Mga Legal na Karapatan ng mga Katutubo sa Ano ba ang konsepto nito?

pagmamay-ari ng Lupaing Ninuno

SEK. 4. Konsepto ng Lupa/Lupaing Ninuno.— Kasama sa
Ano ba ang lupaing Ninuno? konsepto ng lupa/lupaing ninuno ay yaong mga
pagkakaunawa sa kalupaan na sumasaklaw hindi lamang sa
a) “Lupaing Ninuno”— maliban sa pasubaling nakasaad sa pisikal na kapaligiran, kundi ang kabuuang kapaligiran
SEK. 56 ng batas na ito, ay tumutukoy sa lahat ng mga pook
kabilang ang pang-espiritwal at pang - kalinangang buklod
na sa kalahatan ay pagmamay-ari ng mga Katutubong ng mga Katutubong Pamayanang Kultural/Katutubong
Pamayanang Kultural/Katutubong Pamayanan na binubuo ng
Pamayanan sa mga lugar na saklaw, inari at ginagamit nila
mga kalupaan, mga katubigan sa ilaya, baybaying dagat, at
bilang kanilang ari-arian at/o pag-aangkin.
mga likas na yaman dito, na pagmamay-ari, inangking pag-
aari, sinaklaw, ginagamit o pinaninirahan ng mga Katutubong Ano ba ang Katutubong Konsepto ng Pagmamay-ari?
Pamayanang Kultural/Katutubong Pamayanan, nila mismo o
SEK. 5. Katutubong Konsepto sa Pagmamay-ari.— Ang
sa pamamagitan ng kanilang mga ninuno, maging ito’y
katutubong konsepto sa pagmamay-ari ay tumutukoy sa
komunal/pangmadla o panarili, mula pa sa panahong
pananaw na ang lupaing ninuno at lahat ng mga yamang
hanggang abot ng alaala (time immemorial), patuloy
matatagpuan dito ay magsisilbing materyal na batayan ng
hanggang sa kasalukuyan maliban kung ito’y nagambala ng
kanilang pangkalinangang kabuuan. Ang katutubong
digmaan, sapilitang paglikas dahil sa dahas, panlinlang o
pagkakaunawa sa pagmamay-ari sa kabuuan ay nananangan
pagnanakaw o bunga ng mga proyekto ng pamahalaan o iba
na ang lupaing ninuno ng mga Katutubong Pamayanang
pang sariling kusang kasunduang sinangayunan ng
Kultural/Katutubong Pamayanan ay pribado ngunit
pamahalaan at mga pribadong indibidwal/korporasyon, na
pagmamayaring komunal/pangmadla ng lahat ng salinlahi at
kinakailangan upang matiyak ang kanilang kagalingang
kung gayon ay hindi maaaring ipagbili, ipamigay o sirain.
pangkabuhayan, panlipunan at pangkalinangan. Isasama dito
ang mga lupaing ninuno, kagubatan, lupang residensyal, Kasama rin dito ang salindunong/ tradisyunal at likas kayang
karapatan sa likas na yaman.
pansakahan at iba pang mga pansariling lupa anumang
kasalukuyang kaurian nito, mga lugar na pinangangasuhan, Ano ang CADT?
libingan, lugar na sagrado o pinagsasambahan, mga
katubigan, mineral at iba pang mga likas na yaman, at mga c) “Katibayan ng Pagkilala sa Lupaing Ninuno (CADT)”— ay
lupang maaaring hindi na tanging ang mga Katutubong tumutukoy sa titulo na pormal na kumikilala sa mga
Pamayanang Kultural/Katutubong Pamayanan lamang ang karapatan ng pagmamay-ari ng mga Katutubong
naninirahan subalit kinaugaliang kanilang nagagamit para sa Pamayanang Kultural/Katutubong Pamayanan sa kanilang
kanilang kabuhayan at mga nakaugaliang gawain, partikular lupaing ninuno na tinukoy at nasukat nang naaayon sa batas
dito ang kahabaan ng hanay na pinaninirahan ng mga na ito;
Katutubong Pamayanang Kultural/Katutubong Pamayanan na
nananatiling lagalag (nomad) at/o mga nagpapalipat-lipat na
mambubungkal (shifting cultivators);
Ano ang karapatan ng mga katutubo sa mga likas na
yaman sa loob ng Lupaing Ninuno?
SEK. 57. Mga Likas na Yaman sa loob ng Lupaing Ninuno.—
Ang mga Katutubong Pamayanang Kultural/Katutubong
Pamayanan ay may natatanging karapatan sa pag-aani,
pagkuha, pagpapaunlad o paggamit ng anumang likas na
yaman sa loob ng mga lupaing ninuno. Ang di kasapi ng
Katutubong Pamayanang Kultural/Katutubong Pamayanan ay
maaaring payagan na makibahagi sa pagpapaunlad at
paggamit ng mga likas na yaman sa loob ng panahong hindi
bababa sa dalawampu’t limang (25) taon: Sa kondisyon, Na
ang isang pormal at nakasulat na kasunduan ay isasagawa
ng kinauukulang Katutubong Pamayanan
Kultural/Katutubong Pamayanan o ng isang pamayanan,
alinsunod sa sarili nitong kaparaanan sa pagpapasya, na
nagsasaad na siya ay sumasang-ayong pahintulutan ang
ganoong pagkilos: Sa kondisyong panghuli, na ang
PKKP/NCIP ay maaaring gamitin ang mga kapangyarihan sa
pagdalaw (visitorial powers) at gumawa ng angkop na
hakbang upang mapangalagaan ang karapatan ng mga
Katutubong Pamayanan Kulutral/ Katutubong Pamayanan sa
ilalim ng ganitong mga kasunduan.
10 Ps Guide sa Karapatan ng mga Katutubo sa
Lupaing Ninuno at Likas Yaman (R.A. 8371, IPRA
Law)
Reference: NCIP Gabay sa Batayang Pagsasanay ng
Paralegal
 PRIBADONG PAGMAMAYARI sa bisa ng Katutubong
Titulo o Native Title. Ang Legal na konsepto hingil sa Native
Title ay taliwas sa tinatawag na “Regalian Doctrine” na siya
paring sinusunod sa Pilipinas. Subali’t alinsunod sa Saligang
Batas ang pagmamayari ng katutubo sa kanilang Lupaing
Ninuno ayon sa Native Title ay kinikilala. Mahalaga na bigyan
diin na bagamat pribadong pagmamayari ng katutubo ang
kanilang mga lupaing ninuno, ito ay hindi maaring ibenta
alinsunod din sa konsepto ng “patrimonial property.
 PAGSUKAT AYON SA KATUTUBO o Self Delineation. –
Ang konsepto ng self delineation ay ipinaliliwanag at ang mga
tampok na principio sa pagsasagawa ng pagsusukat ay
inililinaw.
 PORMAL NA PAGKILALA or Formal Recognition sa
pamamagitan ng Certificate of Ancestral Domain Title (CADT)
o Certification of Ancestral Land Claim (CALT)
 PAGPAPASIYA or Self-Determination o ang karapatan
ng mga katutubo na pagpasiyahan ang uri at bilis ng
pagpapaunlad o kaunlaran sa kani-kanilang pamayanan
kasama din dito ang karapatan sa FPIC o Malaya, Nauna at
Mapangalam na Pagpapasiya.
 PAGGAMIT o ang karapatan panghawakan (Right to
control) at magkamit ng biyaya mula sa paggamit ng likas
yaman sa mga lupaing ninuno. Ito ay karapatan sa likas
yaman na matatagpuan sa mga lupaing/lupang ninuno.
 PAGYAMANIN o ang karapatan na paunlarin ang mga
lupain at likas yaman. Karapatan na makipagkasundo
hingil sa pagpapaunlad ng likas yaman at ang mga limitasyon
ng karapatang ito. Naangkop din na talakayin ang dahilan
kung bakit hinihikayat ang pagbubuo ng ADSDPP o Ancestral
Domains Sustainable Development and Protection Plan.
 PAKINABANGAN o ang karapatan na makinabang sa
paggamit ng likas yaman sa mga lupain.
 PAG-INGATAN o Conservation. Napapaloob dito ang
konsepto ng Likas Kayang Pagpapaunlad o Sustainable
Resource Use concept. Kailangan matalakay din ang mga
lugar na kailangan para sa pag-iingat o conservation, ang
pamamahala ng mga lugar na ito sangayon sa IPRA at ang Forest Development. Ang batas na ito ay inaprubahan noong
poder ng iba’t ibang ahensiya ng pamahalaan sa pamamahala Mayo 1975.
ng mga lugar na nasa loob ng lupaing ninuno. Mahalagang
idiin na tadhana sa IPRA sa sa sandaling maideclara ang isang
lugar na lupaing ninuno ano mang poder na pinagkaloob sa Ano ang Wildlife Resource Conservation and Protection
mga ahensiya ng pamahalaan ay kusang nawawala sa kanila. Act?
 PAGLUTAS NG HIDWAAN o ang Pangunahing Paggamit Ito ay ukol sa konserbasyon at proteksiyon ng maiilap na
ng Katutubong Batas o the Primacy of Customary Laws sa hayop at ng kanilang tiarahan na mahahalaga upang
paglutas ng mga hidwaang may kinalaman sa lupain. mapaunlad ang ecological balance at ecological diversity.
Mahalaga na maisama sa talakayan ang Konsepto ng
“Primacy of Customary Laws” sa pagaayos ng mga alitan sa
lupain.

 IPAMANA o succession/hereditary rights. Mahalagang

konsepto na ipaliwanag ang spiritual na ugnay ng katutubo
sa kanilang lupain o the spiritual and ancestral ties to the land
at ang pananagutan sa mga sumusunod na henerasyon o
intergenerational responsibility, na panatilihin ang kalusugan
at kayamanan ng kalikasan sa mga lupaing ninuno.

Ano ang Revised Forestry Code o PD 705?

Ang PD 705 ay patungkol sa pagprotekta ng kagubatan at

kakahuyan sa Pilipinas. Nilalaman ng batas na ito ang
epektibong pangangasiwa ng mga lupain at yamang-lupa sa
bansa, at kabilang dito ang pagtakda sa uri ng mga
pampublikong lupain upang malaman kung anong uri ng
pangangalaga ang dapag ilaan para dito. Ang isa pang
mahalagang probisyon ng batas ay ang pangangasiwa sa
dami at uri ng kakahuyan na maaaring putulin, pati na rin
ang pamamaraan ng pagkamit ng lisensya ng mga
kompanyang puputol ng puno. Ang tinukoy bilang
tagapamahala sa pangangasiwang ito ay ang Bureau of