‫بسمه تعالی‬

‫دااگشنه علوم زپشکی و خدمات بهدا شتی ردمانی استان زنجان‬

‫نام درس ‪ :‬بافت شناسی عملی ( مبحث رگ های خونی ) جلسه اول‬

‫استاد ‪ :‬دکتر محمدی‬

‫گروه جزوه ‪K :‬‬

‫ویراستار‪ :‬فاطمه کریمی‬

‫ارتباط با ادمین ‪:‬‬

‫‪@ Alidhg6741 / @M_Homayoon_S‬‬

‫‪1‬‬
 ‫بررسی الم های عروق خونی ‪:‬‬

‫عروق خونی توزیع گسترده و وسیعی دارند به طوریکه در سطح میکروسکوپی در تمامی بافت ها قابل رویت می باشند و پیدا کردن‬
‫آنها کار چندان سختی نیست ‪.‬‬

‫اهداف این جلسه‪:‬‬

‫‪-1‬تشخیص عروق خونی‬

‫‪-2‬تشخیص و افتراق بافت های ‪adventitia، media، intima‬‬

‫‪-3‬تفکیک و تمایز بین شریان ها و ورید ها‬

‫• الیه های عروق خونی ‪:‬‬

‫‪Vasa vasorum‬‬

‫‪media‬‬
‫‪External elastic lamina‬‬
‫‪Internal elastic‬‬
‫‪lamina‬‬

‫‪intima‬‬
‫‪adventitia‬‬

‫لومن عروق خونی‬

‫‪2‬‬
 ‫‪:intima-1‬مجاور با لومن عروق خونی (سلول های اندوتلیوم مفروش کننده رگ (به خصوص در ورید ها) قابل رویت هستند)‬

‫‪ :media-2‬متشکل از سلول های عضالنی صاف ( به خصوص در شریان های عضالنی تعداد این سلول ها و ضخامت این الیه زیاد‬
‫بوده پس معیار خوبی جهت افتراق بین شریان ها و ورید ها می باشد)‬

‫‪ -‬الیه ‪ internal elastic lamina‬مواج بوده و بین الیه عضالنی مدیا و الیه ‪ intima‬قابل تشخیص است‪.‬‬

‫‪ -‬در بعضی عروق نیز الیه ‪ external elastic lamina‬را میتوان بین الیه عضالنی مدیا و الیه ‪ adventitia‬تشخیص داد‪.‬‬

‫‪ : adventitia-3‬در عروق بزرگ ‪ ،‬رگ های خونرسانی کننده خود عروق در این الیه وجود دارند‪.‬‬

‫• مقایسه شریان ها و وریدها‪:‬‬

‫‪adventitia‬‬
‫سلول های‬
‫اندوتلیالی‬
‫‪media‬‬ ‫مفروش‬
‫کننده رگ‬

‫لومن شریان‬ ‫لومن ورید‬

‫‪Internal‬‬
‫‪elastic‬‬
‫‪lamina‬‬

‫‪ -‬شریان ها ‪ :‬جدار ضخیم – لومن کوچک‬

‫‪ -‬وریدها ‪ :‬جدار نازک – لومن بزرگ‬

‫* معموال در اکثر بافت ها ‪ ،‬شریان ها و ورید ها را کنار هم میبینیم‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫‪ -‬در ورید ها بهتر می توان سلول های اندوتلیالی با هسته های دوکی شکل و سنگفرشی را رویت کرد‪ ،‬زیرا در شریان ها ‪internal‬‬
‫‪ elastic lamina‬ضخیم و چین خورده بوده و مشاهده سلول های اندوتلیوم سخت خواهد بود‪.‬‬

‫‪-‬الیه مدیا با داشتن سلول های کشیده (با هسته های کشیده) و میله ای شکل مشخص می شود‪.‬‬

‫• تصویر شریان و ورید با رنگ آمیزی اختصاصی‪:‬‬

‫‪artery‬‬
‫‪vein‬‬

‫در این تصویر یک شریان و ورید را در‬

‫کنار هم میبینید‪ ،‬بخشی از بافت‬
‫عصبی نیز قابل مشاهده است‪ ( .‬ممکن‬
‫است در الم ها هرسه ی شریان و ورید‬
‫و بافت عصبی کنار هم مشاهده‬
‫شوند‪).‬‬

‫*نکته‪ :‬به دلیل نازک بودن جدار ورید‬

‫ها‪ ،‬معموال به صورت کالپس شده دیده‬
‫میشوند و دیواره ها روی هم میخوابند ‪،‬‬
‫یک لومن بزرگ ولی کالپس شده‬
‫دارند‪ .‬در مقایسه با آن لومن شریان‬
‫کوچک تر و معموال به صورت گرد تا‬
‫بیضی دیده میشود‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫در تصویر الم یک شریان در کنار‬
‫یک ورید دیده میشود‪ ،‬دیواره ی‬
‫شریان و الیه ی ‪ media‬آن‬
‫کامال مشخص است و در بعضی‬
‫قسمت ها الیه ی ‪internal‬‬
‫‪ elastic lamina‬نیز دیده‬
‫میشود؛ اما ورید یک لومن‬
‫کالپس شده و جدار نازک دارد‪.‬‬

‫تصویر روبرو یک شریان با دیواره‬

‫عضالنی کامال مشخص را نشان‬
‫میدهد‪ .‬همینطور ‪internal‬‬
‫‪ ( media ، elastic‬متشکل‬
‫از سلول های عضالنی صاف ) ‪،‬‬
‫‪، external elastic lamina‬‬
‫و ‪ adventitia‬به عنوان الیه‬
‫ی سوم مشاهده میشود‪.‬‬

‫در تمامی الم ها به خصوص در‬

‫بزرگنمایی پایین شما صد در‬
‫صد می توانید عروق خونی پیدا‬

‫‪vein‬‬ ‫کنید مثال این اسالید از ناحیه‬

‫ی کولن تهیه شده است و یک‬
‫ورید مشخص ( به خاطر نازک‬
‫بودن جدار) و تعدادی شریان (‬
‫به خاطر جدار عضالنی و‬
‫‪arteries‬‬
‫ضخیم) قابل مشاهده هستند‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫در تصویر این الم یک شریان‬
‫در مرکز فیلد وجود دارد ؛به‬
‫خاطر داشتن دیواره ی‬
‫‪media‬‬ ‫عضالنی مشخص‪ .‬الیه‬
‫‪Internal‬‬ ‫‪internal elastic‬‬
‫‪elastic‬‬ ‫‪lamina‬که در شریان ها‬
‫‪lamina‬‬ ‫مشخص تر و شارپ تر است و‬
‫‪adventitia‬‬ ‫در نهایت الیه ی‬
‫‪adventitia‬دیده میشود‪.‬‬

‫در این تصویر یک شریان را‬

‫مشاهده میکنید‪ .‬الیه ی‬
‫‪adventitia‬‬ ‫‪media‬‬ ‫‪ internal elastic‬آن کامال‬
‫مشخص است‪ ،‬الیه ی‬
‫‪ adventitia‬که به صورت‬
‫‪Internal elastic‬‬
‫یک بافت فیبری دیده میشود‪،‬‬
‫به عالوه الیه ‪ media‬که‬
‫متشکل از سلول های عضالنی‬
‫صاف میباشد همچنین دو‬
‫عصب هم در این مقطع‬
‫‪nerves‬‬
‫مشاهده میشوند‪.‬‬

‫در این الم الیه ی ‪internal‬‬

‫‪media‬‬ ‫‪elastic‬مشخص است‪ ،‬در‬
‫بعضی قسمت ها سلول های‬
‫کشیده ی مربوط به اندوتلیوم‬
‫‪Internal‬‬ ‫به وضوح دیده میشوند‪ ،‬الیه‬
‫‪elastic‬‬ ‫سلول‬
‫های‬
‫‪ media‬و ‪ adventitia‬نیز‬
‫کشیده‬ ‫مشاهده میشوند‪.‬‬
‫‪adventitia‬‬ ‫اندوتلیالی‬

‫‪6‬‬
 ‫تصویر مقابل ‪ ،‬الم مربوط به‬
‫کلیه میباشد‪.‬‬

‫‪Internal elastic lamina‬‬

‫‪media‬‬ ‫به صورت کامال واضح و مواج‬
‫قابل رویت است‪.‬‬

‫همچنین ‪ media‬و‬
‫‪Internal elastic‬‬ ‫‪ Adventitia‬نیز مشاهده‬
‫میشوند‪.‬‬

‫‪adventitia‬‬

‫این تصویر مقطعی از لوله‬

‫رحمی است که شریان ها در‬
‫آن به صورت واضح قابل‬
‫‪.‬مشاهده هستند‬

‫‪arteries‬‬

‫عروق ریز این مقطع‬

‫‪7‬‬
 ‫تصویر زیر مربوط به الم کبد است که در آن میتوانیم شریان و ورید را کنار هم مشاهده کنیم‪ .‬در این تصویر ورید های‬
‫پرتال‪ ،‬لومن بزرگ با دیواره نازک و شریان با دیواره عضالنی ضخیم قابل مشاهده است‪.‬‬

‫‪veins‬‬

‫‪artery‬‬ ‫‪ducts‬‬

‫• تشخیص شریان و لومن‪:‬‬

‫لندمارک تشخیص شریان و لومن از هم‪ ،‬توجه به سلول های مفروش کننده آن ها است‪ .‬سلول های مفروش کننده عروق ‪ ،‬سلول‬
‫های اندوتلیالی هستند که از یک الیه سلول های سنگ فرشی ساده با هسته های دوکی شکل تشکیل شده است‪ .‬در حالی که‬
‫سلول های مفروش کننده مجاری از نوع مکعبی ساده با هسته های گرد و مرکزی است‪.‬‬

‫* سلول های مفروش کننده مجاری ممکن است از نوع استوانه ای ساده هم باشند‪ .‬البته وقتی مجاری بزرگ تر میشوند‪،‬سلول های‬
‫اپیتلیوم آن ها حالت مطبق پیدا میکند ولی در هر صورت هسته سلول های مفروش کننده مجاری به صورت گرد است‪.‬‬

‫شریان‬ ‫مجاری‬

‫سلول های سنگفرشی ساده با هسته دوکی شکل‬ ‫سلول های مکعبی ساده با هسته گرد و مرکزی‬

‫*هدف ما در این جلسه تشخیص الم های بافت های مختلف مانند کبد و روده بزرگ از هم نیست‪ ،‬بلکه هدف این است که بتوانیم‬
‫در بافت های مختلف عروق‪ ،‬شریان‪ ،‬مجاری و‪ ...‬را از هم تشخیص دهیم‪.‬‬

‫• تشخیص ورید و شریان ‪:‬‬

‫سلول های مفروش کننده ورید و شریان از نوع سنگفرشی ساده با هسته دوکی شکل است و تفاوت آن ها در ضخامت جداره‬
‫است‪.‬در ورید ها جدار نازک و در شریان جدار ضخیم تر بوده و بخش عضالنی آن به صورت واضح مشخص است‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫این دو تصویر مربوط به الم کبد هستند‪ .‬در مرکز این‬
‫تصویر یک مجرا با سلول های مفروش کننده مکعبی‬
‫شکل با هسته های گرد میبینم‪ .‬همچنین در این‬
‫تصویر عروق هم مشخص است‪.‬‬

‫شریان با جدار‬
‫عضالنی قابل‬
‫تشخیص آن‬
‫سلول سنگفرشی با‬
‫هسته دوکی شکل‬
‫لومن مرکزی مجرا‬
‫در جدار ورید‬

‫تصویر زیر مربوط به کبد است که در آن ورید وگلبول های قرمز داخل آن‪ ،‬شریان و مجرا قابل مشاهده هستند‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫تصویر مقابل الم کیسه صفرا‬
‫میباشد‪ .‬که در آن ورید ( چون‬
‫دیواره ای نازک دارد ) به‬
‫همراه ‪ RBC‬های موجود در‬
‫آن قابل رویت است‪.‬‬

‫ورید همراه به ‪ RBC‬ها که حالت درخشان دارند‬

‫‪10‬‬