…etj.
Hapi i parë
Mësuesi/ja nëpërmjet pyetjeve që u drejton nxënësve lidh njohuritë që ka nxënësi me temën
e re:
– Cilët ishin faktorët e brendshëm që ndikuan në zgjerimin e Perandorisë Osmane?
– Trego në hartë vendet e Ballkanit që u vendosën nën sundimin e Perandorisë Osmane?
– Kur u përhap feja islame në territoret e Ballkanit?
Hapi i dytë
Mësuesi/ja i vendos nxënësit në sallën e informatikës dhe i ndan ata në 4 grupe dhe çdo grupi i
cakton detyrat:
Grupi 1. Gjeni në internet foto të shek. XVII-XVIII të qyteteve, si Tirana, Shkupi, Gjakova, Sarajeva,
Beogradi, Sofja. Evidentoni veçoritë që tregojnë ndikimin e qytetërimit osman dhe interpretojini ato.
Grupi 2. Gjeni foto të veshjeve të grave dhe burrave të Tiranës (veshja me dimi mermeri), Shkupit,
Beogradit, Bukureshtit. Krahasojini ato dhe përshkruani elementet e ndikimit të qytetërimit osman.
Grupi 3. Gjeni foto dhe nga ceremonitë festive/ritet, ku evidentohen elementet e kulturës osmane
dhe bëni përshkrimin e tyre.
Grupi 4. Gjeni huazimet e fjalëve osmane, që përdoren në bisedat e përditshme, lojëra (për të
orientuar nxënësit, mësuesja shkruan disa fjalë, si: penxhere-dritare; sehir-vështron, sokak-
rrugicë; hajde-eja). (Në rastet kur në shkollë nuk ka internet, mësuesi i ndan çdo grupi foto për
detyrat e dhëna). Gjatë punës në grup nxënësit bashkëbisedojnë dhe bashkërendojnë
informacionin dhe përgatisin
prezantimin.
Hapi i tretë
Në fazën e fundit, një përfaqësues për çdo grup prezanton punimin e grupit dhe më pas grupi 1
diskuton punimin e paraqitur nga grupi 4, grupi 2 diskuton prezantimin e bërë nga grupi 3 dhe
grupi 3 vlerëson punën e bërë nga grupi 1.
Mësuesi/ja ngre si çështje për diskutim:

– Pse ndikimi i qytetërimit osman ishte më i madh në vendet si Shqipëria, Bosnje- Hercegovina,
Maqedonia, se në vendet si Serbia, Greqia e Rumania?
– A përbën vlerë trashëgimia kulturore e qytetërimit osman në kulturën e vendeve të
Ballkanit? Diskutohen përgjigjet.
Nxënësi/ja:
• identifikon elementet e qytetërimit osman në jetën e përditshme, artin, kulturën, besimin dhe
ekonominë e vendeve të Ballkanit;
• përshkruan ndikimin e këtij qytetërimi në vendin tonë dhe vende të tjera të Ballkanit;
• vlerëson trashëgiminë e qytetërimit osman në art, në kulturë, në shkencë, në ekonomi dhe në
jetën e përditshme.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgjigjet e dhëna, diskutimet e bëra, ndërveprimin në punën në
grup, përzgjedhjen e burimeve të informacionit dhe të materialit, mënyrën e prezantimit të
informacionit.
Detyrë: Gjeni fjalë, frazeologji, rite që i përkasin qytetërimit osman në poezinë popullore dhe
përralla.
Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë Tema mësimore: Ndikimi i kulturës

moderne osmane në kulturën shqiptare – 1 orë
Nxënësi/ja: Lexohet pjesa:
• analizon ndikimin e qytetërimit osman në Perandoria Osmane, megjithëse e sundoi
kulturën materiale e shpirtërore të popullit Shqipërinë për rreth 500 vjet, nuk arriti t’i
tonë; asimilojë banorët e saj. Shqiptarët ruajtën
• vlerëson trashëgiminë tonë kulturore; gjuhën, zakonet, veshjen, arkitekturën,
• formulon dhe drejton pyetje për faktorët që ndikuan muzikën, vallet, fenë etj.
në përhapjen e qytetërimit osman në vendin tonë; Megjithatë, sundimi osman nuk mbeti pa
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit lënë ndikimin e vet në mënyrën e
që përdor për kërkim; jetesës së shqiptarëve, dukuri që
• përzgjedh informacionin që i duhet; shfaqen edhe në jetën tonë të
• vlerëson burimet për vlefshmërinë përditshme.
dhe besueshmërinë e tyre;
• ndërton një ese me materialet e gjetura duke
përdorur burimet historike të shkruara dhe nga
interneti;
• përgatit prezantimin përfundimtar duke përdorur
programet kompjuterike dhe fjalorin e përshtatshëm
historik.
Nxënësi/ja: Veprimtari hulumtuese, Monumente fetare,
• njeh monumentet fetare si pjesë e trashëgimisë sonë sundim osman, ndikim i kulturës osmane,
kulturore; tolerancë fetare.
• vlerëson tolerancën fetare të shoqërisë shqiptare;
• vlerëson ndikimin e kulturës osmane në arkitekturë,
art, zakone, tradita, veshje, kulinari etj.
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi të drejtat e njeriut, tema ndërkurrikulare:
teksti histori 7, foto, burime të ndryshme informacioni, Gjuhët dhe komunikimi, gjeografia, TIK.
interneti, programe kompjuterike etj.
Hapi i parë
Mësuesi orienton nxënësit që kjo orë do të jetë një veprimtari hulumtuese, i ndan nxënësit në 4
grupe me nga 8 nxënës. I sqaron se në këtë veprimtari përfshihen kryesisht 8 rubrika dhe çdo
nxënës do të përzgjedhë një nga rubrikat e mëposhtme dhe se kjo do të bëhet me mirëkuptim, me
qëllim që mësuesi/ja të mos i caktojë vetë rubrikat për çdo nxënës:
1. ndikimi i kulturës osmane në fjalorin tonë të përditshëm (në bujqësi, artizanat, tregti, orendi
shtëpiake, kuzhine, veshje etj.);
2. ndikimi i kulturës osmane në muzikë;
3. ndikimi i kulturës osmane në ndërtime (arkitekturë);
4. ndikimi i kulturës osmane në veshje;
5. ndikimi i kulturës osmane në besimin fetar
6. ndikimi i kulturës osmane në familje
7. ndikimi i kulturës osmane në martesa;
8. ndikimi i kulturës osmane në festa të ndryshme.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja orienton nxënësit që të klasifikojnë materialet e gjetura për rubrikën e dhënë, t’i
vendosin në një dosje. Më pas do të përpunohen materialet e gjetura dhe me to secili anëtar i
grupit do të përgatisë një material përmbledhës.
Hapi i tretë
Çdo grup bën prezantimin e punës së deritanishme dhe mësuesi nëpërmjet pyetjeve nxit
pjesëmarrjen e sa më shumë nxënësve në prezantimin e produktit të hulumtimit dhe në diskutimet
rreth tij. Kërkon që nxënësit të bëjnë një prezantim më të mirë të fakteve dhe
të shprehin qëndrimet e tyre. Nxënësit diskutojnë në grup dhe mes grupeve për vërejtjet dhe
sugjerimet e dhëna nga nxënësit dhe mësuesi.
Nxënësit përfundojnë përzgjedhjen e materialeve përfundimtare.
Hapi i katërt
Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të sqarojnë dhe të zbërthejnë shprehjet:
• “shije orientale”;
• “muzikë orientale”;
• “ndikim oriental”
• “qëndrim anadollak” etj.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën në grup, mirëkuptimin mes anëtarëve të grupit, burimet
dhe materialet që përzgjedhin, mënyrën si e hartojnë një material prezantues dhe si e prezantojnë
atë, mendimin kritik.
Detyrë: Përshkruani një ushqim që përdorim ne nga arti i gatimit osman.

Tematika 1. Humanizmi dhe rilindja Tema mësimore: Shoqëria europiane,

shkenca dhe kontributi i saj në Europë
gjatë shekullit XVI-XVII
Nxënësi/ja: Mësuesi/ja bën disa veprime si: hedh lart
• analizon faktorët që çuan në zhvillimin e shkencës; një top, një mollë, një shkumës;
• vlerëson ato dhe zbulon lidhjen e tyre me Kërkon nga nxënësit të tregojnë pse ndërsa
rezultatet e shkencës sot; objektet i hodha në drejtimin lart ato ranë
• formulon dhe drejton pyetje reformat e ndërmarra në tokë.
nga kisha katolike;
tyre;
• shpjegon lidhjet shkak-pasojë;
• përgatit një DETYRËn duke përdorur burimet historike;
• ndërthur informacionin që ka nga fushat apo
kurrikulat e tjera me njohuritë e reja;
Nxënësi/ja: Struktura e shoqërisë europiane,
• përcakton lidhjet mes arritjeve në shkencë dhe art përparimi dhe kontributi i shkencës.
dhe ndryshimeve në jetën shoqërore;
• dallon ndryshimin mes borgjezisë dhe
fisnikërisë europiane;
• tregon strukturën e shoqërisë urbane;
• përshkruan dukuritë e reja në mënyrën e jetesës
në shoqërinë europiane;
• renditni arritjet e shkencës gjatë shek. XV–XVI;
• shpjegon faktorët që sollën ndryshimin e shpejtë
të qyteteve gjatë shek. XVI–XVII;
• zbulon vlerat e zbulimeve të Kopernikut, Keplerit,
Galileit e Njutonit.
njeriut, teksti histori 7, foto, burime të ndryshme informacioni, Gjuhët dhe komunikimi, arte, fizikë, gjeografia,
internet etj. https://www.youtube.com/watch?v=rCz7qxmO2hA TIK.
https:// www.youtube.com/ëatch?v=ël_zp1Sr0pk
http://www.history. com/topics/galileo-galilei/videos
https://www.youtube.com/ watch?v=VB3V36LJpGc
Hapi i parë
Mësuesi/ja ndan nxënësit në tri grupe dhe u shpërndan një foto për çdo grup (fotot që janë vendosur në
situatë) dhe kërkon prej tyre të përshkruajnë foton.
Çdo grup jep mendimet e tij rreth fotos dhe diskutohen përgjigjet.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja për të nxitur diskutimet shënon në tabelë termat:
ANIJE ME PAJISJE TË REJA SHTYPSHKRONJËS SHKOLLAT DHE UNIVERSITETET
Nxënësit lidhin termat me njohuritë që kanë marrë në mësimet Humanizmi, Rilindja, Zbulimet e
mëdha gjeografike dhe pasojat e tyre, dhe evidentojnë arritjet e shkencës në shek. XV-XVII.
Mësuesi/ja shfaq në kompjuter videon https://www.youtube.com/watch?
v=rCz7qxmO2hA
Hapi tretë:
Mësuesja i vendos nxënësit në sallën e informatikës dhe çdo grupi i cakton detyrat:
Grupi 1. Kërkoni informacion dhe bëni një përshkrim të shkurtër të bazuar në fakte me temë
“Teleskopi i Galileit i Hapi rrugë zbulimit të hapësirës qiellore”.
Grupi 2. Kërkoni informacion dhe bëni një ese me temë “Universi”, duke u mbështetur në arritjet e
Nikolla Kopernikut, Xhon Keplerit, Galio Galileit dhe Isak Njutonit.
Grupi 3. Paraqitni në formë skicash, siç e imagjinoni, Sistemin Diellor sipas Ptolemeut dhe sipas
Kopernikut. Mësuesi/ja orienton nxënësit me adresat e mëposhtme.
https://www.youtube.com/ëatch?v=wl_zp1Sr0pk
http://www.history.com/topics/galileo-galilei/videos
https://www.youtube.com/watch?v=VB3V36LJpGc
Nxënësit prezantojnë punimet dhe diskutohen përgjigjet.
Hapi i tretë
Nëse vështrojmë një pemë, vëmë re se frutat e saj bien poshtë. Pse ndodh kjo? Argumentoni
përgjigjen.
Vlerësimi: nxënësit vlerësohen për përgjigjet e dhëna, diskutimet e bëra, lidhjen shkak-pasojë,
analizën e situatës së dhënë, mënyrën e prezantimit të informacionit, mendimin kritik që shfaq në
analizën shkak-pasojë.
Detyrë: Bëni një ese mbi lidhje mes ideve të Galileit në përgjithësi dhe të alienëve.
Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë moderne Tema mësimore: Arsimi, letërsia, arti
dhe arkitektura në europë gjatë shekullit
XVI-XVII
Nxënësi/ja: Se kush duron përbuzjen dhe
• analizon kulturën materiale e shpirtërore të shek XVI- kamcikun’ e botës,
XVII; Zullumn’ e shtypësit, përdhunën e krenarit,
• dallon karakteristikat e përbashkëta në zhvillimin Lëngimn’ e dashuris’ së paperfillur,
e artit, shkencës në epokën e Rilindjes në Vonimn’ e ligjes, gojë-çthurjen e zyrtarit,
Europë; Dhe shkelmet, që çdo vlerë zemër- gjërë
• vlerëson rolin e arritjeve të këtyre në jetën e sotme; Nga të pavlërshmit merr, kur munt t’ a lanjë
• formulon dhe drejton pyetje për artin, kulturën dhe Pjesë nga Hamleti - William Shakespeare
shkencën në këtë periudhë; (Përktheu Fan Stilian Noli)
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit që Duke lexuar këto vargje ndërtoni një
përdor për kërkim; përfytyrim tuajin për shoqërinë në shek. XVI
artin dhe kulturën në shek. XVI-XVII;
kulture;
• shpjegon pse veprat e artit të bëra në kohën e
Rilindjes janë të rëndësishme për ne sot;
kërkuar informacion për temën;
• komunikon duke përdorur fjalorin e përshtatshëm
historik.
Nxënësi/ja: Elita politike dhe intelektuale
• përcakton ndryshimet që ndodhën gjatë shek. XVI -
XVII, në teknologji, në art, në arsim, në arkitekturë dhe
në ide;
• evidenton kontributin e përparimeve shkencore në
shoqërinë europiane;
• njeh disa nga figurat historike që i përkasin kësaj
teme, si: Leonardo da Vinçi, Mikelanxhelo Buonaroti,
Servantesi, Shekspiri.
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi Humanizmin dhe ndërkurrikulare:
Rilindjen Europiane, apo përfaqësues të tyre, interneti, teksti, Gjuhët dhe komunikimi, arte, TIK.
foto.
Hapi i parë
Mësuesi/ja i pyet nxënësit në lidhje me njohuritë që kanë ata rreth ndryshimeve që solli epoka e
Rilindjes.
– Kur dhe ku i ka fillesat epoka e Rilindjes?
– Cilat ishin faktorët që çuan në lindjen e kësaj epoke?
– Tregoni disa nga pasoja e Rilindjes në ekonomi, art, kulturë, shkencë?
Hapi i dytë
Më poshtë jepet skema e cila mbushet nga përshkrimet e nxënësve.
U zhvillua ekonomia dhe

shkenca
U rritën qytetet
U shpik shtypshkronja Ndryshimet që solli Rilindja
Politika u bë laike koncepte të reja për vlerat e

njeriut
Arkitektura U zhvillua letërsia, piktura, skulptura
Përfaqësues të kësaj epoke janë: Leonardo da Vinçi, Mikelanxhelo Buonaroti, Galileo Galilei,
William Shekspir, Miguel Servantes.
Mësuesi/ja ndërton tabelën Di-Dua të di – Mësova dhe vendos në shtyllën e parë njohuritë që kanë për
këtë temë.
Hapi i tretë
Mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë mësimin dhe të shënojnë në fletore pyetjet që u lindin. Pas
përfundimit të leximit, nxënësit tregojnë dhe shënojnë në tabelën shkruese pyetjet që u lindën gjatë
leximit.
Hapi i katërt
Për t’u dhënë përgjigje pyetjeve, mësuesi/ja ndihmon nxënësit duke shfaqur në kompjuter foto nga
jeta, stili i ndërtimit të qyteteve në mesjetë dhe foto nga epoka e Rilindjes. Tregohen mënyra e
veshjes, e stilit barok të ndërtimit, e shtypshkrimit, e shkollës dhe e kryeveprave të Da Vinçit,
Mikelanxhelos dhe kërkon nga nxënësit të krahasojnë dhe të tregojnë ndryshimet. Shënon në
kolonën mësova përgjigjet e sakta. Për të mësuar edhe veçori të tjera të kësaj periudhe, mësuesja i
orienton të lexojnë tekstin dhe të nënvizojnë atë informacionin e ri, të cilin gjithashtu e shënon në
kolonën e tretë.
Di Dua të di Mësova
Rilindja Europiane u zhvillua në Faktorët që nxitën Gjatë shekullit XVI–XVII,
kushtet e një hovi të madh zhvillimin e arsimit në zhvillimi i shoqërisë europiane
ekonomik dhe shkencor. Europë, në shek. XVI – shtroi nevojën për dije, veçanërisht
U rritën qytetet, të cilat u bënë XVII. për dije shkencore.
qendra të fuqishme ekonomike, Shoqëria e zhvilluar gjatë shekullit
politike e kulturore, veçanërisht XVI– XVII kishte nevojë për
kryeqendrat e shteteve. administratorë, mjekë, juristë,
Në qytete lindi shtresa e pasur, inxhinierë. Krahas kolegjeve fetare
e cila grumbulloi mjete u hapën shkolla laike dhe
financiare dhe i përdori për universitete me degë nga fusha të
Ku u hapën shkollat
investime të reja. ndryshme të shkencës, si mjekësi,
Cilat ishin veçoritë
Përparoi shkenca, teknika e astronomi, drejtësi etj Borgjezia
e letërsisë së shekullit
teknologjia. ishte e interesuar për studime
XVI– XVII
U shpik shtypshkronja Rilindësit universitare shkencore.
Kryeveprat e
ishin dijetarë që studionin të
përfaqësuesve të rilindjes
gjitha fushat e dijes, Qytetet Në këtë periudhë mori zhvillim
Cilat janë veçoritë e stilit
italiane që u dalluan gjatë kësaj edhe letërsia dhe artet.
barok dhe ku u përdor.
kohe ishin Firence, Milano, Shkrimtarët goditën shoqërinë e
Mantova, Roma etj. vjetër dhe moralin e kalbur të saj.
Në këto qytete u krijuan rrethe Ata në veprat e tyre talleshin me
të artistëve e mendimtarëve, të servilizmin, frikën, egoizmin e
cilat u bënë qendra të padrejtësitë, si dhe me cilësitë e
fuqishme të kulturës së tjera negative të shoqërisë së
Rilindjes. Pjesë të këtyre vjetër.
rretheve ishin Leonardo da
Vinçi, Mikelanxhelo Buonaroti, Vlerësonin shoqërinë e re që po
Galileo Galilei etj. lindte dhe cilësitë e moralit të ri, si:
dëshira për punë, drejtësia,
Italia u bë djepi i qytetërimit toleranca, respektimi i lirive e të
të ri modern. drejtave të njeriut.
Gjatë periudhës së Veprat e tyre edhe sot vihen në
Rilindjes u zhvillua letërsia. skenë, ekranizohen dhe pëlqehen
Veprat letrare u shkruan në nga publiku.
gjuhën vendase të përditshme
(Italisht, frëngjisht etj.). Në fushën e letërsisë u shquan: Në
Ndërsa latinishtja mbeti Angli Shekspiri (1564–1616), me
gjuha kryesore në veprimtarinë veprat e tij të famshme “Makbethi”,
kishtare. “Hamleti”, “Otello” etj., në Spanjë
Përfaqësuesit më në zë të Servantesi (1547– 1616), me
shkrimtarëve të Rilindjes kryeveprën e tij “Don Kishoti i
janë anglezi Uilliam Shekspir, Mançës”, në Francë Molieri, i cili
komediani spanjoll Migel hodhi bazat e komedisë moderne.
Servantes.
Rilindja ndryshoi të gjitha Piktura dhe skulptura e kësaj
fushat e jetës së shoqërisë periudhe kishte karakteristikat e
europiane: artin, kulturën, Rilindjes. Ajo u shkëput nga fryma
mënyrën e jetesës, stilin e artistike e mesjetës dhe u bë më
veshjes për burra e gra, njerëzore. Piktorët dhe arkitektët e
ndërtimin e shtëpive, strukturën shihnin natyrën si modelin e
urbane të qyteteve. përsosmërisë. Elementet e reja që
Rilindja krijoi koncepte të reja solli piktura gjatë Rilindjes, ishin
për vlerat e njeriut, për punën perspektiva dhe proporcionaliteti.
dhe jetën në përgjithësi. Çdo Piktura nuk paraqitej më si në
gjë filloi t’i nënshtrohej arsyes mesjetë, me dy përmasa, por me
dhe provës (eksperimentit), tri përmasa: gjerësi, lartësi e
duke u shkëputur nga tradita
mesjetare fetare apo shpjegimi thellësi.
nëpërmjet fuqisë së
mbinatyrshme. Njeriu vihej Portretet, peizazhet dhe
përpara përgjegjësisë morale kompozimet i ngjanin mjaft jetës
për punën dhe veprimtarinë e reale. U përdorën bojërat e vajit,
tij, pra ishte i lirë, por I të cilat jepnin pikturës më gjallëri.
përgjegjshëm. Me përdorimin e ngjyrave piktura
Politika u bë laike. kishte më shumë jetë. Skulptorët
e merrnin frymëzimin për veprat
e tyre nga statujat greke e
romake dhe zgjidhnin si modele
njerëz realë. Statujat e Rilindjes
janë jetësore, të fuqishme dhe të
hijshme. Cilat janë veçoritë e
stilit barok dhe ku u përdor?
Kryeveprat e Da Vincit: “Madona”

apo “Mona Liza” dhe “Darka e
fundit”; Kryeveprat e
Mikelanxhelos “Krijimi” dhe
skulpturat “Davidi” dhe “Moisiu”.
Rafaelo Sancio da Urbino (1483–

1520), piktor i shquar, me
kryeveprën e tij “Shkolla e
Athinës”.
Arkitektura e kësaj periudhe

shquhet për ndërtime, ku ruante
ekuilibri mes lartësisë, hapësirës
dhe dritës. Ata projektuan
ndërtesa me kolona, qemerë dhe
kube. Ky stil ndërtimi i përgjigjej
arkitekturës klasike dhe i jepte
ndërtesës elegancë, madhështi
dhe dritë. Karakteristikë e
arkitekturës së kësaj periudhe
ishte stili barok. Sipas këtij stili,
ndërtimet pajiseshin me kolona
dhe hapësira e zbukuroheshin me
skulptura e piktura.
Stili barok u përdor edhe në pikturë

e muzikë. Piktura baroke dallohej
për përdorimin e dritëhijeve e
ngjyrave. U dalluan piktorët Piter
Pol Rubens, Rembrand etj. Stili
barok në muzikë solli përdorimin e
shumë instrumenteve dhe lindjen e
orkestrës, baletin e shoqëruar.
Hapi i pestë:
Punohet me rubrikën Mendoni-Arsyetoni –Gjurmoni-Nxirrni përfundime
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgatitjet për rolin që do interpretojnë, interpretimin,

Detyrë: Hartoni një ese me temën: “Fisniku, borgjezi dhe shkolla në Europë në shekujt XVI‒
XVII.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Monarkia absolute

dhe absolutizmi francez
Nxënësi/ja Mbreti Luigji XIV mbështeste idenë se
• analizon absolutizmin në monarkinë franceze në raport pushteti i mbretërve buron nga zoti dhe si
me monarkitë e tjera europiane; pasoja ai kishte pushtet absolut Ai e
• dallon pasojat e qeverisjes së Luigjit të XIV; tregoi këtë duke e shoqëruar emrin e tij
• vlerëson rolin e arritjeve të artit të kësaj periudhe dhe me atë të perëndisë greke dhe romake të
rëndësinë në jetën e sotme; diellit Apollonin. Ai u quajt “Mbreti Diell”,
• formulon dhe drejton pyetje për absolutizmin në Francë; për shkak të luksit të madh që e rrethonte
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit që dhe të pushtetit që ushtronte.
• vlerëson burimet për vlefshmërinë dhe besueshmërinë e tyre; Pyetje:
• krijon një përmbledhje koncize dhe informative për artin A do të ndikojnë këto ide në mënyrën e
dhe kulturën në pallatin e Versajës; qeverisjes së mbretit Luigji XIV?
• mban qëndrim për mënyrën si qeverisi Luigji i XIV;
interpretimi; lidhjet shkak- pasojë dhe komunikimi
historik) dhe përdor burimet historike, si fotografi
bibliografi, etj.;
• komunikon (me shkrim, me gojë, vizualisht) gjetjet
përmes përdorimit të kompjuterit, duke përdorur fjalorin e
Nxënësi/ja: Monarki absolute, absolutizëm francez,
• përshkruan konceptin pushtet absolut; pushtet i plotë I pakushtëzuar.
• përshkruan veçoritë e absolutizmit francez;
• përshkruan jetën e përditshme të shoqërisë franceze
gjatë sundimit të Luigjit XIV;
• vlerëson arritjet në art, në kulturë dhe në shkencë
gjatë periudhës së Luigjit XIV;
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi monakrinë dhe ndërkurrikulare:
monarkinë absolute, foto, video; revista, burime informacione të TIK, Qytetari.
marra nga interneti, kompjuter.
Hapi i parë
Mësuesi/ja shkruan në tabelë
MONARKI ABSOLUTE LIGJE MONARK PUSHTET
Dhe kërkon nga nxënësit të shprehin mendime rreth këtyre koncepteve dhe a ka ndonjë lidhje mes
tyre? Ndërkohë mësuesi/ja, mendimet e tyre i shënon në tabelë në formën e kllasterit:
Monarku (mbreti) ushtron një pushtet apo fuqi të plotë absolute
Monarki absolute monarku është ai që bën ligjin,

Formë qeverisjeje e trashegueshme ekzekuton dhe që gjykon zbatimin e
tij.
Nuk lejohet të krijohen institucione apo ligj

që të mund të kufizojë pushtetin e monarkut
Hapi i dytë
Mësuesi/ja i jep i ndan nxënësit në dyshe dhe i orienton të lexojnë nëntemën e parë “Monarki absolute”,
të cilën e shënon edhe në tabelë. Një nga nxënësit do të nënvizojë cështjet dhe tjetri do të nënvizojë
komentin për cdo cështje Ndërkohë që nxënësit lexojnë mësuesi/ja ndërton në tabelën shkruese një
tabelë me dy shtylla ku në njërën anë vendoset cështja dhe në anën tjetër komenti. Pasi përfundon
procesi i leximit mësuesi/ja i orienton që tabelën ta bëjnë në fletore.
Pas përfundimit të punës mësuesi/ja angazhon nxënësit të plotësojnë nga një cështje apo koment në
tabelën që është ndërtuar në tabelën shkruese.
Çështja Komenti
Organet me të cilat monarkia Oborri mbretëror, administrata civile dhe ushtarake, feja, si
absolute drejton vendin mbështetëse, dhe ushtria mercenare.
Në administratën lokale rëndësi të veçantë marrin intendentët
(nëpunësit e shtetit), që sigurojnë vjeljen e taksave në të gjithë
territorin e mbretërisë. Ata e mbanin dhe e pasuronin thesarin e
mbretërisë.
Monarkitë absolute në Europën Monarki absolute në Europën Perëndimore në shekullin XVII ishin
Perëndimore në shek. XVII Franca dhe Spanja.
Monark tipik absolut i Europës së shekullit XVII ka qenë sundimtari
i Francës, Luigji XIV.
Me shprehjen e tij “shteti jam unë”, ai tregonte veçorinë kryesore
të monarkisë absolute.
Monarkitë në vendet e tjera të Në vendet ku vazhdonte copëtimi politik, sundimtarët feudalë
europës në këtë periudhë. ushtronin këtë llojpushteti brenda territoreve që kishin nën sundim.
Kjo formë e qeverisjes zbatohej edhe në perandoritë e kohës, si
Rusia, Austria, Perandoria Osmane.
Hapi i tretë
Mësuesi/ja ndjek të njëjtën rrugë edhe për nëntemën “Absolutizmi francez”
Çështja Komenti
Qeverisja e Kardinali Rishelje gëzonte postin e kryeministrit pranë mbretit të Francës,
mbretërisë së Luigji XIII.
Francës nga Ai ishte njeri energjik, i shkathët e mendjemprehtë.
Rishelje, Kardinali Risheljeja punoi për forcimin dhe centralizimin e shtetit. Ai arriti të bashkonte
Mazarini, Luigji i vendin dhe të vendoste autoritetin e shtetit dhe të mbretit kudo.
XIV Në provinca, ai zëvendësoi pushtetin e fisnikëve me intendentët. Vendosi kudo
ligjin dhe rregullin, të cilëve duhej t’i bindeshin të gjithë nënshtetasit pa
përjashtim. kardinali Mazarini drejtoi Francën për gati 20 vjet pasi mbreti Luigji
XIV ishte vetëm 5 vjeç. Mazarini ndoqi rrugën e Risheljesë dhe punoi për ta bërë
Francën një shtet të fortë e të pasur Luigji i XIV i krijoi një monarki të vërtetë
absolute.
Ai e hoqi postin e kryeministrit dhe mori në duart e veta ligjet, taksat, ushtrinë,
drejtësinë e të gjitha pasuritë e vendit. Fjala dhe urdhri i tij ishin ligj për të gjithë.
Parulla e ditës ishte: “Paqe, rend dhe fe”.
Luigji XIV Nëpunësit emëroheshin nga ai dhe ishin besnikët e tij. Luigji XIV
nënshtroi fisnikët e pabindur, u hoqi titujt dhe ua shiti ato borgjezëve. Grumbulloi
në oborrin e tij mbretëror fisnikë, borgjezë të pasur dhe klerikë të lartë, të cilëve u
siguronte privilegje dhe u jepte shpërblime e tituj. Ai e njohu katolicizmin si fe
zyrtare. Forcoi ushtrinë e flotën dhe vendosi një sistem të rregullt taksash. Luigji
XIV krijoi koloni të reja në Indi dhe në Amerikën e Veriut.
Hapi i katërt
Mësuesi/ja ndjek të njëjtën rrugë edhe për nëntemën “Jeta e përditshme, arti e kultura”.
Çështja Komenti
Jeta e përditshme Jeta e përditshme në monarkinë absolute të Francës

ballafaqonte dy mënyra jetese që ndryshonin krejtësisht nga njëra-tjetra. E para
ishte një jetë e rrethuar me një luks përrallor dhe e dyta nga një mjerim i thellë.
Në të parën bënte pjesë shtresa e lartë e fisnikërisë, e klerit të lartë dhe borgjezia
oborrtare.
Në të dytën, plot varfëri, bënte pjesë fshatarësia që përbënte 90% të popullsisë

dhe shtresat e ulëta qytetare.
Të parët jetonin në pallate madhështore, me sallone të zbukuruara me piktura,

skulptura, rrethuar me parqe e shatërvanë.
Mbreti dhe fisnikët e lartë organizonin pritje dhe darka, gjueti e gosti,
veprime që mbushnin jetën e përditshme të tyre.
Përveç luksit dhe jetës së shfrenuar, monarku bënte edhe shpenzime

marramendëse për ushtrinë mercenare. Shpenzimet e mëdha për luftërat,
ushtrinë dhe jetën luksoze e çuan Francën drejt krizës.
Jeta e përditshme e banorëve të fshatit ishte puna e vazhdueshme dhe e

rëndë. Jetonin në kasolle dhe ishin të detyruar të paguanin tri taksa: për
mbretin, për fisnikët e lartë dhe kishën.
Në një gjendje të tillë ishte edhe popullsia e ulët qytetare.
Hapi i pestë
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritur
– A do të dëshiroje të ishe mbret absolut si Luigji XIV? Argumentoni mendimin tuaj nëpërmjet një
eseje argumentuese.
Komentohen grafikët e dhënë në tekst për rritjen e ushtrisë franceze gjatë sundimit të Luigjit XIV dhe
mënyrës së përdorimit të buxhetit.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për dhënien e mendimeve për konceptin monarki absolute dhe vendit
që zë ligji në këtë formë qeverisje, për punën në çift, për çështjet e ngritura dhe komentet për to.
Detyrë: Kërkoni në internet, dhe bëni një vizitë në mjediset e Pallatit të Versajës dhe të
kopshteve të mrekullueshme të tij. Përshkruani pamjet.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore:

Monarkia parlamentare në Angli
Nxënësi/ja: Vendosim në tablë fletë format A3, ku
• analizon përmbajtjen monarkinë parlamentare në Angli është paraqitur harta memece e
dhe ndikimin e saj në organizimin shtetëror në vende të Europës:
tjera të Europës;
• formulon dhe drejton pyetje për raportin mes mbretit dhe Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit:
parlamentit në Angli”; – Emërtoni pjesën e ngjyrosur në
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit që hartë. Cilat janë vendet që bëjnë pjesë
përdor për kërkim; në Britaninë e Madhe?
• vlerëson burimet për vlefshmërinë dhe besueshmërinë – Çfarë forme qeverisjeje ka sot
e tyre; Britania e Madhe
• krijon një përmbledhje koncize dhe informative për – Çfarë pushteti ushton sot
demokracinë e kufizuar në Angli dhe ndryshimin e saj mbretëresha Elisabeta e II-të?
në Francë;
• shpjegon pse kufizimi i pushtetit të mbretit është një hap
përpara në historinë e shteteve në këtë periudhë
historike;
• përgatit një ese për lidhjen mes lirisë së të shprehurit dhe
shtypit të lirë duke përdorur burimet historike;
• prezanton punën e bërë duke përdorur kompjuterin dhe
• tregon vlerat e parlamentarizmit anglez; Monarki parlamentare, Karta e
• përshkruan jetën e përditshme të shoqërisë angleze; Madhe e Lirive, procesi i gardhimit,
• përshkruan veçoritë karakteristike ndërmjet dy mbretërive manifakturë e cohës, veçoritë e
(Angli, Francë), duke evidentuar ndryshimet kryesore monarkive.
ndërmjet tyre.
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi format e qeverisjes ndërkurrikulare:
monarki parlamentare dhe monarki kushtetuese, kolonizimin e Qytetari, TIK.
territoreve pas zbulimeve gjeografike, teksti histori 7, burime të
ndryshme informacioni, internet etj.
Hapi i parë
Mësuesi/ja shkruan në tabelë termin “monarki parlamentare” dhe u kërko nxënësve të thonë
çfarë dinë për monarkinë parlamentare.
Parlamenti kufizon pushtetin e monarkut
Monarki
formë qeverisjeje parlamentare ligjet i zbaton shoqëria dhe mbreti
Parlamenti përfaqëson popullin dhe miraton ligjet

Hapi i dytë
Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit që të bëjnë dallimet mes monarkisë parlamentare dhe asaj absolute
dhe për këtë ndërton diagramin e Venit dhe vendos përgjigjet e sakta për të përbashkëtat dhe të
veçantat.
Formë qeverisje e trashëgueshme Monarku Parlamenti
Monarkia Ka pushtet të kufizuar Përfaqëson shtresat e

parlamentare + shoqërisë
Zbaton ligjet që
miraton parlamenti Miraton ligje
Ushtron një pushtet Kufizon pushtetin
apo fuqi të plotë e monarkut
absolut
Monarkia + Monarku është ai që Nuk ekziston
absolute bën ligjin
Ekzekuton ligjin dhe
gjykon zbatimin e tij
Hapi i tretë
Pasi plotësohet diagrami i Venit, mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë me çifte nëntemën
“Parlamentarizmi anglez”, ku një nga nxënësit nënvizon çështjet dhe tjetri komentet. Pasi nxënësit kanë
përfunduar detyrën, mësuesi/ja i kërkon që një prej tyre të plotësojë çështjen dhe tjetri komentin. Për
çdo çështje dhe koment, mësuesi/ja angazhon nxënës të ndryshëm.
Çështja: Konflikti monark- parlament

Komenti: Në bazë të ligjit i takonte parlamentit të vendoste taksat për shoqërinë angleze dhe jo mbretit.
Kjo i pengonte mbretërit të siguronin të ardhura për luftërat ku ishin përfshirë. Prandaj ata donin ta
anashkalonin parlamentin dhe të drejtonin në mënyrë absolute.
Çështja: Përfundimi i konfliktit monark- parlament

Komenti: Anglia pati disa lufta civile ndërmjet mbështetësve të parlamentit dhe të mbretit. Në
përfundim të tyre, mbretërit nuk arritën të dobësonin rolin e parlamentit.
Diskutohen arsyet e konfliktit mes monarkut dhe parlamentit.
Hapi i katërt:
Pas përfundimit të nëntemës së parë, mësuesi/ja ndjek të njëjtën rrugë për nëntemën e dytë “Jeta e
përditshme në monarkinë parlamentare angleze”
Çështja: Procesi i gardhimit

Komenti: Fisnikët që ishin pronarë tokash, bashkuan parcelat e vogla bujqësore dhe i rrethuan me
gardhe. Këto i shndërruan në ferma blegtorale, kryesisht për rritjen e deleve, nga të cilat ata përftonin
qumështin, gjalpin, mishin dhe leshin. Ky proces e shndërroi tokën arë nga një ekonomi bujqësore në
një ekonomi blegtorale.
Çështja: Procesi i gardhimit dhe fisnikët e rinj
Komenti: Nga procesi i gardhimit lindi shtresa e fisnikëve të rinj. Ata u shkëputën nga mënyra e vjetër
e jetesës dhe u lidhën me qytetin, tregtinë dhe veçanërisht me industrinë e prodhimit të cohës.
Çështja: Procesi i gardhimit dhe fshatarët bujq

Komenti: Ata u dëbuan me dhunë nga toka. Kështu lindën turma fshatarësh të uritur, që filluan të
endeshin për të gjetur mjete jetese. Këtë gjendje të mjeruar e shprehte qartë shprehja “Delet po
hanë njerëzit”. Turmat e uritura iu drejtuan qyteteve, filluan të emigronin jashtë Anglisë, të krijonin
banda. Këto turma të uritura organizuan edhe kryengritje për të mbrojtur të drejtat e tyre.
Çështja: Procesi i gardhimit dhe jeta qytetare

Komenti: Në qytete u zhvillua shpejt manifaktura për prodhimin e cohës së leshit. Anglia
furnizonte me këtë prodhim të gjithë tregun europian. Lënda e parë, leshi, vinte nga provincat e
gardhuara me pronarë fisnikët e rinj. Zhvillimi i manifakturave rriti shumë shtresën e punëtorëve
me mëditje, të cilët i nënshtroheshin një pune me orë të zgjatura, mbi 12 orë, me kushte pune të
vështira dhe pagë të ulët.
Çështja: Pushtimet koloniale dhe monarkia angleze

Komenti: Pushtimet koloniale që realizoi monarkia angleze Mesdheut, brendësinë e Europës dhe
Indinë e Kinën e largët. Në këtë periudhë, gjatë shekullit XVII, e rritën shpejt shtresën e tregtarëve,
të cilët pushtuan hapësirat e Atlantikut, në Angli u zhvillua mjaft edhe pirateria, që mbrohej dhe
mbështetej nga shteti.
Pas çdo komenti diskutohet dhe mbahet qëndrim për procesin e gardhimit dhe pasojat që solli në
shoqërinë angleze. Shpjegohen lidhja e fisnikut të ri me pronarin e manifakturës dhe tregtarin dhe
lidhja e procesit të gardhimit me shfaqjen e punëtorit me mëditje në Angli.
Hapi i pestë:
Mësuesja ndan nxënësit në katër grupe dhe kërkon nga ata që të shënojnë në fletore veçoritë e
monarkisë franceze dhe asaj angleze:
Grupi 1: Evidentoni veçoritë e dy monarkive në ekonomi dhe me to bëni një përshkrim të shkurtër se
ku do të donit të zhvillonit një ekonomi private.
Grupi 2: Evidentoni veçoritë e dy monarkive në politikë dhe tregoni se ku do të donit të jetonit.
Grupi 3: Evidentoni pushtetin e kishës katolike në dy mbretëritë.
Grupi 4: Tregoni arsyet e përparësisë që kishte Anglia në kolonizimin e territoreve të reja.
Hapi i gjashtë
PREZANTIMI DHE DEMONSTRIMI I REZULTATEVE TË ARRITURA
Grupet prezantojnë punën e bërë, duke vendosur në diagramin e venit të veçantat dhe të
përbashkëtat e monarkisë franceze dhe angleze.
Monarkia angleze Monarkia franceze
Të veçantat Të përbashkëtat Të veçantat

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgjigjet e dhëna për konceptin monarki parlamentare,
evidentimin e dallimeve mes monarkisë parlamentare dhe asaj absolute, qëndrimin që mbajnë ndaj
këtyre formave të qeverisjes, diskutimet e bëra, lidhjen shkak-pasojë, analizën e situatës së dhënë,
mënyrën e prezantimit të informacionit, mendimin kritik.
Detyrë: Shprehni në mënyrë grafike (me rrathë) parcelat e tokës para dhe pas gardhimit në
Angli.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Iluminizmi
Rezultatet e te nxënit sipas kompetencave kyç Situata e të nxënit:

Nxënësi/ja: Komentohet shprehja e Zhan-Zhak
• analizon përmbajtjen e Iluminizmit dhe ndryshimet që Rusoit: “Njerëzit janë të lirë e të barabartë
solli në Europën e shek. XVIII; nga natyra”.
• formulon dhe drejton pyetje për raportin mes mbretit
dhe parlamentit në Angli”;
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit
që përdor për kërkim;
• vlerëson burimet për vlefshmërinë dhe besueshmërinë
e tyre;
• krijon një përmbledhje koncize dhe informative;
• shpjegon idetë e iluministëve për format e
qeverisjes, pushtetet dhe të drejtat e njeriut;
• përgatit një ese për lidhjen mes lirisë së të shprehurit
dhe shtypit të lirë duke përdorur burimet historike;
temës Nxënësi/ja: Iluminizëm, ide iluministe, enciklopedi
dallon burimet e iluminizmit, duke evidentuar idetë
dhe figurat kryesore të tij.
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi format e tema ndërkurrikulare:
qeverisjes monarki parlamentare dhe monarki Qytetari, TIK.
kushtetuese, Teksti histori 7, burime të ndryshme
informacioni, internet…etj.
http://www.britannica.com/biography/Denis-Diderot
http://www.
notablebiographies.com/Tu-We/Voltaire.html
http://www.rjgeib.com/thoughts/montesquieu/montesquie
u- bio. html
http://www.iep.utm.edu/rousseau/
Hapi i parë
Mësuesi/ja shkruan në tabelë termin Iluminizëm dhe u kërkon nxënësve të thonë çfarë dinë për
fjalën iluminizëm dhe kërkon nga nxënësit të japin mendimet se ç’do të thotë në shqip iluminizëm
dhe lidhjeve që ka me historinë.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja i ndan nxënësit në 4 grupe dhe i jep fletë formati A4, ku është paraqitur fotografia e njërës
prej figurave të Iluminizmit dhe i orienton se do te kërkojnë në internet informacion për të.
Mësuesi i orienton nxënësit, duke iu dhënë edhe adresat ku do të kërkojnë dhe i sqaron që
informacionet e gjetura rreth jetës dhe kontributit të iluministëve t’i vendosin në një polder (dosje).
http://www.britannica.com/biography/Denis-Diderot
http://www.notablebiographies.com/Tu-We/Voltaire.html
http://www.rjgeib.com/thoughts/montesquieu/montesquieu-
bio.html http://www.iep.utm.edu/rousseau/
Hapi i tretë
Pas përfundimit të kërkimit, mësuesi/ja orienton nxënësit që të veçojnë idetë e secilit iluminist dhe
me to të krijojnë një poster dhe çdo grup e vendos atë në tabelë dhe nis diskutimi reth ideve të
shprehura prej tyre për monarkinë absolute, pushtetet dhe institucioneve që duhet t’i ushtrojnë, të
drejtat e njeriut.
Hapi i katërt
Diskutohet rreth për temën “Liria e shprehjes është themel i demokracisë”. Punohet me rubrikën
Mendoni- Arsyetoni-Nxirrni përfundime.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgjigjet për iluminizmin, kërkimin në internet, punën
e bërë për përgatitjen e posterit, vlerësimin e ideve të iluminizmit, evidentimit të ndryshimeve që
solli kjo rrymë e re, mendimin kritik.
Detyrë: Përshkruani mënyrën si marrin pjesë qytetarët në drejtimin e shtetit.

Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Revolucioni Anglez

Nxënësi/ja Mësuesi/ja vendos në tabelë një kopje të
• analizon revolucionin e lavdishëm dhe rëndësinë e tij; printruar të portretit të Mbretëreshës
• dallon veçoritë e qeverisjes së Anglisë nga Elisabeta I Tudor dhe e mbulon atë. (ose e
mbretër si Elisabeta e I Tudor dhe monarku Karli tregon për një çast në kompjuter) Kërkon nga
I dhe tregon pasojat; nxënësit që të gjejnë se cilës figurë historike i
• formulon dhe drejton pyetje për revolucionin anglez; përket portreti dhe e zbulon pak atë.
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit që Vlerëson përgjigjen e saktë.
• krijon një përmbledhje koncize dhe informative;
• mban qëndrim për mënyrën si qeverisën monarkët
anglez;
• demonstron shprehi të kompetencave historike
(kërkim; interpretimi; lidhjet shkak- pasojë dhe
komunikimi historik) dhe përdor burimet historike, si
fotografi bibliografi, etj.;
• komunikon (me shkrim, me gojë, vizualisht) gjetjet
përmes përdorimit të kompjuterit, duke përdorur
Nxënësi/ja: Epokë elizabetiane, dinasti, sundim
• përshkruan shkaqet e fillimit të Revolucionit Anglez; absolut, luftë civile, ushtri revolucionare,
• vlerëson rëndësinë e Revolucionit të Lavdishëm. republikë, revolucion “i lavdishëm”
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi monarkinë dhe ndërkurrikulare:
monarkinë absolute, foto, video; revista, burime Gjuha dhe komunikimi, TIK,
informacione të marra nga interneti, kompjuter.
Hapi i parë
Mësuesi/ja pasi i ka vendosur nxënësit në sallën e informatikës, kërkon nga ata që të kërkojnë dhe
gjejnë informacion qeverisjen e Anglisë nga Mbretëresha Elizabeta e I Tudor, politikën që ndoqi Karli I
dhe pasojat e kësaj politike dhe për Revolucionin e Lavdishëm dhe rëndësia e tij, materiali të
shoqërohet me foto. Fillimisht nxënësit orientohen të punojnë individualisht dhe të krijojnë një folder ku
të vendosin materialet e gjetura.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja i ndan nxënësit në tri grupe dhe i ndan detyrat për çdo grup.
Grupi 1. Përshkruani qeverisjen e Anglisë nga Mbretëresha Elizabeta I Tudor dhe sukseset e arritura
në monarkisë kohën e saj.
Grupi 2. Përshkruani politikën që ndoqi Karli I dhe pasojat e kësaj politike për Anglinë;
Grupi 3. Përshkruani Revolucionin e Lavdishëm dhe rëndësia e që pati ai;
Orientohen grupet që prezantimet do të ndërtojnë një faqe gazete me informacionet dhe fotot që kanë
gjetur.
Hapi i tretë
Çdo grup prezanton punën e tij dhe pas çdo prezantimi bëhen vlerësime. Punohet me rubrikën
Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për dhënien e mendimeve, për kërkimin dhe gjetjen e informacionit të
duhur, kontributit në punën në grup, prezantimin e punës së tij, mendimin kritik.
Detyrë: Bëni një përshkrim të shkurtër të portretit të Vilhelm Oranzhit.

Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Krijimi i Shteteve të

Bashkuara të Amerikës
Nxënësi/ja: Mësuesja tregon hartën e ShBA-ve dhe
• përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike, pyet nxënësit:
duke përfshirë fjalorin historik, fjali të ndërtuara saktë – Cilit shtet i përket kjo hartë?
për përshkrimin e ngjarjeve, fjali komplekse për – Kush e zbuloi dhe kur?
shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë, – Kush e kolonizoi i pari këtë shtet?
përdorimin e gjerë të emrave, ndajfoljeve dhe
mbiemrave për të përshkruar vendet, njerëzit dhe
ngjarjet;
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të
analizuar, për të parashtruar pyetje, për të
argumentuar, për të diskutuar dhe për të komunikuar
informacionin historik, konceptet dhe idetë;
• ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me
njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur
në forma të ndryshme të të shprehurit sipas një
radhitjeje logjike;
• parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke
u bazuar në argumente dhe burime;
• analizon të dhënat numerike për të kuptuar të
shkuarën, për shembull për të kuptuar shkakun dhe
pasojën, vazhdimësinë dhe ndryshimin;
• zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar
interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së
shkuarës, që janë të diskutueshme;
• zhvillon një kërkim individual ose në grup për
kryerjen e një veprimtarie në histori;
• zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet,
për të interpretuar të shkuarën nëpërmjet
informacionit, për të dhënë argumente bazuar në
burime dhe për të saktësuar saktësinë e burimeve;
• kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar
grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon
dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të
ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të
ndryshme nga e tij;
• zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor, duke vlerësuar
kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme;
• kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e
njerëzve në të shkuarën në të tashmen dhe rëndësinë
e njohjes së historisë së tyre dhe të tjerëve;
• shqyrton një sërë burimesh që paraqesin
perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë që të
zhvillojë kuptimin historik.
Nxënësi/ja: ShBA, koloni, skllavëri, luftë për pavarësi,
• tregon shkakun e shpërthimit të luftës mes kolonive deklaratë e pavarësisë, kushtetutë,
dhe Anglisë; modeli i demokracisë
• vë në dukje rëndësinë e Deklaratës së Pavarësisë së
Hapi i parë
Mësuesi/ja shfaq hartën e ShBA-së në tabelë dhe bën pyetjet:
– Kush e zbuloi ShBA-në
– Cila ishte kolonia e parë që krijoi Mbretëresha Elisabetë?
Hapi i dytë
Monarkia angleze kishte formuar 13 koloni angleze. Kolonitë:
- gëzonin autonomi të kufizuar, pasi duhet të bënin tregti vetëm me Anglinë;
- i paguanin Anglisë taksat që vendosnin anglezët;
- çmimi i mallrave vendosej nga anglezët;
- paguanin taksat që vendoste parlamenti pa i pyetur;
- përdornin vetëm anijet e Anglisë.
Kjo i detyroi kolonitë të ngriheshin kundër Britanisë për të fituar pavarësinë. Mësuesi/ja pyet
nxënësit:
A mendoni se lufta e kolonive ishte e drejtë?
Më 4 korrik 1776 në Filadelfia u hartua një dokument, që u quajt “Deklarata e
Pavarësisë”.
U nënshkrua nga përfaqësues të 13 kolonive dhe shpallën krijimin e SHBA-së.
Kushtetuta Amerikane u hartua në 1887. Ajo:
- është kushtetuta më demokratike në botë;
- u hartua duke u mbështetur në idetë e iluminizmit europian;
- shpalli të drejtat dhe liritë e qytetarit;
- njerëzit lindnin të lirë dhe të barabartë;
- ShBA-ja u shpall republikë;
- të gjithë gëzojnë të drejtën e jetës dhe lumturisë në mënyrë të barabartë.
Hapi i tretë
Për të kontrolluar përvetësimin e njohurive të reja, mësuesi orienton nxënësit drejt rubrikave
“Mendoni- Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime” dhe më pas shtron pyetjen e mëposhtme, me
qëllim nxitjen e diskutimeve dhe debateve:
– Pse ShBA-ja merret si shembull i demokracisë në botë?
– Pse themi se Kushtetuta Amerikane është më demokratikja?
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për kontributin dhe aktivizimin e tyre në ndërtimin e njohurive të
reja, në përgjigjet e dhëna dhe në pjesëmarrjen në diskutime e debate.
Detyrë: Bëni një ese të shkurtër me titullin “Kushtetuta amerikane, baza e demokracisë”.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Lufta civile në SHBA

Nxënësi/ja: Mësuesi/ja tregon foton e Abraham
• zhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të Linkolnit dhe u kërkon nxënësve të
dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve flasin për figurën e këtij njeriu të madh.
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar,
për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të
diskutuar dhe për të komunikuar informacionin historik,
konceptet dhe idetë;
njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në
forma të ndryshme të të shprehurit sipas një radhitjeje
logjike;
• parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u
bazuar në argumente dhe burime;
interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të
së shkuarës, që janë të diskutueshme;
nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme,
identifikon dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet
kulturave të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj
kulturave të ndryshme nga e tij;
njerëzve në të shkuarën e në të tashmen dhe
rëndësinë e njohjes së histories së tyre dhe të tjerëve;
• shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva
të ndryshme kulturore në mënyrë që të zhvillojë
kuptimin historik.
• përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për
të
prezantuar dhe argumentuar idetë e tij
Nxënësi/ja: Territor perëndimor, emigracion, luftë
• liston arsyet e popullimit të shpejtë të ShBA-së; civile, dekrete.
• vë në dukje shkaqet e konfliktit ndërmjet Veriut dhe
Jugut të ShBA-së;
• analizon ndryshimet ekonomike, politike dhe shoqërore
mes Veriut dhe Jugut.
Njohuritë paraprake që ka nxënësi për zbulimin e Amerikës, tema ndërkurrikulare:
banorët e saj, materiale nga interneti dhe burime të tjera Gjeografi, arte, qytetari
informacioni.
Hapi i parë
Mësuesi/ja shfaq pamje të Deklaratës së Pavarësisë së ShBA-ve dhe u kërkon nxënësve të flasin për
të, duke përdorur njohuritë e përftuara nga mësimi i kaluar.
– Pse ishte me rëndësi për ShBA-të Deklarata e Pavarësisë?
– Çfarë është 4 Korriku për amerikanët?
– Cilat janë disa nga shkaqet e luftës së kolonive kundër Anglisë?
Hapi i dytë
Mësuesja përdor teknikën “ditari dypjesësh” me pjesët “çështje” dhe “koment”.
• Çështja: Zhvillimi i ShBA-së në vitet 1800-1850
• Komenti: Zbulimi i arit, i argjendit, ekzistenca e tokave të mëdha në perëndim nxitën ardhjen e shumë
emigrantëve europianë në perëndim.
Popullsia u rrit shumë; lindën qendra të mëdha industriale; u hapën rrugë të reja, u zhvillua lundrimi
lumor dhe rrjeti hekurudhor;
Lindën dy botë: Veriu dhe Jugu
Veriu kishte industri dhe tregti të zhvilluar; flota detare vinte pas flotës angleze; skllavëria ishte e
ndaluar dhe ekzistonte krahu i lirë i punës;
Jugu ishte i prapambetur, agrar; ekzistonin plantacionet dhe puna bëhej nga skllevërit zezakë; kultura
kryesore bujqësore ishte pambuku; zezakët nuk kishin asnjë të drejtë.
• Çështja: Përplasja veri-jug;
• Komenti: Arsyet e përplasjes: çështja e skllavërisë, çështja agrare, çështja doganore. Marrëdhëniet
Veri- Jug u acaruan kur president u zgjodh Abraham Linkolni, i cili ishte kundër skllavërisë.
• Çështja: Lufta civile në ShBA
• Komenti: faza e parë u zhvillua në vitet 1861‒1865; ushtria jugore e drejtuar nga Gjenerali Li korri
fitore, por këto ishin të përkohshme; faza e dytë – lufta mori kthesë në favor të ushtrisë së Veriut, pasi
presidenti Linkoln shpalli dekretin e heqjes së skllavërisë dhe çdo qytetar amerikan mund të blinte tokë të
lirë në perëndim dhe të bëhej pronar i saj. Lufta përfundoi me fitoren e Veriut më 9 prill 1865. Pesë ditë
më vonë u vra Linkolni. Rezultati: Veriu i përparuar fitoi mbi Jugun e prapambetur. Por fitorja solli
pajtimin dhe bashkimin kombëtar.
Hapi i tretë
Për të evidentuar nivelin e përvetësimit të njohurive të reja, mësuesi/ja përdor teknikën “marrëdhënie
pyetje-përgjigje”. Ajo u drejton disa pyetje nxënësve:
– Cilat janë disa nga arsyet e popullimit të shpejtë të Perëndimit?
– Cilat ishin shkaqet e konfliktit ndërmjet Veriut dhe Jugut të ShBA-së?
– Cili ishte ndryshimi mes shteteve veriore dhe jugore?
Pse u zhvillua lufta civile dhe cili ishte përfundimi i saj?
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për kontributin dhe aktivizimin e tyre në ndërtimin e njohurive të reja,
në përgjigjet e dhëna dhe në pjesëmarrjen në diskutime e debate.
Detyrë: Hartoni një ese të shkurtër, ku të zbërtheni fjalët e Linkolnit: “Një paqe, pa urrejtje për
asnjë e dashuri për të gjithë”.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Revolucioni i parë

industrial
Nxënësi/ja: Mësuesi/ja vendos në tabelë 2 foto:
• analizon rrjedhojat që solli Revolucioni i Parë 1. Fotografia e parë tregon momente nga
Industrial në degët e ekonomisë së Anglisë prodhimi i cohës në mënyrë artizanale;
dhe vendeve europiane; 2. Fotografia e dytë tregon makinën e parë
• vlerëson rolin e Revolucionit të Parë Industrial me avull, shpikje e Xhejms Vatit.
dhe e lidh atë me të sotmen;
• njeh fakte rreth shpikjeve dhe shpikësve të tyre; Kërkon nga nxënësit të interpretohen fotot.
• formulon dhe drejton pyetje për shpikjet dhe
rëndësinë e tyre;
• përzgjedh informacionin që i duhet;
• përgatit materialet shkruara, foto, vizatime, për të
ndërtuar fotomontazhin me materialet e gjetura duke
interneti.
Nxënësi/ja: Revolucion industrial, makineri, industri
• përshkruan faktorët që paraprinë Revolucionin e
Parë Industrial;
• shpjegon procesin e kalimit nga puna me
dorë në atë me makinë;
• analizon pasojat e këtij revolucioni në jetën
europiane;
• përshkruan rrjedhojat sociale të Revolucionit të
Parë Industrial.
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi zhvillimin ndërkurrikulare:
e ekonomik në shek XVII, XVIII, XIX, teksti histori 7, foto, Gjuha dhe komunikimi, TIK,
burime të ndryshme informacioni, interneti, programe
kompjuterike etj.
Hapi i parë
Mësuesi/ja shkruan në tabelën shkruese fjalët:
revolucion industrial makineri fabrikë makineri me avull
Për t’u ardhur në ndihmë nxënësve dhe për të nxitur diskutimet, mësuesi/ja shtron çështje për
diskutim, si:
– Cilat degë të ekonomisë së Anglisë ishin më të zhvilluara në shek. XVII? Si bëhej prodhimi i cohës në
Angli?
– A mendoni se rritja e prodhimit, a do të kërkojnë përmirësimin e proceseve të prodhimit?
– Çfarë ndryshimesh do të sjellë Revolucioni Industrial?
Të orientuar nga mësuesi/ja, nxënësit diskutojnë dhe nxjerrin përfundime rreth degëve që u
zhvilluan në shekullin XVII në Angli; Kërkesës në rritje për cohën angleze në tregun europian dhe
pengesat që sillte puna me dorë në realizimin e kërkesave për këtë produkt.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja e ndan tabelën në dy pjesë, ndërkohë udhëzon nxënësit të ndarë në çifte të lexojnë
nëntemën “revolucioni industrial dhe kushtet historike të këtij procesi” dhe një nga nxënësit të
evidentojë çështjet dhe tjetri komentet për to. Më pas t’i shkruajnë në tabelën që kanë ndërtuar në
fletore (e njëjtë me tabelën e ndërtuar nga mësuesi në tabelë).
Pas përfundimit të detyrës, mësuesi/ja i orienton nxënësit të shkruajnë në tabelën e ndërtuar nga
mësuesi një çështje ose koment (angazhon 5-6 nxënës).
Hapi i tretë
Mësuesi/ja orienton nxënësit që të veprojnë në të njëjtën mënyrë për nëntemën “Zhvillimi i
industrisë tekstile dhe i bujqësisë”
Çështja Komenti
Shpikja e çikrikut fluturues - solli lindjen e makinerive të tezgjahut, që e dyfishoi prodhimin;
Shpikja e makinerisë Xheni - rriti 8 herë procesin e tjerrjes;
Pas përfundimit të detyrës diskutohen pasojat pozitive që sollën shpikjet në zhvillimin ekonomik.
Hapi i katërt
Mësuesi/ja orienton nxënësit që të veprojnë në të njëjtën mënyrë edhe për nëntemën “Lindja e
fabrikës”.
Çështja Komenti
Fabrikat - punonin me fuqinë e ujit;
- nuk ishin shumë të përshtatshme, ato duhet të ndërtoheshin
gjithmonë pranë lumenjve;
Makina e parë me avull - u shpik nga Xhejms Vati;
- u përdor në industrinë tekstile;
- u përdor në miniera për nxjerrjen e mineralit;
- u përdor më vonë në bujqësi e transport.
Motori me avull - ishte shpikja më e madhe e kohës, që solli ndryshime të
mëdha në të gjithë jetën e njeriut;
- në vitin 1807 lindi avullorja, e cila filloi të zëvendësojë
anijet me vela;
- më vonë lindi treni që zëvendësoi karrocën.
Pas përfundimit të detyrës diskutohen ndryshimet që solli motori me avull.
Hapi i pestë
Punohet me rubrikën Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për njohuritë që shfaqin për pasojat dhe vlerat e Revolucionit të Parë
Industrial, identifikimin e çështjeve dhe komentet për to, formulimit të pyetjeve, burimet e shfrytëzuara,
arsyetimin, lidhjen shkak-pasojë: Revolucioni i parë industrial-Zhvillimi i degëve të ekonomisë, për
mendimin kritik.
Detyrë: Nxënësit ndahen në dy grupe dhe ndahen detyrat:
Grupi 1. Hartoni një ese me 6-7 rreshta me temën: “Tradita dhe artizanati”.
Grupi 2. Hartoni një ese me temë: “Fabrika e tekstilit” duke përdorur fjalët: lëndë e parë, ndërtesë,
kaldajë, punëtori, pagë, makineri, kapital, cohë.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Ndërtimi i një fotomontazhi

ku pasqyrohet ndryshimi që pësoi europa në
zhvillimin e industrisë, bujqësisë dhe atë të
komunikacionit (tokësor dhe detar) (situatë e
sugjeruar - 2 orë) ora e parë
Nxënësi/ja: Mësuesi/ja shfaq në kompjuter pamjen e një
• analizon rrjedhojat që solli Revolucioni Industrial në dyqani me prodhime artizanale.
degët e ekonominë e vendeve europiane; I pyet nxënësit:
• formulon dhe drejton pyetje për shpikjet dhe – Si emërton këto objekte?
rëndësinë e tyre; – Si realizohen ato?
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit që – Cila është rëndësia që kanë sot?
• përgatit materialet për të ndërtuar fotomontazhin me
materialet e gjetura duke përdorur burimet historike të
shkruara dhe nga interneti.
temës: Veprimtari hulumtuese, shpikje, pasojë,
• përcakton ndryshimet që ndodhën në vlerë.
ekonominë e vendeve europiane, në degët, si:
industri, bujqësi, komunikacion;
• njeh shpikjet e kohës së Revolucionit Industrial dhe
shpikësit e tyre.
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi të drejtat e njeriut. ndërkurrikulare:
Teksti histori 7, foto, burime të ndryshme informacioni, Gjuhët dhe komunikimi, TIK, Arte.
interneti, programe kompjuterike.
Mësuesi/ja sqaron se për të gjetur foto të shkencëtarëve kërkoni në internet, vendosni adresën
http://www.google.com dhe më pas emrin e shkencëtarit dhe përzgjidhni fotot.
Nxënësit mbajnë shënim orientimet e mësuesit.
Hapi i parë
Mësuesi/ja nxit diskutimin duke vendosur në tabelë termat
Çikriku fluturues Makineria Xheni Makina me avull Fabrika
Nxënësit japin mendime rreth këtyre shpikjeve dhe rrjedhojave pozitive që solli në ekonominë e
vendeve europiane.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja dhe nxënësit diskutojnë me rreth strukturës që mund të ketë fotomontazhi mbi ndryshimet
që solli në Europë zhvillimin e industrisë, bujqësisë dhe atë të komunikacionit (tokësor dhe detar).
Mësuesi/ja orienton nxënësit për strukturën që do të ketë fotomontazhi i cili do të përgatitet nga
nxënësit.
Sugjeron:
1. Fotomontazhi do të ketë kornizë qendrore, ku pasqyrohen me shkrim vlerat e Revolucionit
Industrial në bujqësi, industri dhe komunikacion.
2. Rreth kësaj kornize qendrore vendosen pamje, fakte, vizatime që lidhen me zhvillimin e
bujqësisë, industrisë dhe komunikacionit.
3. Po ashtu rreth kornizës qendrore vendosen pamje të shkencëtarëve që u shquan gjatë zhvillimit
të Revolucionit Industrial si p.sh. Xhejms Vat (James Watt), Robert Fulton, Xhorxh Stivenson etj.
Mësuesi/ja u tregon nxënësve se çfarë pamjesh, fotosh, vizatimesh mund të nxjerrin

ata nga hulumtimi për t’i vendosur në vendin përkatës të fotomontazhit, si p.sh., në bujqësi: përdorimi
i parmendës së re, i sistemit të qarkullimit bujqësor etj.; në industri: makina e Vatit, fabrikë, aspekte
pune etj.; komunikacion: hekurudhë, anije etj. Po ashtu, mësuesi orienton
nxënësit rreth shkencëtarëve që u shquan gjatë zhvillimit të Revolucionit Industrial.
Për të ndihmuar nxënësit mësuesja u tregon atyre se si të kërkojnë materiale për fotomontazhin.
https://sq.wikipedia.org/wiki/Revolucioni_industrial http://www.google.al/#q=revolucioni+industrial
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për njohuritë që shfaqin për Revolucionin Industrial dhe mendimet e
dhëna për ndërtimin e fotomontazhit, për qëndrimin që mbajnë ndaj rrjedhojave të Revolucionit
Industrial në Europë, ndaj respektimit të të drejtës së besimit, për mendimin kritik.
Detyrë: Nxënësit kërkojnë dhe gjejnë informacione, foto, vizatime, kopje të printuara të pikturave
të kohës që i duhen për fotomontazhin.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Ndërtimi i një

fotomontazhi ku pasqyrohet ndryshimi që
pësoi europa në zhvillimin e industrisë,
bujqësisë dhe atë të komunikacionit
(tokësor dhe detar) (situatë e sugjeruar
2-orë) ora e dytë
Nxënësi/ja: Mësuesi/ja paraqet dy foto, ku paraqiten
• analizon rrjedhojat që solli Revolucioni Industrial në anije transoqeanike. Interpretohen fotot
degët e ekonominë e vendeve europiane; me nxënësit.
• vlerëson rolin e revolucionit industrial dhe e lidh atë
me të sotmen;
• njeh fakte rreth shpikjeve dhe shpikësve të tyre;
• formulon dhe drejton pyetje për shpikjet dhe rëndësinë
e tyre;
e tyre;
• përgatit materialet shkruara, foto, vizatime, për të
ndërtuar fotomontazhin me materialet e gjetura duke
interneti.
Nxënësi/ja: Veprimtari hulumtuese, vlerë, pasojë
• përcakton ndryshimet që ndodhën në ekonominë e
vendeve europiane, në degët si industri, bujqësi,
komunikacion;
• vlerëson shpikjet dhe shpikësit e tyre.
Teksti histori 7, foto, burime të ndryshme informacioni, Gjuhët dhe komunikimi, TIK, Arte.
interneti, programe kompjuterike, karton, letër, ngjitës etj.
Hapi i parë
Mësuesi/ja kontrollon materialet e përzgjedhura nga nxënësit dhe ndihmon ata që kanë vështirësi në
seleksionimin e materialeve që do të vendosin në fotomontazh.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja udhëheq diskutimin rreth materialeve të grumbulluara nga nxënësit dhe më pas drejton
përgatitjen nga vetë nxënësit të fotomontazhit sipas kësaj skeme:
Hapi i tretë
Nxënësit punojnë për organizimin e fotomontazhit, ndërsa mësuesi/ja u vjen në ndihmë nxënësve që
kanë vështirësi ose që kërkojnë ndihmë.
Hapi i katërt
Nxënësit prezantojnë fotomontazhet, duke krijuar një ekspozitë ku vetë nxënësit bëjnë vlerësimin e
prezantimeve.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për njohuritë që shfaqin pasojat dhe vlerat e Revolucionit Industrial,
mendimet e dhëna, burimet e shfrytëzuara për të krijuar fotomontazhin, përzgjedhjen e materialit dhe
mënyrën e prezantimit.
Detyrë: Shkrim i lirë për ndryshimet që pësoi jeta e qytetarëve europianë në këtë periudhë.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Një shoqëri e re, një
zhvillim i pandërprerë
Nxënësi/ja: Mësuesi/ja shkruan në tabelë:
• analizon rrjedhojat që solli Revolucioni Industrial në a. Punëtori pushon atëherë kur
krijimin e një shoqërie të re europiane; ndalet makina.
• formulon dhe drejton pyetje për shpikjet dhe rëndësinë b. Punëtori – shtojcë e makinës.
e tyre; Dhe kërkon prej tyre të interpretohen këto
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit që thënie.
e tyre;
• përgatit materialet për të ndërtuar esetë e dhëna detyrë
dhe i prezanton ato.
Nxënësi/ja: Borgjezi, proletariat, ekonomi kapitaliste,
• analizon pasojat e këtij revolucioni në lindjen e sindikata
shtresës së borgjezisë dhe proletariatit dhe ndërtimin e
një shoqërie të re;
• përshkruan rrjedhojat sociale të Revolucionit të Parë
Industrial.
njeriut, Teksti histori 7, foto, burime të ndryshme informacioni, Gjuha dhe komunikimi, TIK, arte.
interneti, programe kompjuterike.
Hapi i parë
Mësuesi/ja nxit diskutimin duke vendosur në tabelë termat:
Borgjezi Punëtor
Nxënësit japin mendime rreth këtyre koncepteve dhe mësuesi/ja shënon përgjigjet e sakta. Më pas,
mësuesi/ja nxit diskutimin rreth punës dhe mënyrës së jetesës së këtyre shtresave.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja i orienton nxënësit që të ndarë në grupe të lexojnë në rubrikën Mendoni- Arsyetoni-
Gjurmoni- Nxirrni përfundime, pyetjet që i përkasin pikës së parë “Mendoni”, t’i shkruajnë ato në fletore
dhe të gjejnë përgjigjet në tekst.
1. Çfarë ndryshimesh solli Revolucioni Industrial në shoqërinë europiane?
2. Cilat ishin kushtet e jetës e të punës për borgjezinë e për punëtorët?
3. Çfarë masash morën punëtorët për të plotësuar kërkesat e tyre?
4. Tregoni drejtimet në të cilat u zhvillua ekonomia.
Pas përfundimit të detyrës, një përfaqësues për çdo grup i përgjigjet njërës nga pyetjet e cituara më
lart.
Hapi i tretë
Mësuesi/ja përsëri i orienton nxënësit të lexojnë në Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime,
çështjet që i përkasin pikës së parë “Arsyetoni”, t’i shkruajnë ato në fletore dhe duke lexuar tekstin të
japin përgjigje të argumentuara për:
1. Cila rritej më shpejt: shtresa borgjeze apo shtresa punëtore?
2. Tregoni lidhjen e kapitalit me zhvillimin e ekonomisë.
Krahasoni dy hartat e tekstit: rrjeti hekurudhor dhe tregoni se çfarë përfundimi nxirrni nga ky krahasim.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për njohuritë që shfaqin për Revolucionin Industrial, qëndrimin që
mbajnë ndaj rrjedhojave të Revolucionit Industrial në Europë, për mendimin kritik.
Detyrë: Nxënësit ndahen në dy grupe dhe ndahen detyrat për çdo

grup. Hartoni:
Grupi 1: - një ese me 7 rreshta me temën: “Lagja e punëtorëve” ose “Banesa e një punëtori” në
fillim të shekullit XIX, në Angli;
Grupi 2: - një ese për të shpjeguar interesin e borgjezisë për të investuar dhe për arsim.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Revolucioni Francez –

shkaqet dhe shpërthimi i tij

Nxënësi/ja: Mësuesi/ja tregon një foto të mbretit Luigj XVI
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar dhe diskuton me nxënësit rreth kësaj figure.
logjike;
interpretimin e ngjarjes historike
• zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime
të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkuarës, që
janë të diskutueshme;
rëndësinë e njohjes së historisë së tyre dhe të
tjerëve;
kuptimin historik.
• zhvillon kompetencën digjitale për të kërkuar,
përzgjedhur, analizuar dhe komunikuar informacion
historik;
• akseson një sërë burimesh digjitale të informacionit
dhe analizon në mënyrë kritike këto burime historike;
• komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë,
aftësitë dhe qëndrimet;
• bashkëpunon, diskuton dhe debaton me të tjerët për
të ndërtuar konceptet dhe kompetencat historike.
Nxënësi/ja: Monarki absolute, krizë ekonomike,
• përshkruan shoqërinë franceze para Revolucionit; revolucion, Iluminizëm, asamble
• tregon shkaqet e shpërthimit të Revolucionit; kushtetuese.
Hapi i parë
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të kujtojnë disa nga tiparet e monarkisë absolute:
– Ç’kuptojmë me monarki absolute?
– Pse Luigji XIV u quajt “mbreti diell”?
– Cilat ishin figurat historike që lidhen me absolutizmin në Francë?
– Cilat ishin dy mënyrat e jetesës që ndryshonin në Francë?
– Cilat ishin dy shtresat e shoqërisë dhe ku ndryshonin ato nga njëra-tjetra?
Hapi i dytë
Mësuesi drejton nxënësit të lexojnë, duke parashikuar nëntemën “Shoqëria franceze para
Revolucionit”. Shoqëria franceze përbëhej nga tri shtresa:
1. fisnikët, shtresë e privilegjuar, nuk paguanin taksa, bënin pjesë në oborrin mbretëror;
2. klerikët, shtresë e privilegjuar, vendosnin taksa, ishin pronarë të mëdhenj tokash;
3. borgjezia, zejtarë, tregtarë, bankierë, intelektualë, dhe punëtorët e manifakturave, fabrikave, dhe
fshatarët; ata paguanin taksa dhe nuk kishin të drejtë të merrnin pjesë në organet e shtetit dhe në
detyra të larta në ushtri.
Nëntema “Shkaqet e shpërthimit të Revolucionit”:
- pakënaqësia ndaj regjimit të vjetër, si pasojë e shtypjes feudale dhe e shpenzimeve të mëdha të
mbretit; pakënaqësi në fushën politike, ekonomike, kulturore etj.;
- Iluministët përkrahnin shtresën e tretë, goditën regjimin e vjetër, kërkonin që të bëheshin
ndryshime
në qeverisjen e vendit sipas modelit anglez; kërkonin heqjen e privilegjeve të feudalëve, heqjen e
doganave të brendshme dhe taksave.
Nëntema “Shpërthimi i Revolucionit dhe pasojat e tij”:
- shtresa e tretë (borgjezia etj.) e shpalli veten Asamble Kushtetuese;
- populli sulmoi kështjellën burg të Bastijes, simbolin e absolutizmit;
- kryengritësit liruan të burgosurit politikë; u dogjën dokumentet e detyrimeve; u vendosën organe
të
reja të dala nga Revolucioni;
- Revolucioni fitoi;
- u krijua forca e re që u quajt “garda kombëtare”, kjo forcë u bë ushtria e Revolucionit.
Hapi i tretë
Punë në grupe: Interpretim figurash. Mësuesi ndan klasën në dy grupe dhe drejton nxënësit e grupit të
parë të shohin me detaje për disa minuta figurën “Marrja e Bastijes” (f. 72) dhe grupit të dytë të
analizojnë figurat e shtresave (f. 71). Ai u kërkon atyre të përshkruajnë këto figura, duke evidentuar
fakte që lidhen me temën e mësimit.
Detyrë: Komentoni në 6-7 rreshta në formë eseje shtypjen feudale në Francë në prag të
Revolucionit.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Monarkët e ndriçuar

(situatë e sugjeruar - 1orë)
Nxënësi/ja: Mësuesi/ja shfaq dokumentar për
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit që monarkët: Frederiku II i Prusisë, Pjetri i
përdor për kërkim; Madh të Rusisë, Maria Tereza e Austrisë:
• përzgjedh informacionin që i duhet; https://www.youtube.com/watch?v=-
• vlerëson burimet për vlefshmërinë dhe besueshmërinë Dt24sVgP-0
e tyre; https://www.youtube.com/watch?v=zt_njcL-
• ndërton një material përmbledhës për detyrën e dhënë fks https://www.youtube.com/ watch?
duke përdorur burimet historike të shkruara dhe nga v=MxOg2B8dPxM
interneti; Më pas lexohet pjesa:
• përgatit përmbledhjen përdorur kompjuterin dhe fjalorin Frederiku II i Prusisë, Ekaterina dhe
e përshtatshëm historik. Pjetri i Madh të Rusisë, Maria Tereza e
Austrisë.
Këta u quajtën monarkë të ndriçuar për
reformat e mëdha që ndërmorën në
shtetet e tyre. Ata arritën të shkëputnin
shoqërinë nga mënyra tradicionale e
mesjetare e jetës, jo vetëm në sferën
politike, por edhe në atë ushtarake,
ekonomike, shoqërore e kulturore. Ata
sollën frymën e re moderne në mënyrën
e jetesës në vendet e tyre.
Cili është kuptimi i reformave të mëdha?

interpretoni frazën: “shkëputën shoqërinë
nga mënyra tradicionale e mesjetës dhe
sollën frymën e re moderne në mënyrën e
jetesës”.
Nxënësi/ja: Monarkë të ndriçuar, reforma.
evidenton ndryshimet që pësoi rusia nga reformat e
ndërmarra nga Pjetri i Madh.
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi të drejtat e njeriut, teksti tema ndërkurrikulare:
histori 7, burime të ndryshme informacioni, internet etj. Gjuha dhe komunikimi, gjeografia, TIK.
https://www.youtube.com/watch?v=-Dt24sVgP-0
https://www.youtube.com/watch?v=zt_njcL-fks
https://www.youtube.com/watch?v=MxOg2B8dPxM
www.google.com (Pjetri i Madh)
Hapi i parë
Mësuesi/ja orienton nxënësit të hulumtojnë në internet dhe të gjejnë informacion rreth figurës së Pjetrit
të Madh të Rusisë. Hulumtimi do të bëhet duke kërkuar në www.google.com me emrin Pjetri i Madh.
Në kërkimin e tyre do të përqendrohen te reformat që ai bëri dhe ndryshimet që pësoi Rusia.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja i kërkon nxënësve që të Hapin një folder, ku të vendosin foto të Pjetrit të Madh dhe çdo
informacion tjetër për reformat që bëri ai dhe ndryshimet që pësoi Rusia.
Hapi i tretë
Mësuesi/ja kontrollon punën e bërë nga nxënësit dhe bën ndërhyrje atje ku e sheh se informacioni
nuk u është referuar burimeve të besueshme, apo kur kanë ndërtuar një përmbledhje të paqartë.
Mësuesi/ja i ndan nxënësit në dy grupe të mëdha dhe kërkon që grupi 1 të përgatisë një prezantim
për reformat e ndërmarra nga Pjetri i Madh dhe grupi i dytë në prezantimin e tij do të përqendrohet në
ndryshimet që do të pësojë Rusia si rrjedhojë e këtyre reformave.
Hapi i katërt
Grupet paraqesin prezantimet e tyre. Më pas diskutohet tema:
“Pjetri i Madh bëri në Rusi një revolucion të vërtetë kulturor, duke sjellë një sistem modern dhe
veprimtari të gjithanshme me orientim europian”.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për burimet që shfrytëzojnë, materialin që përzgjedhin dhe mënyrën e
hartimit të një materiali përmbledhës, citimin e burimeve, për mendimin kritik.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Revolucioni francez.

Përmbysja e regjimit absolutist
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave Situata e të nxënit:
kyç Nxënësi/ja: Mësuesi/ja tregon foto të Robespierit dhe
• zhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin Dantonit dhe u kërkon nxënësve të flasin
e kërkimit historik; për këta drejtues të Revolucionit Francez.
argumentuar, për të diskutuar dhe për të
komunikuar informacionin historik, konceptet dhe
idetë;
• zhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar
të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e
koncepteve historike dhe shoqërore, duke i
prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme të të
shprehurit;
forma të ndryshme të të shprehurit sipas një
radhitjeje logjike;
• zhvillon kompetencën për jetën dhe mjedisin për
të identifikuar dhe vlerësuar burimet e
nevojshme për interpretimin e ngjarjes historike;
• zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur
burimet, për të interpretuar të shkuarën nëpërmjet
nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme;
• identifikon dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet
tjerëve;
perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë që të
zhvillojë kuptimin historik.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave sipas temës: Koncepte kyç: Deklarata e të Drejtave të
Nxënësi/ja: Njeriut dhe të Qytetarit, Kushtetutë, monarki
• liston masat që i dhanë fund feudalizmit në Francë; kushtetuese, klube revolucionarësh, aleancë
• vë në dukje vlerat e Deklaratës së të Drejtave të ushtarake, republikë.
Njeriut;
Hapi i parë
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të rikujtojnë shkaqet e shpërthimit të Revolucionit Francez, ç’simbolizonte
Kështjella e Bastijës, si lindi Asambleja Kushtetuese etj.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë duke nënvizuar çështjet kryesore. Asambleja kombëtare mori
këto vendime:
- hoqi bujkrobërinë;
- hoqi të drejtën feudale;
- anuloi privilegjet e fisnikëve dhe klerit;
- tokat ua shiti fshatarëve;
- hartoi Kushtetutën në 1791;
- Franca u bë monarki kushtetuese
- hartoi Deklaratën e të Drejtave të Njeriut dhe të Qytetarit, sipas modelit amerikan.
Vlerësoheshin
se njerëzit lindin të lirë e të barabartë, dhe se liria, prona dhe siguria janë të drejta natyrore të
qytetarit;
- figurat që u shquan ishin tre revolucionarë;
- mbreti iu pre koka në gijotinë;
- Konventa zëvendësoi Asamblenë Kombëtare dhe shpalli Francën republikë;
- u krijua forca e re që u quajt “garda kombëtare”, kjo forcë u bë ushtria e Revolucionit.
Hapi i tretë
Për të parë asimilimin e njohurive të nxënësve, mësuesi përdor teknikën “marrëdhënie pyetje-
përgjigje”. Ndahen nxënësit në dy grupe, ku njëri grup flet për monarkinë absolute dhe grupi tjetër
për monarkinë kushtetuese. Ai/ajo shtron pyetjet:
– Çfarë vlerash dhe rëndësie kishte Deklarata e të Drejtave të Njeriut?
– Pse Austria dhe Prusia së bashku me aleatët e tjerë u bashkuan kundër Francës?
Detyrë: Gjeni në internet pamje me figura dhe piktura nga Revolucioni Francez dhe krijoni një
album të vogël me to.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Terrori Jakobin dhe

fundi i revolucionit
Nxënësi/ja: Mësuesja tregon foto të gjyqit të Maria
• zhvillon kompetencën e të menduarit për Antonietës dhe u kërkon nxënësve të flasin
realizimin e kërkimit historik; për të.
logjike;
reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkuarës, që janë
të diskutueshme;
ndryshme nga e tij;
• kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve
në të shkuarën e në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes
së historisë së tyre dhe të tjerëve;
historik.
Nxënësi/ja: Grupe politike, Komiteti i Shpëtimit Publik,
• përshkruan shoqërinë franceze para Revolucionit; diktaturë jakobine, terror, direktorat.
• tregon shkaqet e shpërthimit të Revolucionit;
• analizon rezultatet e fitores së Revolucionit Francez.
Teksti, interneti, tema ndërkurrikulare:
Gjeografi, arte, qytetari.
Hapi i parë
Mësuesi/ja u tregon nxënësve foto të Maria Antonetës dhe Luigjit XVI para gjyqit dhe u kërkon të
flasin rreth këtyre dy figurave. Ajo u drejtohet nxënësve me disa pyetje:
– Çfarë cilësish kishin këta dy sundues?
– Pse u gjykuan ata dhe cilat ishin vendimet e gjyqit?
– Si u ekzekutua vendimi për ta?
Hapi i dytë
Mësuesja udhëzon nxënësit të lexojnë për disa minuta tekstin dhe më pas ajo plotëson një
skemë: Pas ekzekutimit të Mbretit u krijuan tri grupe politike:
A. Jakobinët B. Zhirondinët C. Këneta (fusha)
- vendosën në Francë diktaturën jakobinë nën udhëheqjen e Robespierit;

- dënuan armiqtë e Revolucionit, monarkët, fisnikët, klerikët dhe dënuan me vdekje kundërshtarët;
- u krijuan gjyqet revolucionare, ku në një prej tyre u çua në gijotinë mbretëresha;
- krijuan Komitetin e Shpëtimit;
- u caktuan çmime fikse, spekulatorët dënoheshin; u ekzekutua edhe revolucionari Dantoni;
kjo
periudhë u quajt “terrori i kuq”.
- grupi antijakobin arrestoi Robespierin dhe mbështetësit e tij dhe i ekzekutoi në gijotinë;
- diktatura jakobine u rrëzua;
- Konventa Kombëtare hartoi një kushtetutë të re ku zgjodhi një organ të ri, të quajtur “direktorat”,
i
cili vendosi “terrorin e bardhë”.
- vazhdoi deri në vitin 1799, kur në skenën politike doli një figurë e re: Napoleon Bonaparti.
Hapi i tretë
Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të përcaktojnë edhe një herë grupet politike, masat që morën jakobinët,
si dhe pse u vendos terrori i kuq dhe terrori i bardhë, pse disa shtete europiane ishin kundër Francës
dhe luftuan kundër saj, a arriti Revolucioni objektivat e vet.
Detyrë: Krijoni një skemë të sistemeve politike në Francë të periudhës në fjalë, të shoqëruar me
figurat historike të secilit sistem.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Epoka e restaurimit.

Kongresi i vjenës
Nxënësi/ja: Mësuesi/ja tregon foto të Napoleon
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar Bonapartit dhe u kërkon nxënësve të
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, flasin për jetën e tij politike e ushtarake
për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të dhe ndikimin e tij në Europë.
• parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar
në argumente dhe burime;
diskutueshme;
grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon dallimet
dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe
kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tij;
historik.
Nxënësi/ja: Restaurim, fuqitë e mëdha, Lidhja e Shenjtë,
• përkufizon termin “Epoka e Restaurimit”; Kongresi i Vjenës.
• vë në dukje vendimet e Kongresit të Vjenës;
• shpjegon qëllimin e Lidhjes së Shenjtë.
Teksti, interneti ndërkurrikulare: Gjeografi, qytetari
Hapi i parë
Mësuesi/ja u drejton pyetjet nxënësve, përgjigjet e të cilave ndihmojnë në marrjen e njohurive të
reja:
– Çfarë solli për Francën Revolucioni Francez në shek. XVIII?
– Cilat ishin vendet që pushtoi Bonaparti?
– Cilat ishin reformat që ndërmori Bonaparti? Çfarë rëndësie patën ato?
– Pse shfaqi pakënaqësi figura e Napoleonit?
– Ç’ishte bllokada kontinentale dhe taktika e “tokës së djegur”?
Hapi i dytë
Mësuesi/ja:
– Restaurim do të thotë “rikthim në gjendjen e mëparshme”. Pas Revolucionit Francez ishin
përmbysur monarkitë; kishin ndryshuar kufijtë; ishin hequr privilegjet e fisnikëve; ishin vendosur ligje
të reja; shtetet fituese ishin Anglia, Prusia, Rusia, që synonin të rikthenin në pushtet qeveritë e
mëparshme; pra të “restaurohej Europa” siç kishte qenë para Revolucionit Francez.
- Për këtë u thërrit Kongresi i Vjenës më 1814-1815; epoka/periudha nga Kongresi i Vjenës deri
në vitin 1830 u quajt “Epoka e Restaurimit”.
- Vendimet e Kongresit të Vjenës:
- U vendos rregullimi i kufijve që ishin ndryshuar nga Napoleon Bonaparti;
- Franca u kthye në kufijtë e vitit 1792;
- Holanda dhe Belgjika u bashkuan në një shtet, që krijuan Mbretërinë e Vendeve të Ulëta;
- Gjermania dhe Italia mbetën të copëtuar: Gjermania në 39 shtete dhe Italia në 8;
- Anglia forcoi pozitat detare dhe dyfishoi kolonitë e saj;
- Rusia zgjeroi kufijtë perëndimorë duke përfshirë territore polake;
- Prusia mori territore në lindje dhe në perëndim;
- Në Francë u kthye Monarkia e Luigjit XVIII;
- Kongresi i Vjenës krijoi hartën e re politike të Europës.
- Lidhja e Shenjtë u krijua me propozim të Rusisë në vitin 1815. Anëtarët e saj ishin Rusia,
Austria, Prusia, dhe më vonë edhe Anglia.
- Ishte një aleancë ushtarake për të mbrojtur vendimet e Kongresit të Vjenës.
- I dha të drejtën vetes të ndërhynte ushtarakisht kur viheshin në rrezik vendimet e Kongresit të
Vjenës.
- Mbronte regjimet monarkiste.
Hapi i tretë
Për të verifikuar përvetësimin e njohurive të reja nga nxënësit, mësuesja përdor rubrikën
“Mendoni- Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime”. Ajo drejton pyetjet e mëposhtme:
- Cili ishte qëllimi i Kongresit të Vjenës?
- Përse u krijua Lidhja e Shenjtë?
- Ç’do të thotë “epoka e restaurimit”?
Cilat ishin disa nga shtetet që u krijuan pas Kongresit të Vjenës?
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për kontributin dhe aktivizimin e tyre në ndërtimin e njohurive të
reja, në përgjigjet e dhëna dhe në pjesëmarrjen në diskutime e debate.
Detyrë: Duke u mbështetur në tablonë “Fuqitë e Mëdha ndajnë Europën, shkruani në një ese
prej 5-6 rreshtash përshtypjen tënde rreth Kongresit të Vjenës.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Epoka e nacionalizmit

dhe e romantizmit
Nxënësi/ja: Mësuesi/ja u tregon nxënësve fotot e tekstit
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar (piktura të kohës së romantizmit) dhe
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, diskuton me nxënësit rreth tyre.
diskutueshme;
dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme
dhe kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tij;
historik.
Nxënësi/ja: Komb, shtet kombëtar, atdhe, atdhetar,
• përkufizon termat “popull, komb, kombësi”; lëvizje nacionale, nacionalizëm,
• analizon thelbin e nacionalizmit dhe shkaqet e përhapjes; romantizëm
• shpjegon arsyet e lindjes së problemit kombëtar.
Teksti, interneti, materiale të ndryshme burimore, si tema ndërkurrikulare:
enciklopedi Gjeografi, qytetari, letërsi, arte.
Hapi i parë
Mësuesi/ja shkruan në tabelë fjalët “shtet” dhe “komb” dhe u kërkon nxënësve të japin një përkufizim
me fjalët e tyre për këto terma duke pasur parasysh edhe njohuritë që kanë marrë nga Historia 6.
Nxënësit me ndihmën e mësueses risjellin njohuritë që lidhen me zhdukjen e copëzimit feudal dhe
krijimin e një shtetit të bashkuar. Mësuesja pyet:
- Cilat janë disa nga veçoritë e shtet kombeve.
- Nxënësit mund të përgjigjen: gjuhët, dogana, feja, etj.
Hapi i dytë
Mësuesja përdor metodën “skema e mendjes” për ndërtimin e njohurive të reja. Komb, shtet kombëtar,
atdhe, patriot.
- Grupe njerëzisht duke jetuar mijëra vjet në një vend krijojnë gjuhë, zakone, traditë, art, histori.
Kështu krijohen popujt dhe kombësitë dhe më vonë kombet. Kombet krijojnë shtete. Çdo shtet ka kufijtë
e tij, qeverinë, ligjet, simbolet,
- Shteti dhe territori së bashku përbëjnë atdheun që është territori i përbashkët i njerëzve që i
përkasin një kombi.
- Kush lufton e punon për lirinë, pavarësinë e bashkimin e atdheut quhet atdhetar. Nacionalizmi është
një lëvizje që zhvillohet në emër të mbrojtjes së vlerave dhe traditave kombëtare, të drejtën për krijimin
e komb-shtetit, të drejtën për vetëvendosje, si dhe ruajtjen dhe mbrojtjen e sigurisë kombëtare.
Shkaqet e lindjes së nacionalizmit:
- idetë iluministe,
- lindja e kapitalizmit dhe
- Revolucioni Francez Përmbajtja e nacionalizmit.
Lëvizjet kombëtare kërkonin zgjidhjen e dy detyrave:
a) bashkim kombëtar të atyre kombësive që ishin ndarë në disa shtete, si: gjermanët dhe italianët;
b) çlirim kombëtar të kombësive që jetonin nën Perandoritë shumëkombëshe: të Austrisë, të Rusisë, të
Turqisë (popujt e Ballkanit) etj.
Romantizmi dhe lëvizja kombëtare. Idetë e romantizmit:
- Çdo njeri duhej të ishte i lirë.
- Çdo komb duhej të gëzonte lirinë.
- Çdo komb ka origjinën e vet që e dallon nga të tjerët.
- Nuk pranonin shtypjen, padrejtësinë,
- Çmonin dhe nderonin shumë fenë, traditën dhe luftën për liri
- Me veprat e tyre në letërsi, pikturë e muzikë, romantikët frymëzonin popujt në luftën e tyre për liri e
pavarësi dhe nderonin patriotët
Hapi i tretë
Mësuesi/ja drejton disa pyetje për të siguruar që njohuritë e reja të jenë përvetësuar nga nxënësit.
Ai/ajo përdor disa nga pyetjet në rubrikën “Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime”:
- Cilat janë disa arsyet e lindjes së problemit kombëtar?
- Çfarë roli luajti romantizmi në lëvizjet kombëtare?
- Tregoni kohën kur lindi dhe kur u zhvillua nacionalizmi.
- Shpjegoni çfarë është ndjenja kombëtare
Detyrë: Hartoni një ese prej 6-7 rreshtash, ku të shpjegoni çfarë kuptoni me “problem kombëtar”.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Bashkimi i Gjermanisë

Nxënësi/ja: Mësuesja vendos një foto të Oto fon
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar Bismarkut dhe u flet nxënësve rreth kësaj
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të figure.
logjike;
• zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për
të interpretuar të shkuarën nëpërmjet informacionit, për
të dhënë argumente bazuar në burime dhe për të
saktësuar saktësinë e burimeve;
nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon
ndryshme nga e tij;
rëndësinë e njohjes së historisë së tyre dhe të tjerëve;
historik.
Nxënësi/ja: Konfederatë, junker, bashkimi i Gjermanisë
• përshkruan me fjalët e tekstit forcën dhe pasurinë e
shtetit prusian;
• vë në dukje planet e Bismarkut për bashkimin e
Gjermanisë;
• argumenton rrugët e realizimit të bashkimit të Gjermanisë.
Teksti, interneti, materiale të ndryshme burimore, si ndërkurrikulare: Gjeografi, arte, letërsi,
enciklopedi. qytetari.
Hapi i parë
Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet e mëposhtme, përgjigjet e të cilave ndihmojnë në marrjen e
njohurive të reja.
– Çfarë vendosi Kongresi i Vjenës për Gjermaninë?
– Si e kuptoni termin ‘komb shtet’?
– Cilat ishin shtetet fituese të luftës kundër Napoleon Bonapartit? A ishte Prusia një prej tyre?
Hapi i dytë
Mësuesi/ja më pas fillon shpjegon:
– Prusia ishte një shtet i fuqishëm gjerman. Kishte industri të zhvilluar, pasuri nëntokësore (hekuri,
qymyrguri) bujqësi moderne, rrjet hekurudhor.
– Ushtria ishte e pajisur me mjete luftarake të modernizuara dhe ushtri të stërvitur mirë.
– Më 1862 Mbreti i Prusisë, Vilhelmi I emëroi në postin e kancelarit Oto fon Bismark.
– Planet e Bismarkut
Punoi Rriti
- për ta kthyer Prusinë në një shtet të fortë ushtarak; - numrin e ushtarëve në ushtri dhe i
- hartoi plane për bashkimin e shteteve gjermane pajisi ata me armë moderne.
nën drejtimin e Prusisë.
- Bismarku thoshte se bashkimi i Gjermanisë bëhej vetëm me gjak dhe hekur.
- Ai forcoi pushtetin e tij dhe e shndërroi Parlamentin në vegël të tij për të goditur kundërshtarët.
- Bashkimi i Gjermanisë u bë nëpërmjet luftës dhe nga lart
- Tri betejat që sollën bashkimin
a) lufta me Danimarkën më 1864, për të marrë dy krahina me popullsi gjermane;
b) lufta me Austrinë në 1866, në betejën e Sadovës bashkoi një pjesë të Gjermanisë nën Prusinë;
c) lufta me Francën në 1870 Prusia fitoi dhe mori dy krahinat e pasura të Francës, Alsasën dhe Lorenën.
- Më 18 janar 1871, në pallatin e Versajës, mbreti i Prusisë, Vilhelmi I, u shpall Perandor i Gjermanisë.
- Plani i Bismarkut për bashkimin e Gjermanisë u realizua. Ai ishte arkitekti i këtij bashkimi.
Hapi i tretë
Për të verifikuar përvetësimin e njohurive të reja nga nxënësit, mësuesja përdor rubrikën “Mendoni-
Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime”. Ajo drejton pyetjet e mëposhtme:
– Cila ishte forca dhe pasuria e shtetit prusian?
– Cilat ishin planet e Bismarkut për bashkimin e shteteve gjermane?
– Si u realizua bashkimi i Gjermanisë?
Për të nxitur debatin, mësuesja shkruan në tabelë thënien e Bismarkut “Vetëm me hekur e gjak,
Gjermania do të bashkohet” dhe u kërkon nxënësve të interpretojnë kuptimin e saj.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për kontributin dhe aktivizimin e tyre në ndërtimin e njohurive të reja, në
përgjigjet e dhëna dhe në pjesëmarrjen në diskutime e debate.
Detyrë: Ndërtoni dy harta skicë që pasqyrojnë Gjermaninë e copëtuar dhe Gjermaninë e

bashkuar
(mbështetu në të dhënat e tekstit).
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Bashkimi i Italisë

Nxënësi/ja: Mësuesja vendos një foto të Xhuzepe
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar Garibaldit dhe u flet nxënësve rreth kësaj
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, figure.
të diskutueshme;
ndryshme nga e tij;
historik.
Nxënësi/ja: Bashkim në një shtet, çlirim kombëtar.
• liston detyrat kryesore të atdhetarëve italianë;
• vë në dukje planin e Kavurit për bashkimin e Italisë;
• argumenton mënyrën e realizimit të bashkimit të Italisë.
Teksti, interneti, materiale të ndryshme burimore, si enciklopedi ndërkurrikulare: Gjeografi, arte, letërsi,
qytetari
Hapi i parë
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të risjellin në mendje informacionet që kanë marrë për Italinë në
mësimet e kaluara. Ajo u drejton atyre pyetjet e mëposhtme, përgjigjet e të cilave ndihmojnë në
marrjen e njohurive të reja.
– Çfarë dini për Italinë?
– Në sa shtete ishte e ndarë ajo?
– Mendoni se Italia do të ndjekë të njëjtën rrugë si Gjermania për bashkimin e vendit?
Hapi i dytë
Mësuesja përdor metodën “skema e mendjes” për ndërtimin e njohurive të reja.
● Italia para bashkimit:
● mbretëri e copëtuar në 8 shtete;
● Mbretëria e Sardenjës ishte më e zhvilluara, kishte industri të zhvilluar dhe bujqësi të kanalizuar.
● Për bashkimin e Italisë dolën këto detyra:
● Çlirimi i Italisë së Veriut nga Austria dhe i pjesës jugore nga burbonët francezë;
● Përmbysja e mbretërive që ruanin rendin e vjetër;
● Bashkimi i vendit në një shtet të vetëm.
Bashkimi i Italisë u bë sipas planit të Kavurit.

Faza e parë: lufta për çlirimin e Italisë së veriut në 1859; Mbretëria e Sardenjës i shpall luftë Austrisë
Faza e dytë: lufta për çlirimin e Italisë së jugut nga burbonët e Francës; veproi XhuzepeGaribaldi.
Faza e tretë: shënon bashkimin e plotë të Italisë; u bashkua Venediku dhe Roma. Roma u shpall
kryeqytetii Italisë së bashkuar. Kjo fazë përbën luftën e tretë për pavarësi.
Hapi i tretë
Për të nxitur debatin, mësuesja shkruan në tabelë thënien e Garibaldit “Luftë për bashkim - luftë për
pavarësi” dhe u kërkon nxënësve të interpretojnë kuptimin e saj.
Mësuesja përdor rubrikën “Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime” për të verifikuar
përvetësimin e njohurive të reja nga nxënësit. Ajo drejton pyetjet e mëposhtme:
- Cilat ishin detyrat kryesore që u dolën atdhetarëve italianë?
- Cili ishte plani i hartuar nga Kavuri?
- Si u realizua bashkimi i Italisë?
- Cilat ishin tri luftërat për pavarësi?
Detyrë: Nxirrni të dhëna nga interneti për Garibaldin dhe përshkruani figurën e tij një ese prej 6-7
rreshtash.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Perandoria austriake në

vitet 1840 - 1860

Nxënësi/ja:
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar,
logjike;
të diskutueshme;
ndryshme nga e tij;
në të shkuarën e në të tashmen dhe rëndësinë e
njohjes së historisë së tyre dhe të tjerëve;
historik.
Nxënësi/ja: Perandori shumëkombëshe, lëvizje
• liston shkaqet e revolucioneve të viteve ‘48-‘49; revolucionare, gjermanizim, problem
• përcakton dallimet brenda lëvizjes revolucionare kombëtar, shtet dualist.
austriake;
• analizon shkaqet e lindjes së Perandorisë Austro-
Hungareze.
Teksti, interneti, materiale të ndryshme burimore, si ndërkurrikulare: Gjeografi, qytetari, letërsi,
enciklopedi arte.
Hapi i parë
Mësuesi/ja shkruan në tabelë fjalën “perandori” dhe “komb” dhe u kërkon nxënësve të japin një
përkufizim me fjalët e tyre për këtë terma, duke pasur parasysh edhe njohuritë që kanë marrë nga
Historia 6. Për të nxitur diskutimet në klasë, mësuesja shtron pyetjet:
– Cilat ishin detyrat kryesore që dolën para patriotëve në Itali dhe Gjermani?
– Si u realizua bashkimi i Italisë dhe Gjermanisë? Mendoni se edhe me Austrinë do të ndodhë e njëjta
gjë?
Hapi i dytë
Mësuesja përdor metodën “ditarin dypjesësh” për ndërtimin e njohurive të reja.
Çështja Komenti
Perandoria - Shtet shumëkombësh (hungarezë, çekë, polakë, italianë, rumunë, kroatë
Austriake gjatë etj.) Nga 37 milionë banorë, vetëm 7 milionë ishin austriakë
viteve 1848–1849 - U përfshi nga vala e fuqishme e revolucionit dhe shkaqet ishin:
● politika konservatore e qeverisë së Vjenës;
● problemet sociale që erdhën si pasojë Revolucionit Industrial dhe kriza e
urisë për shkak të korrjeve të këqija;
● shtimi i lëvizjeve kombëtare në të gjithë Perandorinë.
Perandoria - Pas shtypjes së lëvizjes së viteve 1848–1849, në Perandorinë Austriake
Austriake në vitet u vendos një regjim i ashpër policor.
1850–1860 dhe - Filluan burgosjet, vrasjet e patriotëve.
problemi kombëtar - Të gjitha kombet (gati 20 kombe), që jetonin në Perandorinë Austriake
kërkuan të krijonin shtetet e tyre kombëtare.
- U ngritën në lëvizje për pavarësi dhe çlirim kombëtar.
- Filloi zbatimi i politikës për gjermanizimin e perandorisë; gjuha gjermane
ishte gjuhë shtetërore.
- U ndoq politika “përça e sundo”.
- Në disa provinca u lejua një lloj autonomie, përdorimi i dy gjuhëve: gjermane
dhe gjuha vendase.
- Dëshira e këtyre popujve për liri, për krijimin e shtetit të tyre kombëtar nuk u shua.
- Lindën organizata të fshehta patriotike në provincat e Perandorisë.
- Problemi kombëtar për këta popuj mbeti i gjallë.
- Ai e brente dhe e dobësonte vazhdimisht Perandorinë.
Lindja e - Erdhi si pasojë e dobësimit të shtetit austriak.
Perandorisë Austro- - Perandoria humbi luftën me Italinë e Veriut dhe Prusinë.
Hungareze - Më 1867 Austria bëri lëshime ndaj Hungarisë; nënshkroi marrëveshje, duke u
njohur hungarezëve të drejtën e Kushtetutës, parlamentit, flamurit dhe gjuhës së
tyre.
- Hungaria u njoh si shtet bashkësundues meAustrinë.
Hapi i tretë
Pyetjet e rubrikës “Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime” mund të përdoren nga mësuesi/ja
për të siguruar që njohuritë e reja të jenë përvetësuar nga nxënësit.
– Cilat ishin shkaqet e revolucionit të viteve 1848–1849?
– Si u përhap revolucioni në Perandorinë Austriake?
– Cilat ishin dallimet brenda lëvizjes revolucionare austriake?
– Cilat janë shkaqet e lindjes së Perandorisë Austro–Hungareze?
Për të nxitur diskutime në orën e mësimit, mësuesi/ja përdor nënrubrikën “Arsyetoni” dhe pikat e saj:
- Arsyetoni kalimin nga Perandoria Austriake në Perandorinë Austro–Hungareze.
- Interpretoni thënien: “Gjermanizim dhe politikë unifikuese”.
Detyrë: Hartoni një ese prej 6-7 rreshtash, ku të shpjegoni çfarë kuptoni me përça e sundo.

Formimi dhe forcimi i shtetit modern grek

Nxënësi/ja: Mësuesja përdor hartën e Ballkanit dhe u
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar kërkon nxënësve të thonë fakte dhe njohuri
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, që kanë për fqinjin tonë jugor, Greqinë.
diskutueshme;
ndryshme nga e tij;
historik.
Nxënësi/ja: “Shoqëria e miqve”, lëvizje kombëtare,
• përshkruan momentet më të rëndësishme të Revolucioni Grek, pavarësi, arvanitas,
Revolucionit Grek; “Greqia e Madhe”.
• rendit reformat e marra nga themeluesi i shtetit
modern grek Jan Kapodistria;
• argumenton kërkesën për Greqinë e Madhe.
Teksti, interneti, materiale të ndryshme burimore, si enciklopedi ndërkurrikulare:
Gjeografi, qytetari, letërsi, arte.
Hapi i parë
Mësuesi/ja paraqet hartën e Ballkanit dhe u kërkon nxënësve të thonë emrat e shteteve fqinje të
Shqipërisë. Ajo ndalet te Greqia dhe u kërkon nxënësve të japin informacione apo të evidentojnë
njohuritë që kanë për këtë vend.
- Është vend në krizë ekonomike.
- Fqinji ynë jugor.
- Anëtare e Bashkimit Europian.
- Vend turistik.
- Ka shumë emigrantë shqiptarë.
Më pas ajo shtron pyetjen:

- Si u krijua shteti
grek?
Me këtë pyetje, mësuesi/ja kalon në Hapin e dytë – ndërtimi i njohurive.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja përdor metodën “skema e mendjes” për dhënien e njohurive të reja në këtë orë mësimi.
Revolucioni grek
- Filloi në 1821 në Gadishullin e Peloponezit.
- U përhap në të gjithë Greqinë.
- U udhëhoq nga organizata “Shoqëria e Miqve”.
- U përkrah nga shtetet europiane (Anglia, Franca, Austria), të cilat ndihmuan grekët që fitonin
pavarësinë.
- Më 1829 Perandoria Osmane njohu pavarësinë e Greqisë, më pas pavarësia u njoh edhe nga
shtetet e tjera.
- Në luftën për pavarësi ndihmuan shumë edhe shqiptarët (arvanitasit), si Laskarina Bubulina, Marko
Boçari, Teodor Kollokotroni.
Më pas mësuesi/ja shtron pyetjen:

- A mendoni se fitorja e pavarësisë nga grekët ishte rastësi?
Organizimi i shtetit grek

- U realizua nga themeluesi i shtetit grek, Jan Kapodistria, i shpallur president nga Asambleja
Kushtetuese, i cili:
 Kërkoi të vendoste rendin dhe sigurinë në vend.
Në dobi të fshatit bëri reformën agrare.
Hartoi buxhetin dhe krijoi bankën kombëtare.
Bashkoi çetat e luftëtarëve dhe formoi ushtrinë e rregullt të shtetit të ri.
Me veprimtarinë e tij autoritare ngjalli pakënaqësi (u vra nga kundërshtarët e tij në 1831).
- Në Greqi shpërtheu anarkia pas vrasjes së Kapodistrias.
- Fuqitë e Mëdha (Anglia, Franca, Rusia) caktuan si mbret të Greqisë Otonin I nga Gjermania. Ai u bë
zyrtarisht mbret në vitin 1835. Pas vitit 1862, Otoni I u detyrua të largohej.
- Fuqitë e Mëdha vendosën mbret të Greqisë Vilhelmin, me origjinë daneze; mori emrin Jorgo I.
Kërkesa për një “Greqi të Madhe”

- Shteti i pavarur grek përfshinte territoret e banuara nga grekët.
- Politikanë grekë ishin të pakënaqur nga territori i shtetit të tyre të sapoformuar; frymëzoheshin nga
lashtësia greke dhe Perandoria e dikurshme Bizantine.
- Ata hartuan një program që kërkonte krijimin e një Greqie të Madhe; kërkonin të përfshiheshin
territore me popullsi të përzier, si: Epiri, Maqedonia, Traka, Thesalia e territore të tjera në Ballkan.
Hapi i tretë
Për të evidentuar nivelin e përvetësimit të njohurive të reja, mësuesi/ja përdor pikat e rubrikës
“Mendoni- Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime”.
- Si u zhvillua Revolucioni Grek?
- Kush e krijoi shtetin e pavarur grek dhe çfarë reformash bëri ai?
- Çfarë regjimi u vendos në shtetin e ri grek?
- Çfarë kuptoni me kërkesën për një “Greqi të Madhe”?
- Pse shqiptarët e ndihmuan Revolucionin Grek?
Çfarë shkaktoi në Ballkan kërkesa për krijimin e një “Greqie të Madhe”?
Detyrë: Hartoni një ese prej 6-7 rreshtash, ku të evidentoni mbi kontributin e shqiptarëve arvanitas
në triumfin e Revolucionit Grek.

Formimi dhe forcimi i shtetit serb
Nxënësi/ja: Mësuesja përdor hartën e Ballkanit dhe
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar u kërkon nxënësve të thonë fakte dhe
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, për njohuri që kanë për Serbinë, veçanërisht
të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të diskutuar në lidhje me Kosovën.
dhe për të komunikuar informacionin historik, konceptet dhe
idetë;
logjike;
interpretimin e ngjarjes historike analizon të dhënat
numerike për të kuptuar të shkuarën, për shembull për të
kuptuar shkakun dhe pasojën, vazhdimësinë dhe
ndryshimin;
diskutueshme;
historik.
Nxënësi/ja: Lëvizje Kombëtare, kryengritje, shtet i
• përshkruan me fjalët e tekstit fazat e kryengritjes serbe; pavarur, shtet autonom, “Naçertania”.
• analizon rolin e Milloshit në formimin e shtetit serb;
• argumenton përmbajtjen e platformës nacionaliste
“Naçertania).
Teksti, interneti, materiale të ndryshme burimore, si enciklopedi. tema ndërkurrikulare:
Gjeografi, qytetari, arte.
Hapi i parë
Mësuesi/ja paraqet hartën e Ballkanit dhe u kërkon nxënësve të thonë emrat e shteteve fqinje të
Shqipërisë. Ajo ndalet te Serbia dhe u kërkon nxënësve të japin informacione apo të evidentojnë
njohuritë që kanë për këtë vend.
- Është vend nën të cilin ka qenë i aneksuar Kosova.
- Ka një komunitet shqiptar në jug të vendit (Presheva dhe Bujanovci).
- Vend kandidat për anëtarësi në Bashkimin Europian.
- Mosmarrëveshje me Shqipërinë për çështjen e Kosovës. Më pas ajo shtron pyetjen:
- Si u krijua shteti serb?
Me këtë pyetje, mësuesi/ja kalon në Hapin e dytë – ndërtimi i njohurive
Hapi i dytë
Mësuesi/ja përdor metodën “ditari dypjesësh” për dhënien e njohurive të reja në këtë orë mësimi.
Çështja Komenti
Kryengritja e Parë - Serbia bënte pjesë në Perandorinë Osmane në pashallëkun e Beogradit.
Serbe. Karagjorgjeviçi - Turqit bënin krime dhe bënë që serbët të ngriheshin në luftë për pavarësi.
- Në 1804 filloi kryengritja serbe për pavarësi nën udhëheqjen e Karagjorgjeviçit
(Gjergji i Zi).
- Në mbështetje të lëvizjes serbe u vunë Austria e Rusia.
- 1806 Karagjorgjeviçi me luftëtarët e tij hyri në Beograd duke çliruar të gjithë
territorin.
- U shpall shteti i pavarur serb me një territor, një kryeqytet e një qeveri.
- Në vitin 1813, ushtria osmane sulmoi Serbinë, Karagjorgjeviçi u largua nga vendi
për në Rusi; luftërat në Europë ishin në disfavor të Serbisë; pa ndihma.
- Kryengritja e Parë Serbe (1804–1813) dështoi.
Kryengritja e Dytë - Ushtria osmane rihyri në Serbi; rivendosi administratën e saj në zonat e
Serbe pushtuara.
- Në vitin 1815 rifilloi kryengritja serbe nën udhëheqjen e Millosh Obrenoviçit.
- U çliruan të gjitha territoret e Pashallëkut.
- Porta e Lartë hyri në marrëveshje me Obrenoviçin: ky i fundit ishte i detyruar të
njihte autoritetin e sulltanit; Perandoria Osmane do të njihte atë si prijës të
serbëve.
- Në vitin 1830, Fuqitë e Mëdha e njohën Serbinë shtet të pavarur.
- Obrenoviçi u shpall princ trashëgimtar i Serbisë.
Programi Naçertania - U hartua më 1844.
- Serbia do të zgjerohej në territoret e Bullgarisë, Maqedonisë, Shqipërisë e
Bosnjës.
- Frymëzohej nga Perandoria e dikurshme Serbe e Stefan Dushanit dhe nevoja e
shtetit serb për të pasur dalje në detin Adriatik.
Hapi i tretë
Për të evidentuar nivelin e përvetësimit të njohurive të reja, mësuesi/ja përdor pikat e rubrikës
“Mendoni- Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime”. Pyetjet që mund të bëhen nga kjo rubrikë
- Si u zhvillua kryengritja e parë dhe e të dytë serbe dhe cilat ishin përfundimet e secilës prej tyre?
- Pse Milloshi mori titullin “Milloshi i Madh”?
- Çfarë përmbante platforma nacionaliste serbe “Naçertania”?
- Cilat ishin rrethanat që sollën dështimin e Kryengritjes së Parë Serbe?
- Cila ishte taktika që përdori Milloshi për të zbutur konfliktin me Portën e Lartë?
Detyrë: Ndërtoni një grafik, ku të pasqyrohen pesë etapat historike të krijimit të shtetit serb: a.
Kryengritja e parë; b. Rivendosja e sundimit osman; c. Kryengritja e Dytë; d. Autonomia; e.
Pavarësia.

Shteti i pavarur bullgar
Nxënësi/ja: Mësuesja vendos disa foto të Vasil
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar Levskit dhe Kristo Botevit, që janë
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, figura të rëndësishme të Lëvizjes
për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të Kombëtare Bullgare.
• zhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të dhënat
për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike dhe
shoqërore, duke i prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme
të të shprehurit;
• analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkuarën, për
shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojën, vazhdimësinë
dhe ndryshimin;
diskutueshme;
grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon dallimet
dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe
kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tij;
historik.
temës Nxënësi/ja: Lëvizje kombëtare, platforma kombëtare,
• përshkruan gjendjen e Bullgarisë nën sundimin osman; nacionalist, autonomia, shtet i pavarur,
• tregon detyrat e Lëvizjes Kombëtare dhe zgjidhjen e këtyre sanxhak, has, timar, raja.
detyrave nga këto figura;
• vlerëson fazat e formimit të shtetit të pavarur bullgar.
Teksti, interneti, materiale të ndryshme burimore, si enciklopedi ndërkurrikulare: Gjeografi, qytetari, arte.
Hapi i parë
Mësuesi/ja paraqet hartën e Ballkanit dhe u kërkon nxënësve të thonë emrat e shteteve fqinje
Ballkanit. Ajo ndalet te Bullgaria dhe u kërkon nxënësve të japin informacione apo të evidentojnë
njohuritë që kanë për këtë vend, duke risjellë në mendje edhe njohuritë që kanë marrë nga Historia
6.
- Bullgaria bën pjesë në Ballkan.
- Ka qenë e pushtuar nga Perandoria Osmane.
- Ka dalje në Detin e Zi.
- Ka kryeqytet Sofjen.
Më pas, ai/ ajo shtron pyetjen:

- Si u krijua shteti bullgar?
Me këtë pyetje, mësuesi/ja kalon në Hapin e dytë – ndërtimi i njohurive.
Hapi i dytë
Mësuesja përdor metodën “lexim i drejtuar”, ku nxënësit parashikojnë për atë që lexojnë së bashku me
mësuesin/en dhe diskutojnë përmbajtjen.
Bullgaria, provincë e - Në shek. XIV territoret bullgare u pushtuan dhe u bënë pjesë e
Perandorisë Osmane Perandorisë Osmane; u ndanë në sanxhaqe; territori bullgar pronë
e Sulltanit.
- Bullgarët ishin bujq–raja, që punonin në timare e hase.
- Fushat bullgare furnizonin Stambollin me drithë.
- Në qytete ishte e zhvilluar zejtaria.
- Bullgaria kishte besimin e krishterë ortodoks.
Lëvizja kombëtare bullgare - U organizua nga patriotët bullgarë.
- Filloi në shek. XVIII.
- Në Bullgari u gjallërua tregtia, u hapën fabrika, banka dhe lindi
borgjezia bullgare, e cila solli ide të reja.
- DETYRË e kësaj lëvizjeje:
● zhvillimi i arsimit dhe i gjuhës bullgare (U hapën shumë shkolla në
gjuhën bullgare. Abetarja e parë në gjuhën bullgare doli në vitin
1824); kjo nxiti krenarinë kombëtare;
● krijimi i kishës ortodokse të pavarur bullgare larg ndikimit të
patrikanës greke.
- Figurat më të shquara të popullit bullgar ishin Vasil Levski dhe
Kristo Botevi.
Krijimi i shtetit bullgar - Lëvizja kombëtare çoi në krijimin e shtetit bullgar.
- Organizimin e shtetit e mori përsipër Rusia.
- Më 1878 në Kongresin e Berlinit u njoh autonomia e principatës
bullgare me kryeqytet Sofjen.
- U hartua Kushtetuta, ku Asambleja ishte organ ligjvënës;
- U vendos e drejta e votës.
- Principata kishte ushtrinë, administratën, me nëpunës bullgarë dhe
drejtohej nga Princi I gjerman, Aleksandër Batenburgu.
- Në vitin 1908 qeveria xhonturke, me ndërhyrjen edhe të Rusisë, njohu
pavarësinë e plotë të shtetit bullgar.
- Ferdinant Koburgu ishte mbreti i parë i këtij shteti.
- Me Bullgarinë u bashkua edhe Rumelia Lindore.
Hapi i tretë:
Mësuesi/ja drejton disa pyetje, për t’y siguruar që njohuritë e reja të jenë përvetësuar nga nxënësit.
Ai/ajo përdor disa nga pyetjet në rubrikën “Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime”. Pyetjet
që mund të bëhen nga kjo rubrikë janë:
– Si paraqitej Bullgaria nën sundimin osman?
– Çfarë detyrash i vuri vetes Lëvizja Kombëtare Bullgare?
– Si i zgjidhi ajo këto detyra dhe cilat ishin figurat kryesore historike?
– Cilat janë dy fazat në të cilat kaloi formimi i shtetit të pavarur bullgar?
Çfarë shihni të përbashkët dhe të veçantë në rrugën e krijimit të shteteve të pavarura greke, serbe
dhe bullgare?
Detyrë: Duke përdorur internetin, jepni të dhëna në formën e esesë prej 6-7 rreshtash, rreth dy
figurave të lëvizjes kombëtare bullgare: Vasil Levski dhe Kristo Botevi.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Formimi i shtetit rumun

Nxënësi/ja: Mësuesja vendos hartën e Ballkanit
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar në tabelë dhe evidenton Rumaninë
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, së bashku me shtetet fqinje të saj.
logjike;
të diskutueshme;
ndryshme nga e tij;
historik.
Nxënësi/ja: Provincë e Bashkuar Rumune, parti
• përshkruan me fjalët e tekstit rrugën e krijimit të politike, reformë, shtet i pavarur,
Provincës së Bashkuar Rumune; industrialist, bojar.
• rendit reformat e princit Aleksandër Kuza dhe pasojat e
tyre;
• analizon përfaqësimin e shtresave të shoqërisë rumune
në shtetin e sapoformuar rumun.
Teksti, interneti, materiale të ndryshme burimore, si enciklopedi ndërkurrikulare: Gjeografi, qytetari.
Hapi i parë
Mësuesi/ja paraqet hartën e Ballkanit dhe evidenton Rumaninë, për të cilën do të flasin në këtë orë
mësimi. Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të japin informacione apo të evidentojnë njohuritë që kanë për
këtë vend, duke risjellë në mendje edhe njohuritë që kanë marrë nga Historia 6.
- Rumania ndodhet në Ballkan dhe është pjesë e Bashkimit Europian (së bashku me Bullgarinë
dhe Kroacinë e Slloveninë).
- Ka qenë e pushtuar nga Perandoria Osmane.
- Ka dalje në Detin e Zi.
- Ka kryeqytet Bukureshtin.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja përdor metodën “Harta e Konceptit/përkufizimit”, ku ai/ajo jep konceptin dhe më pas shtjellon
së bashku me nxënësit kuptimin/përkufizimin e këtij koncepti.
Krijimi i Provincës së - Moldavia dhe Vllahia kishin qenë autonome nën Perandorinë Osmane.
Bashkuar Rumune - Më 1859 zgjedhësit në të dyja provincat rumune votuan për të njëjtin
drejtues të tyre, Aleksandër Joan Kuzën.
- U krijua Provinca e Bashkuar Rumune, me në krye princ Kuzën.
- U krijua parlamenti dhe qeveria e përbashkët për të dyja krahinat, por
ende nën varësinë e sulltanit.
- Bukureshti u caktua kryeqyteti i provincës më 1862.
- Partitë politike kryesore: konservatorët (bojarët, pra pronarët e mëdhenj
të tokave) dhe liberalët (borgjezia e re industriale dhe tregtare).
Reformat në Provincën e - Princ Aleksandri bëri reforma të mëdha:

Bashkuar Rumune ● U hoq angaria për fshatarësinë.
● U morën tokat e kishës dhe iu shpërndanë rreth 2 milionë hektarë
fshatarëve; përfituan rreth 500 mijë familje fshatare.
● U bë riorganizimi i shtetit.
● U krijua Asambleja Kombëtare dhe Këshilli i Shtetit.
● Lindën gjykatat e reja; u hartuan kodet e reja sipas modelit francez.
● U bë reforma arsimore: ndjekja e shkollës u bë falas dhe e detyruar; u
ngritën dy universitete.
- Reformat i hapën rrugë krijimit të një shteti modern.
Krijimi i shtetit rumun sipas - Më 1866 princ Aleksandri u detyrua të jepte dorëheqjen, për shkak të
tipit perëndimor një grushti shteti;
- Asambleja Kombëtare zgjodhi si mbret Karolin I me origjinë gjermane; u
miratua kushtetuta e re sipas modelit perëndimor.
- Mbreti drejtonte pushtetin ekzekutiv dhe senati atë legjislativ.
- U krijua flamuri kombëtar me tri ngjyra (blu, i verdhë dhe i kuq).
- U morën masa për zhvillimin e shpejtë të vendit, hekurudhat e para u
lidhën me sistemin hekurudhor të Rusisë dhe të Austrisë,
marrëveshje tregtare me shtetet perëndimore.
- Provinca mbeti e varur nga Stambolli.
- Kongresi i Berlinit (1878) njohu pavarësinë e plotë të Provincës së
Bashkuar, duke krijuar kështu shtetin e pavarur rumun.
Hapi i tretë
Mësuesi/ja drejton disa pyetje për të siguruar që njohuritë e reja të jenë përvetësuar nga nxënësit. Ai/ajo
përdor disa nga pyetjet në rubrikën “Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime”. Pyetjet që mund
të bëhen nga kjo rubrikë janë:
– Cilat krahina u përfshinë në Provincën e Bashkuar?
– Cilat ishin reformat e princit Aleksandër Kuza dhe pasojat e tyre?
– Si u bë Provinca e Bashkuar Rumune, shtet modern dhe i pavarur?
Krahasoni Rumaninë me Greqinë e Bullgarinë dhe gjeni çfarë elementi të përbashkët kanë ato në krijimin
e shteteve të tyre të pavarura?
Detyrë: Krijoni një skemë të organizimit të shtetit të porsaformuar rumun, ku të pasqyrohen organet
shtetërore.

Përpjekjet për krijimin e shtetit autonom
shqiptar
Nxënësi/ja Paraqitet para nxënësve fotoja e
• ndërton njohuri historike nëpërmjet pyetjeve, ndërtesës ku u mbajt Lidhja Shqiptare e
diskutimeve për të evidentuar rolin e kuvendit të lidhjes Prizrenit dhe pyeten nxënësit:
shqiptare të Prizrenit dhe Kuvendin e Greçës për krijimin – Çfarë ju kujton kjo ndërtesë?
e shtetit autonom shqiptar; – Ku ndodhet?
• vlerëson përpjekjet e patriotëve shqiptarë për krijimin e – Çfarë kontributi dha Lidhja Shqiptare e
shtetit autonom; Prizrenit?
• lidh njohuritë që ka për përpjekjet e popullit shqiptar për
krijimin e shtetit autonom me temën;
• identifikon përparësitë dhe mangësitë e tij për temën që
trajtohet;
• përgatit dhe prezanton informacionin e gjetur, përfshirë
edhe foto, rreth detyrës së dhënë, duke përdorur fjalorin
e përshtatshëm historik;
• përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup për të
shfaqur idetë e tij gjatë diskutimeve dhe prezantimit të
punës;
• shqyrton në mënyrë kritike politikën e ndjekur nga turqit
e rinj dhe fqinjët tanë dhe mban qëndrim;
• shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe
zhvillimet që kanë ndikuar në krijimin e shtetit autonom
shqiptar dhe shpjegon natyrën, shkaqet dhe pasojat e
politikës së turqve të rinj dhe fqinjëve tanë për të
penguar krijimin e shtetit shqiptar dhe kupton se këto i
përkasin të shkuarës.
Nxënësi/ja: Lëvizje kombëtare, shtet autonom,
• identifikon kërkesat e lidhjes shqiptare të Prizrenit Turqit e Rinj, kryengritjet.
për krijimin e shtetit autonom shqiptar;
• analizon politikën antishqiptare të turqve të rinj;
• tregon kryengritjet e mëdha antiosmane shqiptare;
• përshkruan rolin e kuvendit të Greçës;
• krahason kryengritjen e vitit 1910, 1911, 1912 dhe gjen
dallimet.
Njohuritë paraprake që ka nxënësi mbi temën e re, foto, teksti, ndërkurrikulare:
harta, enciklopedi. Gjuhët dhe komunikimi, arte, TIK.
Hapi i parë:
Mësuesi/ja ka përgatitur fletë formati në të cilën është shkruar “shkruani çfarë dini rreth përpjekjeve për
krijimin e shtetit autonom shqiptar”. Pasi nxënësit përfundojnë DETYRËn e dhënë mësuesi/ja i orienton,
që të lexojnë tekstin dhe të vendosin shenjat “+” për informacionin e ri; “-“ për informacionin e ndryshëm
nga ai që dinin; “?” për informacionin e paqartë për ta; “v” informacioni që lexoni përputhet me atë që
dini.
Mësuesi/ja ndan nxënësit në grupe dhe kërkon prej tyre të shënojnë në tabelë bazuar në shënimet që
bënë në tekst.
+ - ? V
Patriotët Shqiptarë u Politika Taktika e përdorur nga Lidhjen Shqiptare të
mblodhën në Kuvendin e antishqiptare e Porta e Lartë për t’iu Prizrenit u krijua në vitin
Greçës dhe i paraqitën Turqve të Rinj shmangur kërkesave të 1878
sulltanit kërkesat e shqiptarëve
tyre të shkruara në një
dokument që u quajt
“Libri i Kuq” i Greçës
Ku ndryshon kryengritja e Përpjekjet e Lëvizjes
vitit 1910 dhe 1911 nga ajo Kombëtare Shqiptare për
e vitit 1912 të krijuar një shtet
autonom brenda
Perandorisë Osmane
filluan me Lidhjen
Shqiptare të Prizrenit
Kongresi i Berlinit vendosi
copëtimin e tokave
shqiptare, duke ua dhënë
territoret shteteve fqinje
Lidhja Shqiptare e
Prizrenit hartoi programin
për autonominë
e Shqipërisë
Hapi i dytë:
Prezantimi
Një përfaqësues i çdo grupi prezanton punën e grupit dhe për informacionet e paqarta dhe të reja.
Nxënësit diskutojnë.
– Si u shpreh politika antishqiptare e Turqve të Rinj?
– Cilat ishin kryengritjet e mëdha antiosmane shqiptare?
– Çfarë shprehte “Libri i Kuq” i Greçës?
– Cila ishte taktika e përdorur nga Porta e Lartë për t’iu shmangur kërkesave të shqiptarëve?
– Ku ndryshon kryengritja e vitit 1910 dhe 1911 nga ajo e vitit 1912
Hapi i tretë
Argumento se pse Lidhja Shqiptare e Prizrenit, Kuvendi i Greçës dhe patriotët shqiptarë deri në 1912
kërkonin krijimin e shtetit autonom dhe jo të shtetit të pavarur shqiptar.
Nxënësi/ja:
• identifikon kërkesat e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit për krijimin e shtetit autonom shqiptar;
• analizon politikën antishqiptare të Turqve të Rinj;
• tregon kryengritjet e mëdha antiosmane shqiptare;
• përshkruan rolin e Kuvendit të Greçës;
• krahason kryengritjen e vitit 1910, 1911, 1912 dhe gjen dallimet.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgjigjet e sakta, për aftësitë e tyre në komunikim, arsyetim, lidhjen
e informacionit të ri me njohuritë, analizën shkak-pasojë, mendimin kritik, ndërveprimin në grup,
prezantimin e punës së bërë, shfrytëzimin e materialeve/burimeve.
Detyrë: Krijoni një album me foto me figura dhe ngjarje historike që kontribuan për krijimin e shtetit
të pavarur shqiptar.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Rilindja shqiptare, zgjimi i

ndërgjegjes kombëtare në shqipëri gjatë
shekujve XIX dhe fillimit të shekullit XX;
hapja e shkollave shqipe. (3 orë) situatë e
sugjeruar
Nxënësi/ja Lexim i pjesës
• ndërton kompetencat historike për të shqyrtuar, për të Rilindja Kombëtare ishte një lëvizje
analizuar, për të parashtruar pyetje, për të mbarëkombëtare e shqiptarëve që synonte:
argumentuar, për të diskutuar dhe për të komunikuar çlirimin e vendit; bashkimin e trojeve
informacionin historik, konceptet dhe idetë; shqiptare në një shtet të vetëm dhe
• shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e zhvillimin ekonomik, shoqëror dhe kulturor
koncepteve historike dhe shoqërore, duke i prezantuar të shtetit të ri shqiptar. Ajo drejtohej nga
nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit; intelektualë atdhetarë që vinin nga radhët e
• ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me borgjezisë shqiptare, çifligarëve atdhetarë e
njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në përparimtarë, të klerikëve dhe përfaqësues
forma të ndryshme të të shprehurit sipas një radhitjeje të jetës qytetare e fshatare.
logjike; Rilindësit ishin njerëz të penës e të
• parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u pushkës.
• bazuar në argumente dhe burime;
• identifikon dhe vlerëson burimet e nevojshme
për interpretimin e ngjarjes historike
• përzgjedh burimet, për të interpretuar të shkuarën
• nëpërmjet informacionit, për të dhënë argumente
• bazuar në burime dhe për të saktësuar saktësinë e
burimeve;
• kulturave të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj
kulturave të ndryshme nga e tij (Rilindjen europiane
dhe atë shqiptare);
historik.
temës Nxënësi/ja: Rilindje Shqiptare, rilindës, lëvizje
• vlerëson ndikimin e iluminizmit në Rilindjen shqiptare; mbarëkombëtare,
• vlerëson rilindësit iluministë: Naum Veqilharxhi, Pasko
Vasa, Jani Vreto, Hoxha Tahsin; Naim e Sami Frashëri.

Teksti Histori 7, Fjalori Enciklopedik Shqiptar, vëllimi III, faqe ndërkurrikulare: Gjuha dhe komunikimi,
2249-2250 Interneti: adresa Rilindja Kombëtare Shqiptare. gjeografi, arte.
Ora 1. Përgatitja e projektit
Hapi i parë
Diskutohet në klasë rreth tematikave të veçanta që lidhen me temën kryesore të projektit.
Rekomandohet që gjatë diskutimit të diskutohen këto tematika:
1. Idetë, synimet dhe përmbajtja e Rilindjes
2. Shtrirja kohore, periodizimi shtrirja gjeografike e saj dhe pasojat
3. Kontributi i Rilindjes në formësimin dhe konsolidimin e
ndërgjegjes kombëtare
4. Ndikimi i Iluminizmit Europian te Rilindja Kombëtare Shqiptare
5. Figurat më të rëndësishme të Rilindjes sonë Kombëtare
Hapi i dytë
Mësuesi/ja ndan nxënësit në katër grupe për 4 tematikat e para, një grup për tematikë. Për
tematikën e fundit ngrihen dy-tri grupe të veçanta (Figurat më të rëndësishme të Rilindjes sonë
Kombëtare).
Gjithsej parashikohen 6-7 grupe pune.
Brenda grupit, mësuesi ndan dy veprimtari hulumtuese:

a. Shfrytëzimi i burimit nga FESH;
b. Shfrytëzimi i burimeve nga interneti.
Ora 2: Puna rreth projektit
Hapi i parë
Çdo grup shfrytëzon burimet si më poshtë:
1. Idetë, synimet dhe përmbajtja e Rilindjes. Te Fjalori Enciklopedik Shqiptar, vëllimi 3, faqe
2249.Internet: Rilindja Kombëtare Shqiptare.
2. Shtrirja kohore, periodizimi, shtrirja gjeografike e saj dhe pasojat. Te Fjalori Enciklopedik
Shqiptar,
vëllimi 3, faqe 2249. Internet: Rilindja Kombëtare Shqiptare
3. Kontributi i Rilindjes në formësimin dhe konsolidimin e ndërgjegjes kombëtare. Te Fjalori
Enciklopedik Shqiptar, vëllimi 3, faqe 2249. Internet: Rilindja Kombëtare Shqiptare.
4. Ndikimi i Iluminizmit Europian te Rilindja Kombëtare Shqiptare. Te Fjalori Enciklopedik Shqiptar,
vëllimi
3, faqe 2250 (shtylla e dytë). Internet: Rilindja Kombëtare Shqiptare.
5. Figurat më të rëndësishme të Rilindjes sonë Kombëtare. Veçohen: Naum Veqilharxhi,
Kostandin Kristoforidhi, Pashko Vasa, Jani Vreto, Hoxhë Tahsini, Naim Frashëri, Sami Frashëri, Zef
Jubani. Te Fjalori Enciklopedik Shqiptar, sipas emrave, duke respektuar rendin alfabetik nisur nga
mbiemri; p.sh. Veqilharxhi, Naum etj. Internet: të kërkohet sipas emrave të rilindësve.
Hapi i dytë
Secili nga grupet, pasi ka marrë DETYRËn dhe është qartësuar rreth saj, krijon një prezantim të
shkurtër në formë eseje prej 10-12 rreshtash, albumi, montazhi citimesh, power point etj.
Hapi i tretë
Çdo grup duhet të pasqyrojë një produkt të vetëm, në emër të grupit, ku të shkrihen së bashku të
dhënat e marra nga burimet e ndryshme.
Ora 3: Raporti i
përfundimeve
Hapi i parë
Gjatë kësaj orë raportohet rreth tematikës 1, 2, 3 dhe 4.
Mësuesja në bashkëpunim me nxënësit bën vlerësimin e çdo grupi dhe nxënësit ftohen të bëjnë
vlerësimin e çdo nxënësi brenda grupit.
Hapi i dytë
Prezantohen punimet e grupeve e tematikës 5 (figurat më të rëndësishme të Rilindjes sonë
Kombëtare). Mësuesi/ja në bashkëpunim me nxënësit bën vlerësimin e çdo grupi dhe nxënësit
ftohen të bëjnë vlerësimin e çdo nxënësi brenda grupit.
Hapi i tretë
Në përfundim të projektit, në bashkëpunim me kryetarët e grupeve, mësuesi/ja përgatit një stendë
me titull: “Të njohim Rilindësit tanë”.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën në grup, komunikimin dhe mirëkuptimin mes anëtarëve të
grupit, larminë dhe veçantinë e burimeve dhe materialeve që përzgjedhin, mënyrën si e hartojnë një
material prezantues dhe si e prezantojnë atë, për mendimin kritik.
Detyrë: Shkrim me temë “Mësonjëtorja e parë shqipe”. Për këtë detyrë mund të kërkoni të
dhëna në internet ose burime të tjera informacioni.

Shqipëria në vitet 1912-1913 (2 orë)

Nxënësi/ja: Vizitë në Pavijonin e Pavarësisë në Muzeun
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar Historik Kombëtar ose në Muzeun e
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, Pavarësisë në Vlorë Duhet pasur parasysh
për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të se kjo vizitë bëhet pasi të jetë zhvilluar
diskutuar dhe për të komunikuar informacionin historik, mësimi apo kapitulli dhe shërben për
konceptet dhe idetë; konkretizimin dhe përforcimin dhe plotësimin
• zhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të e njohurive të mara në klasë.
logjike;
ndryshme nga e tij;
historik.
temës Nxënësi/ja: Pavarësia e Shqipërisë, qeveria e Vlorës,
• tregon disa nga të drejtat themelore të njeriut; Konferenca e Ambasadorëve, territori i
• përshkruan demokracinë liberale dhe zbatimin e saj në Shqipërisë, kufijtë e territoreve shqiptare.
klasë;
• vlerëson rëndësinë e respektimit të mendimit ndryshe
dhe të tolerancës.
Teksti, interneti, Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut ndërkurrikulare:
Qytetari, komunikim.
Ora 1
Vizita ose Ekskursioni zhvillohet në këto etapa:

- Përcaktohet tema dhe objektivat.
- Parashikohet përmbajtja e aktivitetit, objektet e procesit që do të vëzhgohen dhe shpjegimet që do të
jepen.
- Parashikohen kërkesat teorike dhe praktike ndaj nxënësve.
- Parashikohet mënyra e zhvillimit të ekskursionit apo vizitës, kush e drejton punën, ku duhet
përqendruar vëzhgimi i nxënësit, çfarë duhet të mbledhin e të mbajnë shënim ata.
- Përfundimet e ekskursionit, konkluzionet dhe përgjithësimet sipas qëllimit mësimor dhe edukativ të
mësuesit.
Mësuesit i rekomandohet ta orientojë vizitën ose ekskursionin në dy tematika kryesore:

1. Rrethanat historike të shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë. Figurat kryesore.
2. Organizimi i shtetit shqiptar të pavarur dhe njohja e statusit dhe kufijve të tij prej Konferencës së
Ambasadorëve të Londrës në vitet 1912-1913
Mësuesi identifikon një muze (sugjerohet Pavijoni i Pavarësisë në Muzeun Historik Kombëtar ose
Muzeu i Pavarësisë në Vlorë), apo një vend historik që lidhet me luftën e shqiptarëve për pavarësi.
Ora 2
Hapi 1
Mësuesi orienton nxënësit të përsërisin njohuritë e temës përkatëse. Ai përgatit paraprakisht një sërë
pyetjesh për të risjellë në vëmendje ngjarjet që i paraprinë shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë dhe
figurat qendrore të tyre. Po ashtu mësuesi nxit nxënësit të parapërgatiten për të folur rreth organizimit të
shtetit shqiptar të pavarur dhe njohjes së tij nga Konferenca e Ambasadorëve në Londër.
Hapi 2
Mësuesi përcakton paraprakisht se çfarë do të vrojtojnë nxënësit dhe për çfarë do të mbajnë shënime
ata, duke marrë parasysh tematikën e muzeut. Në ndihmë të mësuesit vendoset si burim informacioni
shtesë interneti me adresë: Shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë dhe Konferenca e Londrës 1912-1913
(te Wikipedia).
material prezantues dhe si e prezantojnë atë.
Detyrë: Hartoni një ese për Ismail Qemalin ose një figurë tjetër të rëndësishme të periudhës së
pavarësisë së Shqipërisë.

Vendet e tjera të Ballkanit
Nxënësi/ja: Mësuesja vendos hartën e Ballkanit në
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar tabelë dhe së bashku me nxënësit bëjnë
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, një përshkrim të shkurtër të fqinjëve tanë
për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të lindorë dhe veriperëndimorë (Maqedoni
diskutuar dhe për të komunikuar informacionin historik, dhe Mali i Zi).
• parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në
argumente dhe burime;
diskutueshme;
historik.
Nxënësi/ja: Pushtet fetar e shtetëror, popullsi,
• rendit reformat e Pjetri II Njegosh; aleatët, organizimi shtetëror, përbërje
• përshkruan me fjalët e tekstit organizimin e jetës në Malin e etniko-fetare, rrymë politike, autonomi e
Zi; veçantë
• analizon situatën e pasigurisë së shtetit maqedonas gjatë
periudhës në fjalë.
Gjeografi, qytetari,
Hapi i parë
Mësuesi/ja paraqet hartën e Ballkanit në tabelë dhe së bashku me nxënësit bëjnë një
përshkrim të shkurtër të fqinjëve tanë lindorë dhe veriperëndimorë (Maqedoni dhe Mali i Zi).
- Të dy vendet kanë një numër të konsiderueshëm shqiptarësh.
- Të dy vendet kanë territore që i janë marrë padrejtësisht Shqipërisë.
- Të dy vendet mbështeteshin nga Rusia në përpjekjet e tyre
shoviniste. Më pas, mësuesi/ja kalon në fazën e dytë të ndërtimit të
njohurive.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja nis fazën e ndërtimit të njohurive, duke ndarë tabelën në dy pjesë dhe evidenton çështjen
dhe shpjegimet përkatëse.
Mali i Zi - Pjesë e Perandorisë Osmane.

- Popullsia përbëhej nga 36 fise, të vendosura në 240 fshatra.
- Prijësi i Cetinës (Vlladika)mbante pushtetin fetar dhe shtetëror
- Vendi drejtohej nga një kod ligjesh, që mbështetej në zakonet e traditat.
- Aleat ishin Rusia dhe Austria.
- Reformat u bënë Pjetri II Njegosh dhe Danilo II.
Pjetri II Njegosh:
- Formoi një shtet të rregullt.
- Krijoi senatin.
- Zhvilloi arsimin dhe kulturën.
- Themeloi shtypshkronjën e parë.
Danilo:
- Ndau fenë nga shteti.
- Krijoi ushtri të rregullt.
- Nxori kode të reja.
- Garantohej barazia e qytetarëve para ligjit.
- Mbrohej prona private.
Maqedonia - U njoh si shtet i pavarur nga Kongresi i Berlinit më 1878.
- Ndodhej në kryqëzim rrugësh që lidhte Veriun me Jugun dhe Lindjen me
Perëndimin.
- Kishte rëndësi strategjike për ekonominë.
- Përbëhej nga popuj të përzier.
- Popullsia ishte një përzierje e madhe; bënin pjesë shqiptarë, serbë,
bullgarë, grekë etj.
- Në këtë territor ndesheshin interesat e shteteve ballkanike me Fuqitë e
Mëdha; për të fituar ndikimin e tyre këto të fundit përdornin kishën dhe
shkollën.
- Popullsia maqedonase kërkonte të shkëputej nga Perandoria Osmane.
- Donte të shkëputej edhe nga ndikimi serb, bullgar dhe grek.
- U krijuan çeta të armatosura, të cilat luftonin për liri, pavarësi dhe për
krijimin e shtetit maqedonas.
- Maqedonia nuk mundi të krijonte shtetin e vet të pavarur deri në Luftën e
Parë Botërore.
Bosnja Hercegovina - U shkëputën nga Perandoria Osmane që në vitin 1878.
- Kjo situatë vazhdoi deri në Luftën e Parë Botërore.
Hapi i tretë
Mësuesi/ja drejton disa pyetje për të siguruar që njohuritë e reja të jenë përvetësuar nga nxënësit.
– Si ishte organizuar jeta në Malin e Zi?
– Çfarë reformash bëri Pjetri II Njegosh?
– Çfarë krijoi princi Danilo?
– Çfarë veçorish kishte Maqedonia?
– Pse Maqedonia ishte vend i pasigurt?
- Pse shtetet e Ballkanit për të forcuar ndikimin e tyre në Maqedoni përdornin kishën dhe shkollën?
Detyrë: Hartoni një ese prej 6-7 rreshtash, ku të shprehni synimet e nacionalizmit maqedonas.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Fundi i zgjerimit të

Perandorisë osmane
Nxënësi/ja: Mësuesja u kërkon nxënësve të risjellin në
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar mendje njohuritë e përftuara nga mësimet e
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të kaluara që lidhen me Perandorinë Osmane
analizuar, për të parashtruar pyetje, për të dhe luftën e popujve të Ballkanit për liri dhe
argumentuar, për të diskutuar dhe për të komunikuar pavarësi
logjike;
• zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur
burimet, për të interpretuar të shkuarën nëpërmjet
burime dhe për të saktësuar saktësinë e
burimeve;
tjerëve;
historik.
temës Nxënësi/ja: Krizë, tkurrje, reforma, rryma nacionaliste,
• liston tiparet e krizës në Perandorinë Osmane; osmanizim
• vë në dukje reformat kryesore të periudhës së
Tanzimatit;
• analizon kërkesat e lëvizjeve kombëtare të popujve të
shtypur.
Teksti, interneti, materiale të ndryshme burimore, si ndërkurrikulare:
enciklopedi. Gjeografi, arte, letërsi, qytetari
Hapi i parë
Mësuesi/ja përdor teknikën “stuhi mendimesh” nëpërmjet disa pyetjeve të shkurtra me qëllim që
nxënësit të rikujtojnë informacionet që kanë marrë nga mësimet e kaluara për luftërat e popujve të
Ballkanit për pavarësi nga Perandoria Osmane. Disa nga këto pyetje janë si më poshtë por
mësuesi/ja mund të shtojë të tjera:
– Në sa kontinente ishte e shtrirë Perandoria Osmane?
– Si u krijua ajo?
– Cilat shtete ishin të pushtuara nga kjo perandori?
– Si e fituan këto shtete pavarësinë e tyre nga Perandoria Osmane?
Hapi i dytë
Mësuesja përdor metodën “skema e mendjes” për ndërtimin e njohurive të reja. Kriza e Perandorisë
dhe tiparet e saj:
- kriza filloi në fund të shek. XVII dhe u zgjerua në shek. XVIII;
- u krijua nga humbja e territoreve të pushtuara;
Perandoria nuk ishte në gjendje të zhvillonte luftëra;
- në oborrin e Sulltanit filloi lufta për pushtet, filluan intrigat, komplotet, korrupsioni, të cilat e
dobësuan
shumë Perandorinë;
- disfatat e njëpasnjëshme ushtarake sollën dobësimin dhe tkurrjen e vazhdueshme të saj.
Përpjekjet për të dalë nga kriza: Reformat e Tanzimatit
- u bënë gjatë viteve 1839-1876;
- synonin ta shndërronin Perandorinë Osmane në shtet modern europian;
- garantonte sigurinë e jetës, pronës, nderit pa dallim feje dhe kombësie
- sistem arsimor jofetar, ushtrim sipas modelit europian; kode e ligje sipas modelit francez;
gjykata shtetërore;
- u njoh prona private; mund të shitej dhe të blihej;
- të rinjtë turq filluan të shkolloheshin në shkollat europiane. Shkaqet e rënies së Perandorisë:
Partia e Turqve të Rinj
- intelektualë, ushtarakë, nëpunës, nacionalistë;
- më 1908 u organizua revolucioni që njihet si lëvizje që njihet si Revolucioni i Turqve të Rinj
(xhonturqve);
- me të ardhur në pushtet, detyruan sulltanin të rishpallte kushtetutën;
- synuan të ruanin sundimin e tyre mbi popujt që bënin pjesë në Perandori.
Popujt e shtypur shpresonin të çliroheshin dhe të fitonin pavarësi, por u zhgënjyen nga xhonturqit, të
cilët nuk i mbajtën premtimet.
Hapi i tretë
Mësuesja përdor rubrikën “Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime” për të verifikuar
përvetësimin e njohurive të reja nga nxënësit. Ajo u kërkon nxënësve të plotësojnë kronologjinë në
këtë rubrikë. Ajo drejton disa pyetje për të siguruar që njohuritë e reja të jenë përvetësuar nga
nxënësit:
– Cilat janë disa tiparet e krizës në Perandorinë osmane?
– Cilat territoret humbi Perandoria Osmane gjatë shekujve XVIII-XIX?
– Cilat janë arsyet e ndërmarrjes së reformave në Perandorinë Osmane?
– Cilat janë reformat kryesore të periudhës së Tanzimatit?
Detyrë: Ndërtoni një ese prej 6-7 rreshtash me titull: “I sëmuri i Bosforit”.

Pashallëqet shqiptare (2 orë)
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç Nxënësi/ja: Situata e të nxënit:

• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar Lexim i pjesës
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, Pashallëqet shqiptare u krijuan gjatë
për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të shekullit XVIII-XIX. Ato në fillimet e tyre
diskutuar dhe për të komunikuar informacionin historik, ishin njësi administrative, por më vonë
konceptet dhe idetë; morën tiparet e formacioneve të vërteta
• zhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të shtetërore si shtete autonome, gjysmë të
dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve pavarura.
historike dhe shoqërore, duke i prezantuar nëpërmjet Në veri të Shqipërisë u krijua Pashallëku i
formave të ndryshme të të shprehurit; Bushatllinjve, ndërsa në jug Pashallëku i
• ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me Ali Pashë Tepelenës.
njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në Këto pashallëqe, si formacione shtetërore
forma të ndryshme të të shprehurit sipas një radhitjeje autonome dhe gjysmë të pavarura patën
logjike; tipare të përbashkëta, por edhe dallime.
• parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u Ato ndihmuan në zhvillimin ekonomik,
bazuar në argumente dhe burime; shoqëror e kulturor të territoreve që u
• zhvillon kompetencën për jetën dhe mjedisin për të përfshinë brenda administrimit të tyre.
identifikuar dhe vlerësuar burimet e nevojshme për Pashallëqet shqiptare zënë një vend të
interpretimin e ngjarjes historike; rëndësishëm në historinë e popullit
• analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkuarën, shqiptar, si përpjekje shtetformuese dhe
për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojën, shërbyen si fillim i zgjimit të ndërgjegjes
vazhdimësinë dhe ndryshimin; kombëtare te shqiptarët.
• zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të Të dy pashallëqet ndoqën politika të
reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkuarës, që janë të brendshme dhe vendosën marrëdhënie
diskutueshme; aktive me shtetet ballkanike dhe
• zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për europiane.
të interpretuar të shkuarën nëpërmjet informacionit, për Tematika e veprimtarisë:
të dhënë argumente bazuar në burime dhe për të 1. Kushtet historike, organizimi shtetëror,
saktësuar saktësinë e burimeve; shtrirja dhe politika e brendshme dhe e
• kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga jashtme e dy pashallëqeve shqiptare.
grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon 2. Jetëshkrimi i udhëheqësve kryesorë të
dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të pashallëqeve shqiptare.
ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të Për Pashallëkun e Shkodrës: (i)
ndryshme nga e tij; Mehmet Pashë Plaku, Karamahmut
• zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor, duke vlerësuar Pasha dhe Mustafa Pashë Bushati.
kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme; Për Pashallëkun e Janinës: Ali Pashë
• kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve Tepelena.
historik.
Nxënësi/ja: Pashallëk, formacione autonome,
• vë në dukje shtrirjen e pashallëqeve shqiptare; jetëshkrim, politikë e brendshme.
• analizon politikat e brendshme të pashallëqeve;
• vlerëson figurat e pashallëqeve shqiptare.
Fjalori Enciklopedik Shqiptar, vëllimi III, faqe 1956–1958 në tema ndërkurrikulare:
zërat: Pashallëku i Shkodrës; Pashallëku i Janinës. Për Gjeografi, qytetari, arte, komunikim
pashallarët sipas emrave të tyre; interneti: adresa: Pashallëqet
e mëdha shqiptare; Pashallëku i Shkodrës; Pashallëku i
Janinës.
Ora 1. Kushtet historike, organizimi shtetëror, shtrirja dhe politika e brendshme dhe e
jashtme e dy pashallëqeve shqiptare
Hapi i parë
Ecuria metodike:
Faza e parë: Mësuesi/ja orienton nxënësit drejt burimit, ku ata duhet të hulumtojnë rreth dy pashallëqeve
shqiptare, sipas tematikës së dhënë.
Faza e dytë: Secili nxënës përgatit një punim në formë eseje, me rreth 10-12 rreshta sipas tematikës së
orës së parë.
Faza e tretë: Mësuesi/ja drejton diskutimin e nxënësve rreth tematikës së dhënë duke inkurajuar ata të
prezantojnë esenë e përgatitur.
Faza e katërt: Mësuesi prezanton teknikën e Diagramit të Venit. Mësuesi duhet të ketë parasysh se
Diagrami i Venit është një teknikë me anën e të cilës evidentohen të përbashkëtat dhe dallimet ndërmjet
dy koncepteve, dukurive, historive, personazheve etj. Dy pyetjet mbi të cilat ndërtohet diagrami i Venit
janë:
- Cilat janë të përbashkëtat ndërmjet …?
- Po ndryshimet ndërmjet tyre?
Diagrami i Venit përdoret kryesisht gjatë fazës së reflektimit. Veprimtaria zgjat 10-20’, por gjithmonë në
varësi të temës e të moshës së nxënësve.
Ora 2: Jetëshkrimi i udhëheqësve kryesorë të pashallëqeve shqiptare: Për Pashallëkun e

shkodrës: Mehmet Pashë Plaku, Karamahmut Pasha dhe Mustafa Pashë Bushati. Për
Pashallëkun e Janinës: Ali Pashë tepelena.
Hapi i parë
Ecuria metodike:
Mësuesi i ndan nxënësit në katër grupe sipas emrave të pashallarëve. Secili grup në mënyrë të pavarur
dhe jashtë orës së mësimit hulumton për jetëshkrimin e secilit pasha.
Secili grup përgatit një formë të veçantë të prezantimit të materialit të gjendur gjatë hulumtimit.
Inkurajohen foto, pamje, kuriozitete, karakteristika, thënia të vetë pashallarëve ose të autorëve dhe
studiuesve të tjerë vendas dhe të huaj rreth tyre.
Në klasë secili grup sjell produktin e vet dhe e prezanton dhe e mbron atë përpara të gjithë
klasës. Mësuesi bën vlerësimet e punës së secilit grup duke ftuar edhe nxënësit të bëjnë
vlerësimet e tyre.
Në fund, nga materialet grumbulluara, mësuesi në bashkëpunim me drejtuesit e grupeve përgatit Dosjen
e veprimtarisë.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja orienton nxënësit që të klasifikojnë dhe do ti vendosin në një dosje e më pas do të përpunoni
materialet e gjetura dhe me to do të përgatisni një material përmbledhës për DETYRËn e caktuar.
Hapi i tretë
Çdo grup paraqet prezantimin përfundimtar (albumin apo galerinë). Diskutohen dhe vlerësohen
prezantimet duke përqendrohet në paraqitjen e saktë të të dhënave, citimi i burimeve, pasurime me foto
dhe harta.
material prezantues dhe si e prezantojnë atë, mendimin kritik.
Detyrë: Përshkruani figurën e Ali Pashë Tepelenës si sundimtar dhe politikan, sipas dorëshkrimeve
dhe përshkrimeve nga studiues e udhëtarë të huaj të kohës së tij. Për këtë detyrë mund të kërkoni
të dhëna në internet ose burime të tjera informacioni.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Zhvillimi i sektorit

industrial dhe zbulimet e mëdha në
shkencë
Rezultatet e te nxenit sipas kompetencave kyç Situata e të nxënit:
Nxënësi/ja: Mësuesja shkruan në tabelë “revolucion
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar industrial” dhe së bashku me nxënësit
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, risjellin në mendje Revolucionin e Parë
për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të Industrial.
logjike;
historik.
Nxënësi/ja: Revolucioni i Dytë Industrial, treg botëror,
• përkufizon termin “revolucion industrial”; zbulime shkencore.
• vë në dukje disa nga zbulimet e ndodhura në fusha të
ndryshme;
• shpjegon lidhjen e zhvillimit të komunikacionit me tregun
botëror.
Gjeografi, qytetari, komunikim,
shëndetësi.
Hapi i parë
Mësuesi/ja shkruan në tabelë “revolucion industrial” dhe së bashku me nxënësit risjellin në mendje
revolucionin e parë industrial. Ajo bën disa pyetje, përgjigja e të cilave ndihmon në ndërtimin e
njohurive të reja.
Hapi i dytë
Mësuesja orienton nxënësit të lexojnë duke nënvizuar çështjet kryesore.
Industria merr - Në gjysmën e dytë të shek. XIX industria pësoi ndryshime të mëdha.
zhvillim të ri - Filloi prodhimi i çelikut, i cili zëvendësoi gizën e hekurin.
- Ngritja e furrnaltave që punonin me metoda të reja siguroi rritjen e prodhimit të
çelikut me çmim të lirë dhe cilësi të lartë
- Lindi industria e naftës dhe ajo elektrike.
- U krijua motori me naftë dhe dinamoja (elektromotori), që prodhonte energji
elektrike.
- U ngritën centralet elektrike.
- Lindi industria kimike.
Zhvillimet në tregun - Përparime të mëdha u bënë edhe në transport.
botëror - U krijuan linja hekurudhore ndërkontinentale.
- U ndërtuan tunele që kapërcenin pengesat në territoret malore.
- Anije që punonin me fuqi motorike u bënë më të sigurta, më të shpejta në
rrugë detare ndërkontinentale.
- U hapën kanale të mëdha që shkurtonin rrugëtdetare, si kanali i Panamasë, i
Suezit etj.
- Fuqizimi i transportit forcoi marrëdhëniet tregtaremes shteteve dhe
kontinenteve.
- Mallrat dhe paratë lëviznin e shkëmbeheshin lirisht; kështu lindi tregu botëror.
Zbulimet e mëdha në - Motori me djegie të brendshme u bë baza e lindjes së industrisë së
shkencë automobilave.
- Motori elektrik u bë baza e industrisë moderne.
- Rritja e kërkesës për energji elektrike bëri që të ndërtohen hidrocentrale dhe
termocentrale.
- U zbulua telefoni telegrafi që rritën mundësinë e komunikimit mes njerëzve;
Edisoni zbuloi llambën elektrike.
- Në mjekësi, Pastëri (francez) zbuloi vaksinën kundër tërbimit, Kohu zbuloi
mikrobin e tuberkulozit; Rëntgen rrezet X për të lokalizuar sëmundjet brenda
trupit të njeriut; Mari e Pjer Kyri zbuluan elementin radioaktiv, radiumin kundër
sëmundjeve e tumoreve.
- U zbuluan fotografia, gramafoni, biçikleta, automobili.
Hapi i tretë
Për të siguruar që njohuritë e reja të jenë përvetësuar nga nxënësit mësuesi/ja drejton disa
pyetje.
Ai/ajo përdor disa nga pyetjet në rubrikën “Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime”.
Pyetjet që mund të bëhen nga kjo rubrikë janë:
– Me çfarë u zëvendësua energjia e avullit dhe çfarë vlerash pati ky zëvendësim?
– Cilat ishin zbulimet në fushën e ndërlidhjes?
– Cilat ishin disa nga zbulimet e mëdha në mjekësi?
– Ç’do të thotë "treg botëror"?
Mësuesi/ja përdor një nënpikë të rubrikës për të nxitur diskutimet në klasë.

– Si e kuptoni thënien “Shekulli i energjisë elektrike zëvendësoi shekullin e akullit”?
në përgjigjet e
dhëna dhe në pjesëmarrjen në diskutime e debate.
Detyrë: Krijoni një minialbum me shpikësit dhe zbuluesit e Revolucionit të Dytë Industrial së
bashku me
zbulimet/shpikjet e tyre.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Ndryshimet e mëdha pas

revolucionit të Dytë industrial
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç Situata e të nxënit: Mësuesja vendos në
Nxënësi/ja: tabelë foto të zbuluesve/shpikësve të
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar Revolucionit të Dytë Industrial dhe u
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të kërkon nxënësve të përmendin shpikje
analizuar, për të parashtruar pyetje, për të apo zbulime të tyre.
logjike;
nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme;
• identifikon dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet
tjerëve;
perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë
që të zhvillojë kuptimin historik.
Nxënësi/ja: Qytet industrial, probleme sociale,
• liston shkaqet e rritjes së shpejtë të popullsisë; sindikata punëtorësh, parti politike.
• vë në dukje problemet e mëdha shoqërore në shek.
XIX në Europë;
• analizon arsyet e lindjes së sindikatave.
Teksti, interneti, materiale të ndryshme burimore, si ndërkurrikulare: Gjeografi, qytetari,
enciklopedi. komunikimi.
Hapi i parë
Mësuesja vendos në tabelë foto të Tomas Edisonit, Mari e Pjer Kyri, vendos objekte apo pamje të
shpikjeve të kohës, si llamba elektrike, etj. dhe u kërkon nxënësve të flasin për to. Ai/ajo shtron disa
pyetje, si:
– Cilat ishin disa nga shpikjet e zbulimet gjatë Revolucionit të Dytë Industrial?
– Si ndikuan këto shpikje në zhvillimin e ekonomisë së vendeve të industrializuara?
– Mendoni se këto shpikje sollën pasoja sociale për vendet e tyre?
Me pyetjen e fundit, mësuesi/ja kalon në Hapin e dytë të mësimit, ndërtimit të njohurive.
Hapi i dytë
Çështjet që diskutohen në Hapin e dytë janë:
Rritja e popullsisë. Ndryshimi i qyteteve
- Gjysma e dytë e shek. XIX solli dy fenomene të mëdha: rritjen dhe përqendrimin e popullsisë.
- Shkaqet: mungesa e luftërave, përmirësimi i ushqimit, rritja e shërbimit mjekësor dhe emigracioni.
- Zhvillimi i shpejtë i industrisë rriti nevojën për krahë pune. Kjo shkaktoi braktisjen masive të
fshatrave.
- Qytetet filluan të ndryshonin pamjen, me rrugë, sheshe, parqe, lagje të reja.
- Në periferi lindën lagje të reja, që banoheshin kryesisht nga punëtorë dhe të papunë, pa kanalizimet,
të papastra dhe me shtëpi të ulëta e baraka me ndriçim të dobët, duke shkaktuar sëmundje.
- Lindi nevoja për përmirësimin e shpejtë të shërbimeve në këto lagje; këto detyra i morën përsipër
bashkitë e qyteteve dhe shoqëritë private.
Probleme shoqërore (sociale)

- Kushtet e jetës e të punës për punëtorët ishin të rënda, orë të zgjatura, paguheshin pak dhe nuk
ekzistonte legjislacion për mbrojtjen e punës, të jetës e të drejtave të tjera të punëtorëve;
mungesë
arsimimi dhe kualifikimi;
- Për plotësimin e kërkesave të tyre punëtorët filluan të organizoheshin në sindikata
- Në viti 1864 u formua në Londër Shoqata Ndërkombëtare e Punëtorëve ose Internacionalja I.
- Në vitin 1889 u formua Internacionalja II; synonte bashkimin e të gjitha partive punëtore.
- shpalli 1 Majin si Ditën Botërore të Punëtorëve.
Lëvizja punëtore solli frytet e veta:
o U miratuan ligje në mbrojtje të punëtorëve.
o U shkurtua dita e punës.
o U vendosën pensionet për të moshuarit dhe shpërblimet në raste aksidentesh e fatkeqësish.
o Arsimi fillor u bë i detyrueshëm dhe në shumë vende falas; u hapën shkolla profesionale për
kualifikim.
o U përmirësua shërbimi mjekësor.
Hapi i tretë
Për të siguruar që njohuritë e reja të jenë përvetësuar nga nxënësit, mësuesi/ja drejton disa pyetje.
– Çfarë ndryshimesh pësuan qytetet?
– Cilat ishin disa nga problemet më të mëdha shoqërore në Europë në shek. XIX?
– Evidentoni disa nga arritjet e lëvizjes punëtore.
Krahasoni gjendjen e punëtorit para dhe pas ligjeve në mbrojtje të tyre.
Detyrë: Duke u mbështetur në pllakatin “Dita e 1 Majit” (të dhënë në tekst), hartoni një ese prej 6-
7 rreshtash, duke zbërthyer kuptimin e diçiturës së saj.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Shpërbërja e

Perandorisë osmane dhe krijimi i
shteteve nacionale në Ballkan
Nxënësi/ja: Duke pasur parasysh formimin e shteteve
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar në Ballkan, mësuesi/ ja në këtë orë përgatit
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të nxënësit dhe ndan klasën në grupe. Në
analizuar, për të parashtruar pyetje, për të tabelë vendoset një hartë e madhe
argumentuar, për të diskutuar dhe për të komunikuar memece e Ballkanit.
logjike;
nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon
ndryshme nga e tij;
kuptimin historik.
të diskutueshme.
temës Nxënësi/ja: Dobësim, perandori osmane, ballkan,
• liston shtetet që u shkëputën nga Perandoria Osmane; pavarësi, shkëputje, territore.
• tregon shkaqet e dobësimit të Perandorisë Osmane;
• përshkruan momentet kryesore të popujve të Ballkanit
për shkëputje dhe pavarësi nga Perandoria Osmane.
Teksti, interneti, harta memece e Ballkanit; Fjalori ndërkurrikulare: Gjeografi, qytetari, arte,
Enciklopedik Shqiptar, Vëllimi I, faqe 167, ose në Internet komunikim.
me adresë: Harta e Ballkanit në vitin 1914.
Metoda: “turi i galerisë”

Mësuesi/ja duhet të ketë parasysh se “Turi i galerisë” është një teknikë që i vë nxënësit në lëvizje për
tëparë punimet e njëri-tjetrit. Nxënësit punojnë paraprakisht në mënyrë të pavarur, në mënyrë
individualeose në grup në një temë të caktuar (vizatim, komentim, detyra etj.). Pasi kanë përfunduar
punimin, punimete tyre ekspozohen në mjediset e klasës. Më pas nxënësit lëvizin rreth klasës,
shikojnë punimet e njëritjetrit, diskutojnë për to, shkruajnë sugjerime, komente pozitive dhe plotësime
të nevojshme. Në fundçdo nxënës ose grup rishikon punimin e vet, e krahasojnë atë me ato të tjerëve,
lexon komentet e marradhe nëse është e nevojshme bën korrigjimet përkatëse.
Roli i mësuesit:
Mësuesi orienton, drejton, moderon dhe garanton zbatimin e metodës sipas ecurisë së dhënë. Ai
fillimisht duhet të japë detyrën në mënyrë të qartë e të kuptueshme.
Detyra që i rekomandohet mësuesit:

Nxënësit në mënyrë individuale ose në grup hartojnë në mënyrë të pavarur një hartë memece të
Ballkanit të periudhës së para Luftës I Botërore. Burimi i kësaj harte mund të gjendet tek: Fjalori
Enciklopedik Shqiptar, Vëllimi I, faqe 167, ose në Internet me adrese: Harta e Ballkanit në vitin 1914.
Në këtë hartë duhet të pasqyrohen kufijtë e këtyre shteteve: Kroacia, Sllovenia, Bosnjë-Hercegovina,
Serbia, Rumania, Bullgaria, Mali i Zi, Greqia dhe Shqipëria. Theksojmë se kjo hartë duhet fillimisht të jetë
hartë memece. Mbështetur në këtë hartë, duke pasqyruar njohuritë e fituara në mësimet përkatëse mbi
vendet e Ballkanit, nxënësi inkurajohet të ndërtojë një legjendë. Legjenda duhet të përmbajë 9 elementë
të dallueshëm: 9 simbole, të cilat mund të jenë ngjyra të ndryshme, ose forma gjeometrike të ndryshme
(rrathë, kuadrate, viza të ndërprera, viza të pandërprera, elipse, rombe etj.). Legjenda duhet të jetë e
pasqyruar në hartën e plotësuar nga vetë nxënësi duke ndjekur këtë ecuri historike: Të plotësohen shtetet,
historia e të cilave ka ngjarje të rëndësishme, që lidhen me shpërbërjen e Perandorisë Osmane në vitet:
1830, 1878, 1908 dhe 1912.
Mësuesi këshillon nxënësit që përkrah çdo simboli të përdorur në hartë dhe të shprehur në
Legjendën e Hartës, të vendosë tekst të shkurtër sqarues. P.sh., te simboli i Shqipërisë vendos
tekstin: Shqipëria
fitoi pavarësinë. Mësuesi nxit nxënësit të vizitojnë hartat e njëri-tjetrit duke ndjekur me përpikëri ecurinë
metodike të “Turit të galerisë”.
Detyrë: Përshkruani situatën politike dhe ekonomike të Shqipërisë pas shkëputjes nga Perandoria
Osmane.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Ndërtimi i një

fotomontazhi për arritjet e revolucionit të
dytë industrial (situatë e sugjeruar -1 orë)
Nxënësi/ja: Mësuesi /ja orienton nxënësit të lexojnë
• identifikon dhe shqyrton burimet e informacionit që pjesën:
përdor për kërkim; Revolucioni i Dytë Industrial solli
• përzgjedh informacionin që i duhet; transformime të mëdha, si pasojë e
• vlerëson burimet për vlefshmërinë dhe besueshmërinë përparimit të teknikës, teknologjisë dhe
e tyre; zbulimeve shkencore. Dinamoja e motori me
• ndërton një material përmbledhës për detyrën e dhënë djegie të brendshme (Diezel) zëvendësuan
duke përdorur burimet historike të shkruara dhe nga makinën me avull. Lindën uzinat, qytetet
interneti; industriale, u zhvillua komunikacioni detar,
• përgatit përmbledhjen përdorur kompjuterin dhe fjalorin rrugor e ajror dhe u rit urbanizimi në shtetet
e përshtatshëm historik; europiane. Ose u prezanton videon:
https://www.youtube.
com/watch?v=aW0HJ42Tilg
Nxënësi/ja: Hulumtim historik, fotomontazh, Revolucioni i
• evidenton ndryshimet që solli revolucioni i dytë industrial Dytë Industrial.
në teknikë, teknologji dhe rrjedhojat në mjediset urbane;
• vlerëson Revolucionin e Dytë Industrial si shprehje e
ndryshimeve të mëdha që pësoi shoqëria;
• njeh shkencëtarë të kohës, si: Pastër, Kohn, Ronger,
Mari e Pjer Kyri, Edison, Bell dhe vlerëson kontributin e
tyre.
Teksti histori 7, burime të ndryshme informacioni, internet Gjuha dhe komunikimi, gjeografia, TIK.
etj.https://www.youtube.com/ëatch?v=aW0HJ42Tilg
www.google.com
Hapi i parë
Mësuesi një orë para se të zhvillojë këtë temë, ndan klasën në 4 grupe, orienton të gjithë nxënësit që
fillimisht të lexojnë mësimin dhe më pas për materialin që duhet të hulumtojnë, i cili përfshin foto,
grafikë, thënie e citime, pamje, makete. Më pas ai diskuton me nxënësit rreth strukturës mbi të cilën do
të ndërtohet fotomontazhi dhe u jep tematikat e kërkimit për çdo grup.
Grupi 1. Burimet e reja energjetike (energjia e naftës dhe e gazit, energjia elektrike etj.), si dhe pasojat e
tyre (llamba, automobili, treni, anija, aeroplani, motori Diezel, dinamoja etj.)
Grupi 2. Zbulime të reja shkencore (telefoni, telegrafi, makina qepëse, makina e shkrimit etj.)
Grupi 3. Shkencëtarë të shquar të kohës (Pastër, Kohn, Ronger, Mari e Pjer Kyri, Edison, Bell
etj). Grupi 4. Pasoja urbane (qytete industriale, uzina, urbanizimi etj).
Kërkimi do të bëhet edhe në www.google.com, Lui Pastër, Tomas Edisoni, Rudolf Diezel, Mari Kyri
dhe Pjer Kyri, Orvil Rajt / vëllezërit Rait.
Ai/ajo tërheq vëmendjen që produktet e tyre duhet të jenë foto ose video për t’i shërbyer qëllimit të
përgatitjes së fotomontazhit dhe çdo pamje duhet të ketë diçiturën përkatëse. Mësuesi i orienton
nxënësit për strukturën e që duhet të ketë fotomontazhi.
Hapi i dytë
Mësuesi pasi diskuton me nxënësit për strukturën që do të ketë fotomontazhi dhe pas diskutimeve
e miraton strukturën finale të fotomontazhit. Në përputhje me këtë strukturë ai, së bashku me
nxënësit bëjnë përzgjedhjen e materialeve të sjella nga nxënësit dhe ndërton fotomontazhit.
Hapi i tretë
Çdo grup ekspozon punën e bërë dhe përfaqësues të grupeve bëjnë prezantimet e punës së bërë.
Nxënësit së bashku me mësuesin/en diskutojnë rreth shpikjeve në teknologji dhe rrjedhojave të tyre
për qytetet.
Në përfundim, mësuesi/ja fton nxënësit të bëjnë vlerësimin e kontributeve të secilit prej tyre.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për burimet që shfrytëzojnë, materialin që përzgjedhin foto, video,
mënyrën e hartimit të një materiali përmbledhës, citimin e burimeve, mendimin kritik, ndërtimin e
fotomontazhit.

Zhvillimet politike në Britaninë e Madhe
Nxënësi/ja: Mësuesja vendos në tabelë një foto apo
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar pamje të Kartës së Madhe të Lirive dhe fton
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, nxënësit të flasin për të.
logjike;
diskutueshme;
ndryshme nga e tij;
historik.
temës Nxënësi/ja: Epoka Viktoriane, koloni, organizim
• përshkruan me fjalët e tekstit lulëzimin e Britanisë gjatë shtetëror, parti politike, liberalë,
Epokës Viktoriane; konservatorë
• tregon organizimin e shtetit në Britaninë e Madhe;
• analizon veçoritë e jetës politike në Britaninë e Madhe.
Teksti, interneti, materiale të ndryshme burimore, si enciklopedi. ndërkurrikulare:
Gjeografi, qytetari, komunikimi.
Hapi i parë
Mësuesi/ja nis një diskutim me nxënësit për Britaninë e Madhe, duke risjellë në kujtesë njohuritë që
kanë marrë për këtë vend. Ndër këto njohuri janë pushtimi dhe krijimi i kolonive, Karta e Madhe e
Lirive, monarkia parlamentare etj. Mësuesi/ja nxit nxënësit të diskutojnë çështjet kryesore, si:
– Për çfarë bënte fjalë konflikti mes mbretit dhe parlamentit në Angli në shek. XVI-XVII?
– Çfarë ishte Karta e Madhe e Lirive?
– Si lindi Revolucioni i Parë Industrial?
Mësuesi/ja bën plotësimet e përgjigjeve që çojnë në ndërtimin e njohurive të reja.
Hapi i dytë
Çështjet që diskutohen në Hapin e dytë janë: Epoka Viktoriane, lulëzimi i Britanisë së Madhe
- Në gjysmën e dytë të shek. XIX Anglia ishte shteti më i fuqishëm dhe më i pasur në botë, me flotën
më
të madhe.
- Tregjet furnizoheshin me makineri nga industria angleze.
- Londra, qyteti më i madh dhe qendër ndërkombëtare tregtare e financiare.
- Kjo periudhë lidhet me sundimin e mbretëreshës Viktoria, e quajtur Epoka Viktoriane.
- Gjatë kësaj periudhe, lulëzoi industria, tregtia, aktiviteti bankar.
- Borgjezia grumbulloi pasuri të mëdha.
Organizimi shtetëror në Britaninë e Madhe të shek. XIX

- Monarki kushtetuese, mbreti ishte kryetar i shtetit.
- Organi legjislativ (ligjvënës) ishte parlamenti.
- Organi ekzekutiv ishte qeveria që krijohej nga partia që kishte shumicën në parlament.
- Mbreti luante një rol të dorës së dytë në qeverisjen e vendit.
Jeta politike në Britaninë e Madhe

- jetën politike e zotëronin dy parti: Partia Liberale (Uilliam Gladston) dhe Partia Konservatore
(Benjamin
Dizraeli).
- Përfaqësonin shtresa të ndryshme të shoqërisë angleze.
- Liberalët mbështeteshin nga borgjezia tregtare e industriale; konservatorët mbronin interesat e
pronarëve të mëdhenj të tokave.
- Partitë politike bënin vazhdimisht reforma, që përmirësonin jetën e shoqërisë; zgjerimi i së drejtës
për
të votuar, hapja e shkollave profesionale, e drejta e grevës për punëtorët.
- Të dyja partitë ndoqën politikën e izolimit “të shkëlqyer”, të mos përziheshin në konfliktet mes
shteteve
europiane.
Hapi i tretë
Për të siguruar që njohuritë e reja të jenë përvetësuar nga nxënësit, mësuesi/ja përdor
teknikën “marrëdhënie pyetje-përgjigje” dhe drejton disa nga pyetjet e rubrikës
“Mendoni-Arsyetoni- Gjurmoni-Nxirrni përfundime”. Pyetjet që mund të bëhen nga kjo
rubrikë janë:
– Si ishte organizuar shteti në Britaninë e Madhe?
– Cilat ishin partitë politike në Britaninë e Madhe dhe cilat shtresa përfaqësonin ato?
– Cilat janë disa arsyet e lulëzimit të Britanisë së Madhe gjatë Epokës Viktoriane?

Si e kuptoni ju thënien: “Në Angli mbreti luante një rol të dorës së dytë në qeverisjen e vendit”?
Detyrë: Mblidhni materiale dhe informacione nga interneti për Epokën Viktoriane dhe hartoni një
ese të shkurtër (8-10 rreshta), të shoqëruar edhe me imazhe
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Zhvillimet politike në

Francë. Republika III
Nxënësi/ja: Mësuesja vendos në tabelë një foto të
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar Robespierit dhe Dantonit dhe u kërkon
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, nxënësve të rikujtojnë njohuritë që kanë për
për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të këto dy figura të historisë së Francës.
logjike;
të diskutueshme;
ndryshme nga e tij;
historik.
sipas temës Nxënësi/ja: Perandoria II, Komuna e Parisit, Republika
• liston disa nga zhvillimet ekonomike dhe politike të III, Asamble Kombëtare.
Francës;
• krahason karakterin e luftës mes Asamblesë
Kombëtare dhe Komunës së Parisit;
• tregon reformat demokratike të Republikës III.
enciklopedi komunikimi.
Hapi i parë
Mësuesi/ja shtron disa pyetje për Francën e Napoleon Bonapartit për të risjellë në vëmendje të nxënësve
njohuritë që ata kanë marrë për këtë vend dhe revolucionet e tij.
– Çfarë përfaqësonin jakobinët, zherondinët dhe kënetat në Francë?
– Cilat ishin disa nga luftërat dhe betejat kryesore të Napoleon Bonapartit?
– Cilat ishin shpikjet e francezëve gjatë Revolucionit të Dytë Industrial?
– Kur u shpall republika e parë? Po Perandoria I?
Mësuesi/ja bën plotësimet e përgjigjeve që çojnë në ndërtimin e njohurive të reja.
Hapi i dytë
Për ndërtimin e njohurive të reja, mësuesi/ja mund të përdorë teknikën “harta e mendjes”, ku ai/ajo
shkruan në tabelë çështjen dhe së bashku me nxënësit bëjnë komentet për të.
Nga republika në perandori
- Republika II u krijua pas revolucionit të vitit 1848 me president Lui Bonapartin, që qëndroi në pushtet
për
5 vjet.
- Në vitin 1852, ai shpërndau parlamentin dhe e shpalli veten perandor me titullin Napoleoni III.
- U zhvillua ekonomia, Parisi u rrit; u zgjerua rrjeti hekurudhor; u përmirësua shërbimi mjekësor dhe
arsimi.
Rënia e Perandorisë Franceze

- Lidhet me luftën franko-prusiane; ushtria franceze u mund në betejën e Sudanit.
- Perandori u kap rob; dhe rreth 100 mijë ushtarë u dorëzuan.
- U krijua Asambleja Kombëtare.
Vetëqeverisja e Parisit
- Asambleja Kombëtare formoi një qeveri që nënshkroi paqe të turpshme me Prusinë dhe u kërkoi
parisienëve që të dorëzonin qytetin e tyre.
- Populli i Parisit nuk e pranoi këtë kërkesë dhe e mbrojti me heroizëm qytetin.
- Parisienët krijuan një qeveri autonome, demokratike e punëtore, Komuna e Parisit.
- Dy qeveri: njëra e Asamblesë Kombëtare dhe tjetra e Komunës së Parisit.
- Komuna) shpalli të drejtën elektorale për të gjithë qytetarët; mori vendime në dobi të punëtorëve të
varfër.
- Qeveria e Asamblesë Kombëtare i shpalli rebelë komunarët dhe sulmoi Parisin duke pushtuar qytetin
me terror më të madhe se në kohën e Robespierit.
Republika III
- Pas shtypjes me dhunë të Komunës, kushtet e paqes me prusianët qenë të rënda; duhet të paguante
shuma të mëdha të hollash dhe të lëshonte disa territore.
- Në 1875 u miratua kushtetuta, që shpalli Francën republikë; Republika III.
- Qeveritë ndërroheshin shpesh; jeta politike ishte e paqëndrueshme;
- u bënë mjaft reforma demokratike:
o U hoqën kufizimet për shtypin.
o U vendos detyrimi shkollor për moshat 7-vjeçare.
o U vendos dita e pushimit javore.
o U shkurtuan orët e punës për punëtorët etj.
o U zhvillua industria dhe tregtia.
Hapi i tretë
Për të siguruar që njohuritë e reja të jenë përvetësuar nga nxënësit, mësuesi/ja përdor teknikën
“marrëdhënie pyetje-përgjigje” dhe drejton disa nga pyetjet e rubrikës “Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-
Nxirrni përfundime”. Pyetjet që mund të bëhen nga kjo rubrikë janë:
‒ Si u vendos perandoria në Francë dhe pse quhet Perandoria II?
– Si u zhvillua Franca gjatë periudhës së Perandorisë II?
– Cilat janë reformat demokratike të Republikës III?
Në “minutën e debatit”, mësuesi/ja përdor një nënpikë të rubrikës për të nxitur diskutimet në klasë.
Krahasoni karakterin e luftës mes Asamblesë Kombëtare dhe Komunës së Parisit. Cilin krah do të
mbështesnit ju po të jetonit në atë periudhë?
Detyrë: Duke parë tablonë “Barrikadat e Parisit” hartoni një ese prej 6-7 rreshtash, ku të shprehni
mbresat dhe mendimet tuaja për atë ngjarje.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Gjermania

Nxënësi/ja: Mësuesja vendos në tabelë një foto të Oto fon
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar Bismarkut dhe u kërkon nxënësve të flasin për
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, këtë figurë të historisë gjermane.
logjike;
të diskutueshme;
grupe njerëzish me kultura të ndryshme;
ndryshme nga e tij;
historik.
temës Nxënësi/ja: Rajhu II, land, qeverisje autoritare, treg
• liston reformat e Bismarkut në ushtri dhe ekonomi; kombëtar, legjislacion punëtor
• tregon organizimin shtetëror të Gjermanisë;
• analizon synimin e Bismarkut për zhvillimin e Gjermanisë.
Teksti, interneti, materiale të ndryshme burimore, si ndërkurrikulare: Gjeografi, qytetari, komunikimi.
enciklopedi.
Hapi i parë
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të risjellin në kujtesë njohuritë që kanë për bashkimin e Gjermanisë dhe
figurat kryesore të këtij procesi. Ajo drejton disa pyetje për të lehtësuar diskutimin dhe përgjigjet e
nxënësve
– Kur u bashkua Gjermania?
– Me cilat vende luftoi ajo për të mundësuar bashkimin?
– Kush e udhëhoqi këtë bashkim të vendit?
Mësuesi/ja bën plotësimet e përgjigjeve, që çojnë në ndërtimin e njohurive të reja.
Hapi i dytë
Për ndërtimin e njohurive të reja, mësuesi/ja mund të përdorë teknikën “harta e mendjes”, ku ai/ajo
shkruan në tabelë çështjen dhe së bashku me nxënësit bëjnë komentet për të.
Organizimi i shtetit në Perandorinë Gjermane

- Në 1871 u miratua kushtetuta e shtetit të bashkuar gjerman.
- Çdo shtet/land kishte kushtetutën dhe parlamentin e vet; ekzistonte edhe parlamenti qendror
(Rajhshtagu) dhe perandori (Kajzeri), i cili ishte shumë i fuqishëm, thërriste parlamentin, anulonte
ligje,
emëronte kryeministrin.
- Kryeministri në Gjermani nuk përgjigjej përpara parlamentit, i cili nuk mund ta shkarkonte pa vullnetin
e
perandorit.
Politika e brendshme dhe e jashtme e Bismarkut

- Kancelari Oto fon Bismarku ishte shumë autoritar; Parlamentin e shndërroi në vegël në duart e tij;
punoi
për ta bërë Perandorinë Gjermane një shtet të fortë ekonomikisht, ushtarakisht.
- Bëri reforma në ekonomi; mbështeti interesat industrialë e tregtarë të borgjezisë; krijoi tregun
kombëtar,
vendosi markën si monedhë; masë dhe peshë të njëjtë në të gjithë perandorinë.
- U zhvillua industria e minierave dhe ajo e makinave; u vendos sistemi i postave dhe i telegrafit.
- Në ushtri, Bismarku rriti forcat ushtarake, modernizoi ushtrinë, krijoi flotë të madhe.
- Në politikën e jashtme, rriti autoritetin e Gjermanisë në Europë; diplomat i shquar dhe shumë aktiv.
Krijoi
aleanca për izolimin e Francës dhe forcimin e pozitave të Gjermanisë.
- Bëri shumë reforma me qëllim përmirësimin e kushteve të punës dhe jetës së punëtorëve, si ligje në
mbrojtje të punëtorëve, për sigurimin e punëtorëve në raste fatkeqësish.
Hapi i tretë
Në teknikën “marrëdhënie pyetje-përgjigje”, mësuesi/ja drejton disa nga pyetjet e rubrikës “Mendoni-
Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime”, për të siguruar që njohuritë e reja të jenë përvetësuar nga
nxënësit. Pyetjet që mund të bëhen nga kjo rubrikë janë:
– Çfarë organizimi shtetëror kishte Perandoria Gjermane?
– Cili ishte synimi i Bismarkut për Gjermaninë?
– Çfarë reformash ndërmori Bismarku në ekonomi e ushtri?
Cilat ishin disa nga reforma shoqërore që ndërmori Bismarku?
Për të nxitur diskutimet në klasë, mësuesi/ja përdor një nënpikë të rubrikës së mësipërme.
– Krahasoni statusin e mbretit në Mbretërinë Britanike me atë të perandorit në Perandorinë Gjermane?
Evidentoni disa ngjashmëri dhe dallime.
Detyrë: Hartoni një ese prej 6-7 rreshtash, ku të zbërtheni tri simbolet e karikaturës angleze:
“Largimi i Bismarkut”.
Simboli 1: Çfarë përfaqëson anija e fuqishme, prej së cilës po zbret Bismarku?
Simboli 2: Bismarku, një portret serioz dhe krenar.
Simboli 3: Vilhelmi II në krye të anijes, si një figurë e zvogëluar në maksimum.

Demokratizimi i mëtejshëm i SHBA-së
Nxënësi/ja: Mësuesja vendos hartën e ShBA-ve në
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar tabelë dhe u kërkon nxënësve të risjellin në
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, mendje njohuritë që dinë për këtë vend,
për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të luftën civile jug-veri, skllavërinë, etj.
logjike;
të diskutueshme;
ndryshme nga e tij;
historik.
temës Nxënësi/ja: Trust, shtet i demokracisë liberale, republikë
• përshkruan organizimin e shtetit në ShBA; presidenciale.
• vë në dukje ndryshimet e ekonomisë dhe jetës në
ShBA gjatë viteve 1870-1900;
• analizon shkaqet e zhvillimit të shpejtë të ekonomisë
amerikane.
enciklopedi komunikimi.
Hapi i parë
Për të nxitur diskutime në këtë orë mësimi, mësuesi/ja vendos në tabelë hartën e ShBA-ve dhe u
kërkon nxënësve të thonë njohuritë që kanë për këtë vend. Ajo shtron pyetje si:
– Cilat palë ishin në luftën civile në ShBA?
– Si lindi skllavëria në ShBA dhe deri kur vazhdoi ajo?
– Si dhe kur e shpalli pavarësinë ShBA?
Më pas mësuesi/ja përdor përgjigjet e nxënësve për të kaluar në Hapin e dytë, ndërtimin e njohurive.
Hapi i dytë
Mësuesi/ja evidenton çështjet kryesore që do të diskutohen në Hapin e dytë:
SHBA-ja – model i shtetit demokratik

- SHBA-ja ishte republikë demokratike presidenciale.
- Organet kryesore: presidenti (zgjidhej një herë në 4 vjet), kongresi (parlamenti), që zgjidhej gjithashtu
një herë në 4 vjet, dhe qeveria, e cila në SHBA krijohej nga presidenti.
- ShBA drejtohej nga dy parti: Republikane e Demokratike
- Rotacioni i pushtetit përcaktohej nga vota e qytetarëve në votime të lira e të fshehta
- Nëse qeveria, presidenti dhe kongresi bënin gabime dhe nuk plotësonin detyrat që u kishin premtuar
votuesve, atëherë rishikohej qëndrimi i votuesve ndaj tyre. Kjo mënyrë qeverisjeje përcaktohej në
Kushtetutën e SHBA-së me fjalët: “Qeveri e popullit, nga populli, për popullin”.
- Shteti amerikan i shqyrtonte dhe i përmirësonte vazhdimisht ligjet, si mbi të drejtën e votës, për
arsimin, për të drejtën e punës, për pensionet e shëndetësinë, për mbrojtjen e pasurisë kombëtare.
ShBA-ja, vendi industrial më i zhvilluar i botës)

- Brenda 30 vjetësh (1870-1900), SHBA-ja u zhvillua në mënyrë të jashtëzakonshme.
- Nga një vend bujqësor u bë vendi me industrinë më të madhe dhe më të fuqishme në botë.
- U rrit prodhimi i çelikut, naftës, mineraleve.
- U krijuan truste në industrinë e naftës, u mekanizua bujqësia; u rrit shumë komunikacioni.
- U vendos ndriçimi elektrik, telefoni e telegrafi.
Shkaqet e zhvillimit
- rritja e popullsisë
- emigracioni i madh me krahun e nevojshëm të punës
- rrjeti hekurudhor
- pasuritë e mëdha minerare si lëndë e parë
- zbatimi i të rejave të shkencës e të teknikës
Hapi i tretë:
Nga rubrika “Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime” mund të merren pyetje për të siguruar që
njohuritë e reja të jenë përvetësuar nga nxënësit. Mësuesi/ja drejton disa pyetje, si:
– Cilat ishin ndryshimet që pësoi ekonomia dhe jeta në SHBA gjatë viteve 1870-1900?
– Cilat ishin disa nga shkaqet e zhvillimit të shpejtë të ekonomisë amerikane?
– Çfarë roli luante mazhoranca dhe minoranca në Kongresin Amerikan?

– Si e kuptoni thënien “Qeveri e popullit, nga populli, për popullin”?
Detyrë: Kërkoni informacione në internet dhe ndërtoni një ese prej 6-7 rreshtash për zhvillimin
aktual të ekonomisë amerikane.

Sistemi kolonial në shekullin XIX
Nxënësi/ja: Mësuesi/ja vendos një hartë të Afrikës dhe
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar Azisë dhe diskuton me nxënësit në
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, përgjithësi për shtetet e këtyre kontinenteve.
logjike;
të diskutueshme;
grupe njerëzish me kultura të ndryshme;
ndryshme nga e tij;
historik.
temës Nxënësi/ja: Kolonializëm, koloni, kolonizator, zotërim
• përkufizon termin kolonizim; kolonial, sistem kolonial.
• vë në dukje kolonitë e shteteve europiane në Azi;
• shpjegon mënyrën e njohjes së Afrikës nga europianët.
Teksti, interneti, materiale të ndryshme burimore, si ndërkurrikulare:
enciklopedi Gjeografi, qytetari, arte
Hapi i parë
Mësuesja diskuton me nxënësit kontinentin e Afrikës dhe Azisë. Pasi ka vendosur hartat e këtyre dy
kontinenteve në tabelë, shtron disa pyetje, përgjigjet e të cilave ndihmojnë në zbërthimin e njohurive të
reja për këtë orë mësimi. Ja disa pyetje:
– Kush lundroi në brigjet e Afrikës Perëndimore dhe zbuloi Kepin e Shpresës së Mirë?
– Përse shërbenin vendet e lindjes për shtetet e Europës? Si u zbuluan rrugët e reja detare?
– Cilët ishin lundërtarët që zbuluan rrugët e reja detare drejt Azisë dhe Afrikës?
Pas përgjigjes së nxënësve, mësuesja bën plotësimet përkatëse dhe kalon në Hapin e dytë të ndërtimit
të njohurive.
Hapi i dytë
Në këtë fazë të mësimit, mësuesi/ja mund të përdorë teknikën e “leximit të drejtuar”, ku nxënësit lexojnë
tekstin dhe parashikojnë atë që do të mësojnë. Duke pasur parasysh se nxënësit kanë njohuri për
zbulimet gjeografike dhe kolonitë që u krijuan pas këtyre zbulimeve, ata nisin të mësojnë:
- Kolonializmi: politikë shtetërore pushtuese agresive me territore të afërta e të largëta në varësi të
shtetit pushtues.
- Administrimi i kolonive bëhet nëpërmjet një administrate vendase që i shërbente shtetit pushtues.
- Interesat janë: ekonomikë (shfrytëzimi i pasurive të kolonive); politikë, socialë, kulturorë, fetarë.
- Kolonizimi mundëson shkëmbimin e kulturave, ndikon në zhvillimin e territoreve koloniale.
Zotërimet koloniale në Azi

- Në shek. XIX rriten synimet koloniale. Në këtë periudhë krijohet sistemi kolonial.
- Territoret e Azisë i përkisnin shteteve europiane, si Anglia, Franca, Holanda, etj., por edhe shteteve
të
tjera, si ShBA, Japoni
- Kolonitë kishin veçoritë e veta dhe banoheshin nga popullsitë vendase; të bardhët ishin pakicë;
- Në Austriali dhe Zelanda e re ishte asimiluar popullsia vendase; zotëroheshin nga popullsia e
bardhë;
- Harta e shteteve koloniale kishte ndryshuar; Portugalia zotëronte territore të vogla në Indi, Indonezi,
Kinë; Holanda zgjeroi zotërimet koloniale; krijoi Indinë Holandeze, sot Indonezia.
- Rusia pushtoi Siberinë duke dalë në Oqeanin Paqësor dhe në jug në territoret e Azisë Qendrore.
- Franca pushtoi Indokinën dhe Hananin.
- Britania zotëronte dy baza të rëndësishme në Singapor dhe Hong Kong; krijoi edhe Malajzinë
britanike.
- Japonia, i vetmi vend aziatik që krijoi koloni, kurse Kina ishte kthyer në koloni nga europianët,
japonezët e amerikanët.
Zotërimet koloniale në Afrikë

- Europianët në Afrikë zunë vend në bregdetit afrikan, brendësia e kontinentit ishte e pazbuluar për ta;
filluan pushtimin ushtarak në shek. XIX, nisur nga interesa ekonomikë dhe politikë.
Shtetet kryesore që krijuan koloni në Afrikë ishin Britania e Madhe, Franca, Gjermania e Belgjika.
- Pushtimet koloniale sollën tensione mes shteteve. U zhvillua Konferenca e Berlinit, ku u hartua
projekti për ndarjen e Afrikës.
- Popujt e Afrikës u bënë rezistencë kolonizatorëve; në fund të shek. XIX e gjithë Afrika ishte
kolonizuar,
përveç Liberisë dhe Etiopisë. Kolonitë britanike shtriheshin nga Egjipti në veri, deri te Kepi i
Shpresës
së Mirë në jug. Kolonitë franceze shtriheshin në Afrikën Veriore, Qendrore dhe Perëndimore.
Hapi i tretë
Pyetjet në rubrikën “Mendoni-Arsyetoni-Gjurmoni-Nxirrni përfundime” përdoren nga mësuesi për të
evidentuar nivelin e përvetësimit të njohurive të reja.
- Cilat ishin veçoritë e kolonive në Azi?
- Ç’kuptoni me termat ‘kolonializm’ dhe ‘sistem kolonial’?
- Cilat shtete e bënë ndarjen e Afrikës dhe ku gjendeshin kolonitë e tyre?
- Pse shtetet europiane i hodhën sytë drejt Afrikës në dhjetëvjeçarët e fundit të shek. XIX (1880–1900)
dhe jo më përpara?

Krahasoni pushtimin kolonial me sistemin kolonial.
Detyrë: Hartoni një ese prej 6-7 rreshtash, duke u përpjekur të jepni argumente pro tezës: Edhe
vendet e kolonizuara kanë përfitimet e tyre nga sistemi kolonial.

Demokracia liberale në ambientin tonë
shkollor; respektimi i të drejtave të
njeriut
Nxënësi/ja: Lexim i orientuar
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar Deklarata e të Drejtave Themelore të
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të analizuar, Njeriut u hartua në vitin 1948. Ky
për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të dokument, në ndryshim ngatë gjitha
diskutuar dhe për të komunikuar informacionin historik, dokumentet e tjera mbi të drejtat e njeriut,
konceptet dhe idetë; duke filluar nga antikiteti greko- romak,
• zhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të Mesjeta dhe periudha moderne, ndryshon
dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve sepse përmbajtja e saj në themel ka
historike dhe shoqërore, duke i prezantuar nëpërmjet karakterin universal. Kjo do të thotë se të
formave të ndryshme të të shprehurit; drejtat e shpallura në këtë dokument i
• ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me gëzojnë të gjithë qytetarët e globit, pa
njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në dallim gjinie, feje, race, kombësie etj.
forma të ndryshme të të shprehurit sipas një radhitjeje Të gjitha shtetet që e kanë pranuar këtë
logjike; dokument, i nënshtrohen detyrimit për t’i
• parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar respektuar të drejtat e shpallura të njeriut.
në argumente dhe burime; Shqipëria është një nga shtetet që e ka
• zhvillon kompetencën për jetën dhe mjedisin për të pranuar këtë dokument.
identifikuar dhe vlerësuar burimet e nevojshme për Të drejtat e njeriut të shpallura në këtë
interpretimin e ngjarjes historike; dokument janë pjesë e gjithë legjislacionit
• analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkuarën, shqiptar. Në mënyrë të veçantë, shpallja
për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojën, dhe njohja e këtyre të drejtave janë pjesë
vazhdimësinë dhe ndryshimin; përbërëse e të gjitha programeve dhe
• zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të teksteve shkollore në të gjitha ciklet e
reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkuarës, që janë të studimi. Posaçërisht kjo shprehet në
diskutueshme; Rregulloren e brendshme të çdo shkolle.
ndryshme nga e tij;
historik.
Nxënësi/ja: Deklarata Universale e të Drejtave të
• tregon disa nga të drejtat themelore të njeriut; Njeriut, respektim, mendim ndryshe,
• përshkruan demokracinë liberale dhe zbatimin e saj në tolerancë.
klasë;
• vlerëson rëndësinë e respektimit të mendimit ndryshe
dhe të tolerancës.
Teksti, interneti, Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut ndërkurrikulare:
Qytetari, komunikim.
Ecuria metodike:
Hapi 1
Nën drejtimin e mësuesit nxënësit gjejnë në internet Deklaratën Universale për të Drejtat e
Njeriut në adresën: Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut –
Unmikwww.unmikonline.org/.../ AUniversalDeclarationHumanRightsfinal.pdf
Hapi 2
Lexohen 30 nenet e Deklaratës
Hapi 3
Mësuesi nxit diskutimin në klasë rreth çështjeve:
- Cilat të drejta respektohen më shumë në klasën dhe shkollën tonë dhe cilat respektohen më pak?
- Cilat të drejta respektohen më pak?
- Çfarë duhet të bëjmë që edhe këto të drejta të respektohen në masën e duhur?
Hapi 4
Duke u mbështetur në sugjerimet dhe rekomandimet e nxënësve hartohet një plan 1-vjeçar
veprimesh, që nxit respektimin edhe të këtyre të drejtave të njeriut. Rekomandohet që plani fillimisht
të hartohet në nivel klase dhe më pas në bashkëpunim me drejtorinë e shkollës të hartohet një plan
veprimesh në nivel shkolle.
Për këtë qëllim ngrihet një grup i posaçëm që do të monitorojë dhe do të vlerësojë zbatimin e këtij
plani, qoftë në nivel klase, qoftë në nivel shkolle.
Më pas, mësuesi së bashku me nxënësit evidenton një problem apo temë të caktuar dhe e hedh atë
për diskutim
1. Gjatë diskutimit të këtij problemi në klasë përcaktohen shumica dhe pakica, grupe që kanë ide
të ndryshme apo të kundërta për temën apo problemin në fjalë.
2. Diskutoni në klasë se si mund të bëhet jeta juaj më e demokratizuar.
Detyrë: Hartoni një ese me 10 rreshta për rëndësinë e respektimit të të drejtave të njeriut.
Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Marrëdhëniet e

Europës me botën koloniale
Rezultatet e të nxënit sipas Situata e të nxënit: Lexim i pjesës
kompetencave kyç Nxënësi/ja: Shtetet europiane krijuan shumë koloni,
• zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar veçanërisht në Afrikë e Azi. Qëllimi i tyre
kompetencat historike për të shqyrtuar, për të ishte që në këto vende ato të siguronin
analizuar, për të parashtruar pyetje, për të lëndën e parë për ekonominë e tyre, të
argumentuar, për të diskutuar dhe për të komunikuar dërgonin investimet e tyre që nuk mund
informacionin historik, konceptet dhe idetë; të investoheshin në mënyrë fitimprurëse
• zhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të në vendin e tyre, të siguronin aty një krah
dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve sa më të lirë pune, që kishte diferenca të
historike dhe shoqërore, duke i prezantuar nëpërmjet mëdha me krahun e punës në vendet e
formave të ndryshme të të shprehurit; tyre, po ashtu të eksportonin treg të ri për
• ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me shitjen e mallrave të tyre dhe së fundi të
njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në përhapnin kulturën, fenë, arsimin,
forma të ndryshme të të shprehurit sipas një radhitjeje mënyrën e jetesës, sipas modelit të tyre.
logjike; Këto ndërhyrje kanë pasur pasoja
• parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u negative dhe pozitive në vendet e
bazuar në argumente dhe burime; kolonizuara.
ndryshme kulturore
në mënyrë që të zhvillojë kuptimin historik.
temës Nxënësi/ja: Koloni në Afrikë dhe Azi, lëndë e
• përshkruan pushtimin e kolonive nga shtetet europiane; parë, tregti, investim, eksporte, krah i
• vë në dukje kolonitë e shteteve europiane në Azi; lirë pune.
• shpjegon mënyrën e njohjes së Afrikës nga europianët.
Teksti, interneti, enciklopedi dhe materiale të ndryshme që ndërkurrikulare: Gjeografi, qytetari, arte,
lidhen me botën koloniale dhe Evropën e shek. XVIII-XIX. komunikim.
Ecuria metodike:
Faza e parë
Mësuesi/ja ka informuar paraprakisht nxënësit për orën e sugjeruar të marrëdhënieve të Europës
me vendet koloniale. Ai/ajo udhëzon paraprakisht nxënësit të rikujtojnë temat e tekstit që lidhen me
pushtime koloniale dhe pasojat e tyre dhe u kërkon nxënësve për të menduar rreth anëve pozitive
dhe pasojave negative që patën këto pushtime si për vendet koloniale, ashtu edhe për vendet e
kolonizuara.
Metoda e sugjeruar: PMI (Plus, Minus, Interesante) - 1 orë

Mësuesi ka parasysh se Metoda PMI përbëhet nga tri shtylla nga ku: në shtyllën e parë “Plus”
shënohen anët e mira (pozitive) të një ideje;
në shtyllën e dytë “Minus” shënohen anët e këqija (negative) të një ideje;
në shtyllën e tretë “Interesante” shënohet pse ju duket interesante kjo ide, ku hyjnë të gjitha
rezultatet e mundshme dhe të nënkuptuara, pozitive, negative apo të pasigurta.
Faza e dytë (zhvillohet në orën e mësimit):

Në këtë fazë mësuesi/ja paraqet leximin orientues në ndihmë të nxënësve. Ata lexojnë pjesën e
leximit të orientuar dhe nisin përgatitjen për plotësimin e tabelës
Faza e tretë
Mësuesi drejton diskutimin e nxënësve për plotësimin e tabelës së sugjeruar.
Plus Minus interesante
Faza e katërt
Mësuesi nën drejtimin e tij fton nxënësit të bëjnë përmbledhjen e konkluzioneve të shkruara në
tabelën e dhënë dhe bën vlerësimin e nxënësve të aktivizuar.
Shënim. Nëse mësuesi nuk ka mundësi të vlerësojë të gjitha punimet e nxënësve, i rekomandohet
t’i mbledhë ato në një dosje të veçantë dhe mundësisht të vlerësojë si punime të pavarura.
Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën në grup, komunikimin dhe mirëkuptimin mes
anëtarëve të grupit, larminë dhe veçantinë e burimeve dhe materialeve që përzgjedhin, mënyrën
si e hartojnë një material prezantues dhe si e prezantojnë atë, si dhe për mendimin kritik.
TEST
Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Tremujori I
Emri mbiemri ___________________
Grupi A pikët ______ nota

1. Plotëso. (5 pikë)
Humanizmi ishte _________________________________ që lindi __________________________
Shtetet që filluan lundrimet e gjata ishin _______________________________________________,
pasi këto kishin .
Qytetërimi maja është quajtur ndryshe .
Kolonizatorët portugezë pushtuan ___________________________________________________.
Indulgjencat ishin .
2. E saktë (s) apo e gabuar (G)? (3 pikë)

Rilindja ishte fillimi i qytetërimit modern europian. ____
Gjatë Rilindjes u dobësuan monarkitë. ____
De Gama arriti i pari te Kepi i Shpresës së Mirë. ____
Urdhri Jezuit e forcoi Kishën Katolike. ____
Borgjezia ishte aktive në ndjekjen e universiteteve. ____
3. Rretho përgjigjen e saktë? (3 pikë)

Rilindja lindi së pari në: a) Angli; b) Rusi; c) Itali.
Djegia e librave shkencorë ishte: a) tolerancë; b) indiferencë; c) intolerancë.
Koncili i Trentos u zhvillua në vitin: a) 1550; b) 1545; c) 1555.
4. Trego kërkesat e Martin Luterit. (6 pikë)
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
5. Ç’rëndësi pati udhëtimi i Magelanit? (5 pikë)
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
6. Cilat ishin vendimet e Koncilit të Trentos? (5 pikë)
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
7. Trego disa nga arritjet shkencore të shek. 16. (6 pikë)
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
8. Vendosni në hartë emërtimet e vendeve që u pushtuan nga Perandoria osmane. (3 pikë)
Pikët 0-7 8-13 14-19 20-24 25-30 31-33 34-35

Nota 4 5 6 7 8 9 10
Nxënësi/ja mori ______ pikë dhe vlerësohet me notën .
TEST
Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Tremujori I
Emri mbiemri ___________________

Grupi B pikët ______ nota
1. Vendos me përgjigjen e saktë dhe me x përgjigjen e gabuar në fjalitë e mëposhtme.

(4 pikë)
a. Humanizmi ishte një rrymë kulturore e filozofike që lindi e lulëzoi gjatë shek. XIV.
b. Idetë e Rilindjes u përhapën në Europë gjatë shek. XIV.
c. Bartolomeo Diazi në vitin 1485 zbuloi cepin më jugor të Afrikës dhe e quajti atë Kepi i Shpresës së
Mirë.
ç. Zbulimet gjeografike sollën ndryshime të mëdha në shekulli XV.
2. Atdheu i rilindjes u bë: (2 pikë)
a- Anglia b- Franca c- Italia ç- Gjermania
3. Lidh me shigjetë (5 pikë)

a. Rilindja solli ndryshime të thella kulturën e besimin.
b. Humanizmi kishin një folklor të pasur
c. Inkasit vendos në qendër njeriun
ç. Zbulimet gjeografike krijoi identitetin e Europës moderne.
4. Shëno në hartë rrugët e ndjekura nga zbuluesit dhe vendet që u zbuluan. (6 pikë)
5. Shpjego termat (4 pikë)

Rilindje _______________________________________________________________________
Kolonializëm ____________________________________________________________________
Reformacion ____________________________________________________________________
6. Vlerëso rëndësinë e reformacionit në Europë. 6 pikë
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
7. Koncili i trentos u mbajt në vitin ………. dhe u kërkoi peshkopëve, priftërinjve: 3 pikë
a. ______________________________________________________________
b. ______________________________________________________________
c. ______________________________________________________________
8. Renditni arritjet e shkencës dhe artit gjatë shek. XV–XVi. 5 pikë
Pikët 0-7 8-13 14-19 20-24 25-30 31-33 34-35

Nota 4 5 6 7 8 9 10
TEST
Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Tremujori 2
Emri mbiemri ___________________

1. Plotëso vendet bosh. (9 pikë)

a. Shtet i pavarur quhet kur ________________________________________________________.
b. Në monarkinë absolute sundon ___________________________________________________.
c. Festa kombëtare e Francës është data _____________________________________________.
d. Presidenti i parë i ShBA-ve është __________________________________________________.
e. Në vitin ______________________ vdiq Napoleon Bonaparti.
dh. ________________________________________ u quajt arkitekt i bashkimit të Gjermanisë.
Detyrat që do të zgjidhnin lëvizjet kombëtare janë:

a. _________________________________________________________________________
b. __________________________________________________________________________
c. __________________________________________________________________________
2. Listo arsyet e zhvillimit të revolucionit industrial në Angli: (4 pikë)

a. _________________________________________________________________________
b. _________________________________________________________________________
c. _________________________________________________________________________
ç. _______________________________________________________________________
3. Cilat ishin interesat që përplasën Jugun me Veriun në SHBA? (3 pikë)

a. _________________________________________________________________________
b. _________________________________________________________________________
c. _________________________________________________________________________
4. Cila ishte gjendja politike e Francës para revolucionit Francez? (4 pikë)

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
5. Cilat ishin masat që i dhanë fund feudalizmit në Francë? (4 pikë)

____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
6. Pse Napoleon Bonaparti dështoi në Rusi? (4 pikë)

____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
7. Trego vendimet e Kongresit të Vjenës. (4 pikë)

a.
b.
c.
ç.
8. Cilat ishin shkaqet e revolucionit të vitit 1848 në Perandorinë Austriake? (3 pikë)

a.
b.
c.
9. Çfarë roli luajtën shqiptarët në revolucionin Grek? (3 pikë)

_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
10. Plani për bashkimin e italisë ishte: (3

pikë)
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
11. Përshkruaj planin serb “Naçertania” dhe atë grek “Megalo idea” (4 pikë)
a.
b.
c.
ç.
Pikët 0-10 11-18 19-26 27-33 34-41 42-46 47-50

Nota 4 5 6 7 8 9 10
Nxënësi mori pikë dhe vlerësohet me .
TEST
Emri mbiemri ___________________

a. Shtet autonom quhet kur .
b. Në monarkinë kushtetuese sundon .
c. Festa kombëtare e ShBA-ve është data .
ç. Kushtetuta amerikane u mbështet në idetë e .
d. Në vitin Napoleon Bonaparti shpallet Perandor.
dh.________________________________niset nga Gjenova drejt jugut të Italisë me 1 000
vullnetarë.
Tiparet e përbashkëta të një kombi janë:

a.
b.
c.
2. Përkufizo konceptet kyç. (5 pikë)

a. Restaurim
b. Luftë rrufe
c. Terror
ç. Iluminizëm
d. Revolucion industrial
3. Listo disa nga shpikjet kryesore të revolucionit industrial në Angli ishin: (4 pikë)
a.
b.
c.
ç.
4. Cilat ishin interesat që përplasën Jugun me Veriun në shBA? (3 pikë)

a.
b.
c.
5. Cila ishte gjendja politike e Francës para revolucionit Francez? (4 pikë)

_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
6. Pse u shqetësuan monarkitë europiane pas revolucionit Francez? (4 pikë)

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
7. Përshkruaj “bllokadën kontinentale”? (4 pikë)

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
8. Trego arsyet e mbajtjes së Kongresit të Vjenës. (4 pikë)

a.
b.
c.
ç.
9. Cilat ishin institucionet e veçanta të Perandorisë Austro-Hungareze? (3 pikë)

a.
______________________________________________________________________
____
b.
______________________________________________________________________
____
c.
______________________________________________________________________
____
10. Cilat janë masat që mori Jan Kapodistria për organizimin e shtetit grek? (3 pikë)
a. ___________________________________________________________________________
b. ___________________________________________________________________________
c. ___________________________________________________________________________
11. Plani për bashkimin e Gjermanisë ishte: (3 pikë)

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
12. Cilat ishin kërkesat e Lidhjes së Prizrenit? (4 pikë)

a. _______________________________________________________________________
b. _______________________________________________________________________
c. _______________________________________________________________________
Pikët 0-10 11-18 19-26 27-33 34-41 42-46 47-50

Nota 4 5 6 7 8 9 10
Nxënësi mori ___________ pikë dhe vlerësohet me ___________.

TEST
Emri mbiemri ___________________

a. Pashallëku në jug drejtohej nga ________________, kurse në veri nga familja _______________.
b. Linja hekurudhore “breg me breg” lidhte ______________________________________________.
c. Tomas Edison zbuloi _____________________________________________________________.
ç. Lëvizja feministe kërkonte _________________________________________________________.
d. ________________________________________________ quhen ndryshimet që i bëhen një ligji.
2. Vendos “s” për “saktë” ose “G” për “gabuar” në pohimet e mëposhtme. (4 pikë)
a. Bismarku thirri Kongresin e Berlinit. _______
b. Rotacionin e pushtetit e përcakton votimi i qytetareve. _______
c. “Qeveri e popullit, nga populli, për popullin ishte në kushtetutën amerikane. _______
ç. Internacionalja e dytë shpalli 1 Majin si Dita e Punëtorëve. _______
3. Qarko përgjigjen e saktë. (4 pikë)

a. “Mbreti i borgjezisë” u quajt:
A. Luigji XIII
B. Filipi I
C. Eduardi
D. Asnjëri
b. Mbreti luante rol të dorës së dytë në qeverisjen e:
A. Filipit
B. Viktorias
C. Vilhelmi II
D. Asnjëri
4. Trego disa nga reformat e tanzimatit. (6 pikë)

_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
5. Rendit disa nga zbulimet shkencore të shekullit XIX. (6 pikë)

_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Pikët 0-4 5-7 8-11 12-16 17-20 21-23 24-25
TEST
Emri mbiemri ___________________

a. Kërkesën për autonomi të Shqipërisë e përforcoi rilindësi Sami Frashëri me veprën e tij
_________________.
b. Kryengritjet e viteve _____________ përgatitën kushtet për shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë.
c. Shkolla e parë shqipe u hap me ____________________________.
ç. Figurat kryesore të rilindjes sonë ishin __________________________________________.
d. Mali i Zi u njoh si shtet i pavarur nga ___________________________________________.
2. Vendos “s” për “saktë” ose “G” për “gabuar” në pohimet e mëposhtme. (4 pikë)
a. Turqit e rinj i mbajtën premtimet që i bënë shqiptarëve. _______
b. Lidhja e Prizrenit krijoi ushtri. _______
c. Bullgaria u quajt “I Sëmuri i Bosforit”. _______
ç. Tredunionet quheshin bashkimet e punëtorëve në Francë. _______
3. Qarko përgjigjen e saktë. (4 pikë)

a. Kriza në Perandorinë Osmane u thellua nga:
A. Intrigat
B. Komplotet
C. Korrupsioni
Ç. Të gjitha sa më sipër
b. Shkaqet e rritjes së popullsisë në shek. XIX ishin:
A. Rritja e qyteteve
B. Mungesa e luftërave
C. Shpikjet e reja
Ç. Asnjëra
4. Përshkruaj ndryshimet që solli lëvizja punëtore në Gjermani. (6 pikë)

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
5. Trego shkaqet e zhvillimit të SHBA-së në fund të shekullit XIX. (6 pikë)

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Pikët 0-4 5-7 8-11 12-16 17-20 21-23 24-25

Ditar Historia 7 v0639k

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ditar Historia 7 v0639k

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Anila Tabaku

Shtëpia botuese Albas

Revolucioni Francez. Përmbysja e regjimit absolutist 91

Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e Tema mësimore: Humanizmi

Të mendosh për njeriun

Humanizëm Të kontribuosh në vlerësimin e anëve

Grupi 1. Evidentoni kushtet ekonomike të cilat bënë të mundur lindjen e Humanizmit?

Grupi 2. Evidentoni kushtet shoqërore dhe politike të lindjes së

Grupi 4. Listoni tiparet e Humanizmit.

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për kontributin e tij në ndërtimin e konceptit Humanizëm

Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e Tema mësimore: Rilindja

Në klasë hyn personazhi Dante Aligeri dhe thotë:

Vizitori 1. A e dini ju që shkenca, teknika e teknologjia kanë përparuar?

Vizitori 2. A njihni ndonjë shkrimtar apo vepër letrare?

Vizitori 1: A e ke lexuar librin “Utopia”,

Filipo Brunoeleski i afrohet grupit të bashkëpunëtorëve të Lorencos dhe prezantohet me vizitorët

Prifti 1: Në këtë kohë Kisha nuk ka më të njëjtin ndikim që kishte më përpara.

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgatitjet për rolin që do interpretojnë, interpretimin,

Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë moderne Tema mësimore: Zbulimet e

Mësuesi/ja së bashku me nxënësit diskuton rolin e secilës rrethanë që ndikuan në zbulimet e

Çështja: Zbulimet e mëdha gjeografike

Detyrë: Përshkruani udhëtimet e lundërtarëve të mëdhenj, duke analizuar hartën “Zbulimet

Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë moderne Tema mësimore: Kultura

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgatitjet për rolin që do të interpretojnë, interpretimin,

Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë moderne Tema mësimore:

- krijimi i perandorive koloniale

Dialog: Pushtuesit spanjollë dhe actekët

Nxënësit japin përgjigjet e tyre.

Hapi i dytë i orienton nxënësit të plotësojnë shtyllën DUA TË DI

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përgatitjet për rolin që do të interpretojnë, ndërveprimin në

Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Rrjedhojat e

Rrugët tregtare ndryshuan Perandori koloniale

Ekonomi u njohën bimë

pati shumëllojshmëri mallrash Flota ushtarake dhe tregtare të fuqishme

Ndryshon veshja njohën gëzofin dhe mëndafshin

Fillojnë të përdorin pataten, misrin

Në të njëjtën mënyrë plotësohen skema për ndryshimet në besim dhe në shkencë.

DETYRË: Përshkruani vlerat turistike të ish-perandorive koloniale sot.

Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë Tema mësimore: Humanistët shqiptarë dhe

Detyrë: Grupeve u kërkohet të bëjnë një përmbledhje të materialeve të gjetura.

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: III Klasa: 7

Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë Tema mësimore: Marko Polo (1 orë)

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën në grup, burimet që shfrytëzojnë, materialin që

Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë Tema mësimore: Zbulimi i kontinentit

Diskutohen dhe vlerësohen prezantimet duke përqendrohet në paraqitjen e saktë të të dhënave,

Detyrë: Përshkruani figurën e David Livingston si “heroi” i Afrikës.

Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Reforma protestante dhe

Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të bëjnë lidhjen mes tyre.

Kërkesat e Martin Luterit Arsyet e këtyre kërkesave

Kisha duhet të jetë e thjeshtë, pa statuja e piktura, me

Shitja e indulgjencave është një tregti e turpshme, që

Ndarjen fetare të Europës Perëndimore

indulgjenca Shpërthyen kryengritje të fshatarëve të

Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Përhapja e protestantizmit

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura

Tematika 2. Koha e ndryshimeve thelbësore Tema mësimore: Reforma katolike

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç Situata e të nxënit:

Çështjet për argumentim:

Tematika 1. Humanizmi dhe rilindja Tema mësimore: Zgjerimi dhe ndërprerja

Grupi 1. “Formimi dhe zgjerimi i Perandorisë Osmane”;

Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë Tema mësimore: Trashëgimia osmane

Mësuesi/ja ngre si çështje për diskutim:

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: III Klasa: 7

Tematika 1. Qytetërimet në fillimet e historisë Tema mësimore: Ndikimi i kulturës