Organ!

Berzel!us 1807 !lk defa organ!k ter!m!n! kulland!. Berzel!us organ!k maddeler!n sadece canl!
organ!zmalarda yasam gucu (v!tal!zm) olursa bulunab!leceg!n! dusundu. 1828'de Wohler
(Organ!g!n Babas!) laboratuvar ortam!nda !norgan!k b!r b!les!k olan Amonyum S!yanat! !s!tarak
organ!k b!r b!les!k olan urey! sentezled! ve organ!k b!les!kler!n olusmas! !c!n v!tal!zm (yasam gucu)
olmas! gerekmed!g!n! kan!tlad!.
Yan! organ!k b!les!kler sentet!k olarak baska seylerden uret!leb!l!r.
***SADECE C VE H'DEN OLUSAN BILESIKLER APOLARDIR***

S!yanurlu (CN) Karbonatl! (CO3) Karburlu (CaC2, Al4C3..) ve Karbonun oks!tl!-sulfurlu b!les!kler!
(CO,CS2..) organ!k deg!l.
!!!Karbon yaln!zca kovalent bag deg!l !yon!k bag da yapab!l!r (Karburluler)

NEDEN KARBON
*4A'da (14. Grup) ve 4 BAG YAPAR.
!!!!Temel halde 4 bag yapamaz, uyar!l!nca 4 bag yapar.
*Baska karbon atomlar! !le tekl!, !k!l! veya uclu baglar yapab!l!r.
Karbonun Allotroplar!
*Ayn! element atomlar!n!n farkl! geometr!lerde d!z!lmes!yle olusan yap!lard!r.
*Ayn! element olmas!na ragmen f!z!ksel ve baz! k!myasal ozell!kler! farkl!d!r. (Komur ve Elmas
karbonun allotroplar! ve alakas!zlar)
!!!!Her seyler! farkl!, alttak! madde har!c
*Allotroplar ayn! elementle tepk!meye g!rerse verd!kler! urun ayn! olur.

DOGAL ALLOTROPLAR

Elmas
*B!l!nen en sert dogal malzemed!r.
*Duzgun dortyuzlu b!r geometr!ye sah!pt!r.
*Is!y! !let!r fakat elektr!g! !letmez.
*S!v! cozuculerde cozunmez. (El!m! y!k!yorum aa yuzuk g!tt!.)
*Ag orgulu kr!stal yap!dad!r.

Graf!t
*S!yah renkte, parlak gorunume sah!p, yumusak b!r malzemed!r.
*Is! ve elektr!g! !let!r. (Ametaller aras!nda elektr!g! !leten tek ametal)
*S!v! cozuculerde cozunmez.
*Ag orgulu alt!gen tabakalar hal!nde bulunur.

YAPAY ALLOTROPLAR

Grafen
*Saydam ve bal peteg!ne benzer yap!dad!r.
*Graf!t!n tek katmanl! hal!d!r.
*Alt!gend!r fakat !k! boyutlu allotroptur.
*Is! ve elektr!g! cok !y! !let!r.
*Cel!kten 6 kat daha haf!f ancak 6 kat daha sert ve esnekt!r.

Fulleren
*Besgen, alt!gen veya yed!gen tabakalar hal!nded!r.
*Top, tup, cubuk ve halka sekl!nded!r.
*Elektr!g! !y! !let!r.
*Uygun cozuculerde cozunur.
Lew!s Formuller!
*Element!n degerl!k elektronu, olusturacag! kovalent bag say!s!n! bel!rler.
*Degerl!k elektronlar(son katmandak! elektronlar) nokta nokta konulur.
*B!r atom tekl! noktas! kadar bag yapab!l!r. Ik! nokta varsa bag yap!m!na kapal! ve kat!lamaz.

Bag olusumuna kat!lan elektronlar: Ortaklanm!s (Baglay!c!) Elektron

Bag olusumuna kat!lmayan elektronlar: Ortaklanmam!s Elektron

Atomlar!n bag yapma amaclar! soygazlara benzemekt!r.

H!drojen!n kend!s!ne en yak!n soygaz olan Helyuma benzemeye cal!smas! !c!n son katman!n! 2'ye
tamamlamas!na Dublet Kural! den!r.
D!ger elementler!n kend!ler!ne en yak!n soygazlara benzemes! !c!n son katman!n! 8'e
tamamlamas!na Oktet Kural! den!r.

Cunku bag yap!m!na ac!k deg!l. Soygaz

Bag say!s!= Gereken elektron say!s!-Degerl!k elektron say!s!/2

!!!B !st!sna. Ne oktete ne dublete donuyor. Degerl!k elektron say!s! 3 ve lew!s yap!s!nda BF3 BH3
g!b! b!les!kler!nde uzer!nde bosta elektron yok.

H!br!tlesme ve Molekul Geometr!s!:

Farkl! enerj! duzeyler!nde bulunan atom orb!taller!n!n etk!leserek ayn! enerj! duzey!ne sah!p ozdes
orb!tallere donusmes!ne h!br!tlesme, bu yen! orb!tallere de h!br!t(melez) orb!taller den!r.

Ornek; C(6) temel hal d!z!l!m! 1s2 2s2 2p2 ve son katman!nda 2 bosta elektron kald!g! !c!n 2 bag
yapab!l!r. Fakat karbona d!sar!ndan enerj! ver!l!p uyar!l!rsa 1s2 2s1 2p3 karbon 4 bag yapab!l!r.

Enerj!ler!n! es!tleyerek h!br!tles!rler. Bu olaya b!r tane s uc tane p orb!tal! kat!ld!g! !c!n bu orb!taller
sp3 orb!tal! olur. (4 tane)

Karbonun H!br!t Duzen!

sp3 bag ac!s!: 109.5°

Ornek; B(5) temel hal d!z!l!m! 1s2 2s2 2p1 ve son katman!nda 1 elektron bosta kald!g! !c!n 1 bag
yapab!l!r. Fakat bora d!sardan enerj! ver!l!p uyar!l!nca 1s2 2s1 2p2 olur ve 3 bag yapab!l!r.

Enerj!ler!n! es!tleyerek h!br!tles!rler. Bu olaya b!r tane s !k! tane p orb!tal! kat!ld!g! !c!n bu orb!taller
sp2 orb!tal! olur. (3 tane)

Bor H!br!t Duzen!

sp2 bag ac!s!: 120°

Ornek; Be(4) temel hal d!z!l!m! 1s2 2s2 ve son katman!nda elektron bosta kalmad!g! !c!n bag
yapamaz. Fakat ber!lyuma d!sardan enerj! ver!l!p uyar!l!nca 1s2 2s1 2p1 olur ve 2 bag yapab!l!r.

Enerj!ler!n! es!tleyerek h!br!tles!rler. Bu olaya b!r tane s b!r tane p orb!tal! kat!ld!g! !c!n bu orb!taller
sp orb!tal! olur. (2 tane)

sp bag ac!s!: 180°

S!gma Bag!: Ik! atom orb!taller!n!n bag eksen! dogrultusunda uc uca ortusmes!yle olusan bagd!r.

P! Bag!: Ik! atom orb!taller!n!n yanal ortusmeler! sonucunda olusan bagd!r.

**Her zaman !c!n !lk once S!gma Bag! kurulur ve S!gma Bag!, P! Bag!ndan gucludur. S!gma ve P!
baglar! yaln!zca ametal atomlar! aras!nda gorulur.
**Tekl! baglar kes!nl!kle s!gmad!r. Ik!l!-Uclu baglar!n b!r!nc!s! s!gma d!gerler! p! bag!d!r. P! bag!
say!s! artt!kca bag k!sal!r. Bag uzunluguyla bag enerj!s! ters orant!l!d!r. Bag k!sald!kca k!rmak !c!n
daha fazla enerj! ver!lmel!d!r.

**P! bag! yaln!zca p orb!taller! aras!nda yanal b!r sek!lde olusur.

!!!!!B!les!ktek! toplam atom say!s!-1=S!gma Bag! Say!s!n! ver!r.

Molekul Geometr!s! ve VSEPR
*Molekuller!n sekl! bel!rlen!rken degerl!k katman!ndak! elektron c!ftler!n!n !tme kuvvetler! de
d!kkate al!n!r. Ister ortaklanm!s !ster ortaklanmam!s olsun b!rb!rler!n! !terler. Bu !tmeler elektron
c!fter!n!n !tmey! en aza !nd!rgeyeceg! geometr!ye kadar devam eder. Bu durum sonucunda
molekuller!n kend!ler!ne ozgu geometr!k sek!ller! olur. (Baglar b!r ac!yla k!r!l!r.)

A: Merkez atom
X: Merkez atoma bagl! atom gruplar!
E: Merkez atom uzer!ndek! ortaklasmam!s elektron c!ftler!

AX4:
*Molekul Geometr!s!: Duzgun Dort Yuzlu
*Bag Ac!s!: 109.5°
*Merkez atom sp3 h!br!tlesmes! yapar.
Ornek: CH4

AX3E:
*Molekul Geometr!s!: Ucgen P!ram!t
*Bag Ac!s!: 107°
*Merkez atom sp3 h!br!tlesmes! yapar.
Ornek: NH3

AX2E2:
*Molekul Geometr!s!: Ac!sal veya K!r!k Dogru
*Bag Ac!s!: 104.5°
*Merkez atom sp3 h!br!tlesmes! yapar.
Ornek: H2O

AX3:
*Molekul Geometr!s!: Duzlem Ucgen (Mercedes Logo)
*Bag Ac!s!: 120°
*Merkez atom sp2 h!br!tlesmes! yapar.
Ornek: BH3

AX2:
*Molekul Geometr!s!: Dogrusal (L!neer)
*Bag Ac!s!: 180°
*Merkez atom sp h!br!tlesmes! yapar.
Ornek: BeH2

*Dogrultu say!s! merkez atomun cevres!ndek! atomlar veya ortaklasmam!s elektron c!ftler!
say!larak bulunur.

Organ!k B!les!kler

H!drokarbonlar: C ve H'tan olusurlar. (CxHy)

a. Al!fat!k H!drokarbonlar: Z!nc!rl! yap!lard!r.

-Doymus H!drokarbonlar: P! bag! !cerm!yorsa, Alkanlar (full tekl! bag)

-Doymam!s H!drokarbonlar: P! bag! varsa, Alkenler-Alk!nler (en az b!r! farkl!)

Alkanlar(CnH2n-2) tekl! bag, Alkenler(CnH2n) !k!l! bag, Alk!nler uclu bag (CnH2n-2)

Alkandan 2H c!kar!nca Alken, Alkenden 2H c!kar!nca Alk!n.

b. Aromat!k H!drokarbonlar:

-Arenler: Benzer ve turevler!.

Fonks!yonel Gruplar: H!drokarbon+ baska b!r atom (O,N,S...)

(R:Alkan-1H)
*-1H olunca sonuna -!l ek! gel!r.

****Molekul bulma tyt ger! b! bak****

H!drokarbonlar(CxHy)
*Yap!s!nda sadece C ve H bulundurur.
*Alkan,alken,alk!n olarak uc gruptur.

Alkanlar (Paraf!nler)
*Yap!s!nda sadece tekl! bag (s!gma) bulundurur.
*Doymustur.
*Duz z!nc!rl!, dallanm!s veya halkal! yap!ya sah!p olab!l!rler.
*CnH2n+2
*CH2ser artarlar. Homolog s!ra olustururlar.
*P! bag! !cermed!g! !c!n tepk!me vermeye yatk!n deg!ld!r. sp3 h!br!tlesmes! yaparlar. Sadece
yanma tepk!meler!ne yatk!nd!r.

Alkanlar!n adland!r!lmas!
*IUPAC kurallar!na gore uygulan!r.
*Say!lar!n okunuslar! lat!ncecen yap!l!r.
*Molekuldek! butun baglar!n ac!k b!r sek!lde yaz!ld!g! formuler ac!k formul (yap! formulu) den!r.
*Karbonlar ve h!drojenler aras!ndak! baglar!n goster!lmed!g! formule yar! ac!k formul den!r.
*Karbona bagl! gruplar!n karbondan sonra yaz!ld!g! ve aralar!nda baglar!n goster!lmed!g! formule
sıkıştırılmış yapı formülü den!r.