Professional Documents
Culture Documents
فریده رسا نظری-2
فریده رسا نظری-2
دانشگاه گوهرشاد
عنوان
جای شکرر بسیار است ییگگاه مظظ دداننداار را ه ب انسان بتتری درایت دقتت ععت) را اعاا فرموده ن ب
نی توانایی بت ره ایری از آن را بخگیده است .نس) بگر از دیرباز بدی ایام رشد ن توسظۀ بسیار را محتق سادت
ن تغییراتی بسیاری را ب ارمغان آنرده اند ،ه ای هم از سر لاف دداننداار جتانیان ن نظر لاف نی نسبت ب
را ه ب م محول شده بود ب سر رسانیده ن انسکان است .در نادی تسسس ن یونه ،،بنده نی تحتیق هوک
بناً از تمام ع ی انی ه مرا در امر تدنی ن تسسس ای مسأل یاری رسانیده اند ،اظتار سپاس نموده ن ع ت مندی
أ
تقدیم
تتدی ب یدر ن مادر ارامی ام ه همیگکک در جتت فراایری عق ن دان ،مگککوه راه ام بوده اند ،تتدی ب هم
تتدی ب تمام اساتید ه برای انسان بودن ن انسانیت را مظنی هرده اند .در نتایت تتدی ب تمامی شغ) آفرینان
ن سرمای اذاران هگور ه نت ،اساسی در رشد اقتصادی ن نابودی فتر از هگور دارند.
ب
چکیده
ای تحتیق ناظر بر نت ،دسکت فرنشکان بر اقتصاد دانواده ها را مورد بحو ن بررسی قرار میدهد .دست فرنشان
ب عنوان شادص های هسب ن هار های دصوصی نت ،متمی در اقتصاد دانواده ها ایفا می نماید .دست فرنشی
تکاییرات زیکادی بر فراه آنری رفکاه دانواده دارد ،یبات قیمت ها ،فراه آنری اشکککتغال ن هاه ،فتر از جمق
شکادص های اسکت ه نت ،دسکت فرنشکی در بتبود نیظیت اقتصادی دانواده ها را تبارز بیگتری می بخگد.
رنش هار در ای تحتیق ب اون توصیفی ن تحقیقی از منابع هتابخان ای ،مانند هتب ،متاالت ،سایت های انترنتی
ن مسالت مظتبر ب انسام رسکیده اسکت .هدا ای تحتیق ،ماالظ نت ،دست فرنشان در اقتصاد دانواده ها می
باشککد .ای تحتیق در کتار فصکک) تدنی اردیده اسککت .فصکک) انل در ارتباا ب هقیات ن مفاهی ،فصکک) دنم در
ارتباا ب مبانی نظری تحتیق ،فصکک) سککوم آن در ارتباا ب یافت های تحتیق ن فصکک) کتارم در ارتباا نتیس
ایری ن ییگنتادات می باشد .نتایج ای تحتیق بیا ن میدارد ه دست فرنشان نت ،حیاتی در نیظیت اقتصادی
دانواده ها بیان میدارد یبات قیمت ها ،اشتغال زایی ،اف ای ،سرمای اذاری ،هاه ،فتر ن ترافو بخگی نیازمندی
از جمق متغییر های اسککت ه می توان دسککت فرنشککان را ب عنوان عام) تاییر اذار در بتبود نیککظیت اقتصککاد
دانواده ها دانست.
ج
فهرست مطالب
عناوین.............................................................................................................................................صفحات
فصل اول
کلیات و مفاهیم
.۱-۱مقدمه 2 .............................................................................................................
فص) دنم
د
.۱-۲نظریه اقتصاد خانواده9 ..........................................................................................
فصل سوم
ه
.۵-۳وضعیت فعلی اعتبارات خرد 32 ..............................................................................
فصل چهارم
و
فصل اول
کلیات و مفاهیم
1
.۱-۱مقدمه
طریت یا رنشی را در کارکوپ زندای اش برای هر فرد یا دانواده ب داطر ییگبرد امور اقتصادی دود ی
رسیدن ب اهداا مظین اقتصا دی در ای کوهات تنظی می نماید .دانواده انلی متر عیایگاه برای زیست
نبا اهمیت تری مبنای تگری) دهن ده جامظ است .دانواده یگان عام) محرک های اقتصادی است مثال
دانواده باعو محرک تولید اشیا نددمات می اردد ،درناقع افت می توانی دانواده تتداب اساسی فظالیت
های اقتصادی را تگری) میدهد .افراد ن دانواده ها ب اون ها ن طره متفانت امرار مظیگت می نمایند،ه
دست فرنشی ه یری از فرتورهای اساسی اقتصاد بوده ،ه انسان راآماده تسارت های ب رگ می نماید.در
ناقع دست فرنشی متدم نمبدأ برای آغاز فظالیت های تسارت نوی نمدرن می باشد ،دست فرنشی یرنوع
آهست آهست انسان را آماده ب تسارت های می باشد بنابرای تسارت های هوک از تسارت های هوک
ب رگ ن عصری می هند .فظالیت دست فرنشان بر عاید دنلت ،مغازه داران ند انواده های شان ک تاییرات
دارند.
2
.۲-۱بیان مساله
مویوع دست فرنشی یری از مفاهی مت نب ا اهمیت در اقتصاد تقتی می اردد .دورده فرنشان نبض اقتصادی
رن ب رشد را برای تسارت ب رگ ن سنگی متیا می نماید از طرفی نبود دورده فرنشان باعو هساد ن عدم
رننق اقتصادی می اردد ،توییح اموال ،ایساد اشتغال زایی ،اردش یول ،ایساد درامد برای دانواره از عمده
تری هارهرد دستفرنشان در بتبود اقتصادی هگور می باشددور ده فرنشان اهثراً بدنن داشت مران ف یری
یابت ن مظی رنی سرهتا ن ییاده رنها دست ب فظالیت های اقتصادی می نند ن از ای طریق امرار مظیگت
می نمایند.کنانچ میدانی ه امرنز دست فرنشی بنابر موجودیت بیراری م م ،فتر ،بی سوادی ن نداشت
سرمای هافی برای فظالیت های ب رگ تسارتی در افغانستان اردیده است.دست فرنشان با ایساد شغ) باعو
ترافو بخگی نیازمندی های دانواده شده ،ن باعو هاه ،فتر در اجتماع می اردد .دنلت با تمامی امرانات
قادر ب ایساد اشتغال ن ترافو بخگی نیازمندی در اقتصاد شده نمی تواند برهمی اساس ،بخ ،های دصوصی
است ه نتگی عمده ن اساسی را در رننق اقتصادی ن سازمانی را ب همراه دارد .با هم ای کال ،ها سوالی
دصوصی ک تاییرات در اقتصاد ه مارح می اردد اینست ه دست فرنشان ب عنوان نماینده بخ ،هوک
.۳-۱اهمیت و ضرورت
اف ای ،فتر ،بیراری ،عدم تویکیح اموال از مارهیت ن فابریرات صنظتی از مویوعات اساسی است ه می تواند ب
هسب ن نت ،هقیدی دسکت فرنشکان در اقتصاد دانواده ها اشاره نموده دست فرنشان ب عنوان شادص هوک
هار های دصکوصکی نت ،عمده ن بنیادی در اقتصکاد ایفا می نماید ،اف ای ،دسکت فرنشان با مدیریت سال می
تواند اقتصاد اقتصاد هالن را تتویت ن بتبود سازد ،ترغیب ن تگویق صنظت هاران یری از مولف های است ه می
تواند باعو اف ای ،تولید ن از طریق آن باعو اف ای ،صادرات اردد .اهمیت ای تحتیق از آنسا ناشی می شود ه
عدم منابع هتبی ن مظتبر ب صورت نافر بوده ن از طریق تبارز دهی نت ،دستفرنشان در اقتصاد می باشد آااهی
3
.۴-۱سواالت تحقیق
سوال اصلی
-1نت ،دست فرنشان در اقتصاد دانواده کگون است؟
فنی ن مسقری ن بی توجتی دنلت ن ار اانتای ذیصالح باعو دست فرنشی اردیده است.
-2ب نظرمیرسد ه دست فرنشان باعو تگوی ،صنظت شده رشد اقتصادی را سرعت می بخگد.
-3ب نظر میرسد ه فظالیت دست فرنشان براقتصاد دانواده هایگان تاییر مثبت دارد.
.۶-۱پیشینه تحقیق
ناصر همالیع 1331در تحتیق تحت عنوان تاییرات دورده فرنشان بر بتبود نیظیت اقتصاد را مورد تحتیق قرار
داده اسکت ن تایج ای تحتیق بیان میدارد ه دورد فرنشان محرک هقیدی در رننق اقتصاد می باشد ،زیرا افراد ن
اشخاص دود باعو ایساد شغ) شده ن ای بخ ،مویریت زیادی بر بتبود نیظیت اقتصادی می تواند داشت باشد.
اردش یول های ذدیره باعو سرمای اذاری شده ن ای بخ ،تاییرات متمی بر اسفالت جاده نی می تواند داشت
باشد.
اسکترش مناسکبات تساری ،ییگکرفت عقوم نفنون ،یکرنرت اجتناب از جنخ نمخاصمات بی دنلت ها
احسکاسکات بگر دنستان ،مت تری دالی) ایساد ،استرش نتتویت سازمان های بی المققی در نیم قرن بیست
سکازمان اقتصکادی جتانی اسکت ه درسکال 1491تاسککیس شد ن از سال اسکت.صکندنه بی المققی یول ی
نتاد سکازمان مق) آغاز ب هار هرد در ای راسکتا هدا اصقی برای صندنه بی المققی یول 1491ب عنوان ی
،نظارت بر سکیسکت یولی بی المق) بودی یظنی باتوج ب نرت تبدی) ارز ن تراز یردادتها بر سیست مالی جتانی
4
نتدی ن تخصصی ب هگورهای متتایی ارائ میدهد .صندنه می بایست از نظارت میهند ن در مواقع نیاز هم
یبات نرت تبدی) ارز اطمینان حاص) میررد ن هگورهای عضو را تگویق می هرد تا از اعمال محدندیت در تبدی)
ارز دودداری هنند .ییدای ،صککندنه بی القمققی یول ،ریگ ک در بحران ده 1431داردیبحران عظیمی ه در
اهتبر 1424در ایاالت متحده امریرا آغاز شد نظرا مدت هوتاهی هم دنیای سرمای داری غرب را فراارفت .
جتان تالش می هردند برای یرهی از ییامد های سکوا ناشی از آن در طول سکال های بحران،بسکیاری از ممال
،ارزش دارجی یول دود را هاه ،دهند نمحدندیت های تساری نارزی بیگتری اعمال هنندیاما از آنسا ه هگور
های طرا تسارت آنتا نی متابق ب مث) می هردند ندسککت ب اقدامات مگککابتی می زدند ،نتیس نتایی ،هاه،
احسککاس حس تسارت بی المققی ،هاه ،اشککتغال نعدم تخصککیص ماقوب منابع در سککاح جتان بود.لذا ی
دستور الظم) نمتررات فراایر در عمومی نتفاه هقی در سکاح بی ا لمققی ،مبنی بر یرنرت تتی نتدنی ی
.۷-۱روش تحقیق
ای تحتیق ب رنش هتابخان ای انسام شده است ه جتت ارد آنری اطالعات ن مظقومات از منابع هتبی ،متاالت،
آن در ارتباا ب مبانی نظری تحتیق ن فص) سوم یافت های تحتیق را مورد بحو ن بررسی قرار داده است.
.۹-۱مفاهیم تحقیق
.۱-۹-۱تعریف خانواده
دیگر از طریق ه دونی ،تمای) سببی ،یا در جوامع انسانی دانواده ب ارنهی از افراد افت می شود ه با ی
مران زندای مگترک نابستگی دارند .سازمان مق) متحد ع 2990نی در آمار جمظیتی دود ،دانواده را کنی
5
تظریف می هند :دانواده یا دانوار ب ارنهی دن یا کند تفره ای اطاله می شود ه با ه زندای می هنند ،درآمد
1
مگترک برای غذا ن دیگر یرنریات زندای دارند.
ارنه نسبتاً بادنام ه ب نسیقۀ اجداد ،ازدناج ،یا توافق ب ه بستگی تظریف هقی عبارت است از ی دانواده در ی
ییدا هرده ن با ه زندای می هنند ،ناحدی اقتصادی تگری) میدهند ن از فرزندان دردسال دود مراقبت ن
نگتداری می هنند
یری از دانگمند بنام هارل راجرز دانواده را کنی تظریف نتوصیف هرده است.دانواده نظام نیم بست است ه
نت ،ارتباطات دادقی را ایفا می هند،ندارای نیظیتتا نمتامتای مختقف را در دانواده ن اجتماع احراز هرده ن با
آن توج ب محتوای نیظیتتا،افرار نارتباطات دویگانندی ه مورد تأیید جامظ ای است ه دانواده ج ال ینف
2
است ،ایفای نت ،می هند
دربارۀ داستگاه دانواده ،یظنی کگونگی ییدایی ،اشرال ابتدایی آن دانست های انسان بسیار محدند است ن اغقب
بر فرییات مبتنی میباشد .درباره تظریف دانواده هگ) کنی می اوید :دانواده انلی ارنه طبیظی است .ب عتیده
رنسو دانواده قدیمیتری جامظ ن انلی نمون اجتماعات سیاسی است .جامظ شناسان دانواده را هست انلیۀ
جامظ می دانند ن مظتتد اند ه دانواده مبدأ تگری) سازمانتای اجتماعی بوده است .مالینوفسری میگوید :دانواده
ن طایف متارن یردیگر نجود داشت ن ای متتضیات جامظ بود ه مظقوم میگردد هدام بر دیگری برتری ن اهمیت
بیگتری دارد .ب نظر دنرهی ییدای ،دانواده ن تاور تدریسی آن ب موازات تحول اجتماعی ن ترام) انسان انسام
ارفت ن ادام دارد .کنی ب نظر میرسد ه انلی ناحد اجتماعی دانواده بوده ه ب تدریج توسظ یافت ن ب شر)
ناحدهای ب راتری کون قبیق ،طایف ،جامظ رنستایی ،جامظ شتری ن باالدره جامظ مقی درآمده است.
-1سالنامۀ آماری هگور،2734 :تتران :مره آمار ایران ،شایاع 24231100 : ISSNص .103
-2محسنی ،منوکتری متدمات جامظ شناسی ،سال 7831
6
.۲-۹-۱مفهوم دست فروشی
نقتی ما هقم ا دست فرنشی را می شنوی ،ک در اذهان ما داور می هند؟ دست فرنشی کیست؟ دستفرنشی
ب لحاظ اقتصادی ب فظالیتهای تساری ه در ناحدهای تساری رسمی ه اصاالحا مغازه میدوانی ،صورت
نمیایرد ،افت میشود دست فرنشی عبارت از درید نفرنش اجناس ن ددمات باور یرکون در رنی سرهتا ن
ییاده رنها می باشد یا بظبارت دار دست فرنشی عبارت درید ن فرنش اجناس نددمات بدنن مران ف یری مظی
نمگخصعدهان،مغازه ندفتر می باشد.دست فرنشی در ادنار نازمن قدی در شتر ها ن رنستاها مرنج بوده نستولت
های رابرای مردم دقق می هرد .مخصوصا" در رنستا هایر دنر از بازار قرار داشتند ،دستفرنشان در رنستاها
اجناس مورد یرنرت مردم را در قفس یا محمول ای داری اذاشت در قرأ ن قصبات حم) میرردند ن مردم اجناس
مورد یرنرت دودرا تتی می هردند ،ه امرنزه در رنستاها ب نسبت دست رسی مردم ب بازار ها ن نسای) حم)
ن نت) ن ایساد بازار های نستبا" ب رگ هاه ،یافت است اما دست فرنشی در شتر ها ه کنان رن ب اف ای ،بوده
ن رنز برنزتظداد دست فرنشان دصوصا" درشترغ نی اف نده می شود ،ه حتی باعو انسداد ییاده رن ها نجاده ها
3
می اردند
.۳-۹-۱تعریف درآمد
در آمد متدار یولی است ه تولید هننداان با فرنش محصوالت یا ددمات دود ب دست می آنرند.
موسس ددماتی برای دیگران انسام دهد یا هالیی ب آنان تحوی) دهد ،در ازای آن مبقغی از ایگان هنگامی ه ی
دریافت می نماید یا مظادل آن مبقغ از ایگان طقب هار می شود ،یا از ایگان سندعک ،سفت ن ...دریافت می
4
هند .ه تمام ای موارد موجب اف ای ،دارای شرهت می اردد ن کنی اف ای ،در دارای درآمد افت می شود.
7
فصل دوم
8
.۱-۲نظریه اقتصاد خانواده
ای نظری بر ای اص) تاهید دارد ه دانواده ها ب عنوان ناحد های اقتصادی ،تصمی های درید ن فرنش را بر
هند تا منابع تامی درآمد دود را اسکاس منافع دود اتخاذ می هنند ،دسکت فرنشی می تواند دانواده ها راهم
5
هند اف ای ،داده ن ب تحتق اهداا اقتصادی دانوده ها هم
های آن را بتتر درک هنند .با ارای ددمات ن محصککوالت مناسککب ب مگککتریان ،فرنشککنداان می توانند ارزش
اف نده را برای دانواده ها ایساد هنند ن در نتیس بتبود اقتصاد دانواده را تستی) هنند.
.۳-۲نظریه کارآفرینی
هسککب ن هار فرنش دسککتفرنشککی ب عنوان فظالیت هارآفرینان در نظر ارفت می شککود هارآفرینان با شککرنع ی
مسککتت) می توانند ب طور مسککتتی بر رنی بتبود اقتصککاد دانواده ها تاییر بگذارند .انتا می درآمد دود اف ای،
داده ن از طریق تامی نیاز های دود ن دانواده های شکان اقتصکاد دانواده را بتبود ببخگند .در ذی) ب شادص
های نظری های هارآفرینی را مورد بحو ن بررسی قرار میدهی .
داشککتند ،هر جامظ ای ه در جمع آنری ن اندندت طال ن نتره موفق تر عم) نمایند ،جامظ یرنتمندتری تقتی
می اردد ن بالابع ،از م ایا ن منافع اقتصادی بیگتری بردوردار دواهد بود ،نازآنسای ه تسارت دارجی را اصولی
تری ن مویرتری حرف در جمع آنری طال نتره می دانسکتند ،لذا اینگون فظالیتتای اقتصادی را موجد یرنت در
-5علی محسنی ،نظریه تجارت بین الملل ،چاپ سوم ،انتشارات سمت ،فصلنامه اقتصادی.7831 ،
9
توماس مان ،ازییرنان مرتب سکککودااری ،در هتاب انج اندنزی انگیقس از تسارت دارجی ه یس از مرگ ان ب
کاپ رسککید ،بیان می دارد ه موازن تساری با دارج ب عنوان نمودار رننق اقتصککادی تقتی می شککود زیرا جوهر
یرنت ،انج یا مسروهات است ه عبارتست از طال ن نتره.ب اعتتاد سوداارایان متررات تسارت دارجی باید باعو
شود صادرات بر ناردات مازاد داشت باشد تا بدی نسیق جریان دائمی نرند طال ن نتره ب هگور حفظ اردد.
یس سککودا اریان در نیم دنم قرن هسده میالدی ،نظریات جدیدی در باب عوام) اصککقی ایساد یرنت ن ارزش
اقتصکادی در بی اقتصاددانان مارح شد.از جمق اندیگمندانی ه در ای دنره توانست طرفداران زیادی را حول
محور اندیگکک های دود جمع نماید ،فرانسککواهن بود ه در ناقع ان را نخسککتی فرد از مرتبی دانسککت ه ب
فی یوهراتتا نیا طبیظیون مظرا شککدند .فی یوهراتتا منگککاا ایساد یرنت را زمی می دانسککتند ن هر نوع فظالیت
دیگری اقتصککادی را تبدی) ن تبدل آنچ ه از زمی اسککتخراج ن یا اسککتحصککال می شککد،تقتی می هردند .زمی
بظنوان منگکاااصکقی تمامی یدیده ها ن یرنت اقتصادی جامظ ن د آنان از تتدس داصی بردوردار بود .با اتراا ب
کنی بینگی ،فی یرراتتا بردالا سوداارایان ه تسارت رامنگاا یرنت جامظ تقتی می هردند .فظالیت هگانرزی
را ارجح ب شککمار می آنردند ن عام) اصککقی ایساد یرنت در جامظ را زراعت می دانسککتند .ب زع آنان تسارت ن
حم) ن نت) ،کی ی ج جابسائی محصکوالت نیست لذا براساسی ای فظالیت ها،یرنت جدیدی تولید نمی شود.از
6
نظر آنتا حتی صنظتگری نی تغییر شر) دادن ماده انلی است ن لذا عواید جدیدی بوجود نمی آنرد.
یس فی یوهراتتا ب موازات رشکد فظالیتتای صکنظتی در ارنیا ،بردی از اندیگککمندان اقتصادی یم نتد مبانی ن
اصول اندیگ فی یوهراتتا مظتتد بودند ه فظالیت صنظتی عام) اصقی ایساد یرنت در جامظ می باشد ،لذا جامظ
ای را یرنتمند می دانسکتند ه امرانات اسکتری ،فظالیتتای صنظتی در آن جامظ متیاتر باشد .آدام اسمیت ب
در هتاب مظرنا دود بنام یرنت مق) ،بردالا فی یوهراتتا ه مظتتد بودند عنوان بنیانگذاری مرتب هالسکککی
هگکانرزی سرکگم تمام یرنت های دنلت ن هم افراد مقت است ،از همان جمق انل هتاب دود اعالم هرد ه
10
سکرکگکم حتیتی یرنت هر مقتی ،هار سکاالن انست .هار ساالن هر مقت مای اصقی ن اساسی تامی تمام اشیاا
مورد نیاز ن مفید می باشد ن شام) محصول مستتی هار ن تمام کی هایی است ه بوسیق آن از دارج دریداری
می شود.
مسموع صنظتی ه منابع انلی عزمی ،هار،سکرمای را دری مدیر مال در نا قع ان سکرمای دار را ب عنوان ی
ترهیب می نماید ،می نگریسکت .سکرمای داری ب مظنای محض نظری،از دیدااه نی نظامی است،ه درشرایای
نمایان می شکود ه فرصتتایی برای مبادل هاال ن ددمات ب طوری آشرار نجود داشت ن بازار های هنتول نگده
در دسکت هم دریداران ن فرنشکنده اان باشکد .نی توییح داد ه سرمای داران مناصر رشد ن توزیع یرنت در
می باشد ،ه عمدتاً ب متناسب جامظ هسکتند .هتاب آدام اسکمیت شکالوده اصقی نظری سرمای داری هالسی
بودن ه ین های تولید با محصوالتی ه شرایط رقابتی تولید ن فرندت7ه میگوند،تاهید دارد.
نظام اقتصادی ب جتان ارائ شد .در ای نظام در ایر اشکاع افرار مرتب هالسی ،سرمای داری آزاد بظنوان ی
فرد در هست مره ی فظالیتتای اقتصادی قرار داشت ن هدا اصقی ان ب حداهثر رساندن منافع ن ریایت دوی،
است .مح رک اصقی فرد برای حرهت ب سوی هدا هسب منافع ،در ناقع همان دست نامرئی است ه رهنمای
فرد در جتت نی) ب آن بوده ن عالنه بر تحتق اهداا فردی ،رفاه عمومی را نی بدنبال دارد.
از سککوی دیگر با برنز انتالب صککنظتی ن برنز تحوالت عظی اقتصککادی – اجتماعی ن ظتور فنانری جدید تولید،
طبت هارار یا ب عرصک نجود اذاشت ،ه حاص) آن ،زنده ای شترنگینی بود .در ای دنره عقیرغ نظری آدام
اسمیت ه مظتتد ب تظادل اقتصادی ن رقابت هام) در نظام سرمای داری بود ،نظام م بور ب طرا انحصار رقابت
انحصکککاری ارای ،یافت ن نتایج ناماقوبی را دریی داشکککت ه از متمتری آنتا توزیع ناعادالن درآمدبود .در ای
نیکککظیکت هک هماهنگی منافع فردی با منافع اجتماعی از بی رفت بود ،زمین بدبینی ب نظام سکککرمای داری
11
یدید آمد ن فقسکف جدیدی برای متابق با مسائ) اقتصادی 8سرمای داری یگنتاد شد ه از متمتری هالسکی
مارهس بظنوان بنیانگذاری مرتب مارهسکیسک ،نظام سرمای داری را از دید جامظ شناسی تظریف نمود ن سپس
عمقررد آنرا با دید اقتصکادی تحقی) هرد .در نظام سرمای داری ،دن طبت اجتماعی سرمای دار ن هارار عبورونا ن
یرنلتاریا نجود دارند ه نظیف اصککقی ای نظام ،صککنظتی هردن جامظ اسککت ه ب نوب دود مسککائ) متظدد
اقتصادی ن ادالقی را بوجود آنرده ن ریگ های داراونی دود را یی ری ی می هند .در ادام ،دیدااهتای افرادی
ه مبدع ن توسظ دهنده مفتوم هارآفرینی در ای مراتب بوده اند ،شرح داده دواهد شد.
.۱-۴-۲ریچارد کلینتون
همان طوریر افت شککد ناوه هارآفرینی ،نخسککت توسککط هانتیقون نارد نظری اقتصککادی شککد .ان برای انلی بار،
اهمیت ننت ،هارآفری را در ایساد یرنت ن ارزش اقتصککادی مورد بحو قرار داد .نی در رسککال مگککتورش تحت
عنوان متال ای در باب ماهیت تسارت عمومی مظتتد است ه زمی منبع یرنت است ن س نوع عام) اقتصادی را
1هارآفرینانی ه مخاطره دود ن ب منظوری هسب سود ب مبادالت در بازار اشتغال دارند.
7افرادی اجیر شده ای ه ب منظور بدست آنردن در آمد یابت در ددمت دن ارنه فوه قرار می ایرند.
در تصکور هانتیقون هارآفرینان آغاز ار تغییر نبوده ن نوآنر ه نیستندی در عو ،،ان نظری سود همراه با مخاطره
بظنوان اب اری برای تگکککخیص هارآفرینی اسکککتفاده هرد .برای مثال ،نی نظیف هارآفری ،درید ب قیمت های
هانتیقون با تظتیب مبادالت اونااونی ه هنگام رسیدن محصول ب ۷دست مگتری انسام شوند ،اغقب ب نیوای
اشککاره می هند .عمده فرنشککان ،هاالها را ب قیمت متاوع عاز عمده فرنشککان متمای هارآفرینی عبازده نامظی
12
دریداری هرده ن ب قیمت نا متاوع ب مصککرا هننده می فرنشککند .ب ای ترتیب هگککانرزان ،عریک هننداان،
بود .در انای) قرن نوزده ،ان نظری های اقتصککادی جدید آدام اسککمیت را در کندی دانگککگاه فرانسککوی نسککایر
دانگکگاه های انریا تدریس می هرد .سکی کتره ای شنادت شده ن مگتور در محاف) رنشنفرران عصر دوی ،ن
فردی بسکککیکار لیبرال بود .ان بظضکککی از دیدااه های داص دود را ارائ هرده ن با تاهید بر نت ،هارآفری ،آیار
شرح ن تفسیر راجع ب توانائی همیگگی اسمیت را تظمی داد .قانون مگتوری سی در ارتباا با بازار ب عنوان ی
نیرنهای بازار برای ایساد تظادل بی تولید ن تتایا ،باوری استرده ای مورد استتبال ناقع شد .ایر مت سی تحت
عنوان عیرسک ،نیاسکد در اقتصکاد سیاسی ب تحقی) تولید ن توزیع هاالها در نظام بازار رقابتی یردادت ن نت،
1سرمای
7صنظت بگری.
سی صنظت بگری را ب نظایف دانگمند ،هارآفری ن هارار تظریف هرد .از نظر ای س نظیف در صنظت بگری
ن هارار عمسری نت ،متمی در فرایند اهمیت یرسانی ندارند .طبق نظر سی در حالیر دانگمند عنظری آفری
تولید دارند ،اما ای هارآفری است ه با برار بست نظری ن هدایت انسام امور ،فرآیند تولید را یی ،می برد .سی
اسکتدالل هرد ه در هگکانرزی ،تولید یا صکنظت ،باید عامقی نجود داشکت باشکد ه منابع یرنری را در ادتیار
13
ارفت ن فرآیند تولید را سکککازماندهی ن هماهنخ هند ن بر آن نظارت ن برای آن تصکککمی ایری نماید ن اینتا از
جمق نظایفی هسککتند ه هارآفری انسام می دهد.ب عبارت دیگر ،از نظر سککی هارآفری یس از مگککاهده ی
فرصت اقتصادی باید تتایا را تخمی زده ن سپس آن را تامی هند .هارآفری باید مواد انلی را تتی ن نیرنی هار
هند ن برای آن فرصت های جدید دقق بخگکد ای متارت ها می تواند افراد را ب اناباه با تغییرات بازار هم
نماید .دانواده یری از نتادهای اجتماعی نخسککتی اسککت ه در اشککرال مختقف در هر جامظ ای یافت میگککود،
بتایای سکرونت های انسکان ماقب) تارید دلی) رنشنی بر نجود سرونتگاه های دانوادای می باشد ه از قدیمی
تری نتاد بوده اسککت ن شککالوده حیات اجتماعی محسککوب می اردد ن اذشککت از نظیف فرزند آنری ن یرنرش
هودک در نتیس استمرار نسقتا ن بتاا نوع بگر نتگتا ن نظایف متظدد دیگری از قبی) فظالیت اقتصادی ،آموزش ن
از لحاظ اقتصادی دانواده اساسی تری یایگاه برای عری عوا م) تولید نمصرا هاال نددمات در جامظ می باشد
ن مس کؤ لیت اصککقی دانواده ها بتا نسکک) می باشککد نبرای انسام ای مس کؤلیت مت ،نیازمند ب برآنرده سککادت
یکرنرت های اقتصکادی بسکیار زیاد اسکت ه اقتصکاددانان دانواده را بنیان زندای اقتصادی جوامع می دانند،از
جمق ارساو ه اقتصاد را عق دان داری می دانست ناصوال هقم اقتصاد مگتق از هقم یونانی اقتصاد ندانواده
اسکت ن امرنز ای ارای ،با عنوان اقتصکاد دانواده ناقتصاد دان یری از شادص تری ارای ،های اقتصادی در
دنیا است .هر دانواده از منابع متظدد ن اونانون در آمد دود را حاص) می هنند ه درآمد آنتا محدند است ،یظنی
14
متکدار مظی دارد ن هر قکدر هک اراده هنند در ادتیارش نیسکککت ،ن در متاب) ععو ،درآمد نعاید ،دانواده ها
11
مخارجی دارند ه برای انسام ن برآنرده سادت ای مخارج از درآمد های مظین دود استفاده می هنند
انسکان برای تدانم فظالیت های شکان ب هاالی های زیاد ن نامحدند نیازمند است ن باید درآمد حاصق اش را ب
مصکرا انواع هاالهای مورد نیاز شان مث) غذا ،یوشاک ،آموزش ،مسر ،تفریحات ن...ادتصاص دهند .ما میدانی
ه نیاز افراد بی نتایت ن نامحدند اسکت ،اما برعرس درآمد ن عاید دانواده ها محدند اسکت ن دانواده ها همیگ
می تواننکد متکدار محدند از نیاز های ،را برآنرده هنند .در ای جا سکککوال یی ،می آید ه دانواده ها کاور با
درآمد محدند شان می توانند نیاز های نامحدند شان را برآنرده هنند؟ اص) هنر اقتصاد ه در کگونگی تخصیص
منابع محدند در دسترس افراد ن دانواده ها جتت تامی نیازهای نامحدند افراد ن دانواده ها است .مدیریت منابع
مالی دانواده یری از مت تری نظایف اسکت ه اغقب ب عتده زنان مدبر نبا تدبیر است ،ما در طول زمان هاالی
زیادی مصرا می هنی بردی از ای هاال ها مث) غذا ،یوشاک ن غیره برای زندای افراد الزم ن یرنری هستند ن
بردی دار مث) انواع تفریحات ن تسمالت ن....ج هاالی لوهس اند.
دانوادۀ هست ای :ع Nuclear familyه بظد از ازدناج ب نجود میآید ،مرهب از زن ن شوهر ن فرزندان ازدناج
نررده است .یس از ازدناج فرزندان تنتا یدر ن مادر باقی می ماند ه یس از فوت آنتا یا جدایی از یردیگر دانواده
نی متالشی میگود .از نیوای های دانواده هست ای هوکری بظد دانواده ن هاست شدن از تظداد فرزندان نسبت
ب دانواده اسکترده ،اشکت غال زن در دارج از دان ن هسکب اسکتتالل مالی بیگکتر ،احترام متتاب) زن ن شوهر ن
فرزندان ن محیای سال برای یرنرش شخصیت هودک ن نااذاری بردی از هارهردهای دود ب مؤسسات دارج از
-11علی رضاییان ،خورده فروشان و نقش آن در اقتصاد ،تهران :انتشارت سمت ،چاپ سوم.7837 ،
15
دانواده است .دانواده استرده :دانواده استرده کندی نس) را در بر میگیرد ن از یبات ن استمرار بردوردار است
زیرا در ای نوع دکانواده جدایی ،طاله ،مرگ ن میر افراد در آن تأییری ندارد .در ای دانواده غیر از یدر ب رگ ن
مادرب رگ فرزندان یسککرن ددتر ن ااهی عموها ن عم ها را ه در بر میگیرد .ن مظموالً تابع نام ن مح) سککرونت
هکک مککادر نسکککککبککی یککا یککدر نسکککککبککی بککاشکککککد. رئککیککس دککانککواده اسکککککت اعکک از ایکک
یری از دالی) تگکری) دانوادۀ اسکترده ایساد قدرت ب منظور حمایت از دانواده در متاب) دشمنان ن ه کنی
ن مراس مذهبی است .دانواده ای ییوست یری از انواع دانواده هارهردهایی نظیر عوام) اقتصادی ن انسام مناس
اسکترده اسکت ه در بی اسکالنهای جنوبی ن هگکورهای اسکراندینانی تحت عنوان «زادرنها» مظرنا است ن
12
دانواده یدر ساالر ه در آن یدر قدرت تام ن ماقق دارد یری دیگر از انواع دانواده استرده است.
سککتولت های را در عدم موجودیت بازارهای مناسککب در جامظ بدنی بوجود آنرده ،در زمان هنونی ه سککتولت
را هوتاه تر می سازد .دستفرنشی ریگ های را برای مردم بار می آنرد یا بظبارت دار فاصق بی مؤلد ن مستتق
تاریخی دارد ن سککابت آن ب دنران ییگککاسکککرمای داری برمیاردد .برای مثال ،در زمانهای دنر ییق نری بوده،
هسککانی ه یارک در رنسککتاها ارائ میهردند .ییق نران هسککانی بودند ه اجناس را با مال عکتاریایان باربر ب
رنستاها میبردند .اینتا ب طورمظمول در قبال اجناس ،نج دریافت نمیهردند ،بقر صورتحسابی تتی میهردند
ن موعد برداشکت محصکول میآمدند ن متناسکب با صورتحساب از محصول ست میارفتند ددماتی ه بود ه
برای رنسکتاها ارائ میشکد مث) سکقمانی در شتر ه دستفرنشی برای هاالها ن ددماتی صورت میارفت ه ب
لحاظ اقتصادی ازاهمیت زیادی بردوردار بود .در دنران سرمای داری ب ا متاجرت از رنستاها ن شترهای هوک تر
ب شترها ،با ران ،طبتاتی ،شر)ایری مازاد نیرنی هار ،ارزشمند شدن سرقفقی ،در شرایای ه نیظیت طبتاتی
16
جامظ ،ساوح متفانتی از مصرا را ایساد هرده ،بخگی از ای جمظیت ن مازاد نیرنی هار ه نتوانست است جذب
تسکارت رسکککمی شکککود ،بک نیکازهکای مصکککرا سکککاوح یکایی ترازطریق دسکککتفرنشکککی یکاسکککد میدهککد
نهمچنان با نگاهی سکرسکری ب تارید اجتماعی ن اقتصکادی افغانسکتانعدر رنسککتا ن شتر درمییابی ه دست
فرنشکی در افغانسکتان ازقد ی ه نجود داشت است ،اما همی متفانت .تفانت ه مظاوا ب شرایط اجتماعی ن
اقتصکادی ن جمظیتی بوده اسکت .ای یدیده امری تاریخی اسکت .در رنستا ،یدیده دست فرنشی ب شر) دیگری
تحتعنوان «دنرهاردی» نجود داشکت است .رنستائیان با حضور همی دنرهاردها ن دستفرنشها میتوانستند
13
مایحتاجگان را دریداری هنند ن بظضی از تولیداتگان را ب بازار منتت) هنند
اما ییدای ،ن توسکظ دنرهاردی در رنسکتاهای افغانسکتان ریگک در س نیاز ن یرنرت داشت است :انل ب دلی)
فتدان ناحد فرنش هاالهای داصی دنم ،می) تولیدهننداان در انتتال هاالی تولید شده ب بازار ب شیوه دودشان
ن از طریق نظام توزیظی ه اقتصکاد رسمی طراحی هرده است ن سوم رشد نیرنی اقتصادی ن اجتماعی جدیدی
ه در تحوالت اجتماعی افغانسکتان در هنار نیرنهای رسمی نت ،داشت اند .اار در اذشت نماینداان قدرتهای
اقتصککادی در مح) حایککر میشککدند ن نیازهای مگککتری را رفع میهردند ،نیرنی جدیدی بیاعتنا ب مناسککبات
اقتصکادی ن سیاسی حاه ب عنوان دنره ارد ظتور هرد ن در بدن امر جدی تقتی نگد ،نلی با توسظ دامن نفوذ،
ایراذار شده ن نت ،عمده در تحوالت رنستایی ب عتده ارفتند .با اذر زمان است ه یدیده دنرهاردی ب امری
قاب)اعتنا تبدی) شده ن نیرنهای رسمی را ب بردورد آنتا نا میداشت .بردورد بی دنرهاردها ن نیرنهای رسمی،
ب ظتور فضا ن شرایط جدیدی در مناقگات درنن رنستا ن بی رنستا ن شتر تبدی) شد.
دنرهاردی فتط براساس آنچ بیان هردید دنرهاردی از رنستاها شرنع شدی اما کگون ب شترها راه ییدا هرد؟
در رنسکتا باقی نماند .نارد شکترها ه شکد ن در اذر زمان عدصوصا در عصرحایر ب داطره تبدی) شده است.
هنوز مردان نزنان نسک) انلی ن دنمی شکتری صکدای دنرهاردی را ه بظدها دسکتفرنش شد ،ب یاد میآنرند.
-13محسن کمالی ،نقش تجارت خصوصی در بهبود وضعیت اقتصاد ملی ،تهران :انتشارت سمت.7837 ،
17
دنره ارد دیرنز در شکترها با صکدای بقند ن بظدها در ایر در ادتیار داشت بقنداوی دستی ،اعالم میهرد ه ک
هاالیی برای فرنش آنرده اسککت .با توسککظ شککترها ،دنرهارد ب دسککتفرنش تبدی) شککد .در تبدی) دنرهارد ب
دسککتفرنش کندی عام) تظیی هننده بودند :انل ،هر ک تمره افراد در محق ها ن هوک ها ن دیابانهای شککتر
بیگکتر شکد ،نیاز ب حضکور بیگکتر ن بادنامتر دنرهارد در قالب دسکت فرنش بیگتر شد .دنم ،دردواست افراد ن
هاال ن سختی حم) ای هاال ،اف ای ،تتایا ،ب حضور مستمر ن بادنام ن با دانواده ها در درید کندی هاال تا ی
نسکیق عک تارکرت ن نام ن نگکان برای حفظ مگکتری مت شکد .سوم ،نابسامانی نظام شغ) ن هار ه ب بیراری
م م در شکککترها دام زد ،عدهای را ب ای نوع مگکککاغ) ترغیب هرد .نیاز مگکککتری ،تمره جمظیت ن اصککک)
یرسانگکککینی ،فتر ن بیراری ن ارزان فرنشکککی در هنار ه موجب شکککدند ،تا دنرهاردی متوقف شکککده ن یدیده
14
دستفرنشی ظتور هند.
تنوع دستفرنشی امران شناسایی ن هنترل را سخت هرده ن ای نوع دستفرنشی موجب حضور نیرنی انتظامی
شکده اسکت .از طرا دیگر ،مح) اسکتترار دسکتفرنشکان نی امر ن یدیدهای قاب) اعتنا است .شترداری همتر ب
هاالیی ه فرندت میشکود ،توج ن بیگکتر ب سکد مظبر هار دارد .حضور زیاد دست فرنشان در رنند رفت نآمد
عابران ییاده ن حم) ننت) درنن شکتری ادتالل ایساد هرده ن شکر) ن شکمای) شترها ب صورت امری ناب هنسار
نگکان داده میشود .از طرا دیگر ،دستفرنشان ب دلی) ارائ هاالی ارزانتر ن احتماال با هیفیت یایی تر ،موجب
جقب مگکتری اذری شکده ن از رننق فرنشنده صاحب مغازه میهاهد .ای نوع دستفرنشان مانع عمده در رننق
یافت هسکب ن هار صاحبان مغازهها تقتی می شوند .ب همی دلی) ه است ه یری از هارهای نیرنی یقیس در
سکاح شکتر ،جمع ن جور هردن دسکت فرنشکان بوده ن هست .دستفر نشی ه ه سد مظبر هرده ن ه جنس
15
ارزان میفرنشد ن ه رقیب مغازهدار است.
18
فصل سوم
19
.۱-۳نقش دست فروشی در اقتصاد خانواده
دسککت فرنشککی یا فرنش درده ب مظنای فرنش هاالها ن ددمات ب مگککتریان نتایی میباشککد ن نت ،متمی در
اقتصکاد دانوارها دارد .یری از شکادص های مت تأمی نیازهای رنزمره می باشکد دست فرنشی مرانی است ه
دانوادهها ب منظور تأمی نیازهای رنزمرهشکککان ب هاالها ن ددمات مراجظ میهنند .ای امران را ب دانوادهها
میدهد ه مواد غذایی ،لوازم دانگی ،لباس ن سایر مق نمات یرنری را ب راحتی ن در فاصق هوتاهی تتی هنند.
صاحبان ن هارهنان فرنشگاههای دست فرنشی میتوانند ب عنوان منابع درآمدی برای دانوادهها عم) هنند .ای
افراد از طریق مگاغ) دست فرنشی مانند فرنشنده ،هارمند فرنش ن مدیر فرنشگاه اشتغال ییدا هنند ن درآمدی
برای دانوادههای دود تأمی هنند.دسکت فرنشکی زمین ای را برای مگکتریان ایساد میهند تا از بی محصوالت
مختقف انتخاب هنند .ای تنوع ن انتخابها ب دانوادهها امران میدهد تا بتتری ا ین را برای نیازهای دود ییدا
هنند ن با توج ب سکقیت ن بودج دود تصکمی بگیرند .بسکیاری از فرنشکگاههای دسکت فرنشی درصدد جذب
مگکتریان بیگتر ن حفظ مگتریان قبقی دود هستند .ب منظور رقابت با سایر فرنشگاهها ،دست فرنشیها ممر
اسکککت تخفیفکات ن تظرف های نیوهای ارائ دهند ه ای امر میتواند برای دانوادهها در هاه ،ه ین های درید
مؤیر باشکد .بسکیاری از دسکت فرنشیها ددمات یس از فرنشی مانند تظمیر ن نگتداری ،بازاگت هاال ن ددمات
مگکاب را ب مگکتریان ارائ میدهند .ای ددمات میتوانند ب دانوادهها در حفظ ن تظمیر محصکوالت ن استفاده
عالنه بر ای ،دسکت فرنشکی می تواند تأییر مستتیمی بر اشتغال محقی داشت باشد .با ایساد فرنشگاههای دست
فرنشکی در مناطق مختقف ،مرانهای شکغقی برای مردم محقی ایساد میشود ،ه بتبود اقتصاد منات ن هاه،
بیراری را تستی) میهند .در نتیس ،دست فرنشی ن تنتا نیازهای رنزمره دانوادهها را تأمی میهند ،بقر نت،
متمی در ایساد اشکککتغال ،اف ای ،تنوع ن انتخاب ،ارائ تخفیفات ن ددمات یس از فرنش دارد ن بتبود نیکککظیت
ن متوسط دارای نت ،مثبتی در اقتصاد هستند، اقتصکاد دانوارها را تحتق میدهد .هر کند تگکبو های هوک
-16محسن کمالی ،نقش تجارت خصوصی در بهبود وضعیت اقتصاد ملی ،تهران :انتشارت سمت.7837 ،
20
اما یای ن موتور محرک اصکقی اقتصکاد هگکورها را تگکبثات ب رگ تگکری) میدهند .ارتباا بسیاری از تگبثات
بنگاه ب راتر در زنسیره تامی هاال ن ددمات ،ب من ل تدانم حیات آنها بوده ن بدنن نجود با ی هوک
نی امران ادام فظالیت ن رشد را نخواهند داشت. تگبثات ب رگ ،بسیاری از تگبثات هوک
شر) بوده ن در عموم آنتا تگبثات درد، توزیع اندازه تگکبثات اقتصادی در هگورهای مختقف دنیا تتریبا ب ی
هوک ،متوسکط ن ب رگ ب ترتیب دارای بیگکتری ن همتری ست از تظداد تگبثات موجود هستند .در متاب)،
توزیع ارزش اف نده ایساد شکده ،متفانت بوده ن شکرهتهای ب رگ دارای بیگکتری ست از ایساد ارزش اف نده ن
تگبثات درد دارای همتری ست میباشند .برای نمون در آلمان تگبثات صنظتی ب رگ عدارای بی ،از ۲۶۲نفر
دارای سکت ۲درصکدی در تظداد ۶۲ ،درصکدی در اشکتغال ن ۵۶درصکدی در ارزش اف نده ایساد شده هاره
هسکتند .اما در یونان تگکبثات صکنظتی ب رگ دارای سکت ۲.۲درصدی در تظداد ۲۷ ،درصدی در اشتغال ن ۷۵
تسرب نگککان داده اسککت ،اقتصککادهایی ه می ان اترای آنها ب ب تگککبثات ب رگ ه بوده ن دارای تظداد زیادی
تگکبثات درد هسکتند ،در متاب) بحرانهای اقتصادی ب نجود آمده آسیب یذیرتر بودهاند .در ای مورد میتوان
تظداد سکران تگبثات صنظتی ب رگ در هگورهایی کون آمریرا ،آلمان ،سوئد ،وای ن هقند را با هگورهای بحران
زدهای کون یونان ،اسپانیا ،ایتالیا ن یرتغال متایس نمود .با ای حال ،تظداد سران تگبثات صنظتی ب رگ در ایران
یایی تر از هگورهای مورد متایس میباشد ه ای مسال ب مظنای ل نم تحول در ترهیب اندازه ن تظداد تگبثات
طرفداران هاه ،سکککت تگکککبثات ب رگ در اقتصکککاد عموما مظتتد ب بتبود توزیع درآمد از طریق شکککر)ایری
در متاب) «سککازماندهی ییچیده ن فسککادیذیری» مالریتهای درد ،ن «کابری ن انظااایذیری» تگککبثات هوک
تگبثات ب رگ هستند .ای در حالی است ه بتبود توزیع درآمد در میان اقگار مختقف جامظ ،در صورت رعایت
مق نمات اقتصکادی ن اجتماعی ن ایساد سازنهارهایی برای اف ای ،تظتد شرهت های ب رگ ،میتواند از طریق ای
21
بنگاه ها نی صککورت یذیرد ه نجود بردی نمون های نسککبتا موفق در دنیا ایبات هننده ای ادعا اسککت .همچنی
عرس ای مسکال نی صاده بوده ن بسیاری از هگورها با ست همتر تگبثات ب رگ در اقتصاد ،از نابرابری زیادی
برای نمون ،در صکورتی ه حاهمیت بتواند زمین را برای رشد بنگاه های ب رگ در نظام توزیع هاالهای صنظتی ن
هگانرزی فراه آنرد ،ای مسال می تواند ب هاه ،دالالن ن ناسا های درد ن غیرمفید منسر شده ن ب اف ای،
نظارت دنلت نی منسر اردد .ب ای ترتیب ،دنلت می تواند با قرار دادن قواعدی برای ای بنگاه ها کککککک همچون
تظیی تفانت قیمت تولیدهننده تا توزیعهنند درد ک زمین را برای استفاده از توانایی شرهتهای ب رگ در مسیر
اف ای ،سود تولیدهننده ن هاه ،قیمت مصراهننده ن ب طور هقی ،منافع جامظ فراه آنرد.
در حتیتت« ،سککازماندهی ییچیده»« ،امران مدادق ناسککال در تصککمیمات حاهمیتی» ن «فسککادیذیری» بیگککتر
تگبثات ب رگ نباید ب نادیده ارفت م ایای فرانان ای بنگاهها منسر شده ن مانع ییگرفت اقتصادی هگور اردد.
ح) مسائ) ناشی از شرهتهای ب رگ اقتصادی راهرارهای داص دود را می طقبد .برای نمون ،می توان با اصالح
نظام مالریتی ن مدیریتی شرهتهای ب رگ در جتت اف ای ،تظتد آنها ب احتاه حق تمام ذینفظان ای بنگاهها
همچون حق ستامداران ،حق هارهنان ،حق مصراهننداان ن حتوه جامظ در توسظ عقمی ،اقتصادی ،اجتماعی،
فرهنگی ن زیستمحیای جامظ ،از ظرفیت ای بنگاهها در مسیر اعتالی جامظ یاری ارفت.
ای رنیررد ،با ماهیت اقتصکاد یایدار ن متانمتی نی تناسب بیگتری دارد .در ناقع ،ب دلی) موانع اقتصادی ایساد
شکده توسکط قدرتهای اقتصکادی در برابر مسکیر ییگکرفت هگور ،عمال امران قرار ارفت شرهت های هوک
دادقی در مسیر زنسیره تولید تگبثات ب رگ دارجی ن کندمقیتی بسیار همرنخ است .همچنی در یی ،ارفت
ای اسکتراتوی ،ال اما بتتری ا ین ممر نبوده ن ممر است باعو نابستگی دائمی ن عدم دستیابی ب تگبثات
نوآنر ن رقابتیذیر اردد .از ای رن تررار تسرب بردی هگورهای در حال توسظ همچون فیقیپی ،مال ی ن تایوان
مبنی بر قرار ارفت در جریان زنسیره تأمی شرهت های کندمقیتی ،در عم) ن ممر بوده ن ن بتتری ا ین
22
سکو ،حضور قدرتمند شرهتهای ب رگ متظتد ،توان صادراتی ن ممر محسکوب می شکود .ب ای ترتیب ،از ی
دادقی ن درآمدزایی هگکور را اف ای ،داده ن از سکوی دیگر ب شبر سازی میان ای بنگاهها با بنگاههای هوک
17
دادقی ب همراری با بنگاههای ب رگ دیگر هگورها منسر میشود. حتی دارجی ،ن عدم نیاز بنگاههای هوک
همچنی باید توج داشکت اف ای ،سکت بنگاه های ب رگ از اقتصکاد ،ب مظنای «دقق دفظتی شرهت های دنلتی
ن متوسط» نیست .بقر دستیابی ب ای هدا ،مستق م ب رگ» ن یا «عدم تالش برای رشکد شکرهت های هوک
زمین سکازی حاهمیت برای رشد ن توانمندسازی بنگاه ها اع از هوک ،متوسط ن ب رگ بر اساس شایستگی ها
ن توانمندی آنتا در فضکایی سکال ن رقابتی اسکت .همچنی ای رنیررد بر ل نم ادغام ن همراری بیگتر بنگاه ها
هگور ،ال اما ب مظنای نیظیت مناسب آن ها نیست ،بقر بیگتر نگاندهنده تظداد زیاد تگبثات اقتصادی در ی
ینس جمظیت آمریرا ،دارای تظداد اندازه ن ترهیب سککادتاری بنگاه ها اسککت .برای نمون هگککور ایتالیا با ی
بیگکتری بنگاه صکنظتی ن تساری اسکت .عموما نگاه «تمای) ب اف ای ،تظداد بنگاهها» در هگور ناشی از ساحی
دیدن مسائ) اقتصادی ن عدم توج ب اصول سادتار صنظتی میباشد .افراد متمای) ب ای رنیررد ،رشد اشتغال ن
یرنت را در ارنی اف ای ،تظداد تگکبثات اقتصکادی دانسکت ن از ای رن بدنن توج ب «ظرفیت بازار» ن «شدت
رقابت» موجود ،در یی ایساد تگبثات جدید برآمده ن راه تتویت آنتا را نی اف ای ،تظداد بنگاهها ن اف ای ،شدت
رقابت میان آنتا میدانند .ای درحالی اسکت ه تسربیات جتانی نگکان می دهد رشککد اشتغال ن یرنت در ارنی
اف ای ،توانمندی بنگاهها بوده ن اف ای ،تظداد تگبثات اقتصادی تنتا در صورتی میتواند مفید باشد ه ب بتبود
-17افتخاری ،ره الدی .نظام اشتغال زایی ن فظالیت های اقتصادی ،تتران ،انتگارات نور عق .7831 .ص.64 :
23
توسکظ همی تگبثات تولیدی ن تساری بی ،از ظرفیت موجود بازار ،راهراری است ه عموما برای ایساد اشتغال
در هگکور اسکتفاده میشکود .اما باید توج داشکت ه ای نوع سیاستاذاری برای ایساد اشتغال ،تنتا در هوتاه
مدت مویر اسکت .در ناقع ،با اذشت زمان ،ارزش اف نده ه بنگاهها ه ناشی از تظدد تگبثات آن حوزه ن ییگی
ارفت ظرفیت تولید از ظرفیت بازار مصرا است ،موجب نرشرستگی ن ادراج نیرنی هار ن بازاگت ب نتا انل
دواهد شد .باید توج هرد ه ای رنش همری ب ایساد اشتغال یایدار نمیهند بقر ه ین ای اف ای ،اشتغال را
18
ب مصراهننداان نتایی هاال ن ددمات منتت) هرده ن موجب اف ای ،قیمت نتایی میشود.
محصول داص دلی) ای مسکال نی نایکح اسکت .در صکورتی ه تظداد تگبثات تولیدی یا تساری در زمین ی
بی ،از حد نیاز بازار باشکد ،مگتریان ن مصراهننداان میان تگبثات موجود تتسی شده ن نتیس ،هاه ،تظداد
مگکتریان ای بنگاهها دواهد بود .ب ای ترتیب ،ای بنگاهها جتت جبران هاه ،تظداد مگتریان ،سود دود را از
هر ناحد هاال ن ددمات ارائ شده اف ای ،میدهند .ای مسئق ب مظنای اف ای ،اشتغال در متاب) اف ای ،تورم ن
آسکیب اقگار یظیف اقتصادی جامظ است عام) اصقی اشتغال ایی ،اف ای ،توان رقابتی بنگاهها ن ب دست آنردن
سککت بیگککتر از بازارهای جتانی اسککت .در نتیس ی ای اف ای ،توان رقابتی ،بنگاهها قابقیت رشککد ییدا هرده ن
نیازمند ب هارایری نیرنی انسککانی بیگککتری دواهد شککد .ب ای ترتیب هدااذاری صککحیح بنگاهها در جتت
اف ای ،ارزشاف نده ب اف ای ،اشتغال نی منسر دواهد شد .بنابرای اف ای ،ارزشاف نده برای تگبثات اقتصادی
باید در الویت باالتری نسکبت ب اف ای ،اشتغال قرار ایرد .البت ای ب مظنای اهمیت یایی مویوع اشتغالزایی
در جامظ نیسککت .اسککاسککا توج ب مسککال اشککتغال ایی از زانی دید بنگاهها رنیررد درسککتی نیسککت ن باعو عدم
24
.۲-۳نقش دست فروشی بر رفاه خانوادهها
.۱-۲-۳تسهیل در نزدیک سازی لوازم مورد ضرورت
سکازی لوازم مورد یکرنرت شترنندان است ،ه می توان از آن ب دسکت فرنشکی نت ،مت در تسکتی) ن دی
عمقررد را داشت باشد زیرا دست فرنشان با عدم یبات م یت نگاه هرد .دنهان ها نمی تواند کنی ی عنوان ی
در موقظیت شکککان می تواند ای امران را فراه نماید .ن با ه تری ه ین های می تواند نیازمندی را بتتر ن ه
ه ین تر از دنهان ها ب توییح نماید .ب هر اندازه ه دست فرنشان نت ،آن در کتارکوب قوانی تنظی اردد
تا آنتا بتواند فظالیت های دوی ،را بدنن انسام جظ) ن تخقفات انسام دهد ب همان می تواند نت ،متمی نی در
اقتصککاد ایفا نماید .در حال حایککر توان درید مغازه ن یردادت اجارههای سککنگی نجود ندارد ن افراد مایقند ب
زمانی ه فضای هسب ن هار را سخت شود ن دریافت مسوزها دشوار میشود ،یدیدهای مث) دستفرنشی رناج می
یابد .در شکرایط فظقی ایساد اشکتغال از هر منظر حای اهمیت اسکت ن لذا ای اقدام را در راستای تستی) شرایط
هسب ن هار می دان .سالتای سال است ه بر ساماندهی یدیده دستفرنشی ن دستفرنشان در هگور تاهید شده
ن در ای راسکتا مران هایی برای اسکتترار دسکتفرنشان درنظر ارفت شده ن جمظ بازارها ن رنزبازارها ایساد شده
است .ب طور حت دستفرنشی ن مگاغقی از ای دست ه بازارهای متظددی ایساد می هند ن عالنه بر درآمدزایی،
هسب ن زمین عریک هاالهای متنوع را فراه می هند ،ه ین همتری برای افراد دارد .در حال حایککر ایساد ی
هار ب قدری سکخت است ه اار هسی بخواهد مغازهای بخرد یا اجاره هند باید هر ک دارد برای ای هار بگذارد
ن لذا کون توان درید یا یردادت اجارههای سکککنگی نجود ندارد افراد مایقند ب مگکککاغقی بپردازند ه همتری
ه ین ن بیگتری سودآنری ن درآمد را برایگان داشت باشد .دستفرنشان نمیتوانند در هر اوش ن هناری بساا
هنند بقر ساماندهی آنتا باید در دستور هار قرار ایرد کرا ه بردی از مگاغ) را ب دار می اندازند.
-19پویا احمدی ،بررسی نقش کسب و کار های خصوصی در رشد اقتصاد ،تهران:انتشارت کریمی۹۸۲۱ ،
25
اار قرار باشد دستفرنشی ب شر) آزاد ن در هر هسایی رناج داشت باشد ب یرر هسب ن مردم دواهد بود .تصور
نفر دیگر اقالم ن هاالهای داد) مغازه هنید شخصی سرمای دود را ب هار ارفت ن مغازه ای باز هرده است ن ی
ان را درست در بر ابر مغازه بساا هرده ن بفرنشد .ای هار شیوه دوبی نیست ن هسب را دکار مگر) می هند لذا
باید بازار رنزها را برای حضور دستفرنشان فظال هنی ن مرانهایی برای فظالیت آن ها در نظر بگیری .
شکاید از ای منظر دنلت دیقی منتفع نگکود ن درآمدی نداشت باشد نلی سودش ای است ه افرادی ه دنبال
شکغ) ن درآمد هسکتند در فضای موجود بتوانند آسان تر مگغول هار شوند ن محصوالت مختقف اع از دانگی ن
های درید برای دریداران ن تتایکا هننده اان می باشکد ،تنوع در اجناس ن اف ای ،در تظداد دست فرنشان ای
امران را ب مگکتریان میدهد تا انتا بتواند ب دنبال تنوع بیگکتری ه ا ین دلخواه باشکد بگردند .از طرفی دیگر
دست فرنشان با عدم یردادت هرای ،قیمت یایی تری را نسبت ب سایر بازار ها ب دانواده ها ییگنتاد می نماید
البت دانواده می تواند با حمایت از اجناس با هیفیت ،هیفیت اجناس را نی باال برده تا بتواند اطمینان درسککت از
نوادتی ن انحصکاری ه مای ای برای هر اون رفتار های سکوا فراه می شود جقوایری می شود .اف ای ،دست
26
اعتالی یبات اقتصککادی اهمیت دود را در جقوایری از بحرانهای اقتصککادی ن مالی هگککورها ،نوسککانات شککدید
فظالیتهای اقتصککادی ،تورم باال ن تالط های بی ،از حد در بازار ارز ن بازارهای مالی نگککان میدهد .در حالیه
بییباتی ،نااطمینانی ن نامظقومی ن نایتینی را اف ای ،میدهد ن بنابرای موجب دلسککردی در سککرمای اذاریها ن
اقتصاد مبتنی مانع ن رادع رشد اقتصادی شده ن ب ساح زندای مردم لام های همرشر نارد میسازد .در ی
اقتصاد یویا همیگ نیازمند تغییرات سادتاری بر بازار نجود حد مظتولی از نوسانات یرنری ن طبیظی بوده ن ی
تدریسی اسککت .کال ،سککیاسککتاذاران ن بنابرای ه ن غ آنان باید در ب حداق) رسککاندن «نااطمینانیها» در
هگکور ن با دانایی غقب بر مگکرالت مردم ه ناشی از بییباتی است قرار ایرد ،بدنن آنر ای امر موجب هاه،
تواناییهای اقتصکادی مردم برای باال بردن ن ارتتای سکاح زندای آنان شود ،کگون ؟ از طریق اف ای ،بترهنری،
اشتغال ن رشد یایدار هگور .تالش برای ارائ تظریف دقیتی از «یبات اقتصادی» در اینسا ل نمی ندارد ،کرا ه ب
تظریف جامع ن قول اقتصاددان ن اندیگمندی ارزشمند همچون دان جون رابینسون ه میاوید زیاد در بند ی
مانع برای مفاهی نباشککید ،آنر افت بود فی) را نمیتوان تظریف هن ،نلی اار آن را ببینی میشککناسک ! حرا
درسکتی زده بود .بنابرای کون بییباتی را میشکناسکی ن لمس می هنی زیاد در بند تظریف ید آن یظنی یبات
اقتصکادی نیسکتی ،نلی باز اشاره میهن ه ی بات اقتصادی ب مظنی عدم نجود نوسانات شدید در اقتصاد هالن
اقتصکاد ه رشد تولیدات یابت ن یایدار ن متوسط را تسرب می هند ن نرت تورم ناآهنخ ن نرت یایی ن اسکت .ی
اقتصاد با یبات دانست .برعرس اقتصادی ه مررر زندای بینوسکان یا بسیار ه نوسان دارد را میتوان نمون ی
مردم را با رهودهای سکنگی ن طوالنی ن ادنار تساری شدید ،تورم بسیار باال ن یرتالط ن بحرانهای مالی متظدد
21
اقتصاد بییبات دانست دست ب اریبان میسازد را میتوان نمون بارز ی
-21علی تقوایی ،بررسی خرده نقش خرده فروشان در تولیدات داخلی ،تهران :مجله اقتصادی و فرهنگی ،انتشارات سمیع.۹۸۲۱ ،
27
.۳-۳تاثیرات دست فروشی بر رشد اقتصادی خانوادهها
.۱-۳-۳رشد کار آفرینی و اشتغال زایی
یری از مت تری شککادص های ه تاییرات مت بر اقتصککاد دانواده دارد همان اشککتغال زایی ن ایساد درامدزایی
برای مرفوع سککادت نیازمندی ن رفع احتیاجات دوی ،می باشککد .ای شککادص نت ،متمی در اقتصککاد مقی هر
هگکوری دارد .اف ای ،فتر یری ایرات نبود اشتغال برای هقی افراد جامظ می باشد .دستفرنش هسی است ه
هکاالی دکاص موردنیکاز عموم جکامظ را ب قیمتی همتر از بازار عریککک هرده ن ب طورمظمول جای یابتی ندارد.
دسکتفرنشکی شکغ) یایداری محسکوب نمیشکود کراه ب دلی) سختی ن نوسان درآمد افراد یس از جمعآنری
سکرمای موردنیاز ،شکغ) هدا دود را آغاز میهنند ن درصکورتیه ب رنشهای هسکب درآمد ن سایر مخاطرات
دسکتفرنشکی مسقط نباشند ،یس از مدتی آن را رها میهنند .ازآنساه ای شغ) غیررسمی ب سرمای کندانی
نیاز ندارد ،بنابرای هارشکناسان اقتصادی ن جامظ شناسان ،رشد دستفرنشان را ب رشد بیراری ن هاه ،درآمد
تولیکد بک عنوان فرآینکد تبکدی) منابع ن عوام) تولید ب هاالها ن ددمات مورد نیاز جامظ ن اعضکککای آن یری از
هقیدیتری مویوعات اقتصادی است .اساسا تولید دقق ارزش های اقتصادی مفید ن مورد نیاز آحاد جامظ است.
اف ای ،رفاه نی عمدتا تابع اف ای ،تولید است ،زیرا اف ای ،رفاه در اف ای ،درآمد ساالن تسقی مییابد ن اف ای،
درآمد سککاالن در ارن رشککد تولید اسککت ن از آنسا ه نیککظیت تولید ب لحاظ همی ،هیفی ن ماهیت ب نیککظیت
متغیرهای اجتماعی ،فرهنگی ن سکیاسی مرتبط ن متناظر است رنند نیظیت همی ن هیفی تولید انظراس شرایط
بنابرای در تحقی) رنندهای رشد ن عق) هندی ن سرعت آن ،یای مسائ) اجتماعی ،سیاسی ،فرهنگی ن نتادی ب
میان میآید ن باید نت ،آنتا را مورد توج قرار داد .از ای رن ن برای تحقی) مسائ) مربوا ب تولید ه) باید آن را
تقتی هرد ه باید بی اج ای آن ،ارتباا ن تظام) مناتی ،مرم) مسموع ب ه ییوست ن اراانی ب مثاب ی
28
ن ه اف ا نجود داشکت باشد .عوامقی همچون هماهنگی ن سازااری ن تناسب میان بخ،های صنظت ،هگانرزی ن
نظام تولید یویا، دکدمکات ن همکاهنگی ن ارتبکاا مناتی ن مرمک) میان بخ،های مختقف صکککنظتی برای ی
مرانیابی ب لحاظ ن دیری ن دنری ب بازار مصرا ن مح) نجود مواد انلی ،ن دیری ن دنری ب بنادر ن مواد انلی ،
ایساد اعتماد ن اطمینان برای سرمای اذاران ،هیفیت هاالهای تولیدی ن ایرات آن بر رقابتیذیری هاالهای تولیدی
داد) ،بترهنری ،ب مظنای قابقیت دقق ارزش ن محصکککول از منابع مظی ن در نتایت متیاس بنگاه تولیدی نت،
سککازندهای در تولید ن دقق ارزش اقتصککادی دارند ه ما در ای نوشککتار متیاس بنگاه تولیدی را مورد بررسککی
ن متوسط را بررسی دواهی هرد. بیگتری قرار دواهی داد ن از ای رهگذر نت ،تگبثات هوک
عام) تظیی هننده اسککت .نجود صککرف های متیاس ایساب میهند ه اندازه متیاس بنگاه ها در نظام تولید ی
صکنایع طوری باشد ه از صرف های متیاس بترهبرداری شود .بظضی صنایع ه مث) صنایع مادر ،ماشی سازی ن
ه ین های یابت در صنایع ب رگ ه مسال ای است هگکتیسازی اقتضای متیاسهای ب رگ را دارد .البت ریس
یا کند هاال در هاردان های مختقف تولید شود ن ه باعو شده بسیاری از زیرمسموع های صنظتی مربوا ب ی
ن متوسکط ه در فرآیند تولیدات ای اون بنگاه ها مگارهت هنند ن از ای طریق از از ای طریق صکنایع هوک
ه ین یابت ن محدندیت منابع ن قدرت مالی بخ، ه ین یابت در شککرایط رهود هاسککت شککود .ریس ک ریس ک
ه ین های ن متوسط مسال استرش داده شود .البت فرار از ریس دصوصی ایساب میهند ه ب صنایع هوک
ن متوسط ب مظنی ای نیست ه در ای صنایع ه یابت ن محدندیت منابع برای رنی آنردن ب صکنایع هوک
نباید متیاس رعایت شود .حتما در ای نوع صنایع ه باید تظداد بنگاهها ب اون ای باشد ه همگی در بقندمدت
ن متوسط در اقتصاد ب لحاظ نتگی ه در نتا حداق) ه ین متوسط قرار داشت باشند حضور تگبثات هوک
میتوانند در انظااایذیری باال ن ب تبع آن ایساد بسترهای الزم برای هارآفرینی ن دالقیت ،ظرفیت باالی جذب
ب اشککتغال فراایر ن بتبود شککادصهای توزیع درآمد ن هاه ،فتر ،تامی نیرنی انسککانی نیرنی انسککانی ن هم
متخصککص برای شککرهتهای ب رگ ،قدرت باال در تربیت هارآفرینان ن مدیران اقتصککادی ،ه ین همتر درنج از
29
ب ایساد محیطهای رقابتی در صکنظت در متایس با تگبثات ب رگ ،امران جذب ن بومی هردن ترنولووی ،هم
اقتصاد ،تگویق فرهنخ سرمای اذاری ن توسظ ن ب ه ییوستگی زنسیرههای تولید ،تامی انباشت دان ،یمنی،
صادرات ن رشد داشت باشند باید مورد توج ن تاهید باشد .ب طور متوسط بالغ بر 14درصد تولید نادالص دادقی
ن در هگکورهای توسکظ یافت ن در حال توسکظ ن حدند 74درصد صادرات ای هگورها ازسوی تگبثات هوک
23
متوسط انسام مییذیرد ه نگان از نت ،بیبدلی) ای ارنه از بنگاهها در اقتصاد هگورها است.
ن متوسط در اشتغال ،تولید ن صادرات باال ن قاب) مالحظ است ن در مسموع میتوان بیان سکت صکنایع هوک
ن متوسط ب لحاظ نسظت ،جایگاه نسبی ن رننق ن رهود بیانگر می ان سالمت اقتصاد، هرد نیظیت صنایع هوک
اندازه حضکور بخ ،دصکوصکی ناقظی در اقتصکاد ن توان اقتصاد برای رشد است .از سوی دیگر مگرالت اصقی ن
از قبی) موارد مربوا ب همبود نتدینگی ن تامی مالی ،فنانریهای نسبتا قدیمی ن ساح هقیدی صکنایع هوک
یایی در متایس با فنانری رنز دنیا ،محدند بودن بازار محصوالت ای ارنه از صنایع ب بازارهای دادقی ن محقی،
مگرالت مدیریتی ن بازاریابی ،عدم توانایی در ایساد ن راهاندازی ناحدهای تحتیق ن توسظ در ای بنگاهها ،توانایی
اندک در رقابت با صکنایع ب رگ ه محصکوالت مگاب تولید می هنند ن در نتایت عدم توانایی در استفاده از بازار
از نتادها ن سازمانهای توسظ ای جتت ح) بخگی از ای سرمای ،باعو تظریف ماموریتهای داص برای هر ی
مظضکالت شکده اسکت .آنچ نباید ازنظر دنر داشکت سکت قاب)توج اقتصکاد غیررسمی در تولید نادالص دادقی
شکترهاسکت .ای شکغ)ها نت ،متمی در هاه ،فگکارهای ناشکی از بحران های مختقف اجتماعی ن اقتصادی ن
تخفیف تاییرات آن دارد .مگاغ) غیررسمی با همتری ه ین بخگی از نرت مگارهتهننداان اقتصادی را ب سوی
دود جذب هرده اما ردیا ن آمار ن یا ماالظ مگخصی در ای دصوص نجود ندارد .در سالهای ادیر هاه ،رشد
اقتصادی ن تورم ب دالی) مختقف ،افت درآمد دانوارها ن رشد نرت بیراری را ب همراه داشت است .اف ای ،رفاه ن
درآمد با همتری سککرمای ،مسککیری ب غیراز مگککاغ) غیررسککمی ندارد .با افت قدرت درید دانوارهای ده های
30
یایی درآمدی ،بر تظداد مگکتریان دسکتفرنشکان نی اف ندهشکده اسکت .ب همی دلی) در صورت عدمتغییر در
سکیاسکتهای اجرایی در حوزه فرنشکنداان ه سرمای ن دستفرنشان ،نقوع یسلرزههای اقتصادی ن اجتماعی
ی ری از مت تری شکادص های دسکت فرنشکی در مناطق رنسکتایی می باشکد .اف ای ،دسککت فرنشی منسر ب
اف ای ،اشکتغال شکده ن باعو ایساد هارفآفرینی می شکود .ایساد فرنشکگاههای دست فرنشی در مناطق رنستایی
میتواند منسر ب ایساد فرصتهای شغقی برای جوانان ن بومیان محقی شود .ای میتواند ب جقوایری از متاجرت
هند ن از نابسکتگی رنستاییان ب هگانرزی ب عنوان تنتا منبع درآمدی جقوایری هند. جوانان ب شکترها هم
اف ای ،فظالیتهای دسککت فرنشککی در مناطق رنسککتایی میتواند منسر ب اف ای ،درآمد دانوارها شککود .با ایساد
فرصککتهای هسککب ن هار محقی ن فرنش محصککوالت محقی ،درآمد رنسککتاییان اف ای ،مییابد ن ای میتواند ب
هند .فظالیتهای دست فرنشی میتواند منسر ب هاه ،فتر ن بتبود شرایط اقتصادی در مناطق رنستایی هم
رشکد ن توسکظ محقی شکود .با اف ای ،تتایا برای هاالها ن ددمات محقی ،تولید محقی نی اف ای ،مییابد ن ای
میتواند ب توسکظ صنایع محقی ن ایساد زنسیرههای تأمی محقی منسر شود .اف ای ،دسترسی ب هاالها :ایساد
فرنشگاههای دست فرنشی در مناطق رنستایی ،دسترسی ب هاالها ن ددمات را برای ساهنان ای مناطق ستولت
میبخگکد .ای امر ب رنسکتاییان ای امران را میدهد تا ب محصوالت یرنری مانند مواد غذایی ،لوازم دانگی ن
مق نمات رنزمره ب راحتی دسترسی داشت باشند .با ایساد فرنشگاههای دست فرنشی در مناطق رنستایی ،شبر
میهند تا محصوالت دود تساری ن بازار محقی تتویت میشود .ای امر ب هگانرزان ن تولیدهننداان محقی هم
بگیرند .بنابرای ،دست فرنشی را ب صکورت مسکتتی ب مگکتریان عریک هنند ن از ناسکا های بیگکتر هم
میتواند با ایساد فرصککتهای شککغقی ،اف ای ،درآمد ،توسککظ محقی ن اف ای ،دسککترسککی ب هاالها ن ددمات ،ب
31
هند .با ایساد زمین های هسککب ن هار محقی ن تتویت هاه ،فتر ن توسککظ اقتصککادی در مناطق رنسککتایی هم
شبر تساری ،میتوان بتبود شرایط اقتصادی ن اجتماعی رنستاها را تستی) نمود.24
در بازار می باشد ه با درآمد ن ظرفیت های ناکی ن دست داشت دسکت فرنشی یری از هسب هار های هوک
دوی ،نارد بازار شکده ن ب فظالیت های دو ی ،ادام می دهد اما منابع مالی آن ب شدت ه بوده ن ای ممر
حتی سکرمای ناکی آن نابود هند .برای رشکد ن توسظ ن نی حمایت ای اون هسب ن هار ها شبر ها ن سازمان
های ایساد شده ه ای شادص های هسب ن هار ها بتواند بر توان مندی شغقی دوی ،را تتویت بخگیده ن بنیاد
هکای مسکککتحرمی را برای ادام فظالیت های دوی ،ب نجود بیانرد .تامی مالی درد ع Microfinanceن یا
مالی درد مفتوم جامع تری نسبت ب اعتبارات درد ع Microcreditدارد ن شام) اعاای نام ،انواع یس انداز
،بیم درد ن دیگر ددمات مالی می شککود ه هدا آن ارائ ددمت ب اقگککار تتیدسککت اسککت .از طرا دیگر
ب افرادی از قبی) بیراران ،تازه هاران تساری .تتیدستان اعتبارات درد ب مظنای اعاای نام های بسیار هوک
یذیر محسوب نمی شوند .ای افراد عموماً فاقد نییت ،هار یابت ن سابت ن دیگر افراد درایر با فتر است ه بان
اعتباری مورد تائید بوده ن اغقب از حداق) شکرایط دریافت اعتبارات عرا بی بتره می باشند .اعتبارات درد ی
نوع بدعت ن نوآنری مالی اسکت ه در هگکورهای در حال توسکظ شر) ارفت ن توانست در توانمندسازی افراد
تتیدست عدصوصاً زنان ،اجرای یرنوه های دود اشتغالی ن درآمدزا ن فترزدایی موفق عم) هند .موفتیت طرح
اعتبارات درد سبب شده است ه بسیاری از افراد درایر در صنظت بانرداری سنتی متتاعد شوند ه بایستی نام
یذیر قرار داد .از ای رن اهمیت اعتبارات درد در صکککنظت ایرنکداان طرح اعتبارات درد را در ارنه یی ،بان
بانرداری در حال اف ای ،است ن بسیاری از سازمانتای مالی ب رگ طرح های اعتبارات درد را یری از منابع رشد
ن توسظ آینده محسوب می هنند .اار ک در اذشت اهثر افراد در سازمانتای توسظ ای ،احتمال موفتیت یرنوه
های اعتبارات درد را بسیار اندک می دانستند ،اما با اجرای طرح های آزمایگی مانند طرح ACCIONن یرنوه
-24علی رضاییان ،خورده فروشان و نقش آن در اقتصاد ،تهران :انتشارت سمت ،چاپ سوم.7837 ،
32
محمد یونس در اناسط ده ، 2934یرنوه های اعتبارات درد متبولیت بیگتری یافت ن حتی سازمان مق) متحد
25
،سال 1441میالدی را سال اعتبارات درد نامگذاری هرد.
دهد ،تا ب عنوان فرنشکنده های مسکتت) ،محصوالت ن ددمات را ب مگتریان عری هنند ن از طریق همیسیون
درآمد هسب هند یری از م یت های دست فرنشی انظااا یذیری است ه اجتماع می تواند زمان هار دود را ب
صککورت انظااا یذیری تنظی نماید .ای ب دانواده ها اجازه می دهد تا نقت بیگککتری را ب مراقبت از دان ن
دانواده دود ادتصاص دهند ن در عی حال ،در آمدی نی تامی نماید .با اشتغال در دست فرنشی ،افراد متارت
هنند تا فرصککت های شککغقی های فرنش ن بازاریابی را توسککظ می دهند ای متارت ها می توانند ب آن هم
منبع درآمد دیگری را در آی نده ییدا هنند ن ب رشکد شکغقی دود بپردازند .دست فرنشی می تواند ب عنوان ی
ایکافی برای دانواده ها عم) هنند با انسام فظالیت های فرنش ن جذب مگتریان ،فرنشنداان مستت) می توانند
درآمد دود را اف ای ،داده ن نیاز های مالی دانواده را بر طرا هنند .بردی از شککغ) های دسککت فرنشککی امران
انسکام هکار در من ل را فراه می هنند .ای ب دان ها ه ممر اسکککت بخاطر مراقبت از دان ن فرزندان دود
نتوانند ب صورت تمام نقت بیرنن هار هنند .اجازه می دهد تا ب صورت یاره نقت درآمد هسب هنند .در صورت
ه مگکتریان موفق ب جذب مگکتریان جدید ن ایساد شبر فرنش مستتقی شوند می توانند رشد شغقی دود را
تسربک هننکد .با اف ای ،فرنش ن تی فرنش درآمد آن ها نی اف ای ،می باید ن میتواند ب دانواده ها امرانات ن
فرصککت های بتتری را از جمق نت ،ها ن تاییرات مثبت دیگر دسککت فرنشککی بردرآمدزایی دانواده ها می تواند
فرنشگاه یا مران تساری داص نیست ای ا شاره هرد .در بردی از شغ) های دست فرنشی ،نیاز ب را اندازی ی
ب دانواده ای امران را میدهد ه از ه ین های اجاره ،تاسیسات ن یرسن) صرف جویی هنند .ن بیگتری سود را
33
مویکوع بسیار ارزش مند در دنیای هسب ن هار ها ب شمار می رند ،اما ای شادص نیاز ب تالش ن دالقیت ی
رقابت بیگکتری دارد ه یگکت سراذاشت کال ،ها ن مگرالت بتواند نت ،مسالمت آمی ی در زندای ن رنابط
رنزمره داشکت باشکد .دالقیت یا نوآنری در دنیای امرنزی ب یری از شکادص های عمده در هسب ن هار ها می
باشکد ن ای مولف بدنن بتره برداری از امرانات ن اف ای ،سود در جامظ امران یذیر نیست .نت ،دست فرنشان
در دالقیت ن نوآنری در بازار ها کنی بیان می شکود ه دست فرنشان ب عنوان فرنشنده های نتایی عم) می
نماید ن نت ،متمی در تویکککیح هاال ن ددمات در بازار دارد ،ایساد تبقیغات ن بازار یابی از طریق محصکککوالت از
طریق همی دسککت فرنشککان بدسککت می آید ،دسککت فرنشککان ابتدایی تری عمقررد آن در فرنش محصککوالت ن
اف ای ،کرد تولیدات در صنایع های مختقف می باشد ،با اف ای ،فرنش ن ایساد رقابت میان تولید هننده اان،
تولید هننداان را نادار می نماید تا هیفیت محصکوالت را باال برده در عری محصوالت ب بازار برای اف ای ،سود
شکایانی نماید .باید توج داشکت ه رشد فنانری ن ترنولووی با استفاده از تبقیغات ن هارهرد های آنان بر هم
سود بیگتر بوده است ،یظنی رشد فنانری ن ترنولووی دست داشت امرنزی از طریق رقابت های تنگاتنخ بوجود
ترنولووی جدید برای اف ای ،فرنش ب همراه آمده اسککت .اسککتفاده از هراکی های تایر دار ن سککیار شککرنع ی
داشت است ،بر همی اساس است ه ب هر اندازه دست فرنشی ها بیگتر اردد ،هار هرد های دصوصی نی رننق
یافت ن نت ،مت در رشد ن بتره برداری تسارت رن ب رننق می باشد ،البت قوانی را برای دست فرنشان نیع ن
قوانی در کارکوب هاری بخ ،دصکوصکی در نظر ارفت نگود ب طور حت یرر ن تابیق نماید اار کنی ی
ذیان آن بیگکتر از مفاد آن دواهد بود .با ای شکورش ن ناآرامی ن تنتا ه دست آنردی برای تسارت رن ب رننق
نمی باشد بقر بی نظمی های شتر را تگدید هرده ن نتصان جبران نایذیری را بر ییرر هسب ن هار ها بوجود می
26
آنرد.
-26عوام) فتر در افغانستان امرانات ن راه های هاه ،آن سال 7831صفح 71کاپ انل
34
.۳-۳-۳رشد سرمایه گذاری
دسکت فرنشی نت ،متمی در رشد سرمای اذاری دارد .دتس فرنشان ،ب عنوان نماینداان یا نایا های فرنش
بی شکرهت ن مگتریان ،در فرایند فرنش محصوالت ن ددمات شر هت های نت ،اساسی را ایفا می نماید .دست
فرنشکان از طریق ارتباا مستتی با مگتریان نیاز ها ن مگرالت آن را بتتر درک می هنند ای ارتباا ب شرهت
می هند تا محصکوالت ن ددمات دود را بر اسکاس نیاز های ناقظی مگکتریان ارای دهد ن بتواند ریایت ها هم
بیگکتری را از طریق ارتباا مسکتتی با مگتریان بدست آنرد .دست فرنشان می تواند نت ،متمی در تبقیغات ن
بازاریابی محصککوالت ن ددمات شککرهت ایفا می نماید آنتا می تواند ب مگککتریان یتانسککی) اطالعات الزم در باره
محصوالت ن ددمات فراه نماید م ایا ن نیوه ای های آنتا را ب طور مویر ب مگتریان ارای دهند .دست فرنشان
هند تا مگرالت دود را می تواند ارزش اف نده ای را برای مگکتریان ایساد هنند آنتا می تواند ب مگتریان هم
ح) نمایدنیاز های تامی نماید .بتره نری بیگتری را از محصوالت ن ددمات شرهت بدست آنرند.
صکنظت دسکت فرنشکی باعو رشکد سکرمای اذاری در اقتصکاد میشود .احداث فرنشگاهها ،تأسیس شرهتهای
فرنشککنده ن توسککظ زنسیرههای تأمی ،نیاز ب سککرمای اذاری قاب) توجتی دارد .ای سککرمای اذاریها ب ایساد
میهند .نت ،دست فرنشی در سرمای اشکتغال ،تتویت زنسیرههای تأمی ن رشکد بخ ،ددمات ن تولید هم
اذاری ب عنوان یری از رنش های توسظ هسب ن هار ها ن جقب سرمای اذاری مت است .دست فرنشان عمومآ
شکرهت را ب مگتریان مظرفی ن ب فرنش می رسانند آن ها نت، افرادی هسکتند ه محصکوالت ن ددمات ی
متمی در جذب مگکتریان جدید ،ایساد رنابط مسکتمر با مگکتریان قبقی ن اف ای ،فرنش دارند .دسککت فرنشان
مظموال با شکرهت ها در قالب قرار داد های همراری می هنند ن از طریق همیسیون ها از فرنش های دود درآمد
زایی می هنند .ای نوع سیست یاداش دهی تحت عنوان سیست بازاریابی شنادت می شود .با استفاده از دست
فرنشکککی ،شکککرهت ها می توانند ه ین های بازاریابی ن تبقیغات را هاه ،داده ن رنند فرنش را بتبود بخگکککند.
35
همچنی با برقراری رابا مسکتتی با مگکتریان ،اطالعات ارزشکمند را در باره نیازها ن ترجیحات مگتریان جمع
آنری می هنند ه می تواند در تصکمی ایری های آینده شکرهت مویر می باشکد .بنا برای دسکت فرنشان می
تواند در جذب سککرمای اذاری نت ،متمی ایفا هند .زیرا با اف ای ،فرنش ن سککود آنری شککرهت ،جذب سککرمای
اذاری نی م یت های داشکت باشکد .زیرا با فظالیت دسکت فرنشکان ،سکود سکتامدهی ن بازده سرمای اذاری ها
اف ای ،می یکابد با ای حال ،موفتیت دسکککت فرنشکککان ،نیازمند مدیریت حرف ای ،بتبود فرایند ها ن توج ب
آموزش ن یگکتبانی دسکت فرنشکان اسکت .همچنی مت است ه شرهت ها قوانی ن مترارت مربوا ب فظالیت
دسکت فرنشکی را رعایت هنند تا از نظر قانونی مگر) یی ،نیاید .در نتایت موفتیت سرمای اذاری ،در دست
فرنشی ب عوام) متظددی بستگی دارد ،از جمق نوع محصول یا ددمات ارای شده ،هیفیت آنتا ،قابقیت رقابت با
رقبا ،اسکتراتوی بازاریابی ،مدیریت منابع ن توانایی یگتبانی از دست فرنشان .بنا بر ای ،برای موفتیت در سرمای
27
اذاری در دست فرنشی ،برنام ری ی ن مدیریت مناسب انسام داد.
شادص می تواند ب آن اف ای ،تولید ن صکادرات یری از شکادص های اسکت ه دست فرنشی ها ب عنوان ی
می هند تا محصوالت دود را ب بازارهای عم) هند .نجود شبر های دست فرنشی مویر ،ب تولیدهننداان هم
استردهتری عری هنند .با اف ای ،فرنش ن تتایا ،تولید نی اف ای ،مییابد ن ای میتواند ب اف ای ،صادرات ن
هند .در ناقع ،دست فرنشی ب عنوان ناسا ای بی تولیدهننداان ن مصراهننداان، درآمد ارزی هگکور هم
بازاریابی ن توزیع محصکوالت را تستی) میهند .بخ ،دیگر آن ایساد ایرات کرد ای می باشد دست فرنشی در
میهند .با اف ای ،فرنش ن درآمد مصراهننداان ،تتایا برای هاالها اقتصاد هالن ب ایساد ایرات کرد ای هم
تولید بیگکتر شکده ن ای فرآیند ب صورت کرد ای ن یایدار ن ددمات اف ای ،مییابد .ای تتایکا باعو تحری
میهند .تأمی نیازهای ادامک می یکابکد .ای کردک تولید ،فرنش ن درآمد ب توسکککظ اقتصکککادی هالن هم
مصککراهننداان :دسککت فرنشککسککی با فراه هردن هاالها ن ددمات مورد نیاز مصککراهننداان ،نت ،متمی در
-27علی محسنی ،نظریه تجارت بین الملل ،چاپ سوم ،انتشارات سمت ،فصلنامه اقتصادی.7831 ،
36
تأمی نیازهای اقتصادی جامظ دارد .ای نیازها شام) مواد غذایی ،لوازم دانگی ،لباس ن محصوالت دیگر است .با
ایساد زیرسادتهای دست فرنشی قوی ن توسظ شبر های توزیع ،امران دسترسی آسان ن ب موقع ب ای نیازها
برای مصکراهننداان فراه میشکود .بنابرای ،دسکت فرنشکی با ایساد فرصکتهای شغقی ،رشد سرمای اذاری،
اف ای ،تولید ن صکادرات ،ایساد ایرات کرد ای ن تأمی نیازهای مصکراهننداان ،نت ،متمی در توسظ اقتصاد
هالن دارد .ای صکنظت از نظر اشکتغالزایی ،رشکد اقتصادی ن تحتق تظادل میان تتایا ن عری ،اهمیت بسیاری
دارد.
محصکوالت ن ددمات را ب مگکتریان عریک هنند ن درآمدی هسب هنند .با تبقیغ ن فرنش محصوالت ،دست
فرنشکی می تواند تتایا بر تولیدهننداان انگی ه می دهد تا بیگتر تولید هنند .ن ظرفیت تولید دود بتره برداری
هنند .دست فرنشی ای امران را ب تولید هننداان می دهد تا محصوالت دود راب صورت مستتی ب مگتریان
عری هنند ای ب آنتا اجازه می دهد ه از ناسا های توزیع مظمول ،مانند فرنشگاه ها عبور هند .فرنشنداان
مستت) می توانند با مگتریان دود در تظام) باشند ن باز دورد ن نظرات آن ها را دریافت هنند ای اطالعات می
هند تا محصککوالت دود را بتبود داده ن نیاز های مگککتریان را بتتر درک هنند .با تواند ب تولیدهننده اان هم
تی فرنش ،فرنشندا ان مستت) می توانند ب توسظ شبر فرنش دود بپرداز ای شبر شام) افراد تگری) ی
اسکت ه ب عنوان فرنشکنداان مسکتت) می تواننددر محصوالت مگاب فظالیت هنند با رشد شبر فرنش تولید
28
هننداان می توانند بازار تتایا را ب صورت استرده تر در بر بگیرند.
-28محمدعلی سلیمانی ،مدیریت تجارت اقتصاد بین الملل ،تهران :انتشارات قم ،چاپ اول.7833 ،
37
ترنیج نوآنری یری دیگر از م یت های دست فرنشی بر تگویق تولیدات می باشد .فرنشنداان مستتی می توانند
نوآنری ها ن محصوالت جدید را ب مگتریان مظرفی هنند ن آن ها تگویق ب استفاده از آنتا هنند ای ترنیج می
20میقیون تتیدست در هگورهای در حال توسظ می باشند .در نوامبر سال ، 1441بی ،از 1444نماینده از
244هگکور جتان با هدا ارائ ددمات تا سال 1441ب 244میقیون دانواده تتیدست جتان از طریق اعاای
اعتبار برای دود اشتغالی ن دیگر ددمات مالی ن تساری در اجالس اعتبارات درد در شتر نیویورک ارده آمدند.
شایان ذهر است رهبران برجست جتان ن بسیاری از موسسات مالی از اهداا مورد نظر حمایت ن یگتیبانی هرده
اند .شککورای اجتماعی ن اقتصککادی سککازمان مق) نی ،سککال 1441را بظنوان سککال بی المققی اعتبارات درد نام
29
اذاری هرد.
.1اسکتظداد ن انروی شرنع فظالیتتای اقتصادی عام) بسیار ارزشمند ن همیابی برای رشد اقتصادی محسوب می
شکوند .اقتصکاد بردی هگکورها توانایی یافت هارفرمایان مستت) ن بانرداران عمومی ه متفرر ن منتتد مالی نی
باشند ،ندارد .ای افراد را می توان جذب صنظت اعتبارات درد نمود .اما افرادی هستند ه دواستار آزادی عم)
.29حس زاده ،عقی ،بررسی آیار اعتبارات درد ،در هاه ،فتر ن در امد های نابرابری ،ص ،13سال 2714
38
غیر قاب) یی ،بینی ن یا هوتاه مدت آینده دود را ب دار ن حق انتخکاب بوده ن در قبکال حمکایت بورنهراتی
30
نمی اندازند.
.1از بانرتای دصکوصکی سکنتی نباید انتظار اعاای ددمات اعتبارات درد را داشکت :بانرتای دارای سیاستتای
عمقیاتی سککنتی در امر ارائ تسککتیالت ،سککرمای اذاری های قاب) مالحظ ای می هنند ن سککادتار عمقیاتی یر
ه ین ای دارند .ب ناسکا ه ین های سکنگی باال سری ،بایستی عمقیاتتای بانری در زمین مظامالت یرسود ن
برای نام ایرنداان یرنتمند ب اجرا در آیند .البت احتمال می رند بانرتای دصککوصکککی باالدره اقدام ب هاه،
دیگر یذیر نمایند .بدنن ش ه ی ن ها هرده ن شکرنع ب سکرمای اذاری در ایساد رابا با مگکتریان یی ،بان
جایی برای بقند یرنازی در بانرداری ،بیم ن صنظت انراه بتادار نجود ندارد .اما یرنرت ایساد تغییر ن تحول ب
مدل عمقیاتی ارزش مدار ن انظااا یذیرتر احسکککاس می شکککود .در ای رابا ه ین های یایی ن سکککمت ی
عمقیاتتای حسمی از جمق عوام) یرنری دواهند بود تا یایگاه استرده تر مگتریان ایساد ن حفظ شود ن بدی
ترتیب بتوانند بازده بیگکتری را ب یس اندازهننداان ارائ داده ،نرت سود یایی تری را از نام ایرنداان دریافت
هرده ن ه ین های مظامالت مالی را هاه ،دهند .تا زمانی ه الگوهای عمقیاتی شککفاا ن رنشکک شککوند ،دیگر
فرصککت برای اهثر بانرداران سککنتی از دسککت دواهد رفت .عقی رغ ای امر ،نادار نمودن بانرداران ب یذیرش
فقسکف متفانت عمقیاتی می تواند برای بانرای سنتی ،مگتریان آنتا ن نی تامی اعتبار درد عواقب نادوشایندی
. 7نسک) جدید موسکسکات بانری ن هارشکناسان حرف ای برای اداره آنتا در حال ظتور است :سرمای اذاری در
موسکسکات بانری با تفرر درآمدزایی ن دستیابی ب اهداا توسظ اقتصادی آغاز شده است .با هاه ،ه ین های
مظامالت ،اسککتفاده از امتیازهای موسککسککاتی ن ارائ نوآنری در سککیسککت های ارائ ددمات ،ای موسککسککات در
بازارهای مظامالت درد ن ارائ ددمات ب مگتریان دارای یرنت ه تر ،از درآمد بیگتری بردوردار دواهند بود.
30
.همان
39
.0هارفرمایان تتیدست از توانایی های مگاب اهثر عامالن اقتصادی یرنتمند دارا بردوردار می باشند :هارفرمایان
تتیدسککت یول دود را یس انداز هرده ،از انروی اقتصککادی دود ب دقت اسککتفاده هرده ن دیون دود را ماابق
یذیر نیستند ،بقر هارفرمایان موفق برنام بازیردادت می هنند .بظبارت دیگر ،هارفرمایان تتیدست ،تنتا بان
سادتار عمقیاتی بانری جدید ،هارآمد ن فراایر مورد نیاز است :تنتا تغییر رنش های قدیمی باعو . 1نجود ی
اف ای ،موفتیت آمی مگکارهت تتیدسکتان در اقتصکاد هگکورشککان نخواهد شکد .سکرمای اذاری در موسکسککات
دوداردان ه نظیف تامی مالی تتیدسکتان را بر عتده دارند ،استفاده مترنن ب صرف از یاران ها برای توسظ
اقتصککادی محسککوب می شککود .ه ین انسام تحتیتات در زمین تامی اعتبار درد ن فظالیتتای اقتصککادی درد با
ه ین اسککتراتوی های ایساد توسککظ اقتصککادی مانند هاه ،مالیات ن یا حمایت مدانم از برنام های رفاهی قاب)
متایس نیست.
. 0تامی مالی درد در حال اسکترش است ن در حال حایر ،اشرال ددمات مالی از جمق بیم ن تامی مالی
مقی هگکانرزی ن توسکظ رنسکتائی های تتیدسکت ب رسکمیت شکنادت شکده اسکت .برای مثال در هند ،بان
را بر عتده دارد ه ای بانرتا نجوه مورد نیاز را در ادتیار ارنهتای ) (NABARDتامی مالی بی ،از 144بان
دودیار قرار می دهند .ارنهتای دودیار از 14عضککو ن یا همتر شککر) ارفت اند ه اهثر آنتا را زنان متظقق ب
دانواده ها ن یا جوامع رنسکتائی بسکیار تتیدسکت تگری) می دهند .ای اعضا متادیر اندک یول را یس انداز می
هنند ه ااهی از کند رنیی در ماه نی همتر است .اعضاا می توانند از صندنه ارنه برای اهداا مختقف از جمق
نیکازهکای یکککرنری دکانواده ن یکا ه ینک های تحصکککی) نام بگیرید .با ایبات توانایی ارنهتای دودیار در اداره
40
صکندنقتای دود ،آنتا می توانند از بانرتای محقی برای سرمای اذاری در فظالیتتای تساری درد ن یا فظالیتتای
رنیی در صکککندنه ارنه ،نام اعاا می هگکککانرزی نام دریافت نمایند .بانرتا مظموالً تا کتار رنیی برای هر ی
هنند .ارنهتا نی 22تا %21سود ساالن یردادت می هنند .تتریباً 2/0میقیون ارنه دودیار ،متگر) از حدنداً
14میقیون زن از بانرتا اسککتترا ،می هنند .ای رابا بتتری الگوی ارتباطی بی بانرتا ن ارنهتای دودیار در
برنام های تامی مالی در د در جتان محسکوب می شود .برنام های مگابتی نی در آفریتا ن جنوب شرقی آسیا
APMAS ، CARE ،ن سکککازمکانتایی مانند آوانس بی المققی فرصکککتتا ،ددمات امدادی هاتالولی بکا همک
DXFamدر حال اجرا می باشد ن با ایساد فرصت برای افراد ن ایساد درآمدزایی یایدار ب توسظ اقتصادی هم
31
یری از عوام) توسظ ن رشد محسوب می شود. می هنند .اف ای ،درآمد بدنن ش
.0دنام فترزدایی
در حالیر نابستگی ب اعتبارات درد مویوعی است ه از طرا بسیاری از منتتدان اعتبارت درد مارح می شود
،مسککئق تبظیض نی یری دیگر از نتا نظرات منتتدان اسککت .اهثر هگککورهای توسککظ یافت ب اعاای دائمی
اعتبارات نابسکککت شکککده اند .مدافظان برنام های اعتبارات درد اظتار می هنند ه هیی دلیقی نجود ندارد ه
32
تتیدستان هگورهای در حال توسظ نی کنی نابستگی نداشت باشند.
.۸-۳اصول اقتصادی
موسکسات اعتباردهی درد در ابتدا ب عنوان جایگ ینی برای “ ”loan-sharkه ب نوعی مفتموم ن نل دوار را
در فارسکی التا میهند ،ن ب عنوان موسکسکاتی ه برای مگتریان دود امتیازاتی اعتباری را قائ) میشوند بوجود
41
دنلت ن یا آمدند .اارک بسیاری از قر ،دهنداان متادیر ه یول نی ،سازمانتای غیرانتفاعی بودند ه با هم
حمایت بخ ،دصکککوصکککی جامظ شکککرنع ب هار هردند .در ده ۷۱۲۲با نجود اینر ایدنلووی غالب در میان
موسکسکات مالی اعتباردهی درد تحت تأییر «رنیررد سکیسکت های مالی» نئولیبرالیس ن تبقیغ مؤسس هارنارد
جتت توسظ بی المققی بود ،اما تساری سازی اعتباردهی درد ب صورت رسمی در سال ۷۱۲۱با ایساد ناحد دسا
مذهور نامهای دردی موسککوم ب هویدس ع kupedesرا با نرت بتره راهییت اندنن ی آغاز شککد .بان در بان
بازار ارائ میداد .همچنی هاربرد اقتصاد نئولیبرالیس در اعتباردهی درد ،بحوهای زیادی را میان صاحبنظران
ن فظاالن ای عرص ایساد هرده است ب طوری ه ای افراد مظتتدند مدیران بان های مذهور مانند محمد یونس
ب دلی) یرنتمند شدن دودشان اقدام ب دادن کنی نامهایی میهنند .البت اعداد ن ارقام ،حاهی از آن است ه
33
اعاای نامهای درد ادالقی ن با بتره ه ب اون ای بوده است ه منافع سرمای اذاران نی تأمی شده است.
ناقظیت آن اسککت ه ای برنام با دادن نام ب افراد آغاز شککد ن ب رغ ب هارایری حقت های جمظی در ده ۱۲
ارامی ن دیگر موسکسکات اعتباردهی درد در ابتدا بر نام دهی ب افراد متمره شدند .از طرا دیگر محمد بان
هارآفری را دارد ،ترغیب یونس نی مردم هگورش را با ای ایده ه هر شخص توانایی بالتوه تبدی) شدن ب ی
میهرد .یس از مدتی بان ها با توج ب صرف جوییهای ناشی از متیاس دریافتند ه ین های مربوا ب نظارت بر
نامها ن دریافت بازیردادت آنتا درحالت ارنهی بسککیار همتر از زمانی اسککت ه نامها ب صککورت انفرادی داده
شخص شکدهاند ،بنابرای ب اعاای نام ب صورت ارنهی رنی آنردند .در ای حالت نی اعاای مسدد نام ب ی
در قالب ارنه ،مگککرنا ب بازیردادت موفق دیگر اعضککای ارنه میشککد ه ب ای ترتیب مسککونلیت ییگیری
34
بازیردادت نامها از مؤسس ب نامایرنداان منتت) میشد.
42
.۲-۸-۳اثرات اعتباردهی خرد
ییامدهای اعتباردهی درد مویککوع جنسالهای بسککیاری در کند سککال ادیر بوده اسککت .طرفداران ای برنام
میاویند ای اون نامها از طریق اف ای ،اشکککتغال ن درآمد موجب هاه ،فتر میشکککوند ه در نتایت تغذی ن
آموزش بتتر را برای فرزندان نامایرنداان در یی دواهد داشت .همچنی ای نامها با توانمند سادت زنان برای
شکایانی ب آنتا هرده است .حتی در آمریرا ن هانادا بسیاری با دریافت ای نامها از برنام های اداره زندای ،هم
تکأمی رفکاه بینیاز شکککدهاند .در متاب) منتتدان ای طرح بر ای بانرند ه ای نامها ن تنتا باعو اف ای ،درآمد
نگکده بقر دانوارهای فتیر را در دام بدهی اندادت ه در بردی موارد حتی ب دودهگکی منسر شده است .آنتا
مح) سودآنر میاویند دانوارها یس از دریافت نام ،اغقب آن را برای درید بیگکتر هاال صرا میهنند تا در ی
سکرمای اذاری هنند .از سکوی دیگر شکواهد موجود نگان میدهند ،ای قبی) نامها در بسیاری موارد ب ایساد ن
هرده ن باعو اف ای ،دوداشتغالی شده اما یس از یردادت بتره ،ل نماً سبب اف ای، هسکب نهار هم رشکد ی
درآمد نگککده اسککت .حتی در بردی موارد نی نامایرنداان تنتا با بدهی حاصکک) از ای نامها رنب رن شککدهاند.
همچنی هیی مکدرهی دال بر توانمنکد شکککدن زنکان از طریق ای طرح نجود نکدارد .ب طور هقی میتوان افت
دستانرد نامهای درد بسیار همتر از کی ی است ه طرفداران آن ادعا می هنند .البت ییامدهای منفی آن نی ب
شککدتی نیسککت ه بردی منتتدان میاویند .البت اعتباردهی درد فتط یری از عوام) موفتیت هسککبنهارهای
محسکوب میشکود کرا ه موفتیت ای بنگاهها ب می ان زیادی متأیر از نوع اقتصاد ن بازاری است ه در هوک
35
آن فظالیت میهنند.
حالی ه اار ای طرح در قالب بسکت ای از ددمات ب مگکتریان ارائ شود می تواند بسیار مویرتر باشد .ب عنوان
مثال میتوان ای اعتبارات را با تستیالتی همچون یسانداز ،بیم ،طرح توسظ هسبنهار ن آموزش مدیریت بازار
43
همراه هرد تا ب ای ترتیب بسیاری از ییامدهای منفی آن نی برطرا شود .بردی استدالل میهنند ه هارآفری
نام ،صالحیت دریافت نامهای ب رگتر را ب منظور تضمی موفتیت هقی موفق هسی است ه یس از دریافت ی
طرح داشکککت باشکککد ،بنابرای الزم اسکککت با ارائ موارد فوه ب نامایرنداان ،برای تالش در تحتق ای امر اام
36
برداشت.
میایرد .هاه ،نابرابریها ن توزیع عادالن تر درآمدها از راه سککازنهارهای مناسککب در سککاح هالن اقتصککادی ن
اجتماعی هموارتر دواهد شکد .سیاستهای مناسب در دستیابی ب عدالت اجتماعی براساس جریان نابست ای ه
ن تنگاتنخ دارند ،تحتق اهداا را ن دی تر دواهد سککادت .نرت هقی محورها ن مویککوعات با ه ارتباا ن دی
ای جا است ه در جتت توزیع متظادلتر درآمد ،همواره مناطق ن نواحی اونااون یا افراد جامظ یرسان بترهمند
نمیشککوند ن ای باعو دواهد شککد ه دسککتیابی ب عدالت اجتماعی با نقف طوالنیتر امرانیذیر شککود .کنانچ
مناطق رنسکتایی ن افراد ه درآمد ن فتیر در ای فرایند از بترهمندی هافی بردوردار باشند میتوان ادعا هرد ه
37
تحتق عدالت اجتماعی هموارتر شده است.
در مبکاحو عدالت اجتماعی مارح اسکککت ه برابری فرصکککتها نت ،متمی در تحتق هاه ،ناعادالن امرانات
دواهد داشکت .از جمق اب ارهای تحتق ای رسالت برای ارنههای داص جامظ عارنههای ه درآمد ن فتیر ه
همواره دنلتها بر آن تأهید دارند ،برنام های اعتبارات درد اسکت .ای برنام ها با هدا بتبود نیظیت اقتصادی،
هاه ،بیراری ن ب نجود آنردن اشتغال ب صورت دوداشتغالی ن هارآفرینی ،محو نابرابریهای اجتماعی ن هاه،
فتر در مناطق شکتری ن رنسکتایی ن همچنی اف ای ،مگکارهت زنان در بازار هار در بسککیاری از هگورهای دنیا
اتخاذ شکده اسکت ن ب همی منظور مؤسکسکات تأمی مالی درد یدید آمدند .ای مؤسکس ها حدند 24میقیون
36
. www.aghan.news. AF5675790698
.37حس زاده ،عقی ،بررسی آیار اعتبارات دورد در هاه ،فتر ن نابرابری درامد ،ص ،09سال 2714
44
دانوار در هگککورهای توسککظ یافت ن در حال توسککظ را یوشکک ،میدهند .ای اعتبارات با می ان نامهای هوک
ن جدید در رنسکتا ب نسکیق زن رنستایی یا در شتر ب نسیق شترنند میتوانند باعو یدید آمدن فظالیت هوک
شکوند ن از ای راه یم یدید آمدن اشتغال برای دریافتهننده تستیالت موردنظر ،نیظیت اقتصادی دانوار را با
توسکظ سکرمای اذاریها ن یسانداز افراد متحول سکازدی یس ای سکیاست ،هاه ،فتر ن هاه ،نابرابریها را ب
همراه دارد.
نرت اصکقی ای اسکت ه در برنام اعتبارات درد ،مویوع اشتغال ن هاه ،فتر اهمیت ب س ایی دارد .تخصیص
جدید یا توسظ آن است ه در ناحد هسبنهار هوک اعتبارات درد با سازنهار مگخص ،برای یدید آنردن ی
فرصت شغقی برای ارداننده ناحد موردنظر ن حالت انّل ،تأمی سرمای یابت ن در نتیس یدید آنردن حداق) ی
در حالت دنم تأمی سرمای در اردش ن هاه ،ه ین تولید را ب دنبال دارد.
نرت بظدی ،ارنههای هدا ای نوع اعتبارات ،اسکککت ه افراد ن دانوادههای فتیر ن ه درآمد ن همچنی زنان
رنسکتایی را شکام) میشود .با توج ب ارنههای درآمدی ،نخستی مسأل ای ه باید ب آن توج هرد ،کگونگی
یدید آنردن هسکبنهار جدید یا توسظ آن ب نسیق ای ارنه داص است .ب همی منظور مگرالت ارفت نام،
طرا ،سازنهارها ن حمایتهای اجتماعی ب صورت مرم) حمایتهای مالی نییت ن بازیردادت نام اعاایی از ی
ن از طرا دیگر سککازنهارهای ایساد ارنههای دن یا کند نفری ن ...را ییگککنتاد میهنندی در نتیس ،نوعی نظارت
دودهار برای ن دی تر شکدن ب هدا ای اعتبارات شکمرده میشود ه از اعاای تستیالت بان های تساری در
طرا ،ددمات اجتماعی قالب قراردادهای اونااون فراتر است .بدی ترتیب باید افت ه تأمی مالی درد از ی
ن مالی را فراه میهند ه ب تتویت سکرمای اجتماعی میانسامد ن از طرا دیگر ب هارایری شکیوههای مناسب
آن ن نظارت قوی باعو میشکود ایربخگی آن در هاه ،فتر ن محرنمیتهای اجتماعی بیگتر شودی بنابرای ارائ
45
اعتبار درد ب شکاغالن ن هگکانزران رنسکتایی ب صکورت راهبرد میتواند ب فرایند فترزدایی ن توسظ هم جانب
38
رنستایی بینسامد.
46
فصل چهارم
47
نتیجه گیری
نتایج بدست آمده از ای تحتیق بیان میدارد ه دست فرنشان ن تنتا تاییرات حیاتی ن بنیادی بر اقتصاد دانواده
ها دارد بقر مویریت زیادی نی بر تسارت مقی ن اقتصککاد مقی نی میداشککت باشککد .ایساد اشککتغال ،هارآفرینی ن
دالقیت ،اف ای ،تولیدات ن هاه ،فتر را ب عنوان شکادص های تاییر اذار در اقتصاد مقی ب شمار می رند .اما
بخ ،از هسکب ن هار های دصوصی نت ،ن مویریت دوی ،را ب اون مستتی بر رفاه دانواده ها ب عنوان ی
نی ایفا می نماید .یبات ن تظادل قیمت ها ،تنوع در محصکککوالت ،اف ای ،هیفیت محصکککول ن ایساد رقابت باعو
مویوع بسیار بتبود هیفیت ن دالقیت های زیادی را در میان صنایع مختقف بوجود آنرده تا بتواند .دالقیت ی
ارزش مند در دنیای هسککب ن هار ها ب شککمار می رند ،اما ای شککادص نیاز ب تالش ن رقابت بیگککتری دارد ه
یگکت سکراذاشکت کال ،ها ن مگکرالت بتواند نت ،مسکالمت آمی ی در زندای ن رنابط رنزمره داشکت باشد.
دالقیت یا نوآنری در دنیای امرنزی ب یری از شادص های عمده در هسب ن هار ها می باشد ن ای مولف بدنن
بتره برداری از امرانات ن اف ای ،سود در جامظ امران یذیر نیست .نت ،دست فرنشان در دالقیت ن نوآنری در
بازار ها کنی بیان می شکود ه دسکت فرنشان ب عنوان فرنشنده های نتایی عم) می نماید ن نت ،متمی در
توییح هاال ن ددمات در بازار دارد ،ایساد تبقیغات ن بازار یابی از طریق محصوالت از طریق همی دست فرنشان
بدست می آید ،دست فرنشان ابتدایی تری عمقررد آن در فرنش محصوالت ن اف ای ،کرد تولیدات در صنایع
های مختقف می باشککد ،با اف ای ،فرنش ن ایساد رقابت میان تولید هننده اان ،تولید هننداان را نادار می نماید
شایانی نماید .باید توج تا هیفیت محصکوالت را باال برده در عریک محصکوالت ب بازار برای اف ای ،سود هم
داشت ه رشد فنانری ن ترنولووی با استفاده از تبقیغات ن هارهرد های آنان بر سود بیگتر بوده است ،یظنی رشد
فنانری ن ترنولووی دست داشت امرنزی از طریق رقابت های تنگاتنخ بوجود آمده است .استفاده از هراکی های
ترنولووی جدید برای اف ای ،فرنش ب همراه داشت است ،بر همی اساس است ه ب تایر دار ن سیار شرنع ی
هر اندازه دست فرنشی ها بیگتر اردد ،هار هرد های دصوصی نی رننق یافت ن نت ،مت در رشد ن بتره برداری
قوانی در تسارت رن ب رننق می باشکد ،البت قوانی را برای دسکت فرنشان نیع ن تابیق نماید اار کنی ی
48
کارکوب هاری بخ ،دصوصی در نظر ارفت نگود ب طور حت یرر ن ذیان آن بیگتر از مفاد آن دواهد بود .با
ای شککورش ن ناآرامی ن تنتا ه دسککت آنردی برای تسارت رن ب رننق نمی باشککد بقر بی نظمی های شککتر را
تگکدید هرده ن نتصکان جبران نایذیری را بر ییرر هسکب ن هار ها بوجود می آنرد .دسککت فرنشی نت ،مت در
م یت نگاه هرد .دنهان سازی لوازم مورد یرنرت شترنندان است ،ه می توان از آن ب عنوان ی تستی) ن دی
عمقررد را داشکت باشکد زیرا دسکت فرنشان با عدم یبات در موقظیت شان می تواند ای ها نمی تواند کنی ی
امران را فراه نماید .ن با ه تری ه ین های می تواند نیازمندی را بتتر ن ه ه ین تر از دنهان ها ب توییح
نماید .ب هر اندازه ه دست فرنشان نت ،آن در کتارکوب قوانی تنظی اردد تا آنتا بتواند فظالیت های دوی،
را بدنن انسام جظ) ن تخقفات انسام دهد ب همان می تواند نت ،متمی نی در اقتصکاد ایفا نماید .در حال حایر
توان درید مغازه ن یردادت اجارههای سنگی نجود ندارد ن افراد مایقند ب مگاغقی بپردازند ه همتری ه ین ن
بیگکتری سکودآنری ن درآمدزایی را برایگکان داشت باشد .زمانی ه فضای هسب ن هار را سخت شود ن دریافت
مسوزها دشکوار میشود ،یدیده ای مث) دستفرنشی رناج می یابد .در شرایط فظقی ایساد اشتغال از هر منظر حای
اهمیت اسککت ن لذا ای اقدام را در راسککتای تسککتی) شککرایط هسککب ن هار می دان .سککالتای سککال اسککت ه بر
سکاماندهی یدیده دسکتفرنشکی ن دسکتفرنشکان در هگکور تاهید شکده ن در ای راسکتا مرانهایی برای استترار
دستفرنشان درنظر ارفت شده ن جمظ بازارها ن رنزبازارها ایساد شده است.
49
پیشنهادات
-۷یری از عوام) شقوغ ن بی نظمی در شتر ها نجود دست فرنشان است با مستتر شدن در مران های مختقف ن
متفانت باعو بی نظمی ن آشکوب در شکتر می شکود ییگنتاد می شود تا قوانی را برای ای دست فرنشان احیا
نماید تا آنتا بتواند در کتارکوب قوانی در فظالیت های دوی ،ادام دهد.
-۲دسکت فرنشان تاییرات زیادی بر اقتصاد مقی دارد آنتا می تواند نت ،متمی در تگویق تولیدات فابریر ها ن
زیادی نماید ،ییگنتاد می اردد تا راه های اعاای نام ب هسب هاران را تستی) سازد تا آنتا بتواند صنایع هم
-۷
50
منابع و مآخذ
.2سالنامۀ آماری هگور،2734 :تتران :مره آمار ایران ،شایاع 24231100 : ISSNص .103
.6عقی محسنی ،نظری تسارت بی المق) ،کاپ سوم ،انتگارات سمت ،فصقنام اقتصادی.7831 ،
.3عقی ریاییان ،دورده فرنشان ن نت ،آن در اقتصاد ،تتران :انتگارت سمت ،کاپ سوم.7837 ،
.3محس همالی ،نت ،تسارت دصوصی در بتبود نیظیت اقتصاد مقی ،تتران :انتگارت سمت.7837 ،
.24یویا احمدی ،بررسی نت ،هسب ن هار های دصوصی در رشد اقتصاد ،تتران:انتگارت هریمی۷۷۲۱ ،
.22عقی تتوایی ،بررسککی درده نت ،درده فرنشککان در تولیدات دادقی ،تتران :مسق اقتصککادی ن فرهنگی،
.71عقی ریاییان ،دورده فرنشان ن نت ،آن در اقتصاد ،تتران :انتگارت سمت ،کاپ سوم.7837 ،
.76عوام) فتر در افغانستان امرانات ن راه های هاه ،آن سال 7831صفح 71کاپ انل
.71عقی محسنی ،نظری تسارت بی المق) ،کاپ سوم ،انتگارات سمت ،فصقنام اقتصادی.7831 ،
.74محمدعقی سقیمانی ،مدیریت تسارت اقتصاد بی المق) ،تتران :انتگارات ق ،کاپ انل.7833 ،
.23حس زاده ،عقی ،بررسی آیار اعتبارات درد ،در هاه ،فتر ن در امد های نابرابری ،ص ،13سال 2714
.21فیص) ،متدی ،ایرات اعتبارات درد در اف ای ،اشتغال در دانواده های فتیر ،سال 2711
.29حس زاده ،عقی ،بررسی آیار اعتبارات دورد در هاه ،فتر ن نابرابری درامد ،ص ،09سال 2714
51
52